Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (445): Túy Hồng (15)
Tôi nhìn tôi trên vách (kỳ 12)
Nghiễm nằm dưỡng bệnh đã đúng hai tháng. Thời gian trườn mình vào cõi buồn với những ngày không mùi vị và những đêm đắng chát. Chồng tôi hôn tôi thì tôi nhắm mắt, chồng tôi vuốt tóc tôi thì tôi bặm miệng. Tình yêu bây giờ nhạt nhẽo như khuôn mặt đàn bà không gia vị phấn son. Dĩ vãng nguội, hiện tại hâm hấp sốt, và tương lai thì nhất định là nỗi hàn to rộng. Khi vào tương lai chắc chắn cả Nghiễm cùng tôi đều lạnh. Thỉnh thoảng từng đêm, Nghiễm bỏ chỗ ngủ của chàng leo lên giường tôi nằm xuống mé ngoài. Chàng hất cái gối dưới đầu tôi để thế cánh tay vào, chàng đạp chiếc mền tôi đang kẹp giữa hai đùi để chàng gác lên tôi. Tôi nằm im như khi tôi nằm im đợi mũi thuốc dưỡng thai chích vào mông. Và tôi nằm im như một bà thứ phi tội lỗi bị biếm vào cung lạnh, lì ra như một khúc gỗ lớn mà người thợ mộc chưa cưa may thành áo quan. Xác thịt có danh dự của xác thịt, xác thịt của tôi phản đối công phẫn, xác thịt của tôi bất khuất, những bắp thịt gan lì, từng tảng da căm giận, tôi quặn đau tới chín chiều gan ruột, tôi nằm im, tôi nằm như đông lạnh trên giường. Nghiễm ngoại tình tôi có chứng kiến và tôi có chứng cớ. Nghiễm làm cho tôi mất niềm tin rồi và Nghiễm cũng làm cho xác thịt của tôi mất niềm tin rồi. Tôi cầu viện tất cả sự lạnh lùng tôi có để giải vây cho xác thịt lâu nay sung sướng làm nô lệ, khoan khoái làm nô lệ.
Nghiễm sáng suốt buông lơi tôi:
– Em không khác chi thịt gà đông lạnh.
– Ngày xưa bà cố em còn cầm dao cự tuyệt ông cố em để giữ gìn sức khoẻ cho ông cố em. Em có bổn phận giữ gìn sức khoẻ cho anh. Tôi nói nhỏ.
– Anh có cảm tưởng em không còn thương anh nữa, em khinh anh.
– Từ anh, anh suy ra như vậy.
– Anh thề với em là anh vẫn thương em như lúc làm đám cưới.
Phổi tôi không phải là hai chiếc lá để đón gió, lòng tôi không phải là bong bóng để tiếp nhận làn hơi thổi vào, tôi cầu mong có một phiên tòa xử tội nói láo của đàn ông. Đàn ông là những người nói thật, nhưng đàn ông là những người nói láo với vợ. Từ bên giường của chàng, Nghiễm hỏi với qua:
– Hay là… em nghe ai nói gì về anh.
– Anh yên tâm, dưới mắt em anh là một người đàn ông đang sống trong một hàng rào dư luận tốt.
Tôi nằm cong người như con tôm xoay mặt ào vách, hai giọt nước mắt chảy ra thật nhanh.
Người đàn bà cầm dao cự tuyệt chồng tôi nói lúc nãy với Nghiễm không phải là bà cố tôi mà là bà tổ tôi. Bà cố còn nhỏ hơn bà sơ, còn nhỏ hơn bà cao và nhỏ hơn những bậc bà nữa. Lúc bà tổ vừa vặn tuổi để lấy chồng thì ông tổ chỉ là một cậu bé con ăn một lúc hai cái kẹo bột vào miệng cứng họng nói không được, cười không được. Bà tổ xới cơm gắp cá cho chồng tắm rửa kỳ cọ thay quần áo cho chồng. Chồng là một cậu bé thích thức khuya, dậy trưa, thích đánh đáo, đánh vụ, thích ăn vụng và trộm tiền. Bao nhiêu nỗi cam go của cuộc tình duyên xô lệch không bằng nỗi vất vả dỗ chồng ngủ. Đêm đông bao buốt da thịt phải đắp một lớp chăn dày như bức tường mới hết lạnh, ông chồng bà tổ chỉ mặc một lớp áo và chiếc quần xà cạp, ông co giò tông đạp đùi đụi mỗi lần bà vợ đắp lên ông lớp mền bông ấm. Hai vợ chồng xô xát, ẩu đả, bà vợ ấn đầu ông chồng xuống giường, đè cổ đắp chiếc mền lên, chồng khóc oai oái đấm vào miệng vợ sặc máu răng, vợ phát vào mông chồng hằn in năm ngón tay. Bà mẹ chồng