Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Saxophone giữa chiều không (kỳ 9)
Tiểu thuyết của Phong Linh
Thụy Anh choàng tỉnh. Cô vẫn sống. Và mẹ vẫn ở đây. Tại sao? Để làm gì? Tại sao mẹ không buông tha cho cô? Hay vì cô sắp chết nên…, không phải mẹ cô đã chết chứ? Vẫn như những lần trước cô không muốn nghĩ điều gì nữa. Mẹ không còn ở bên mình nữa. Không còn điều gì về mẹ nữa. Không còn bất cứ điều gì nữa.
Bức ảnh thờ của mẹ vẫn ở đó, vẫn nghi ngút hương khói. Người ta vẫn làm giỗ mẹ hàng năm vào cái ngày mà em trai cô sinh ra đời và buổi tối hôm đó khi cô nhìn thấy mẹ ôm em bước ra khỏi cổng bệnh viện. Cho đến bây giờ mẹ sống hay chết cô cũng không thể nào biết được. Nhưng suốt mười lăm năm nay cô chưa bao giờ thắp cho mẹ một nén hương nào vì cô vẫn vẩn vơ tin vào điều gì đó. Đã có lúc cô vẫn chờ và nghĩ rằng nhất định sẽ có một lúc nào đó mẹ quay trở lại tìm cô hay ít ra cũng là cho cô biết một chút tin tức gì của bà. Nhưng rồi suốt mười lăm năm trời cô nhớ thương, chờ đợi và căm hận nhưng mẹ vẫn không bao giờ quay trở lại. Vậy mà sau giấc mơ ấy, cô không còn cảm thấy oán hận mẹ mình nữa. Chính bà vẫn âm thầm cứu rỗi cô trong quá nhiều những mệt nhọc của cuộc sống này. Mỗi khi cô muốn buông tay, muốn cắt đứt sợi dây ràng buộc mình với cuộc đời này thì khi ấy bà lại xuất hiện và dìu đỡ cô. Mẹ vẫn ở đây. Mẹ vẫn nhớ. Mẹ vẫn yêu. Nhưng thực sự tại sao mẹ không trở lại?
Thụy Anh nhìn nụ cười tươi trẻ của mẹ trong ảnh mà thấy xót xa cho khoảng thời gian chảy trôi xa cách. Nếu những gì bố nói không phải là nói dối. Nếu như thực sự mẹ và em trai cô đã chết thật rồi thì cô biết phải nương tựa vào điều gì nữa. Và lần đầu tiên cô tự nguyện thắp cho mẹ mình một nén hương tưởng nhớ vong linh và rồi im lặng nhìn sâu vào bức hình của mẹ. Bức hình như vẫn được chăm chút rất cẩn thận nên không hề có dấu vết của việc úa vàng nhầu nhĩ của thời gian.
- Thụy.
- Bố. Bố làm gì ở đây?
- Đêm nào bố cũng phải lên thắp hương cho mẹ rồi mới có thể ngủ được.
- Con…
- Con muốn nói điều gì phải không?
- Con…, con muốn… hỏi bố về cái chết của mẹ.
- Con nói đi.
- Có thật là mẹ đã chết không bố? Con thực sự muốn biết điều gì đã xảy ra trong khoảng thời gian đó.
- Thụy. Bố không muốn nhắc lại điều gì vào lúc đó nữa. Khoảng thời gian mười lăm năm qua bố đã mệt mỏi lắm rồi.
- Mệt mỏi. Vâng, rất mệt mỏi. (Thụy Anh nhìn bố mình, cười xa xôi). Bố có muốn biết tại sao con chưa bao giờ thắp hương cho mẹ không? Bố có muốn biết tại sao con hận bố đến thế không?
- Thụy. Con đang nói gì vậy?
- Đừng gọi con như thế. Bố đã nói dối con ngay từ khi con mới chỉ là một đứa trẻ bảy tuổi. Tại sao bố phải làm thế? Tại sao bố phải nói rằng mẹ và em đã chết vì mẹ sinh khó. Bố là kẻ đã lừa dối mọi người. Với chính con, bố cũng nhẫn tâm lừa dối. Vì sao bố phải làm như vậy?
