Nguyễn Duy

4.6.2018.
Kính thưa...
Có một số bạn hữu gọi điện hoặc nhắn tin cật vấn tôi, đại ý: “Đang sôi sục việc kí tên tuyên bố phản đối "Dự luật Đặc Khu Kinh Tế cho nước ngoài thuê đất 99 năm", sao tìm không thấy tên Nguyễn Duy?...". Thưa rằng, về  cái vụ "thuê đất, bán nước" kiểu ấy, tôi đã ra tuyên bố và kí tên từ năm... 1990 rồi. Xin xác nhận với mọi người bằng văn bản... Thơ!

KIM MỘC THUỶ HOẢ THỔ *
(Trích)
...
Nóng quá trằn trọc quá
tầng ôzôn có vấn đề gì đó

quạ cũ kêu sương ươn ướt dĩ vãng
tiếng cú rạch trời rơi từng giọt bầm đêm

giấc mê mệt thiêm thiếp chiêm bao trắng
loạng quạng ma nhảy nhót trước thềm

thử nhập đồng khúc bát âm quỉ
chợt thấy xác mình thối rữa từ từ

kèn trống bỗng mọc móng mọc vuốt
gầm gừ  đèn lân tinh nhờ nhợt

ú ớ mồ hôi
chân lỡ nhảy phải nhảy cứ nhảy

Bước nhảy nảy tư duy thị trường
kinh doanh xác mình dù giá thậm rẻ mạt

quạ có mua ta bán xác trọn gói
hoặc bán từng phần trước khi thối rữa hết

cú có mua ta chấp nhận hóa giá
chấp nhận cho trả góp từng phần

như kiểu bán từng phần rừng bể núi sông
từng miếng địa ốc từng mẩu mặt bằng từng khúc ruột đất

thời buổi thị trường mọi việc đều có thể
có thể nước này mua trọn gói nước kia

có thể lập những liên doanh ma quỉ
những công ty bán nước từng phần

có thể kể những tập đoàn siêu quốc
những quốc gia mất nước từng phần

cái xác ta thì có nghĩa lý gì
ta tự tháo khớp và tự bán

chuyện xưa ông lão kiết dặn con
khi cha chết xẻ xác cha mà bán

ta thì phải tự tay làm lấy
sợ các con chia chác không đều.
...
(1990-1991-
Tạp chí Cửa Việt, 1992- Tuyển thơ ND, NXB Hội Nhà Văn, 2010)

* Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ (KMTHT) được sáng tác năm 1990-1991, đăng lần đầu trên tạp chí Cửa Việt số 16 (tháng 8.92) với lời giới thiệu của (Tổng Biên tập) Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Thơ xưa, Quỉ Cốc Tử nói rằng: “Quản Trọng đạt thời sớm. Khương Tử Nha thời muộn. Thạch Sùng giàu, Mông Chính thì bần cùng. Bành Tổ sống lâu, Nhan Uyên chết yểu. Cả sáu người đó đều nằm trong Ngũ Hành”. Nay cuộc sống nhìn từ gần, hoá ra mọi sự lố lăng nhếch nhác, mắc cười, vỡ mộng... tất thảy cũng đều là trò cười của Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ. Bài thơ này đọc thì cười ngất, nhưng cười xong thấy lạnh buốt tuỷ sống, như rơi vào cõi thái âm. Thơ Nguyễn Duy vẫn bông đùa như vậy”. Sau khi được đăng, bài thơ này bị phê phán nặng nề, như "một giọt nước tràn li", góp phần khiến cho tạp chí Cửa Việt lúc đó vốn đang có nhiều "vấn đề" phải đình bản, chỉnh đốn tổ chức và thay Tổng Biên tập. Đến 2007, KMTHT mới được tái bản trong tuyển tập Tinh Hoa Thơ Việt, NXB Hội Nhà Văn và sau đó, trong tuyển tập Thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn, 2010.

NGUYỄN DUY.