nhăn nhó đau thương nhìn vào, ông tổ chạy ra khóc với mẹ, phạch quần ra cho mẹ coi chiếc mông bị vợ đánh. Bà vợ làm lụng vất vả vừa dạy dỗ vừa chăm dắt và trừng trị chồng. Gió đẩy ngày tháng trôi, thời gian trườn mình tới tuổi trưởng thành, ông chồng đã lớn ra một thiếu niên tuấn tú ngày ngày ngồi cặm cụi học hành bên cạnh vợ kim chỉ may thêu. Họ có hạnh phúc, họ có sung sướng, có ơn nghĩa nồng nàn. Người chồng học bài xong liền nhảy lên lưng vợ bắt vợ cõng đi khắp phòng ngủ. Khoa thi đầu tiên chàng trượt. Và chàng đã biến thành một người đàn ông. Vợ chàng ngày đêm giám thị chàng, cưỡng bách chàng chăm học bằng đức tính dịu dàng ẻo lả mềm mại. Người vợ cầm dao cự tuyệt khi bao nhiêu lần chồng mê man đòi hỏi xác thịt. Người vợ đóng chặt phòng ngăn chia chồng với mình cho chàng khổ tu khổ học. Chồng nàng liền tìm vui bên mấy ả lầu hồng và khi giấc mộng hồng lâu chợt tỉnh khi túi áo chàng không còn dính một đồng bạc. Từ đó, chàng quyết chí tu thân và quyết chí tu học. Thần nhân hiện lên bảo vợ chàng: “Muốn cho chồng thi đỗ con phải hy sinh đến cùng, con phải nhịn ăn nhịn uống để cầu nguyện đủ một trăm ngày”. Từ đó, người vợ tuyệt cốc và tuyệt ẩm dâng chút lòng thành và toàn thể sức khoẻ cúng dường cho thần linh, nàng ngồi trước bàn thờ chắp tay lên ngực lim dim mắt khấn khứa đêm từng đêm, ngày từng ngày… Và, khi người chồng thi đỗ, vinh dự về làng, thì vợ chàng chỉ còn một hơi thở nhỏ cuối cùng để mỉm một nụ cười”. Câu chuyện đó bà ngoại tôi đã kể cho tôi với một cái chắc lưỡi: “Trời sinh ra người đàn bà còn gắn thêm cho người đàn bà hai bộ phận nặng là tử cung với hai buồng trứng nên người đàn bà là tạo hóa của người đàn ông”. Tôi cười khúc khích bà ngoại lúc đó và tôi cười khúc khích bây giờ: Tạo hóa đã bị phản bội.
Nhìn sang dáng nằm phơi tay phơi chân vô cùng thoải mái của Nghiễm, tôi biết chàng đã ngủ. Hồi nãy tôi vừa cười khúc khích tôi, cười châm biếm sung sướng rằng mình là một kẻ bị tình phụ không biết ghen, không chịu trả thù nhưng sẽ làm nên đổ vỡ. Màn chót của sự đau khổ vén lên rồi, một hai gì cũng sẽ ly dị, ba bốn năm rồi cũng sẽ ly dị… Mũi tôi lại nghẹt thở, tôi ngồi lên nhỏ ba giọt thuốc vào lỗ mũi mà tưởng như có ba giọt nước mắm chảy trong hốc huyệt khứu giác.
Năm giờ sáng, tôi thình lình thức giấc nhìn sang Nghiễm, thấy cái đầu chàng rớt xuống gối, cánh tay dài vứt ra ngoài mùng. Tôi bước qua sửa lại thế nằm cho chàng, kéo thẳng cánh tay, bê cái đầu nặng đặt lên gối, đứng tần ngần nhìn chàng, nhìn chăm chỉ như lần đầu tiên nhìn tấm hình chàng gởi ra Huế cho tôi. Cái mũi chàng thẳng như vẽ, đàn ông mũi thẳng bao nhiêu thì tình bạc bấy nhiêu. Tôi thức từ đó, nằm đọc sách đợi Nghiễm dậy hỏi chàng ăn điểm tâm bánh mì hay phở…
Tôi về đến nhà thì gặp Bích Khuê đang ngồi nói chuyện với mấy đứa em. Bích Khuê kêu lên:
– Khanh, Khanh đã ra dáng bà bầu lắm rồi, đã thấy lùm lùm cái bụng.
– Bà Khanh lúc này không đánh phấn, cái mặt lợt lạt như cá cơm chưa kho. Trâm chỉ tay nói chí chóe.
Bích Khuê kéo tôi ngồi xuống:
– Ăn khoai mì, ăn sắn mi. Người Saigon luộc khoai sắn không ngon bằng người Huế.
– Ở Huế mình cầm miếng khoai luộc lên thơm phưng phức mùi lá dứa. Thảo xuýt xoa.
– Tết ni chị Bích Khuê về Huế ăn. Thảo tiếp.
– Sướng quá ta, cho tau về với. Tôi chong mắt.
– Thôi đừng làm bộ, đừng giả đò. Bỏ đứng ông ở lại đây cho ai?