- Bố không nói dối. Dù con có căm hận bố đến đâu bố vẫn chỉ có thể nói rằng, con đừng tự hành hạ mình nữa. Cũng đừng dằn vặt bố nữa. Bố quá mệt mỏi rồi. Có lẽ bố cũng không thể sống được bao lâu nữa. Bố muốn nhìn thấy con được hạnh phúc.
- Bố mẹ và người đàn bà kia đã giết chết hanh phúc của con từ khi con mới chỉ là một đứa bé bảy tuổi rồi.
- Thôi. Bố xin con. Con đừng nói gì nữa. Bố không muốn nhớ gì tới khoảng kí ức khổ sở và nhọc nhằn đó nữa. Bố cũng muốn nói với con một điều thôi, dù có hận bố xin hãy mở lòng với dì con. Cô ấy là một người đáng được hưởng những điều hạnh phúc nhất.
- Bao biện và giả dối. Tất cả các người chỉ luôn tìm mọi cách để thỏa mãn cho sự ích kỷ của bản thân mình. Không điều gì là có thật cả. Không một điều gì.
Con đã cố gắng cầu xin bố cho con một lời giải đáp, nhưng rồi đáp lại con, vẫn như mười mấy năm nay, vẫn chỉ là sự giả dối và mơ hồ. Bố thật nhẫn tâm.
Thụy Anh loạng choạng bước về phòng mình bỏ mặc người cha tóc đang dần bạc trắng của mình ở lại phía sau. Trong căn phòng thờ ấy ông Minh vẫn còn lặng đi vì phản ứng của Thụy Anh. Đã bao nhiêu lâu rồi con gái ông hé răng nửa lời cũng không hề nhắc đến một từ mẹ. Nó phủ nhận hoàn toàn sự tồn tại dù là nhỏ nhất của mẹ trong gia đình này, vậy mà tại sao hôm nay nó lại nhắc đến tất cả những chuyện mà ông cũng đã cố gắng để quên trong suốt khoảng thời gian ấy. Làm sao ông có thể nói với Thụy Anh rằng chính mẹ cô đã cầu xin ông làm việc đó. Chỉ có cái chết mới có thể xóa hết dấu vết và suy nghĩ của mọi người về bà trong cuộc đời này. Cái vở kịch đau đớn mà ông đã phải diễn sao cho ngọt cảnh khóc thương vợ trong đám tang. Nhưng giá như vợ và con trai ông chết thật có lẽ ông còn không đau đớn đến mức ấy. Nếu người đàn bà ấy chết thật rồi có thể ông đã quên và sống thanh thản trong khoảng thời gian sống tiếp theo của mình. Nhưng ông không thể nào quên được người đàn bà đã khiến ông say đắm, yêu thương và rồi lại cầu xin ông cứu rỗi tâm hồn. Số phận nghiệt ngã đến mức ông không đủ sức để chống đỡ lại. Ông chỉ còn biết làm theo tất cả những gì trong kịch bản mà vợ ông đã viết nên. Đến tận bây giờ ánh mắt cầu xin và sự ra đi lạnh lùng của con người ấy vẫn không thể nào nguôi ngoai trong tâm trí ông. Nhưng ông hận người đàn bà của mình. Vì bà ta mà ông đã mất tất cả những hạnh phúc nhỏ nhoi và bình yên của đời mình. Vì bà ta mà đứa con gái ông yêu thương rất mực đã sống như một cái xác không hồn xuất bao nhiêu năm qua. “Nếu bà ta còn sống? Phải, có lẽ bà ta đang sống yên ổn trong một ngôi nhà nhỏ xinh đẹp nào đó ở mảnh đất Đà Lạt ngàn hoa với người nghệ sĩ mà bà ta đã phải đánh đổi tất cả để có thể có được. Chỉ có những người ở lại là không bao giờ nguôi ngoai sự khổ đau và nhung nhớ. Chỉ còn một kẻ đáng thương như mình đã vì một lời hứa mà ngay đến người con gái gần gụi nhất của trở nên xa cách. Nỗi chua xót và bất hạnh là cái mà suốt nửa cuộc đời đã qua mình không sao có thể thoát ra được. Tại sao? Mình không muốn nhớ về bất kì điều gì có liên quan đến người đàn bà đó nữa”.
- Alô, bác sĩ à?
