Tuyên ngôn chủ nghĩa siêu hiện đại
Nghệ sỹ Luke Turner
Maivanphan.com: Thế kỷ XX được xem là thế kỷ của những cuộc cách mạng trong nghệ thuật, đặc biệt trong văn học và mỹ thuật. Các trào lưu nghệ thuật hiện đại đã bùng nổ ngay từ đầu thế kỷ, như tượng trưng, siêu thực, lập thể, lập thể nhịp điệu, da-da, biểu hiện, trừu tượng, ấn tượng, dã thú v.v. Mỗi khuynh hướng tồn tại đều đã xuất hiện những gương mặt “nhân loại lớn” đánh dấu thành tựu, văn minh của lịch sử sáng tạo. Thực tế cho thấy, mỗi trào lưu cách tân không độc chiếm không gian nghệ thuật quá lâu mà nó nhanh chóng rút lui khi xuất hiện một trào lưu khác, mới mẻ hơn; hoặc, nó tồn tại song trùng, hòa thuận với các trào lưu khác. Những trào lưu này liên tiếp gối lên nhau như những đợt sóng lớn từ đầu đến cuối thế kỷ. Như mọi người đã biết, từ giữa thế kỷ XX, trào lưu hậu hiện đại đã xuất hiện trong các lĩnh vực văn hóa, trong đó có văn học nghệ thuật. Đến cuối thế kỷ XX, chủ nghĩa cổ điển tự nhiên được Nhà thơ - Giáo sư Frederick Turner khởi xướng tại Hoa Kỳ, sau đó lan sang các nước châu Âu và đến VN.
Cuối những năm 90, nghệ sỹ đa phương tiện người Anh Luke Turner đã cùng hai nghệ sỹ Shia LaBeouf và Nastja Säde Rönkkö khởi xướng "Metamodernism - Chủ nghĩa siêu hiện đại” trong nghệ thuật. Vào năm 2011, Luke Turner đã công bố bản Tuyên ngôn Chủ nghĩa Siêu hiện đại trên website của mình (http://www.metamodernism.org). Luke Turner sinh năm 1981, tại Manchester, nước Anh. Ông có trụ sở tại thủ đô London.
Trên tạp chí Sông Hương số 339 - 05/2017, Dịch giả Tuệ Đan đã chuyển ngữ bài viết “Chủ nghĩa siêu hiện đại: một dẫn nhập ngắn” của Luke Turner. Trong đó có những ý tôi rất tâm đắc: “Khi mà chủ nghĩa hậu hiện đại được đặc trưng bởi giải kiến tạo, giễu nhại, phỏng tác, thuyết tương đối, chủ nghĩa hư vô và sự loại bỏ các đại tự sự, thì tranh luận quay xung quanh chủ nghĩa siêu hiện đại gắn với sự tái xuất của tính chân thật, niềm hy vọng, chủ nghĩa lãng mạn, sự xúc động và tiềm năng dành cho các đại tự sự cũng như những chân lý phổ quát, trong khi vẫn không mất đi toàn bộ những gì mà chúng ta đã tiếp thu từ chủ nghĩa hậu hiện đại”…; hay, “Ở vào thời điểm mà sự nhiệt huyết siêu hiện đại đưa đến chủ nghĩa huyền ảo thì lực hấp dẫn kéo nó trở lại sự diễu nhại; vào một thời điểm sự nhiễu nhại của nó lắc lư về tính lãnh đạm thì lực hấp dẫn kéo nó trở lại sự nhiệt huyết"…
Maivanphan.com xin trân trọng giới thiệu bản Tuyên ngôn Chủ nghĩa Siêu hiện đại của Luke Turner qua bản dịch của Nhà thơ – Dịch giả Nguyễn Thị Thùy Linh để bạn yêu văn học tham khảo.
Hải Phòng, 10/6/2017
Mai Văn Phấn
TUYÊN NGÔN CHỦ NGHĨA SIÊU HIỆN ĐẠI
Luke Turner
1. Chúng ta nhận ra chuyển động là trật tự tự nhiên của thế giới.
2. Chúng ta phải thoát ra khỏi sức ì từ ý thức hệ hiện đại đơn thuần và những hoài nghi giả dối về những đứa con lai căng đối nghịch của nó.
3. Trào lưu này sẽ được kích hoạt dưới dạng chuyển động giữa các vị trí, với những ý tưởng hoàn toàn đối lập vận hành như phân cực đang rung động của một cỗ máy điện khổng lồ, thúc đẩy thế giới hành động.