Mấy đứa em nó cười inh lên như bầy chim bồ chao. Chị Bích Khuê về Huế mua vào cho em một rổ me rốp. Tết ra là me bắt đầu chín rồi đó, đất Huế mình đủ mưa, đủ gió, đủ nắng cho trái me chín ngon, me Saigon chua lè như quít, khô khô ăn không ra mùi me. Chị Bích Khuê về Huế nhớ mua vô vài kí lô thịt heo Huế mỡ trong vắt, da mỏng như giấy, ăn ngọt xớt… còn thịt heo Saigon da dày ba tấc. Chị mua thịt heo, với mua mấy thẩu tép chua nữa, mua thật nhiều trái vả nữa để kẹp với nhau mà ăn. Trời ơi, chưa ăn mà đã chảy nước bọt rồi. Chị kho sẵn một trách cá bống thệ, một trách cá nục. Bích Khuê vừa ừ ừ vừa gật: Ừ, ừ, về tới Huế trước tiên là tau qua Gia Hội ăn một bụng bánh khoái, xuống Tây Thương ních bốn dĩa bánh bèo cho đã đời, buổi sáng phải ăn ba đọi cơm hến, ăn một mớ bánh nậm, ăn xong xả mới đi công chuyện. Tôi nhắc: Mi mua cho Nghiễm vài trái thanh trà lão, thằng cha thích ăn mực nướng xé tơi trộn với thanh trà lắm. Bích Khuê phát vào đít tôi: điên chưa, mùa xuân mà đòi ăn thanh trà, nói năng như đứa thất tình.
Bọn em bắt được của Bích Khuê một nghìn bạc rồi bỏ đi lên lầu, Bích Khuê cười hì hì bày hai cái răng chó dễ thương chi lạ. Tôi nói:
– Bọn em tau vừa vô sản vừa vô hậu.
– Mấy lần tau định rủ mi về Huế chơi nhưng tau sợ vía chồng mi quá. Bích Khuê cười.
– Tau chẳng sợ vía thằng chồng tau chút mô hết.
– Thiệt không? Thề đi! Con Trâm nói mi coi chồng mi như một lãnh chúa. Bích Khuê trợn mắt.
– Cái miệng mấy đứa em tau… mười voi không được bát nước xáo. Tôi cười.
Bích Khuê bỏ dép, đặt hai chân lên ghế, đưa tay xoa xoa bụng tôi: Bụng nhọn quá chắc là con trai.
Tôi cảm nghe da mặt mình mệt mỏi khô khan, đôi môi đau như có một đường rạn nứt ở giữa, Bích Khuê bảo mấy hôm nay trở trời nhà nào cũng có người bệnh.
Trên mặt bàn có một thoi thóp nắng trắng. Tôi cảm nghe trong lưu vực tình cảm chảy xiết một cơn giận quay cuồng, một cơn giận nóng bỏng dữ dội xé rách và đốt cháy. Tôi chợt cầm tay Bích Khuê, bảo:
– Nghĩ cho cùng người đàn bà cướp chồng người khác chưa chắc đã sung sướng.
Bích Khuê giựt mình quay lại:
– Nghĩ răng mà nói rứa?
– Một trường hợp tau vừa nghe vừa thấy.
– Của ai chứ không phải của mi?
– Ừ…
Bích Khuê lấy thuốc lá ra hút. Bích Khuê và Sanh giống nhau như chiếc muỗng canh giống chiếc muỗng cà phê. Mũi Sanh và mũi Bích Khuê đều không cao. Mũi của Nghiễm cao quá nên tôi kết tội chàng bạc tình. Tôi nắm tay Bích Khuê:
– Đàn ông độc địa lắm, mi ạ… lòng họ có nhiều đá ngầm, có nhiều mõm nhọn.
Bích Khuê quay qua:
– Mi nói anh tau hay mi nói chồng mi.
– Anh mi là Bồ tát, chồng tau là Phật.
– Thôi… đừng đem thần thánh ra mà ví với hai cục nợ đời của mi nữa.
Bích Khuê bẻ hai củ khoai dài đưa tôi một nửa, ruột khoai vàng như nghệ, vừa ớn vừa ngọt như bí ngô, tôi cắn một miếng rồi để xuống. Chính cơn giận của tôi đã được tôi vuốt, chính nỗi tức tối lồng lộn của tôi đã được tôi hóa giải, và chính niềm oán hận cương lên đau nhức như một ung nhọt chạy cùng thân thể cũng đã được tôi bóp tan rồi. Lời kết tội lớn nhất dành cho Nghiễm, dành cho kẻ đã dạy tôi biết thế nào là đàn ông. Và, người đàn bà tội lỗi được hưởng lời tha thứ sau cùng. Vâng, kẻ cướp chồng người khác chưa chắc đã được sung sướng. Vâng, lòng người đàn ông thật nhiều đá ngầm, thật nhiều mõm nhọn. Tôi là người đàn bà sung sướng hơn người đàn bà cướp chồng tôi. Nàng chưa đứng vào một vị thế vững chãi đạp mạnh hai chân vào cuộc đời, nàng chưa bình tĩnh, nàng chưa an tâm, nàng còn phải đi nhiều như ngựa hoang, như bò lạc. Giá trị một người con gái đang chờ lấy chồng trong thời buổi này không bằng một căn nhà cho thuê. Một ông chồng còn chưa lấy được, thì bao nhiêu việc lớn còn chưa làm được. Hộp phấn, thỏi son, tấm áo, đôi giày, đồng tiền… những thứ đó cũng thao thức như nàng cũng đang thấp thỏi đặt từng hy vọng vào từng tên đàn ông quen biết tới lui ăn uống. Nàng chờ đợi một lễ hỏi như con cua cái chờ đợi thoát ly cái yếm, nàng đi tìm một người đàn ông như người xưa đánh dấu thuyền tìm gươm.