- Vâng. Có chuyện gì không anh?
- Tối nay bác sĩ có rảnh thì đi uống với tôi cốc café nhé.
- Tối nay à? Để tôi xem lại lịch. Tôi sợ là không thể đi được. Vì dạo này bênh nhân càng ngày càng đông. Cũng vất vả lắm. À, anh có chuyện gì mà tự nhiên lại cần gặp tôi vậy?
- Lâu quá không gặp bác sĩ rồi, tự dưng tối nay lại trốn được cái hội họp của viện nên tiện thì mời bác sĩ café. Mình gặp nhau nói chuyện cũng tiện.
- Vậy đành làm mất hứng rồi. Chắc phải vài ngày nữa tôi mới giãn việc đấy.
Đã ngần này tuổi rồi vậy mà trong lúc này ông cũng cảm thấy mình thật sự cần một chỗ dựa từ một người nào đó thật sự biết lắng nghe và chia sẻ. Người đầu tiên mà ông nghĩ đến chính là bác sĩ Huy, người đã chứng kiến rất nhiều những biến cố trong cuộc sống của gia đình ông từ ngày người vợ của ông bỏ nhà ra đi. Và cũng chính ông Huy đã trông nom Thụy giúp ông, để con gái ông có thể sống được đến tận giây phút này. Từ lúc mẹ ra đi cho đến khi Phương tự tử chết, Thụy Anh như người đã bị cái chết làm cho chai lỳ, sợ hãi nhưng rồi khoảng thời gian cô bắt đầu yêu Quân là khoảng thời gian mà ông cảm thấy mọi thứ khá yên ổn. Cô bắt đầu cười nói với ông, và dì hai. Bắt đầu chăm chỉ về nhà hơn. Nhưng chính những ngày gần đây ông không thể biết tại sao Thụy Anh lại như bị rơi vào những trạng thái điên loạn còn nặng nề hơn cả khoảng thời gian trước. Đêm nào cũng nghe những âm thanh đến quái dị của thứ Rock nặng trịch mà ông không thể nào nuốt trôi nổi phát ra từ phòng con gái, và tiếp theo đó là những tiếng la hét vì bị bóng đè hay gặp ác mộng. Tình hình đó khiến ông sợ hãi đến mức phải lén đặt một con dao bên dưới đệm của cô nhưng rồi ngay sáng hôm sau khi tỉnh dậy ông đã nhìn thấy con dao ấy vứt chỏng trơ trên mặt bàn với dòng chữ nhắn lại “Con không bị điên”. Sau đó dù cố gắng thế nào ông cũng không thể nói chuyện với cô được nữa. Cô cố tình lẩn tránh ánh mắt của ông, và mọi câu chuyện mà ông định nói, cô luôn tìm mọi cách để gạt phăng nó đi. Cho đến đêm hôm nay, ông thật sự thấy sợ hãi khi nhìn thấy đôi mắt trắng dã và toàn thân mướt mát mồ hôi của Thụy Anh trong phòng thờ vợ ở tầng ba. Ông thật sự cần phải tìm hiểu điều gì đang diễn ra trong đầu đứa con gái của mình. Điều gì đã diễn ra để rồi nó không thể nào quay trở lại là một Thụy Anh mà trước kia vẫn gần gũi vui vẻ. Ông Minh đã muốn tìm đến bác sĩ nhưng ông thật sự không biết phải giãi bày thế nào nên ông đành chờ đợi và theo dõi cô con gái của mình thường xuyên hơn trong những đêm cô vật vã chập chờn.
Thụy Anh tìm đến bác sĩ thật.
- Bác sĩ.
- Thụy.
- Đêm nay con ngủ ở ghế này nhé.
Nhìn cô gái xanh xao trước mặt mình ông không thể không hốt hoảng vì sự sa sút của cô gái mà ông vẫn coi là con trong suốt bao nhiêu năm qua. Ánh mắt cô cứ nhìn xung quanh như một kẻ mất hồn và không còn đủ sức để định hình lại bất cứ điều gì nữa.
- Đêm nay con hãy ngủ thật ngon. Con lại đây nào, ta muốn ôm con vào lòng, để xem con gái ta đã lớn thế nào rồi.
Bác sĩ Huy nói rồi lại gần ôm Thụy Anh vào lòng. Ông nhẹ nhàng đưa bàn tay lên vuốt mái tóc xõa rối bời của cô.
- Con gầy quá.
- Con mệt. Con muốn ngủ.
Cô nói rồi nằm xuống chiếc ghế sôpha mà lần đầu tiên khi tới đây cô đã ngủ một giấc ngon lành ở đấy. Ông Huy lấy chiếc chăn mỏng đắp lên người cho cô và chăm chú nhìn cô ngủ. “Mười lăm năm trước trong khuôn mặt của con cái nét buồn đã thấm sâu giống hệt như lúc này rồi. Có lẽ con cần phải có lời giải cho tất cả những điều này. Chỉ có như thế con mới được thanh thản. Nhưng ta sợ, nếu thanh thản rồi liệu con còn có thể ở lại cuộc sống này không hay rồi con sẽ tự nhiên lìa bỏ nó. Ta thật sự không thể chịu đựng được khi nhìn thấy con mỗi lần đến đây lại hao gầy đi thêm nhiều phần. Con quá già và khổ sở so với cái tuổi hai hai của mình. Ta cũng không biết điều gì sẽ có thể cứu vớt những day dứt của con. Nhưng ta nhất định sẽ tìm mọi cách để cứu con, con gái ạ”
Những ngày qua đêm nào nhắm mắt lại cô cũng cảm thấy những mặt người đang nhìn vào mình, lôi kéo mình như muốn dồn mình đến cái chết. Cô như đi trong một cơn mộng du với những hình ảnh người rệu rã tìm kiếm rồi giày vò nhau. Mái đầu đã bạc trắng của bố từ mười lăm năm trước. Những giọt nước mắt của mẹ khi lén lút bước ra khỏi bệnh viện rồi leo lên một chiếc xe ôm lao vút đi. Đó là nụ cười hồn nhiên của Dũng giữa những con phố bé nhỏ của Hà Nội. Có một Hải Hoa rạng ngời. Và còn lại tất cả là cái dáng lưng thẳng đứng rắn rỏi của Phong khi bước đi trên bờ biển Hải Phòng vào cái buổi chiều buồn buồn ấy. Tất cả hiện hữu nhập nhòa vừa xa vừa gần. Những bóng người ấy vây tròn lấy cô, ùa vào túm tay, túm chân rồi bóp cổ cô khiến cô không thể nào động đậy được. Cô nằm bất động như một cái xác đã bị đè bẹp cho đến chết. Cái xác khô héo, câm lặng. Cô van khóc, cầu xin nhưng không ai nghe thấy điều gì cả. Tất cả đều xa lánh cô, đều cười cợt sự sợ hãi, yếu đuối của cô. Những mặt người gớm ghiếc. Cô vùng vẫy. Cố dồn mọi sức lực để vùng vậy nhưng chút sức lực cuối cùng không thể giúp ích được gì cho cô để thoát khỏi cái chết đã được sắp đặt sẵn. Cô nghĩ đến Quân, cố nhẩm tên anh để mong anh sẽ đến cứu mình thoát khỏi cảnh này nhưng bất lực. Quân không bao giờ xuất hiện. Cô chỉ còn nhìn thấy Phương đang dang tay đón đợi mình ở phía cuối dòng sông Hồng. Chỉ cần nhắm mắt lại cô sẽ nhìn thấy rõ tất cả những hình ảnh đấy. Nỗi ám ảnh sợ hãi đến nỗi cô không còn dám ngủ nữa. Cô đã cố đi, đi bên ngoài đường cho đôi chân mệt rã rời, cho thân thể khô đi để có thể thôi thúc một giấc ngủ nhưng rồi không có điều gì có thể thay đổi được. Cô không còn biết mình có thể đi đâu nữa. Những con đường cũng đã làm cô quá mòn mỏi rồi. Và rồi, sau tất cả, bỏ lại tất cả những phố xá òn ào, những mặt người đáng sợ, cô lại đến bên người bác sĩ gần gụi của mình.
Đêm nay cô đã ngủ ngon. Mọi hình ảnh chỉ còn lại chập chờn mờ nhòa và xa xăm, nó không đủ sức làm cô sợ nữa. Cô tin tưởng cô đang ở một nơi yên ổn nhất mà không có điều gì đau đớn có thể chạm vào được. Cô đã thả lỏng tất cả tâm hồn để vùi mình vào trong những yên ổn nhất mà cô đã phải khổ sở mới có thể tìm kiếm được.
Sáng hôm sau khi Thụy Anh ngủ dậy thì bác sĩ Huy đã đi rồi. Ông chỉ để lại cho cô một phong bì thư. Thụy Anh từ từ mở ra rồi lặng im khi đọc được những điều ông viết.
“Thụy yêu dấu
Đêm qua ta đã rất hạnh phúc khi con đến gặp ta nhưng rồi điều đó lại khiến ta vô cùng lo lắng bởi ta biết chỉ khi nào con không thể chịu đựng được nữa con mới đến gặp ta. Đêm qua nhìn con gầy và xác xơ đi nhiều quá khiến cho ta cảm thấy đau xót vô cùng. Ta không biết nên làm gì và có thể làm gì để giúp được con. Ta chỉ có thể ngồi trông cho con được một giấc ngủ yên lành nhất.
Con gái yêu quý!
Ngay từ lần đầu tiên gặp con khi con còn là một đứa trẻ tám tuổi ta đã biết con sẽ không bao giờ thoát khỏi được sự ám ảnh về những chuyện đã xảy ra trong quá khứ. Nhưng chính bản thân ta cũng không thể nghĩ rằng nó lại có thể tàn phá con đến chừng ấy. Hơn bất kì ai khác ta cũng đã mong con có thể tìm thấy một tình yêu cho cuộc đời mình bởi chính tình yêu chứ không phải điều gì khác sẽ xoa dịu những vết xước trong tâm hồn. vậy mà đến bây giờ ta cũng đành bất lực nhìn con mơ hồ trong chính cuộc sống của mình. Thụy con, đêm qua ta đã nghĩ rất nhiều và thực sự ta nghĩ con nên đi tìm lời đáp cho chính những điều đang diễn ra trong suy nghĩ của mình. Đừng để sự trốn tránh mơ hồ đó giết chết con từng ngày. Con hãy đối diện với chính sự thật để cho nỗi đau của mình có lời giải đáp. Nếu thực sự nghĩ mẹ vẫn ở đâu đó, con hay đi tìm mẹ của mình đi. Hãy tìm bà ấy để có thể biết tất cả những điều cần phải biết. Hãy can đảm lên con. Ta sẽ trông chờ ở con.
Bác sĩ Huy”
Sự thật? Có những thứ không bao giờ có thể tìm được một điều gì rõ ràng và cụ thể cả. Con chẳng muốn tìm thứ gì nữa. Con muốn sống cuộc sống của con, nghĩ những gì con nên nghĩ và làm những gì con nên làm. Cuộc sống cũng không biết còn có thể kéo dài được bao lâu nữa. Biết đâu đấy. Có thể ngay ngày mai con sẽ không còn tồn tại ở đây nữa. Lúc ấy tìm kiếm điều gì cũng trở nên vô nghĩa mà thôi.
Thụy Anh đang cố phủ nhận những gì cô đang nghĩ nhưng cô vẫn không thể thoát khỏi được những dòng chữ mà bác sĩ đã viết. Có lẽ vậy, có lẽ cô cần phải một lần đối diện với người mẹ đã bỏ rơi cô khi cô mới chỉ là đứa trẻ bảy tuổi quá ngây ngô.
Không cần phải để vài hôm nữa, bác sĩ Huy đã đến tìm bố Thụy Anh ngay trong ngày hôm sau khi ông còn đang trong giờ làm việc.
- Bác sĩ.
- Tôi đến đây vì có chuyện cần phải nói, càng sớm càng tốt. – Vừa gặp bố Thụy Anh, bác sĩ Huy đã vội vã nói ngay mọi chuyện.
- Phải tìm cách để Thụy ổn định lại tâm lý. Mười mấy năm qua con bé chới với như vậy là quá đủ rồi. Tôi không muốn nhìn thấy nó khổ sở suy nghĩ dằn vặt quá nhiều về những chuyện đã xảy ra trong quá khứ nữa. Cả hai chúng ta cần phải làm một điều gì đó. Tôi muốn chính ông nói cho tôi nghe sự thật.
- Bác sĩ muốn nói gì?
- Thụy biết rằng đám tang mà ông đã làm cho mẹ nó là giả. Và cái lọ tro đang thờ trên bàn thờ tầng ba của giáo sư chỉ là thứ để che mắt mọi người.
Ông Minh không thể bình tĩnh được nữa đã đánh rơi chiếc cốc xuống sàn.
- Bác sĩ đang nói gì?
- Đã đến lúc chấm hết chuyện này đi. Cô con gái bảy tuổi của ông đã nhìn thấy mẹ mình bế đứa em bỏ đi trong cái đêm tháng mười một gió mùa về thành phố ấy. Chính vì thế mà nó câm lặng, nó không hiểu điều gì đang diễn ra. Bao nhiêu năm đã qua đi rồi nhưng vì tất cả vẫn còn tồn tại trong sự mơ hồ nên nó không thể nào quên được. – Bác sĩ Huy nhấp một ngụm café, trầm ngâm một lát rồi nói tiếp. – Vợ của ông thực sự như là sự sống của con bé vậy. Tôi cảm nhận sâu sắc được điều đó. Nó không bao giờ còn nhắc lại một lần nào với tôi về mẹ nhưng tôi biết, càng cố gắng để phủ nhận điều gì đó thì con người ta lại càng bị ràng buộc một cách chặt chẽ đến nỗi không thể nào tự mình thoát ra được.
Bác sĩ nói tiếp.
- Chúng ta đã già rồi. Đã đủ trưởng thành để trải qua tất cả mọi chuyện nhưng con bé còn trẻ quá. Khi nó vấp phải sự mất mát đầu tiên nó mới chỉ là đứa trẻ bảy tuổi. Vậy thì thử hỏi làm sao nó có thể tự mình vượt qua để bình tĩnh lại. Minh, tôi biết ông rất yêu nó, nhưng ông cũng đã không thể nào cứu vớt nó kịp thời khiến cho trái tim con bé đã bị quần nát rồi.
Im lặng kéo dài. Ngay cả hơi thở cũng trở nên quá chậm chạp. Họ nhìn nhau, cố nhìn sâu vào ánh mắt nhau.
- Tôi cũng đã rất sợ hãi. Mệt mỏi. Tôi không có cách nào khác. Bà ấy đã cầu xin tôi.
Một khoảng dài im lặng và chờ đợi.
- Bác sĩ có biết không, tôi đã thề sẽ mang bí mật này xuống mồ khi tôi chết. Tôi đã hứa với cô ấy. Mười lăm năm trước, tôi đã rất hạnh phúc khi biết rằng vợ mình đã sinh được một cậu con trai kháu khỉnh và xinh xắn. Đang đứng đợi ngoài hành lang, tôi đã chạy như bay vào ôm đứa con bé nhỏ của mình vào lòng ngay sau đó. Nhưng rồi nhìn khuôn mặt như muốn khóc của cô ấy, tôi đã cảm thấy lo lắng như sắp có điều gì đó không ổn xảy ra. Và nó xảy ra thật, người phụ nữ mà tôi đã yêu thương bằng tất cả những gì cuộc đời này giành cho tôi đã quỳ gối trước mặt tôi và cầu xin tha thứ. Chao ôi! Như vậy đấy, cô ấy nói với tôi rằng hãy xem như tôi đã chết và thông báo với những người thân rằng đã làm lễ hỏa táng ngay cho cô ấy. Hãy để mọi người nghĩ rằng cô ấy đã chết thật sự, vì chỉ có như vậy mới không ai đi tìm hay nhung nhớ gì về cô ấy nữa. Người chết mà. Chết là hết. Còn những người sống lại sẽ rất nhanh quên nên cô ấy sẽ dần trở thành một ký ức trong đầu óc họ. Lúc đó tôi cảm thấy đầu óc mình quay cuồng, điên đảo. Tai tôi ù đặc đi và mắt hoa lên. Tôi không còn nhìn và nghe thấy bất kì điều gì nữa. Tôi cứ nghĩ rằng tất cả chỉ như một cơn ác mộng và tôi đang cố gắng để bắt buộc mình tỉnh lại. Nhưng, khi tôi đã kịp định hình lại thì tôi đã biết cô ấy ra đi rồi. