Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (453): Trùng Dương (5)
Lập đông (kỳ 2)
Mặt trời tháng Tư
Trời lúc này nóng quá, mỡ anh có chảy ra không?
Tiếng cười bật ra từ chiếc miệng hầu như bị mất hút giữa khuôn mặt nhiều thịt. Cả thân thể người đàn ông rung lên tưởng như phát ra tiếng chuông kêu leng keng – tiếng chuông cà-rem của những người đi bán dạo giữa trời nắng.
Vậy mình vào trong phòng tôi nói chuyện. Có máy lạnh.
Ồ, tôi ghét máy lạnh. Thật ra trước hết vì tôi ghét sự bít bùng của nó. Tôi không than phiền trời nóng. Tôi chỉ nhận xét. Tôi thích nó là đàng khác. Tôi muốn nói thật ra chưa có năm nào tôi ý thức là trời nóng bằng năm nay…
Người con gái muốn nói khác: Thực ra chưa có năm nào tôi ý thức là tôi thèm muốn bằng mùa nóng năm nay – thèm muốn một thân thể đàn ông trẻ, rắn chắc, đầy sinh lực và bền bỉ, nhất là bền bỉ.
Nàng kìm giữ lại kịp câu nói. Chẳng ích gì khi nói với người đàn ông ngồi trước mặt về điều đó. Chỉ khơi dậy cuộc tranh luận mà nàng không thú vị gì khi cặp mắt gã nhìn nàng say đắm. Nàng không ưa cái thân thể mập mạp của gã. Nàng sẽ chết mất, nàng thầm nhủ. Nhưng mỗi lần thấy muốn tâm sự, nàng thường đến gặp gã. Nàng thường gọi đùa gã là nhà phân tâm học và tự nhận mình là một bệnh nhân mắc bệnh tâm trí. Dầu sao gã cũng hơn nàng trên mười tuổi. Dầu sao gã cũng là đàn ông, gã bảo thế. Tôi mê tất cả mọi cái ở cô. Nhưng nàng, nàng chỉ muốn gã đóng trọn vẹn vai trò nhà phân tâm học. Điều đó có vẻ tàn nhẫn. Nhưng không phải chính gã yêu cầu được gặp nàng, nói chuyện với nàng đấy ư? Không phải chính gã bảo mỗi lần gặp nàng gã cảm thấy tươi mát thoải mái hẳn lên đấy ư?
Cô biết nhiệt độ hôm nay bao nhiêu không?
Ồ, lại những con số. Người xứ các anh lúc nào cũng chỉ nói đến con số. Tôi không ngạc nhiên khi mỗi buổi sáng đều có mục tin tức khí tượng trên đài phát thanh và truyền hình ở xứ anh. Tôi cũng không ngạc nhiên ở mỗi toà nhà cao, mỗi góc phố ở xứ anh đều có một cái đồng hồ ghi nhiệt độ trong ngày và giờ giấc. Các anh bị con số tỏa vây. Các anh có biết rằng các anh đã tri thức sự nóng lạnh hơn là cảm thấy bằng xúc giác không? Tôi có cảm tưởng đôi khi các anh lạnh không vì cảm giác các anh bảo thế mà vì những con số bảo các anh như thế, và như vậy nữa với sức nóng. Tôi cóc cần đến con số. Và đôi khi, tôi thích cảm thấy lạnh hoặc nóng hơn cả những con số của các anh bảo tôi.
Nhưng cô bạn nhỏ của tôi ơi, cô cũng phải thông cảm cho xứ tôi, ở đó, thời tiết thay đổi bất thường, cô đã sống hẳn biết, mới ấm áp đấy mà đã trở lạnh rồi tuyết rơi lúc nào… và ngược lại. Còn ở đây thời tiết giống nhau quanh năm…
Tôi không nghĩ như vậy. Thời tiết ở đây cũng có thay đổi đấy chứ, sao không? Có một sự thay đổi thời tiết từ mười bốn, mười lăm năm nay… Nói theo tâm tình người xứ tôi thì có sự thay đổi thời tiết vì sự hiện diện của những người di cư, của chiến tranh, của bom đạn, của biến cố… Sao không nhỉ?
Tuy nhiên nàng vẫn nghe một cái gì ngậm ngùi tiếc nuối thế nào về một miền quê hương xa xôi có mùa xuân mưa phơi phới, có mùa hè đi tắm hồ sen và lăn mình trong đám cánh sen mẹ tước bỏ lấy nhụy ướp trà, có mùa thu gió hiu hắt và có tiết lập đông lục tìm áo năm trước mặc để thấy mình lớn hơn một chút với tấm áo ngắn cũn cỡn. Hơn mười năm sống trong thành phố nhiệt đới này, sức nóng của nắng lửa vờn phủ lấy da thịt con gái dậy thì rồi đàn bà, cái sức nóng ấy như tiếp thêm sinh lực cho những khát vọng sôi sục bên trong. Những ngày cũ lùi xa, thật xa, cùng với cô bé tóc thắt bím suốt ngày chỉ nhảy lò cò, chơi nhảy dây và đọc những chuyện thần thoại cổ tích. Cả những ảnh chụp ngày xưa cũng chẳng được lưu giữ để đôi khi giúp cho trí nhớ trôi về thuở ấu thời trong cái quê hương bốn mùa. Như những câu chuyện thần thoại thường được nghĩ đến, mơ về, hơn là có thể kể ra.
Dầu vậy cái nhìn của gã vẫn làm nàng hơi khó chịu. Nhưng nàng vẫn đến đây. Dường như trong sâu xa của tiềm thức, mỗi lần đến gặp gã, nàng tưởng như xa lánh được phần nào những người bạn đồng hương, đồng mối lo âu, đồng sự mệt mỏi. Nàng thường nói thẳng những gì nàng nghĩ với gã, những điều làm nàng đau đớn ray rứt và cả những tuyệt vọng tin tưởng – những điều đôi khi làm các bạn nàng nghĩ là nàng đang cố gắng một cách vô ích. Họ dường như yêu mến sự buông xuôi, thích thú với sự chán nản. Nàng thì nàng mơ hồ thấy còn có một cái gì khác kia.
"Tại sao cô ngồi thừ ra thế?"
"Tôi suy nghĩ".
"Cô suy nghĩ gì vậy?"
Nàng chợt bật cười: "Về câu chuyện thời tiết vừa rồi giữa anh và tôi. Làm như anh và tôi vừa quen nhau không bằng".
Họ cùng bật cười. Nàng lại có cảm tưởng có người bán cà-rem dạo đâu đó quanh đây. Leng keng. Leng keng. Những buổi trưa nồng nực với giấc ngủ đứt quãng, tiếng leng keng nghe dường như một tiếng gọi có phần nào tức tưởi. Nàng thường thức giấc và nằm nghe trong im lặng với một thèm khát thoát ra từ một giấc mơ nào đó, người ướt đẫm mồ hôi và hơi nóng hoả lò đổ xuống từ mái nhà, từ chiếc quạt điện, từ dưới tấm nệm cao-su nàng nằm tỏa vây lấy nàng như người xứ gã bị tỏa vây bởi những con số tiện nghi, những máy móc, những xa lộ mà một khi bước vào bắt buộc phải đi đến cuối đường không thể bỏ cuộc…
Gã con trai chỉ hơn nàng một tuổi. Nàng không ngạc nhiên về điều đó. Nhưng nàng ngạc nhiên vì cái cảm tưởng mình còn quá trẻ cách đây bốn, năm năm bây giờ vẫn còn ám ảnh nàng. Chợt thấy mình đã sống qua một phần tư thế kỷ – nghe cũng nhiều đấy chứ. Nhưng nàng tự cảm thấy một niềm kiêu hãnh ngầm về tuổi trẻ của mình. Nàng yêu nó. Lạ kỳ là đôi khi nàng thấy rõ ràng đó là một báu vật. Như biển cả. Như trời cao. Như gió lộng. Như mặt trời. Như trăng sao. Như cây cỏ.
Nàng nhớ đã gặp gã trong một phòng trà vào một ngày cuối năm. Giữa sự bít bùng vì hơi người, vì tiếng nhạc, vì khói thuốc, vì dĩ vãng của nàng, của người đàn ông nàng đi chung tối hôm ấy. Gã là bạn của người đàn ông ấy. Những trao đổi không có gì đặc sắc. Gã có vẻ thoải mái làm một kẻ cô độc. Nhiều lúc nàng cũng thích như vậy.
Rồi đột ngột vào một buổi sáng tháng Tư - tại sao lại là tháng Tư nhỉ? - gã đến tìm nàng. Gã bảo tôi đọc bài người ta phỏng vấn bà – gã gọi bà, một cách xưng hô thông thường giữa những người bạn trẻ, thay vì gọi tên, gọi em, gọi chị, gọi cô thôi ấy mà – trên báo. À, cái cuộc phỏng vấn mắc dịch ấy, nhưng cũng thú vị lắm đấy chứ. Người ta phỏng vấn tôi như người ta có thể phỏng vấn bất cứ ai, việc đó người ta đã làm, về quan niệm đối với cái liên hệ giữa những đàn ông và người đàn bà.
Tôi đọc bài đó do một sự tình cờ, bà biết không. Tôi ghét đọc sách báo lắm. Thật đấy. Nhưng điều đó không ngăn cản việc tôi đến tìm bà, thay vì có thể viết thư. Vì viết thư tôi cũng ghét lắm.
Vậy ông yêu cái gì? – Nàng cũng xưng hô như gã, một cách giản dị, thay vì gọi anh, gọi tên (thực ra nàng quên khuấy tên gã), vậy thôi mà – Nghề đi thả bom thiên hạ của anh, chắc?
Nói thế cũng được. Mỗi người phải có một việc làm. Điều cần là yêu cái việc làm đó. Đam mê nó – như bà vẫn thích dùng chữ đó. Đam mê. Và hồn nhiên – dường như đó cũng là một chữ nữa mà bà hay dùng.
Chính nàng đưa ra đề nghị đi chơi buổi tối. Gã đến trước giờ hẹn năm phút. Bên trong cửa kính văn phòng nàng thấy gã đi xe qua rồi vòng trở lại và đậu xe đợi nàng. Nàng thu xếp vật dụng rồi ra gặp gã. Nàng nghĩ trong đầu trông gã có vẻ một sinh viên hơn là một phi công. Và nàng chợt thấy kỳ cục vì cái việc gã đến tìm nàng chỉ vì cái quan niệm sinh lý mà nàng trả lời trên báo trong một cuộc phỏng vấn tập thể. Liệu có người đàn ông nào khác tìm đến những người đã trả lời khác nàng (những câu trả lời chẳng hạn như: "Câu hỏi gì mà kỳ cục?!"; "Tôi chẳng bao giờ nghĩ về chuyện đó hết!"; "Cần phải có hôn nhân như một cái bỏ bao bọc chuyện đó, nếu không nó chỉ là một cái tội lỗi, ghê tởm!"; "Giêsu Ma lạy Chúa tôi! Tại sao ông có thể đặt một câu hỏi như vậy với một người tu hành như tôi?!"; "Nam mô A di đà Phật. Tôi chỉ nghĩ đến việc diệt dục!"; v.v.)?
Anh đến sớm năm phút.
Tôi thường đến sớm hơn giờ hẹn vì bị ảnh hưởng ông già tôi. Mỗi lần mời khách đến nhà, ông bắt chúng tôi phải xong xuôi mọi thứ từ nửa giờ trước. Riết rồi quen.
Tôi không bị ảnh hưởng gia đình, nhưng thường khi cũng đúng giờ. Nàng nói. Tôi ghét bị thúc hối, ghét sự vội vã.
Họ đi ra một quán ăn ngoài xa lộ. Trời cao. Gió lộng. Sao lấp lánh. Và trời vẫn cao, gió vẫn lộng, sao vẫn lấp lánh, khi gã và nàng nằm dài trên bãi cỏ trước cửa nhà của cha mẹ gã. Nhưng dường như trời cao hơn, gió lộng hơn, sao lấp lánh hơn khi nàng vừa từ khung trời hẹp, gió nóng, sao mờ vì khói xe của thành phố, thoát ra đây. Cũng vẫn nụ hôn nàng trao đổi với những người con trai khác. Cũng vẫn niềm rạo rực cơ thể ấy bên dưới những vuốt ve. Nàng ngạc nhiên về chính vẻ không ngạc nhiên gì của mình, về cái liên hệ thật xa lạ và thật thân thiết đó. Nàng cũng ngạc nhiên về cái cảm giác bao giờ cũng sẵn sàng sống dậy và được gọi tên, được lặp lại nhiều lần. Và nàng ngạc nhiên về sự giống nhau của thân thể những người đàn ông đã đến với nàng. Nàng chỉ không chịu được sự hung bạo quá đáng, và ngược lại, sự vụng về, sự thiếu tế nhị quá đáng. Thế thôi.
Nửa đêm nàng thức giấc. Căn phòng bít bùng, tối đặc. Nàng chợt hiểu nàng không đang nằm trong căn phòng quen thuộc mọi hôm. Nàng hiểu nàng đang nằm bên cạnh gã phi công trẻ. Tiếng thở đều đặn của gã hòa với tiếng u u của chiếc máy lạnh gắn ngay phía trên chỗ nàng nằm. Vậy mà mồ hôi vẫn ra ướt hết tóc nàng. Da thịt nàng sâm sấp nóng. Nàng thấy nhớ căn phòng ở nhà, với những đêm chợt thức giấc nhận thấy căn phòng được chiếu sáng lờ mờ bởi ngọn đèn đường rọi qua song cửa sổ mở rộng để đón khí mát ban đêm, hoặc một đôi khi để lọt ánh trăng màu ngà quái dị gợi một cuộc viễn mơ…
Buổi sáng gã phi công đưa nàng về thật sớm. Đường phố ngập những người vội vã tất tả vẻ mặt còn ngái ngủ. Nàng bật cười thầm với ý nghĩ mình đang đóng vai người vợ được chồng đưa đi làm trước khi về đi bay. Nàng nghĩ đến những buổi sáng nhàn tản bên bờ một bãi biển hay dưới một ngọn đồi thông nào đó. Rồi nàng lại thấy mình chìm đi giữa những tiếng động cơ nóng nảy. Phía trước gã phi công chợt văng tục vì một ông già luýnh quýnh giữa đường không biết tránh xe bên nào. Gã có vẻ mệt. Tối hôm qua gã kể cho nàng nghe câu chuyện một gã phi công bạn gã đã bỏ mình trong một chuyến bay vì đêm trước làm ái tình hơi nhiều. Nàng bảo tôi cũng đã nghe chuyện đó. Tôi nghĩ cái thành phố chúng ta đang sống khá nhỏ để một người có thể nghe kể nhiều lần về một đề tài. Đôi khi sự quen thuộc đó thật dễ thương. Đôi khi đó là một ám ảnh. Dù sao mình đã sống ở đây. Nàng bỏ lửng câu nói. Thực ra gã hôn nàng để nàng đừng nói nữa. Khi gã ngưng hôn nàng, nàng cười nhỏ trong ngực gã khi xô nhẹ gã ra. Tôi đâu muốn anh chết trong chuyến bay ngày mai. Gã phì lên cười coi như chuyện đó không thể xảy ra với mình. Buổi sáng gã kêu mệt dù họ đã hạn chế đến mức tối đa. Gã bảo đêm qua lúc bà thức tôi biết chớ nhưng tôi không chiều bà được, tôi xin lỗi. Nàng cười nhẹ, thực ra đêm qua khi thức giấc tôi hơi ngạc nhiên vì thấy mình nằm bên cạnh bạn. Tôi muốn xác định cái thực tại đó, vậy thôi.
Con hẻm nhỏ ngập nắng bụi và người. Những người đàn ông đàn bà trẻ con lao xao đứng thành vòng tròn xung quanh ngôi nhà lầu hai tầng. Một vài nhân viên cảnh sát đứng phía trước giữ trật tự. Một trong những nhân viên cảnh sát tay cầm một khúc gỗ sơn loang lổ bị mọt ăn một đầu có lẽ vừa rút ra từ một hàng rào cũ nào đó sẵn sàng phang mạnh kẻ nào tò mò muốn đến sát trước cửa căn nhà đang bị vây kín. Những khuôn mặt vừa tới vòng ngoài ngơ ngác không biết chuyện gì đã xảy ra. Nét hãi hùng lẫn tò mò hằn trên nét mặt những người vòng trong.
Căn nhà hai tầng ở sát bên căn nhà đối diện với nhà nàng. Không thể đưa xe vào nhà, nàng đem xe đến gửi trước cửa căn nhà trong ngõ có gã con trai mỗi lúc nàng đi qua trước nhà đều ngó nàng chằm chặp. Gã có vẻ một sinh viên với cặp kính trắng dày cộm và thường mặc pi-da-ma đứng ở cửa. Lần đầu tiên, từ ngày nàng đến ngụ tại xóm này nàng hỏi gã chuyện gì đã xảy ra. Gã đáp trong miệng như chính gã cũng không hiểu rõ chuyện gì đã xảy ra. Dường như có người vừa bị giết chết. Nàng hỏi ai giết ai. Gã lắc đầu. Người đàn bà có lẽ là mẹ gã cũng không hiểu gì hơn. Nàng nghe tiếng lao xao của mấy đứa nhỏ mình trần sạm đen vì nắng chạy tới chạy lui miệng kêu máu đó máu đó. Nàng rẽ đám đông chạy về nhà, băng qua khoảng trống trước căn nhà hai tầng bị gác trước cửa vương vãi vài miếng vải bị rách màu đỏ. Những tiếng bàn tán không rõ rệt. Mặc cho trời nắng nẩy đom đóm mắt, bọn người hiếu kỳ tới bu quanh mỗi lúc một đông. Bụi mù quấn lấy những thân thể nhễ nhại mồ hôi và hơi người. Chiếc xe Honda của người chị buổi trưa đi làm ghé nhà ăn cơm được đem vào bên trong hàng rào. Đẩy được cánh cửa hàng rào sắp bải ra vì bị sử dụng nhiều, nàng vào nhà đụng mặt với những khuôn mặt thân nhân bàng hoàng. Chị người làm kêu lớn đóng cửa lại mau, đóng cửa lại mau. Như thể kẻ sát nhân còn lẩn quất đâu đây có thể lọt vào nhà không bằng.
Bữa cơm trưa nguội ngắt tẻ nhạt với tiếng ồn ào bàn tán phía trước. Nàng uể oải ăn. Chị người làm đi ra phía trước nghe ngóng rồi trở vào nhà ngồi bệt xuống bên cơi trầu.
Thằng đó hay thiệt. Nó vào nhà vặn bích-cớp thiệt lớn rồi giết hai người. Cái nhà bà Tàu mập mạp trước bán bánh cuốn ngoài chợ đó. Chết rồi. Thấy mà ghê. Sợ thiệt.
Chị ta nhét miếng trầu vào miệng nhai rắc rắc, con mắt còn lại nhướng lên ngóng ra ngoài, con mắt chột dường như cũng cố mở lớn hơn dù đã bị díp chặt lại, do một cơn bệnh đậu mùa từ hồi chị ta còn nhỏ.
"Nhưng mà ai giết mới được chớ?"
"Thằng bận đồ lính".
"Bắt được không?"
"Đâu bắt được".
"Sao bảo hai người bị giết?"
"Thì hai người. Với con cháu gái nữa".
"Bao lớn?"
"Mười hai, mười ba tuổi gì đó. Hai dì cháu vẫn ngồi chơi trước nhà mỗi buổi chiều đó".
"Đâu nhớ mặt. Bị giết bằng gì?"
"Súng".
"Bộ không ai nghe có tiếng nổ sao?"
"Ai mà để ý. Nó để bích-cớp lớn quá xá cỡ. Bà ấy còn rót nước cho nó uống nữa cơ mà. Chắc quen. Cái cốc giấy còn liệng ngoài kia".
"Mà sao giết mới được chớ?"
"Ai biết được".
"Giết hồi nào?"
"Hồi mười hai giờ hay gì đó".
Những câu trao đổi đứt quãng không gợi nổi hình ảnh người đàn bà Tàu và đứa cháu gái vẫn ngồi hóng mát trước cửa nhà mỗi buổi chiều.
"Chị vặn giùm cái quạt cái. Sao tắt đi vậy?"
"Tắt hồi nào đâu hay. Chắc mất điện".
"Tủ lạnh còn chạy mà. Nóng quá. Họ còn tụ họp trước nhà làm chi vậy?"
Chị người làm cắm quạt xong lại bỏ ra cửa ngóng.
Ăn cơm xong, nàng ra trước cửa đứng nhìn đám đông bên ngoài hàng rào. Nàng nghĩ đến chiếc xe gửi trước nhà gã sinh viên. Nàng thấy cần phải đem gửi nhà một người quen gần đó hơn là bỏ trước cửa nhà đó. Nàng vào nhà lấy chìa khóa, mở cửa hàng rào băng qua đám đông lóng ngóng trước nhà người đàn bà Tàu. Nàng vẫn không hiểu bọn người tụ họp trước cửa nhà người đàn bà Tàu để làm gì. Dường như xác của hai người đã được đem vào nhà thương theo lời chị người làm rồi mà.