Vất vả cam go khổ ải lắm lắm mà tay nàng yếu như cành lá chuối, mà thân phận nàng mong manh như dải lụa, mà nước mắt nàng chảy nhanh như tia chớp để khi tìm ra một tấm chồng rồi, khi đẻ đau và nuôi con rồi, thì một cái tử cung với hai buồng trứng ngày đêm ngóc cổ lên kêu than khắc khoải rằng đàn bà khổ lắm khổ lắm, kêu than khắc khoải rằng đàn ông chỉ là một cái túi chứa đầy dao găm, thuốc súng, đá ngầm, mõm nhọn. Đàn bà phải sống như nấu một nồi chè kê ba chìm bảy nổi chín lênh đênh, đàn bà phải hốt hoảng chạy rông khắp quỹ đạo trôn ốc cuộc đời trên bốn vó câu khấp khểnh lao đao gập ghềnh…
Tôi đứng dậy, nắm tay Bích Khuê kéo vào phòng, bắt đầu tâm sự thì nước mắt chảy ra. Bích Khuê trợn mắt:
– Răng mà tính mi đằm vậy? Răng mà máu mi mát vậy? Lúc bắt gặp chồng mình với con nhỏ đó trong phòng mà mi không đẩy cửa xông vào nện cho một trận, xởn tóc, xé áo xé quần.
– Lỡ con nhỏ đánh tau thì sao? Lỡ chồng tau về phe con nhỏ, xông vào đánh tau thì sao? Lỡ hai người hiệp sức thủ tiêu tau thì sao? Tôi cười buồn.
– Vì mi không có máu ghen. Đàn bà phải có máu ghen mới mạnh khoẻ được, oai vệ được. Lúc đó, máu ghen xông lên sẽ làm cho mình mạnh như Hercule, như Ulysse, như Na-tra Thái tử. Bích Khuê khoát tay.
Tôi đưa bàn tay che miệng cười khúc khích, chiếc miệng và bàn tay cười với nhau, cười nát ra, cười nhão ra:
– Khuê à, phải cướp chồng người khác, tau thấy tội nghiệp hơn là tội lỗi.
– Chửi cho sập mồ cô cha tam đợi tứ đợi mười đời nhà nó ra chứ tội nghiệp gì. Tau muốn đánh mi quá! Tại răng mi không xông vào ngay lúc đó. Tau muốn đánh mi quá! Đi bắt ghen có một nỗi sung sướng riêng mà mi không biết. Bích Khuê đạp chân.
– Nếu mình mà dồn nhân tình của chồng vào bước đường cuối của nhục nhã, của ê chề không nhìn ai được nữa hết, thì mình càng làm cho thằng chồng yêu thương nhân tình không gỡ ra được.
– Mi lại còn tỏ ra thông cảm thương hại con nhỏ đó… Mi ngu! Thế thì cứ mỗi lần chồng mi ngoại tình với một con nào thì chắc mi phải đích thân đến xin lỗi con nhỏ đó. Bích Khuê nói thật to như hét.
– Tao nhất định ly dị. Tôi nằm xuống giường.
– Thúi chưa! Mắc chi mà ly dị? Đánh phấn đánh sáp thêm vào cho đẹp, gắng có một chứng chỉ lớn, gắng kiếm được nhiều tiền. Đàn ông khôn lắm, khôn lắm… gặp gái thì chơi cho mát một tí chứ trời chưa tối đã quay về với vợ rồi.
Tôi gãi móng chân làm thinh. Bích Khuê tiếp:
– Qua bao nhiêu cái bụng, không có bụng nào bằng bụng vợ.
– Mi không biết con nhân tình này là một cửa hàng giá trị lắm, ngoài ra còn có cái bảng hiệu nữ sĩ nữa.
– Ai rứa? Đứa mô rứa?
– Bích Vân.
– Tau không biết.
– Tự ái của tau bị chạm lớn, bị cháy một nửa, tau chỉ có cách ly dị, chờ Nghiễm lành bệnh là nhờ luật sư đâm đơn liền.
– Chứng cớ mô?
– Có mười tay Nghiễm cũng không thèm giữ tao lại.
– Đừng ly dị nữa, mi ơi, anh tau lấy vợ đầm rồi.
– Thúi chưa, ai thèm anh Sanh mi!
– À, mi có nói chuyện cho con Trâm, con Thảo biết không?
Tôi lắc đầu:
– Bọn nó đâu có thân tau bằng mi, chị em ruột khó tâm sự lắm. Với lại bây giờ tau đi nói chuyện đó với con Trâm, con Thảo, lỡ khi mô chị em có xích mích gây lộn, chúng nó đi xoi tì kể xấu mình ra…
– Vô duyên! Bích Khuê cười nhẹ chép miệng.
Bé Hiền quẫy mình đong đưa nhẹ chiếc nôi sắt, tôi vén mùng lên, con nhỏ đi tiêu giẫy đạp nát bét như chè đậu xanh đánh, dính nhẹt cả mùng mền khăn lông tã lót, tôi dí tay vào trán con mắng lớn:
– Bộ mày nghĩ rằng tau lấy cha mày sung sướng lắm hay sao, hạnh phúc lắm hay sao, mà mày hành hạ cho xứng hạt cơm.