4. Chúng ta thừa nhận những hạn chế liên quan đến những trào lưu và kinh nghiệm, và sự vô ích của bất kỳ nỗ lực vượt qua ranh giới đặt ra trong đó. Tính bất toàn thiết yếu của một hệ thống cần được tôn trọng triệt để, chứ không phải để đạt được một cái kết nhất định hoặc trở thành nô lệ cho tiến trình của nó, mà đúng hơn phải nhìn qua đại diện những đặc tính ẩn. Sự hiển hiện sẽ phong phú hơn nếu chúng ta đặt ra những nhiệm vụ như việc vượt qua các giới hạn, vì hành động này mở ra thế giới.
5. Mọi thứ đều bị kẹt trong những chuyển động cố hữu theo trạng thái giả tạo cực đại. Sáng tạo nghệ thuật phụ thuộc vào nguồn gốc hoặc sự phát hiện khác lạ trong đó. Tác động tại đỉnh điểm của nó là những trải nghiệm trực tiếp khác lạ. Nghệ thuật có vai trò khám phá hứa hẹn về những khát vọng nghịch lý của chính nó bằng việc dẫn dụ vượt quá sự hiện diện.
6. Hiện tại là hội chứng sinh đôi của tính tức thời và tính lỗi thời. Ngày nay, chúng ta phần nhiều hoài cổ hơn là hướng về tương lai. Những kỹ thuật mới này cho phép trải nghiệm đồng thời từ nhiều góc độ. Để tránh tín hiệu sụp đổ của nó, những mạng lưới khẩn cấp này tạo thuận lợi cho việc dân chủ hóa lịch sử, làm sáng tỏ những phân khúc nhánh bằng những lối kể tuyệt vời có thể hướng đến tại đây và lúc này.
7. Giống như khoa học phấn đấu cho vẻ lịch lãm thơ mộng, các nghệ sỹ có thể giả định một nghi vấn cho chân lý. Tất cả nguồn thông tin là cơ sở cho kiến thức, dù theo kinh nghiệm hay ngôn ngữ, dù chân giá trị của nó là gì. Chúng ta nên nắm lấy sự tổng hợp khoa học - thi ca và am tường sự ngây thơ của một hiện thực huyền diệu. Khiếm khuyết sinh ra ý nghĩa.
8. Chúng ta đề xuất một chủ nghĩa lãng mạn thực tế không bị ràng buộc bởi cái neo tư tưởng. Do vậy, chủ nghĩa siêu hiện đại được định nghĩa là trạng thái linh hoạt ở trong và ngoài sự giễu nhại và trân trọng, ngây thơ và uyên bác, tính tương đối và chân lý, lạc quan và hoài nghi, nó theo đuổi những chân trời khác biệt và khó nắm bắt. Chúng ta phải bước ra và chuyển động!
(Nguyễn Thị Thùy Linh dịch từ tiếng Anh)
THE METAMODERNIST MANIFESTO
Luke Turner
1. We recognise oscillation to be the natural order of the world.
2. We must liberate ourselves from the inertia resulting from a century of modernist ideological naivety and the cynical insincerity of its antonymous bastard child.
3. Movement shall henceforth be enabled by way of an oscillation between positions, with diametrically opposed ideas operating like the pulsating polarities of a colossal electric machine, propelling the world into action.
4. We acknowledge the limitations inherent to all movement and experience, and the futility of any attempt to transcend the boundaries set forth therein. The essential incompleteness of a system should necessitate an adherence, not in order to achieve a given end or be slaves to its course, but rather perchance to glimpse by proxy some hidden exteriority. Existence is enriched if we set about our task as if those limits might be exceeded, for such action unfolds the world.
5. All things are caught within the irrevocable slide towards a state of maximum entropic dissemblance. Artistic creation is contingent upon the origination or revelation of difference therein. Affect at its zenith is the unmediated experience of difference in itself. It must be art’s role to explore the promise of its own paradoxical ambition by coaxing excess towards presence.
6. The present is a symptom of the twin birth of immediacy and obsolescence. Today, we are nostalgists as much as we are futurists. The new technology enables the simultaneous experience and enactment of events from a multiplicity of positions. Far from signalling its demise, these emergent networks facilitate the democratisation of history, illuminating the forking paths along which its grand narratives may navigate the here and now.
7. Just as science strives for poetic elegance, artists might assume a quest for truth. All information is grounds for knowledge, whether empirical or aphoristic, no matter its truth-value. We should embrace the scientific-poetic synthesis and informed naivety of a magical realism. Error breeds sense.
8. We propose a pragmatic romanticism unhindered by ideological anchorage. Thus, metamodernism shall be defined as the mercurial condition between and beyond irony and sincerity, naivety and knowingness, relativism and truth, optimism and doubt, in pursuit of a plurality of disparate and elusive horizons. We must go forth and oscillate!