Nàng lên lầu nằm. Căn gác nóng hầm hập. Chiếc quạt của cô em gái nhờ mua trong P.X. để lại cũng không đủ xua hết hơi nóng. Chị người làm bỏ bát đĩa chưa rửa lên ban-công đứng nhìn xuống cho rõ. Nàng nằm mắt rảo hoảnh. Bỗng dưng hình ảnh người đàn bà một buổi trưa cách đây mấy hôm đứng nhìn cột khói đen lùi lũi từ phía sau ngôi nhà đối diện nhà họ bốc lên, miệng van cho gió đừng thổi cột khói đó về phía nhà họ, hình ảnh đó hiện ra trong đầu nàng. Chị người làm trở vào nhà nói ghê thiệt, nó lại biết cả vặn bích-cớp thiệt lớn để đừng ai nghe tiếng súng. Kinh khủng quá.
Trời nóng người ta dễ nổi khùng. Nàng nói. Chuyện đó thật giản dị. Vụ án mạng thứ ba trong cái tháng này. Nàng nói câu sau này như thể nhẩm tính một mình.
Nàng chợt ngạc nhiên khi bắt gặp mình suy nghĩ về sức nóng. Nàng biết trời cũng sắp mưa rồi mà.
Có tiếng xe lùi vào hẻm và tiếng ồn ào dữ dội bên dưới.
Nàng rời giường nằm ra ban-công nhìn xuống. Bọn người bị đẩy dạt về một phía, cửa phía sau xe cứu thương được mở ra để lộ một chiếc hòm sắt đen rỉ sét. Cánh cửa chiếc hòm bằng sắt cuối cùng được mở ra và một chiếc băng-ca bằng sắt được hạ xuống có hai người khiêng vào trong nhà người đàn bà Tàu. Trên ban-công nhà người đàn bà Tàu, một bên cánh mành mành bị gió hất lên để lộ một khoảng ban-công có mền gối bừa bãi và một chiếc đèn lồng bị gió đung đưa. Một lát, chiếc băng-ca bằng sắt được khiêng ra, trên đặt xác cô bé mặc áo hoa quần đen, đầu tóc bết rối, trên bụng đắp một miếng vải đen ướt, máu chảy dài dường như đã khô trên cánh tay, trên má, trên chân. Cánh cửa xe cứu thương được khép lại. Người tài xế vội vã chạy lên phía trước mở cửa xe. Chiếc mành mành trên ban-công nhà người đàn bà Tàu một bên cánh vẫn bị mắc vào sợi dây và gió vẫn đung đưa chiếc đèn lồng treo lủng lẳng giữa khoảng ban-công hẹp.
Nàng trở vào nhà ngồi vào bàn viết. Vài tờ giấy bị vo tròn vất trên sàn gác. Chị người làm khép cửa lại, hai tay khoanh tròn vai co lại như người bị lạnh, mồ hôi lấm tấm hai bên thái dương.
Gã phi công đến tìm nàng khi tiếng kèn đám nổi lên từng chặp ở căn nhà người đàn bà Tàu. Lúc ấy nàng vừa bỏ dở cuộc đi chơi nhạt nhẽo với mấy người cùng sở mà nàng tưởng có thể tìm được một cuộc vui cho một buổi tối quá nóng nực ở nhà.
"Bà sắp đi đâu hả?"
"Không, vừa đi về".
Họ đứng nói chuyện ngoài cửa nhà nàng. Nàng kể về vụ án mạng mà chính nàng cũng chẳng hiểu nguyên do ra sao. Gã ghé mắt nhìn sang ngôi nhà có đám tang. Gã không hỏi gì cả. Dường như gã cũng chẳng mấy ngạc nhiên. Nàng đề nghị đi uống cái gì.
Buổi tối hôm nay chắc là khó ngủ. Tiếng kèn đám. Rồi có thể nửa đêm, khi người viếng vãn, họ sẽ mở kèn hát cho người chết nghe lần cuối cùng.
Khi gã chở nàng qua những phố, nàng bảo tưởng không gặp lại ông nữa và tôi muốn đinh ninh là không gặp nữa.
"Bà sợ cái gì?"
"Một sự đi sâu vào. Những ray rứt nhớ mong do thói quen. Đại khái thế".
Quán nước nằm tại một bến xe mà cách đây năm năm, nếu nàng không nhầm, đột nhiên có những lần nàng thấy cấp bách phải rời khỏi thành phố tù ngạt này, để đi đến một cái tỉnh có đồi cao và thông reo, để rồi trở về với một tâm hồn thơ thới và bình tĩnh hơn và nàng đã ra đây, mua vé, leo lên xe, buông xuôi mình cho một cuộc hành trình không mục đích.
Bây giờ đôi khi tôi thấy sự cấp bách muốn rời thành phố trong ít hôm thường thường lại bị những níu kéo này khác, phải thu xếp cái này, phải sắp đặt cái kia, xong xuôi, cái ý muốn đi nguội mất. Mình đã qua cái tuổi muốn-gì-phải-làm-ngay-không-cần-suy-nghĩ-đắn-đo-về-những-hậu-quả.
Họ ngồi trong quán một lát. Gã phi công gọi người tính tiền và nói phải rời khỏi đây, tôi bắt đầu thấy ngột. Nàng đi theo gã không băn khoăn. Vẫn khu bến xe ngưng hoạt động. Nàng trỏ tay ra phía sau lưng dãy nhà lầu bên kia đường bảo hôm nọ ở đây có xảy ra hoả hoạn. Gã đáp thế à rồi đạp xe cho máy nổ.
Hôm xảy ra án mạng gần nhà thoạt về tôi tưởng có hoả hoạn. Nàng hớt hải thật tình, lúc đó.
Gã im lặng lái xe. Nàng vòng tay ôm lấy người gã, khép hai cánh tay lại, ngả đầu trên lưng gã nghe gió lùa qua mái tóc bắt đầu mọc dài. Mình nhất định nuôi tóc dài dù trời có nóng, nhất định không nghe lời dụ dỗ của mấy cô thợ uốn tóc ngại gội những mái tóc dài để cắt tóc nữa. Nàng vẫn thích có mái tóc dài. Nàng cũng muốn thử xem sức chịu đựng sự nóng nực của nàng tới đâu. Bàn tay trái của gã vỗ vỗ trên phần cánh tay đặt ngang bụng gã của nàng.
Vẫn căn nhà đó, nhưng lần này gã đưa nàng lên căn phòng trên lầu của ông anh. Cánh cửa sổ mở ra không đủ thu hút gió vào.
Sau đó họ nằm dài theo dõi vở tuồng cải lương trên ti-vi. Gã kép hát vừa nói vừa ca cải lương lẫn tân nhạc. Cô đào đóng chung với gã thỉnh thoảng cúi mặt xuống cười vụng. Ánh sáng của màn ảnh truyền hình dọi trên khuôn mặt còn trẻ thơ của gã. Một lát, gã quay về phía nàng. Họ dường như không có gì nhiều để nói với nhau, nhưng họ không cảm thấy gượng gạo. Cuối cùng, nàng chợt cười nhỏ. Gã bảo:
"Thực tình tôi muốn giữ bà lại đêm nay".
Rồi gã bỗng thở ra:
"Nhiều lúc mình mong có một căn nhà nhỏ của mình mà không được. Tôi muốn nằm với bà và sáng dậy mình đưa nhau đi ăn sáng".
"Nhưng cứ sáng nào ông rảnh thì tôi lại bận. Vả lại mình không có một không gian riêng cho mình".
Nàng ngưng nói, chợt cười nhẹ, và tiếp:
"Ngày xưa khi mình còn đi học, không có tiền thì lại đầy dẫy nhà cửa cho thuê với một giá vừa phải. Bây giờ mình đi làm, có tiền, lại không kiếm ra được căn phòng hay căn nhà nào cả".
Khi họ rời khỏi căn phòng của ông anh gã, nàng đứng ngoài hành lang đợi gã khóa cửa. Gió mơn man má nàng khi nàng thò đầu ra khỏi khung cửa sổ nhìn những ngọn đèn viền con đường bên dưới. Gã chợt hỏi bà có giận tôi không? Nàng thoáng ngạc nhiên.
Lúc đưa nàng về, gã giải thích:
"Thay vì tôi hỏi bà có thấy sung sướng hoặc thay vì tôi xin lỗi bà nếu tôi vụng về làm bà mất thú, thì tôi hỏi bà có giận không. Vậy thôi".
Nàng chợt hiểu… Nàng cười trên lưng gã. Gió thổi làm khô những sợi tóc bết mồ hôi của nàng. Nàng thầm nhủ mai phải đi gội đầu. Mỗi sáng thức dậy nàng đều phải hong tóc mình trước quạt và nhất là sau giấc ngủ buổi trưa. Dầu sao nàng cũng thấy thoải mái. Tuy nhiên nếu đừng có cái ý tưởng ngại ông anh của gã về nhà bất ngờ, và nếu họ có thể ở bên nhau để sáng mai dậy đưa nhau đi ăn sáng, có lẽ thú vị hơn.
Khi nàng về đến nhà, những người đến viếng đám tang người đàn bà Tàu và cô cháu gái thưa dần. Người đàn ông mất vợ ngồi ủ rũ bên nhóm nhạc công im lặng. Nàng không biết là lúc đêm về người ta có vặn kèn hát cho người chết nghe lần cuối hay không. Nàng ngủ thiếp đi vì mệt. Và hơi nóng tháng Tư phủ lấy thân thể bừng bừng sức sống của nàng, như tiếp thêm sinh lực. Những đêm những ngày như thế này, nàng chỉ muốn không phải mặc quần áo gì cả – nếu nàng có một không gian riêng cho mình.
Đám tang người đàn bà Tàu và cô cháu gái được cử hành ngay ngày hôm sau. Miếng vải nhựa được căng lên che nắng hôm trước được gỡ xuống. Căn nhà người đàn bà Tàu thường xuyên đóng cửa như che giấu niềm đau đớn của những người còn lại. Nàng cũng chẳng buồn hỏi xem ở nhà có cử người sang viếng quan tài người chết và chia buồn với thân nhân người chết không. Câu chuyện án mạng cũng nhạt dần trên miệng chị người làm. Và đêm đến, chị ta lại ngủ ngon lành lại. Nàng vẫn chưa hình dung ra khuôn mặt người đàn bà Tàu vẫn chiều chiều bắc ghế ngồi chơi ngoài cửa. Dường như sức nóng đã làm tan nhòa hình ảnh bà ta trong trí nhớ nàng. Nàng không cố gắng nhưng một cách không tự kềm chế, nàng hình dung thấy bà ta ở mỗi người đàn bà Tàu mập mạp có giọng nói tiếng Việt lơ lớ mà nàng tình cờ gặp trên phố trong tiệm ăn chẳng hạn.
Nàng cảm thấy uể oải. Mặc dù nóng nàng vẫn thường ngủ li bì, nhất là về sáng. Gã đã đến quá tự nhiên khiến nàng nghĩ nếu gã không đến nữa cũng vậy thôi. Nàng không ân hận vì đã thành thật trong những lời những cử chỉ trao đổi với gã. Có lẽ nàng sẽ tìm thêm việc để làm. Có lẽ nàng sẽ vẫn tiếp tục nhận lời đi với những người bạn trai cũ để vui, để trút đi sức sống chảy cuồng nhiệt trong cơ thể, để đợi cho qua tháng Tư này, để đợi mùa mưa đến dù chẳng biết để làm gì cả. Đôi khi nàng thầm hỏi nếu mùa mưa đến thì sao? Mọi người có vẻ mong mưa. Chị người làm, mẹ nàng, bà chị, cô em gái. Một buổi trưa thức giấc, sờ không còn một giọt nước trong tủ lạnh, không còn một giọt nước uống trong bất cứ món đồ đựng nước nào, nàng gắt gỏng cau có. Cơn khát như xé cổ họng, nàng hỏi mẹ có còn giọt nước mưa nào. Bà cụ cười khan đáp làm quái gì còn giọt nào. Và bà lẩm bẩm phải sắp sẵn phi chứa nước mưa. Bà ngóng trời. Bà chỉ thích uống nước mưa thôi. Còn chị người làm mong mưa vì khỏi phải canh lấy nước mỗi ngày từ nhà bên cạnh. Bà chị, cô em hy vọng mưa sẽ bớt nực nội hơn. Còn nàng, nàng cảm thấy mình đợi mà không mong. Dường như nàng thích thú một cách hơi cuồng bạo cái sức nóng đang tỏa vây lấy nàng, đang tiếp thêm sinh lực cho nàng. Nàng đồng tình với nó. Nàng kêu trời nóng như khi khát uống nước vậy thôi. Nhưng nàng không thù ghét tên đồng lõa đó được.
Vậy mà nàng lại mong mưa khi nằm với gã trong căn lều bỏ hoang ở cuối ngôi vườn xơ xác cỏ cháy trong căn biệt thự của bố mẹ gã. Nàng bảo thế và gã cười lớn:
"Tôi biết bà sẽ nói vậy".
"Vì mưa sẽ phong tỏa chúng mình với xung quanh, với những người trong gia đình anh có thể tình cờ xuống đây".
Thực tình trước đó nàng không cảm thấy muốn làm gì cả. Nhưng nàng muốn ngồi gần gã nói chuyện với gã. Vả lại, nàng cảm thấy mỗi lần gần gã xong, trở về nhà tắm rửa rồi nàng chỉ muốn đi ngủ. Công việc chất đống. Những cuốn sách chưa kịp rọc ra đọc. Gã đề nghị đưa nàng về khi hai người ở quán nước. Nàng chợt giận gã. Có lẽ nàng buồn nhiều hơn, gã gặng hỏi. Nàng thẳng thắn đáp tôi có cảm tưởng cuộc sống dường như nghèo nàn vì ngoài chuyện đó ra người ta không biết làm gì với nhau nữa. Thực tình nàng có cảm tưởng như vậy. Và nàng khăng khăng đòi về. Gã dừng xe lại và bảo nếu bà thực tình muốn về tôi đưa bà về, phần tôi tôi muốn đưa bà đến một nơi có gió có cây và nói chuyện với bà. Nàng không đáp. Nàng không thể nói nàng muốn về trong khi thực sự nàng không muốn về. Và họ đến nhà bố mẹ gã, căn nhà gã đã lớn lên và hiện cũng đang sống ở đó mỗi khi được về thành phố.
Nàng thấy mình ngồi thật lâu nơi hàng hiên nhìn ra chiếc hồ cạn nước rêu bám đầy và vườn cây nghiêng ngã khô cỏ cháy. Gã từ phòng khách bước ra sau một cuộc đối thoại qua máy điện thoại với một người nào đó ở đầu dây bên kia, và đến ngồi xuống chiếc ghế mây bên nàng. Gã hỏi nàng có nghe cuộc đối thoại vừa rồi. Nàng đáp:
"Anh nói gần như thét lên, sao không nghe. Về một cuộc xem mắt vợ tương lai phải không?"
Gã cười vô tình. Nàng hỏi bao giờ thì cưới. Gã bảo nhưng thằng đó nó có bằng lòng đâu mà cưới. Chả là bà cụ tôi muốn làm mai cho nó. Bây giờ mẹ nó gọi lại để bảo bà cụ thôi vì nó không muốn lấy vợ nữa.
"Hắn bao nhiêu tuổi?"
"Ba mươi hay trên ba mươi gì đó. Hắn mới ở ngoại quốc về để đi lính".
Nàng cũng chẳng buồn kể cho gã nghe là nàng đã hiểu lầm vì tưởng gã đi hỏi vợ. Nàng nghĩ những chuyện mai mối dường như xa lạ với nàng. Ở mỗi người con gái đều ôm cái ước vọng có được một đám cưới linh đình. Nàng bận tâm với chính nàng hơn là một thứ đám cưới cho-người-ta-nhìn-vào như vậy. Và nàng nghĩ đến vấn đề chính là hạnh phúc, là sự cảm mến, sự thông cảm và kính phục do cá nhân hai người trong cuộc, hơn là do những hình thức đồ sộ mà xã hội đòi hỏi bắt buộc phải có. Nàng nghĩ như thế trong khi nhận ra gã đã gài lộn một chiếc khuy làm hai vạt áo lệch hẳn đi mười phân. Nàng bảo gã anh cài lệch một cái khuy. Gã nhìn xuống áo mình và thong thả cởi khuy ra cài lại. Có lẽ gã đã mặc như vậy khi đến tìm nàng và không để ý khi vào tiệm nước. Sao bây giờ nàng mới nhận ra? Có lẽ lúc nãy áo gã nhét trong quần. Gã cài khuy lại và chợt nhận ra chiếc khuy dưới cũng bị sút mất từ hồi nào. Có lẽ gã bắt đầu cài khuy từ dưới lên trên nên không để ý là thừa một cái khuyết trên cùng. Nàng muốn bảo gã đi kiếm kim chỉ và khuy để nàng khâu lại cho gã. Nhưng gã đã kéo tay nàng đứng lên rủ đi thăm đàn gà của gã.
"Anh mà cũng nuôi gà? Buồn cười nhỉ".
"Không, tôi bỏ vốn và người ta nuôi hộ".
"Gà Mỹ hay Việt?"
"Mỹ".
Nàng định nói từ hôm gà Mỹ được nuôi nhiều đến nay tôi mất thú ăn thịt gà và đớp trứng ốp-la mỗi sáng. Nhưng nàng thấy mình im lặng theo gã đi ra xem gà. Nàng không thấy thú chuyện gà, như nàng vẫn lơ đãng mỗi khi nghe các bạn tranh luận về xì phé, mạt chược hay cá ngựa. Nàng rời tay gã đi về phía hồ nước cạn giữa vườn. Nàng bảo cỏ cháy cả, phí quá.
Ngày xưa khi bọn Mỹ chưa sang đây thì cỏ còn xanh tươi, cây còn um tùm ngay cả trong mùa nắng.
"Họ dùng thuốc khai quang ngay cả ở đây sao?"
"Không phải vậy. Tại công nhân bỏ đi cả, không có ai coi sóc nữa".
Gã trỏ túp lều lợp tôn ở cuối vườn bảo: Tháp ngà của tôi đó.
Nàng đợi gã nói tiếp. Nhưng gã im lặng đi về phía đó. Túp lều thấp, vách ván tơi tả, ngăn làm hai, một bên chứa đồ phế thải gồm giường ghế tủ, một bên có vách và cửa che phía trước, tất cả đã tơi tả. Bên trong có một chiếc đi-văng khá sạch và những thùng giấy, rương cũ chồng chất trên một chiếc xe trẻ con han rỉ cũ kỹ đầy bụi. Gã lục lọi trong một chiếc thùng giấy lôi ra một bộ đồ bay trong có lót thêm một lần vải dày, giơ lên ngắm rồi lại bỏ vào thùng. Nàng ngồi xuống đi-văng lật xem cuốn Thế giới tự do vất trên đó. Gã đến ngồi xuống đối diện nàng đầu cúi xuống để trán mình đụng vào vầng trán lòa xòa tóc của nàng. Nàng không ngẩng lên, hỏi trên trang giấy đầy hình ảnh:
"Tại sao anh lại làm hòa?"
"Tại không muốn để mất một cách vô lý như vậy".
Nàng đẩy cuốn Thế giới tự do sang một bên, ôm lấy đầu gối gã và gục vào đó. "Tôi nhớ hôm mới gặp lại anh lần thứ hai nhưng kể như là lần thứ nhất, anh bảo: Mình thường sợ mất nên thường cả khi chưa có đã lo mất. Tôi cũng vậy".
Gã đáp nhỏ như nàng nói:
"Nhưng lần này tôi không muốn mất, dù chưa biết đã có hay chưa có thật sự. Tôi không muốn để mất vì biết sẽ khó kiếm lại một vật tương tự như vậy".
Một lát nàng hỏi:
"Bao giờ anh đi?"
"Mai. Chưa biết sáng hay chiều. Phải chi bà có xe hơi để thỉnh thoảng lên thăm tôi. Cách đây có ba mươi cây số thôi mà".
Nàng cười nhẹ:
"Vài năm nữa hoạ may. Bây giờ một cái phòng riêng cũng không có được nữa là xe hơi. Dầu sao…"
Nàng bỏ lửng câu nói. Một lát nàng hỏi trong khi gã ôm nàng vào lòng, đầu nàng đặt trên vai gã và mắt nàng chợt nhìn chiếc xe đẩy của trẻ con dưới đống thùng giấy và rương cũ:
"Ngày xưa anh ngồi trên cái xe này đấy à?"
Gã bật cười khi quay lại nhìn thấy cái xe.
"Ồ, không đâu".
"Tôi đùa". Nàng nói vội.
Và nàng nói sang chuyện khác sau vài phút im lặng:
"Mình vẫn chưa đi ăn sáng với nhau được. Đêm nọ ở bên nhau thì sáng sớm hôm sau anh lại phải đi sớm".
Bỗng dưng nàng có cảm tưởng gã sắp đi xa, không phải chỉ đến một cái nơi cách chỗ nàng ở có ba mươi cây số mà là một nơi xa lắm. Xa lắm, nàng thì thầm.
Sau khi gần gã, nàng nằm im nhìn ánh nắng buổi chiều sơn vàng trên những chiếc lá vú sữa ở sát bờ giậu xuyên qua song gỗ sát mái lều. Gã biết nàng không được đầy đủ như mấy lần trước. Gã nói xin lỗi. Nàng mỉm cười. Và nàng khép đôi mắt lại. Trong khoảnh khắc ấy nàng thấy mình mong mỏi thật sự một cơn mưa sẽ ập xuống, không phải để trời bớt nóng - điều này nàng không thấy là cần thiết chút nào - cũng không phải để có nước mưa uống, mà để cho họ, gã và nàng, được phong tỏa trong túp lều thô sơ hoang phế này, như trong câu chuyện về một thuở hồng hoang nào đó xa xưa, thật xa xưa.
Nguồn: http://www.talawas.org/talaDB/showFile.php?res=14461&rb=08