– Vô duyên! Bích Khuê lại chép miệng rồi ngồi dậy phụ giúp lau rửa cho con bé sạch sẽ, rồi lại nằm xuống đưa tay gãi đầu kêu: Tóc tau rụng nhiều quá, trời Saigon mùa này đàn bà ai cũng rụng tóc hết.
Tôi đặt con vào nôi, đến nằm bên bạn, mời Bích Khuê trưa nay ở lại ăn cơm có món mít luộc chấm mắm nêm ngon lắm. Bích Khuê ăn hơi nhiều mắm nêm nên sau bữa cơm hắn hút thuốc lá liên miên. Bốn giờ chiều tôi tiễn Bích Khuê ra về tận con đường lớn, đứng nói chuyện đợi tắc-xi. Bích Khuê đưa tay mân mê hạt cúc màu hồng trên áo tôi nói:
– Để tau sẽ năng lại thăm mi, bày mưu thiết kế cho mi, đừng nghĩ đến chuyện ly dị.
– Nhưng tau đã hết thương yêu Nghiễm rồi.
– Đó là một quyết định chứ không phải là một sự thật.
– Tau sẽ sống theo quyết định của tau, tau sẽ tập oán thù, tập ghét bỏ, tập chửi bới độc địa, rồi dần dần oán thù giả sẽ thành oán thù thiệt. Mỗi ngày tau sẽ nguyền rủa.
Tôi lủi thủi đi về, mặt trời chiều nóng rát quá nhìn lên tưởng đui mắt. Những gánh hàng rong không đậy nằm phơi khô hứng bụi cùng ruồi muỗi khiến tôi có ý nghĩ: trẻ con Saigon phải ăn uống dơ dáy như thế này, chắc trẻ con những xứ khác bắt buộc phải bẩn hơn, phải nhơ nhớp lọ lem hơn.
Tối hôm đó, tôi đưa cơm vào cho Nghiễm trễ mất nửa giờ khiến mặt mày chàng trùng xuống nặng trịch như một nốt nhạc thấp nhất hát không lên. Ăn được ba miếng thì Thanh Hàn đến chơi kêu mệt quá nằm lăn ra giường Nghiễm. Tôi vừa hỏi anh uống nước chanh không vừa đi pha liền. Thanh Hàn nhìn Nghiễm hất hàm:
– Trông trẻ ra quá, đẹp trai ra phết. Định bao giờ cầm bút trở lại đó?
– Còn lâu anh ạ. Nghiễm vẫn còn húng hắng ho hen, gan vẫn còn cương còn sưng. Tôi nhanh miệng.
– Thằng nào làm nghề viết văn cũng phải có một bệnh.
Thanh Hàn đốt thuốc lá, chúi mặt vào tờ báo một lát ngắn, rồi vỗ tay vào đùi kêu:
– Có chuyện này mới khiếp chứ. Mày có nghe chuyện thằng Thanh Liêm không? Khiếp quá! Không biết hắn có lẹo tẹo gì với con nhỏ người làm nhà nó không mà vợ nó ghen. Khiếp quá! Vợ hắn đánh con nhỏ đến bất tỉnh rồi nhận nó chìm trong bể nước. Ghê quá! Mất gần triệu bạc mới chạy được khỏi tội.
Tôi đưa tay lên ngực:
– Thế con nhỏ có chết không?
– Chết ngắt. Mẹ nó mới đi kiện chứ!
Nghiễm nhả miếng thịt ra nói:
– Nghe lạnh cả mình.
– Từ nay không dám lại nhà nó nữa. Ghê ghê thế nào… Người bạn nhún vai.
– Từ nay thằng Thanh Liêm chắc không dám ngủ với vợ nó nữa. Nghiễm cười nhẹ.
– Ừa…
Nghiễm quay sang tôi:
– Chuyện này cô đừng mách với ai đấy, cô này là mạnh tuyên truyền lắm.
Ăn xong, Thanh Hàn về, tôi rửa bát, rửa tay rồi lấy xấp bài in ronéo ngồi vào bàn đọc lẩm nhẩm. Tôi nghe Nghiễm kêu, Khanh, Khanh. Đợi chàng kêu đến tiếng thứ ba tôi mới ngửng lên.
– Gọi mãi không trả lời.
– Đâu có nghe.
– Có nghe cũng lờ… Dạo này cô thay đổi quá thể. Cô quá thể, không chịu được.
Tôi kêu lên, đứng rột dậy, xông tới:
– Anh hành hạ tôi chừng đó chưa đủ sao?
Mắt tôi mở to, hai gò má nóng rát. Những lời lẽ rắn chắc của Bích Khuê là một sức đẩy xô tôi tới, xô sấp tôi sát mặt Nghiễm, chỉ trỏ la hét cho chàng biết, cho chàng biết hết. Bích Khuê đã dí ngón tay trỏ vào trán tôi: Phải làm một trận, phải làm một trận, mi muốn tu để thành bồ tát hay sao mà một mình im lìm chịu đựng… Tôi nghĩ đến bà vợ của Thanh Liêm: cùng lắm cơn ghen sẽ đưa đến cái chết.
Tôi mở to mắt nhìn Nghiễm: Người đàn ông này ngay đêm tân hôn đã sai tôi chùi bàn ghế, người đàn ông này ngày nhị hỉ đã bắt tôi ủi áo quần, người đàn ông này ngày kỷ niệm hôn nhật đã nói: Nếu em hối hận đã lấy phải anh thì ngay bây giờ vẫn còn kịp…, người đàn ông này đã từng liệng cái radiô nhào xuống đất, hất nhào chiếc bàn sắt vào người tôi, ném chai bia vào tủ lạnh, đập cái đầu mình vào tường, cầm dao phay định khứa vào gân máu. Tôi đứng khựng, hai bàn tay đang ở vị trí thế ngang ngực từ tốn hạ xuống, hai bàn chân đang đứng cách chỗ ngồ bốn biên gạch bông nhẹ nhàng bước lui. Tôi ngồi phịch xuống giường ôm bụng kêu rên: Sao cái bụng nó đau thế này? Nước mắt chảy ra nhanh như chớp lóe. Tôi khóc ròng nhấp nhô hai vai rồi nuốt nước mắt, rồi nuốt tiếng khóc. Tôi cực quá! Tôi khổ quá… Trời ơi! Sao cái bụng nó đau như thế này.
Trên bàn, chiếc ấm điện nấu nước màu trắng sáng loáng cho tôi soi khuôn mặt tôi, khuôn mặt phản chiếu dài ngoằng ra có chiếc cằm nhọn hoắt, dưới khuôn mặt khúc cổ cũng dài như cái ống bương, tôi nhìn tôi đang ôm bụng kêu đau trong đó. Ngày mang thai đứa con đầu đời, ngày vợ chồng quyến luyến bắt hơi nhau, tôi ngồi ở ghế salông gập người lại kêu đau bụng, tôi nằm lăn ra trên giường vật vã kêu đau bụng, tôi khom lưng bên máy nước kêu van vừa đau lưng đau bụng vừa mỏi hai đầu gối.
Tôi báo động khi cái thai ba tháng: Anh Nghiễm ơi, em đau thắt ở chỗ này… ở chỗ này, nó không máy nữa, nó chỉ móng một cái nhè nhẹ thôi. Tôi huyên náo lên khi con được năm tháng trong bụng: Anh Nghiễm ơi, em đau lưng quá, không biết đau ở đâu mà chỉ, đau không có diện tích, hai ngày nay em không đi cầu được, cái thai yếu quá, yếu quá, em sợ quá. Sáu tháng tôi la, bảy tháng tôi la. Tám tháng tôi la: Anh Nghiễm ơi, em đau quáng quàng lên rồi, hai đầu gối rời ra khỏi chân rồi, chết, chết mất, chắc đẻ non mất… bây giờ mà đẻ thì con chỉ nặng có hai kí lô làm sao mà nuôi… Nghiễm nhổm lên nhổm xuống, Nghiễm múa rối hai bàn tay, Nghiễm vỗ vỗ bắp đùi, Nghiễm lồi hai con mắt ra, làm sao bây giờ, làm sao bây giờ, đi bác sĩ, đi nhà thương, tại em hay cử động nhiều quá, em hay chạy theo con Thảo con Trâm…
Tôi nằm xuống nhìn nhạt nhòa chiếc ấm điện nấu nước màu trắng sáng loáng.
– Khanh.
Tôi quay lưng vào tiếng kêu.
– Khanh.
Tôi quay mặt lại với tiếng kêu.
– Hết đau bụng chưa?
– Hãy để tôi yên với cái sức khoẻ của tôi.
Nghiễm ngồi dậy mím môi nói:
– Hãy giải thích thái độ của cô trong cả tuần lễ này.
Cho tôi một nụ cười để thế vào câu trả lời. Tôi đòi xin một nụ cười vì tôi đã hết cười được dù là cười gượng, dù là cười gằn, dù là cười mũi. Nghiễm đã bảo rằng cả tuần cái mặt tôi sưng lên bằng trái mít nặng nhất và nhiều gai nhất. Nghiễm bảo rằng cả tuần nay tính tình tôi thay đổi toàn bộ như một công khai để lộ chân tướng và nguyên hình. Nghiễm đã bảo rằng cả tuần nay tôi câm nín, tôi lạnh lùng bằng cả khối tuyết đè lên người chàng. Tôi về sớm, tôi tới trễ, tôi nhạt nhẽo, tôi cau có… Và tôi đã không bảo Nghiễm: Cả tuần nay tôi nặng, tôi lạnh, tôi khóc, tôi nghiến răng, tôi cau có, tôi hành hạ tra tấn, tôi tùng xẻo tôi vì từ đầu tuần tôi đã quan sát một thế trận ngoại tình của anh, một thế trận trong bao nhiêu thế trận khác của anh dàn ra.
Trên bàn, chiếc ấm điện nấu nội dung màu trắng loáng phản chiếu kiểu ngồi cong lưng, thẳng chân của tôi, kiểu ngồi của kẻ tình bại không biết kêu la đập phá trả thù hành hạ và không biết rên lên những tiếng hừ hừ thảm hại. Nghiễm nói:
– Cả tuần lễ nay cô vậy… Xưa nay cô hiền lành ngoan ngoãn phục tùng. Hay là, bây giờ tôi bệnh hoạn đau ốm, cô chê tôi, cô cưng ai. Tôi nói thật, cô cưng ai thì cứ đi theo người ta đi, tôi không giữ.