*********

Tham khảo:
(Toàn văn)
KIM MỘC THỦY HỎA THỔ *

1
Quả đất nóng dần lên
tầng ôzôn có vấn đề gì đó

sọ dừa gặp vấn đề trì trệ
tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra

mắt vấn đề toét tai vấn đề ù
bất an vấn đề giấc ngủ

sâu rầy đang vấn đề cánh đồng
rừng cây vấn đề cháy và trụi

nón hành khất ngả vấn đề xó chợ
trẻ lang thang vấn đề bụi đời

lổn nhổn hành tinh vấn đề đẻ và đói
chiến trận tuôn vấn đề đỏ lòm

2
Chó cứ sủa người cứ đi
những con đường đầy vấn đề ổ gà

những nhịp cầu chông chênh quá tải
vấn đề nay mai sập bất cứ lúc nào

những giống người tham gặm nhấm cả trời đất
vấn đề ngày kia thiên nhiên ăn thịt tuốt

vấn đề nước cầm đầu lũ lụt
vấn đề lửa thủ phạm hỏa họan

khủng hỏang thiếu thần linh
khủng hỏang thừa yêu quái

đại loạn thay cái thiên hạ rắc rối
vấn đề tầng ôzôn cả thôi

3
Lục bục bụng dạ sôi
ruột gan đang vấn đề gì đó

nghe chừng lục phủ ngũ tạng đều cọt kẹt
sida giác quan ung thư toàn thân

không thể nói rằng ta bất cần
ta cần sống và cần đủ thứ

cần dinh dưỡng cần khí thở
cần giấc mơ nõn ngọn rau xanh

cần phút lặng thinh mặc niệm những mối tình quan họ
những người tình không giao phối bao giờ

4
Thất xà ngóc cổ trong hũ rượu
nọc rắn tuần hoàn bổ âm bổ dương

độc trị độc nhộn nhạo huyết quản
lúc nhúc hổ mang khè hang hốc xương

gần đây ta ngài ngại đi ra đường
dù chả để làm gì ta muốn ngồi một mình

ta vu vơ mình trống rỗng mình
ta sờ sợ nơi nào nhiều khôn vặt ít thông minh

ta nhờn nhợn cái há mồm vĩ nhân tôm cá
khạc đủ đồ nghề thằng nọ con kia

ta mặc cảm cái bóng đèn điện không có điện
lủng lẳng trần nhà thường làm ta giật mình

ta ngan ngán đám quan hoạn giả thiến giả đạo
vừa ăn hoa hồng vừa xơi hoa đào

những phường buôn cứt bán cho chó
nợ khó đòi thì làm gì nào?

những bất ổn đầy rẫy
thì đãsao thì làm sao?

có người thách ta đánh nhau
ta bảo ta yếu rồi ta lại không có võ

có kẻ thách ta chửi nhau
ta bảo ta vừa bị mất trộm cả sọt từ ngữ

có đứa thách ta nhổ vào mặt nó
ta bảo hết đờm rồi

ta chúi mũi hà hơi lên trang bản thảo
hô hấp nhân tạo những con chữ khó thở

không có việc gì khó
chỉ sợ không có việc

ta khao khát tiếng hát giun dế
không biên tập không kiểm duyệt

ta ao ước cái bay chim chóc
không hộ chiếu không biên giới

chó già giữ xương mèo già hóa cáo
ta già ta hóa trẻ con

thiêng liêng thay khoảng lặng cô đơn
người hóa thánh chỉ khoảnh khắc ấy

5
Nóng quá trằn trọc quá
tầng ôzôn có vấn đề gì đó

quạ cũ kêu sương ươn ướt dĩ vãng
tiếng cú rạch trời rơi từng giọt bầm đêm

giấc mê mệt thiêm thiếp chiêm bao trắng
loạng quạng ma nhảy nhót trước thềm

thử nhập đồng khúc bát âm quỉ
chợt thấy xác mình thối rữa từ từ

kèn trống bỗng mọc móng mọc vuốt
gầm gừ  đèn lân tinh nhờ nhợt

ú ớ mồ hôi
chân lỡ nhảy phải nhảy cứ nhảy

6
Bước nhảy nảy tư duy thị trường
kinh doanh xác mình dù giá thậm rẻ mạt

quạ có mua ta bán xác trọn gói
hoặc bán từng phần trước khi thối rữa hết

cú có mua ta chấp nhận hóa giá
chấp nhận cho trả góp từng phần

như kiểu bán từng phần rừng bể núi sông
từng miếng địa ốc từng mẩu mặt bằng từng khúc ruột đất

thời buổi thị trường mọi việc đều có thể
có thể nước này mua trọn gói nước kia

có thể lập những liên doanh ma quỉ
những công ty bán nước từng phần

có thể kể những tập đoàn siêu quốc
những quốc gia mất nước từng phần

cái xác ta thì có nghĩa lý gì
ta tự tháo khớp và tự bán

chuyện xưa ông lão kiết dặn con
khi cha chết xẻ xác cha mà bán

ta thì phải tự tay làm lấy
sợ các con chia chác không đều

tự đọc điếu văn soạn sẵn vĩnh biệt mình
tự giải thoát một thời mộng mị

cuốn gói hồn đi kinh tế mới vầng trăng
cấy lúa trồng khoai Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ

ta đi đây kinh tế mới vũ trụ
vượt tầng ôzôn đang có vấn đề

7
Ngôi sao xa xôi bất ngờ đổi ngôi
ánh sao băng chợt đọng đẫm hố mắt

ngọn gió thông thường lay ta tỉnh giấc
khí thở thông thường thoi thóp lại ta rồi

ta bịch về mặt đất bất ổn
nhố nhăng đến chết nết không chừa

lại lục bục bụng sôi
lại ruột gan vấn đề gì đó

lại đi đưa những đám ma từ ngữ
xác chữ chôn đầy nghĩa địa giấy vô hình

lại thừ nhớ những mối tình quan họ
những người tình không giao phối bao giờ

lại thắc mắc sọ dừa trì trệ
tri thức nhồi vào tri thức cứ phòi ra

lại càu nhàu quả đất nóng dần lên
nghi tầng ôzôn co vấn đề gì đó

8
Ta lững thững xách sọ dừa đi chợ
tìm chú vịt Tàu lai thím vịt Xiêm

ẩn sĩ lêguym tọa thiền giữa chợ
gia vị ê hề những chua chát đắng cay

những quàng quạc đành đạch âm nhạc
những cua ốc nghêu sò nguồn thi hứng tràn đầy

những cuống muống non ròng ròng tứa nhựa
oai oái khoái cái roi rói chợ

ngà ngà say men chợ thường ngày
cứ thế bình tâm cân bằng dần các thứ

phảng phất thơm chùa những hồng hào má
những thắm cười tươi như hoa nhà ai

chiêm ngưỡng bàn tay bậc thầy mổ cá
bái phục giáo sư vặt lông vịt thiên tài

tiết vịt sống hài hòa lòng vịt chín
món tiết canh thần tiên lấp lỗ hổng sọ dừa

vào cuộc nhậu nhiều bợm rất sợ tiết
dù ở đời họ máu tiết canh nhau

thì làm sao?
thì làm gì nào?

9
Thì ta thi tài với con nít lối xóm
cờ tướng cờ vua cờ ngựa cờ ô

và chơi lại trò xưa đơn giản như là không có gì
ván âm dương Kim Mộc Thủy Hỏa Thổ

năm ô cờ sắp xếp lại thiên hạ
ngồi xổm chơi hay ngồi bệt thì tùy

và nghêu ngao lõng thõng hò vè
giun dế du dương ễnh ương đắm đuối

và ngạo nghễ khúc đồng dao nhăng cuội
lời trẻ con phấp phới Ngũ Hành Kỳ

(1990 – 1991 / Tạp chí Cửa Việt – 1992 / Tuyển thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn -2010)

* Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ (KMTHT) được sáng tác năm 1990-1991, đăng lần đầu trên tạp chí Cửa Việt số 16 (tháng 8.92) với lời giới thiệu của (Tổng Biên tập) Hoàng Phủ Ngọc Tường: “Thơ xưa, Quỉ Cốc Tử nói rằng: “Quản Trọng đạt thời sớm. Khương Tử Nha thời muộn. Thạch Sùng giàu, Mông Chính thì bần cùng. Bành Tổ sống lâu, Nhan Uyên chết yểu. Cả sáu người đó đều nằm trong Ngũ Hành”. Nay cuộc sống nhìn từ gần, hoá ra mọi sự lố lăng nhếch nhác, mắc cười, vỡ mộng... tất thảy cũng đều là trò cười của Kim Mộc Thuỷ Hoả Thổ. Bài thơ này đọc thì cười ngất, nhưng cười xong thấy lạnh buốt tuỷ sống, như rơi vào cõi thái âm. Thơ Nguyễn Duy vẫn bông đùa như vậy”. Sau khi được đăng, bài thơ này bị phê phán nặng nề, như "một giọt nước tràn li", góp phần khiến cho tạp chí Cửa Việt lúc đó vốn đang có nhiều "vấn đề" phải đình bản, chỉnh đốn tổ chức và thay Tổng Biên tập. Đến 2007, KMTHT mới được tái bản trong tuyển tập Tinh Hoa Thơ Việt, NXB Hội Nhà Văn và sau đó, trong tuyển tập Thơ Nguyễn Duy, NXB Hội Nhà Văn, 2010.

NGUYỄN DUY.