Tôi thở hắt ra một tiếng hừm và tôi cũng chỉ trả lời bằng một tiếng hùm. Nghiễm đay nghiến:
– Hay là bây giờ tôi thất nghiệp, tôi không kiếm ra tiền, tôi ăn bám cô, nên cô khinh tôi.
Tôi đưa hai bàn tay ra chới với, rồi hai bàn tay trở về bịt miệng tôi lại, miệng Nghiễm vẫn mở ra nói:
– Hay là cô nghĩ rằng bây giờ cô nuôi tôi nên cô khinh rẻ tôi.
Mặt Nghiễm đỏ hơi hơi như ý nghĩ của chàng vừa thấm men rượu. Sự khó chịu nổi từng mụn ngứa chích thịt đau nhức, sự hổ thẹn lan ra từng mảng đốt nóng cả hơn hai lít máu trong người. Tôi hổ thẹn vô cùng, tôi trẽn trơ vô cùng, tôi mắc cỡ vô cùng, và tôi áy náy thổn thức, tôi xót xa vật mình, tôi điên tiết không chịu nổi. Nếu trong giấc mơ tôi có đấu chuyện với cõi hư vô: tôi có góp một đồng tiền trong cơn đau của Nghiễm. Không, không, bây giờ Nghiễm đau tôi chỉ không sung sướng bằng hồi Nghiễm lành mạnh mà thôi. Không, không, bây giờ Nghiễm bệnh, tôi thiếu sự đầy đủ của lúc Nghiễm còn khoẻ khoắn… Hồi trước, cách đây mấy tháng, chồng tôi nuôi tôi lút mày lút mặt, chồng tôi cho tôi ăn nho, ăn ổi, ăn chả giò, ăn củ đậu, cắn ngập hai hàm răng, chồng tôi cho tôi may mặc kín mít cả khổ người, chồng tôi cho tôi tiêu pha tiền như lá mít.
Tôi ôm lấy ngực:
– Anh đừng nói nữa, tôi không nói lại với anh. Nếu anh còn tiếp tục nói kiểu đó nữa, tôi chắc rồi vợ chồng sẽ phải xa nhau …
Nghiễm đưa tay ra:
– Tôi cấm cô không được gọi chồng bằng ông, tôi cấm cô không được xưng tôi với chồng.
Tôi nín thinh, nhìn chiếc giường và muốn nằm xuống khi Nghiễm tiếp:
– Cái gì mà nói năng hỗn láo, ông ông tôi tôi… nghe không lọt.
Trước mặt tôi không nhìn thấy Nghiễm, không nhìn thấy cái ấm điện nấu nước màu trắng sáng loáng nữa, mà tôi nhìn thấy một bài toán chia lớn lao ngăn hai tôi và chồng. Tôi và chồng sẽ ly dị một ngày không xa… ly dị là cái kéo, là bức tường, là cái hố. Rồi cuộc sống bị chém đôi bị chặt ngang, bị cắt khúc, rồi một đứa sẽ tụt xuống hố, một đứa sẽ leo qua bức tường. Tôi sẽ leo qua bức tường dù chưa chắc bên kia là chỗ giải thoát bình an, tôi sẽ tuột xuống hố dù chưa chắc dưới đó là chỗ giải thoát bình an. Không biết đâu là đất lành, không biết đâu là tự do độc lập, không biết đâu là hạnh phúc no cơm ấm áo, nhưng dù sao… có gan lấy chồng thì phải có gan bỏ chồng, có gan đám cưới thì phải có gan phá đám, có gan động phòng thì phải có gan cô độc trong phòng. Nước mắt chảy ra thì lau, sụt bao nhiêu ký lô thịt thì uống bao nhiêu két sữa con chim vào, tóc rụng cả nắm thì mua đầu tóc giả chụp vào. Bước đường cùng của tôi là ly dị, tôi sẽ đi trên bước đường cùng có danh dự. “Đường em em cứ đi, nhịp chân trói vo, đường quanh lối co…” những câu nhạc Phạm Duy bất chợt vang về.
Tôi nằm xuống, duỗi thẳng hai tay cao hơn đầu, sực nhớ lại chiếc áo cánh sút đường chỉ ở nách, tôi vội hạ tay xuống. Tôi xoay mặt vào vách dong bàn tay ngắm nghía những đường chỉ rối rắm rồi úp bàn tay lên vách, nhấc ngón cái lên, nhấc ngón trỏ lên, nhấc ngón giữa lên, nhấc ngón út lên, không nhấc ngón vô danh lên vì ngón tay vô danh như một thân phận đàn bà làm việc nặng không nổi.
– Khanh.
– Chưa xong? Tôi quay ra.
– Cô gây ra chuyện rồi cô giả vờ ngủ không giải quyết chuyện.
– Tôi buồn ngủ quá rồi.
– Bộ cô tưởng hành động lộn xộn xong là ngủ dễ lắm sao.
– Thế anh làm gì tôi? Tôi bây giờ như một con tôm, tùy ý anh muốn ngắt đầu, lột vỏ, bỏ đuôi gì cũng được.
– Nói năng ẩu tả y hệt con Bích Khuê. Tô nhận thấy cô chơi thân với con bạn nào là uống nước đái con bạn đó, bắt chước y hệt.
– Anh không được hỗn. Một ngày gần đây, anh sẽ không có quyền gì đối với tôi nữa hết.
– Không những cô uống nước đái của con Bích Khuê mà cô còn uống nước đái của con Thảo, con Trâm nữa…
– Gì gì… người Huế tôi không quen nói năng thô tục. Tôi vùng ngồi lên.
– Viện binh của cô luôn luôn là mẹ tôi, cha tôi, em tôi, Huế của tôi hết… Ba mươi mấy tuổi đầu ròi mà còn ngu như một quả trứng. Nghiễm cười nửa nụ.
– Anh luôn luôn ăn cướp ý kiến của người khác, ý tôi không phải nói thế. Tôi lắp bắp.
– Nếu cô biết rằng cô lấy được một người chồng như tôi là nhất cho cô rồi thì cô không bao giờ nói vậy.
Bụng tôi đang cười thầm, tiếng cười của bụng nhẹ vang như tiếng đồng hồ reo. Những cuộc cãi vã của vợ chồng không bao giờ có đoạn đầu, không bao giờ có đoạn cuối… Thời con gái, nhiều đêm, tôi đã nằm nói chuyện với mấy con em khô cả nước miếng, khô cả nước bọt mồm, bây giờ tôi càng cãi nhau với chồng khô cả nước miếng, khô cả bọt mồm. Tôi nghe Nghiễm cử động bên giường Nghiễm. Nghiễm ngồi lên lấy chân tìm dép rồi bước qua giường tôi nằm xuống một bên.
– Lộn xộn vừa vừa nghe không! Đấm lưng cho anh, mỏi quá.
– Hừm.
– Đối đáp với chồng đâu có lộn xộn bừa bãi như với em út ở nhà được. Nghiễm bóp tay tôi.
– Tôi quan niệm anh là cái túi chứa dao găm, chứa thuốc nổ, tên độc và mõm nhọn, đá ngầm, thủy lôi. Tôi trề môi.
Con em tôi, con Trâm chưa lấy chồng mà cũng nói được một câu: Chồng là người lạ nhất đời ta, chồng cũng là người quen nhất đời a, nói với chồng câu nào cũng phải đắn đo cân nhắc vô cùng, từng cái vi, từng cái vẩy. Khi đưa ra một lời nói thì bảy phần thủ, ba phần công, không thì bị quật lại. Bích Khuê nói: Mi hãy đánh phấn, mi hãy đánh sáp, mi hãy mặc quần áo đẹp. Có tau dây, chuyện chi mi hãy nhờ tau, có tau đây.
Nghiễm đang thở vào tóc tôi, Nghiễm đang ôm cứng lưng tôi, đang mua chuộc tôi. Người đàn ông ngoại tình đành phải quay về mua chuộc vợ, nhân tình của họ khuyên họ thế. Thôi tôi hãy làm ngơ, thôi tôi phải nhận lãnh cái căn phần của mình trong thời gian ở với Nghiễm, thôi tôi hãy có thái độ chủ hòa để chờ ngày ly dị, thôi tôi hãy làm ra bộ mặt giả. Yêu giả, thương giả, ngoan ngoãn giả, cười giả, nói giả. Ở Huế, trong chợ Đông Ba, gần quán mợ Tài, có một gian hàng bày bán nộm tháng bảy, mặt hoa da phấn, biết yêu thương, biết cười cợt, biết nũng nịu, biết quyến rũ. Tôi sẽ là một con nộm tháng bảy. Và từ đó, từ xác thịt rỗng của hình nộm, có một cánh tay gỗ đưa ra duy trì hạnh phúc. Đôi môi he hé hình một cái hôn không đợi chờ và đôi mắt thì đã ngủ.
Sáng hôm sau, ý nghĩ của tôi vẫn còn liên tiếp: Chính mình phải tự giật dây mình trong hạnh phúc này, trong cuộc đời đôi này. Tôi đi rửa mặt, tôi đi đánh răng. Dòng nước nguội mát mẻ vỗ về đôi má và đôi hàm răng cũng cảm thấy tươi tốt khoẻ mạnh. Tôi hát lang bang: “Mắt thuyền sương nghiêng nón ngất ngây đời. Lòng trao lòng cho tình vút lên khơi, cho ngon màu trìu mến ướt lên môi. Áo nàng vàng anh về yêu hoa cúc. Áo nàng xanh anh mến lá sân trường. Sợ thư tình không đủ nghĩa yêu đương. Anh pha mực cho vừa màu luyến thương…”.
Nghiễm làm xong những công việc ở phòng tắm bước vào thì tôi đang trang điểm. Nghiễm nói trong tiếng cười nhẹ gay gắt:
– Đi về nhà thôi mà cũng đánh môi đánh má hàng giờ.
– Bộ tôi thức dậy từ một giờ sáng hay sao mà đánh môi đánh má hàng giờ?
Tôi hâm lại tô canh lòng gà nấu hôm qua, cho miến vào, rắc lên tí tiêu, trải tí ngò thơm.
– Em ăn miến gà luôn nhé! Nghiễm nói.
– Ăn không vô, giờ phút này em chỉ thèm ăn mãng cầu xiêm thôi.
Tôi nuốt nước miếng sau câu nói, cầm xắc, cầm túi ni-lông bước ra đường đón xe Lam về chợ Cầu Ông Lãnh mua me về dầm, mua khoai lang về làm mứt.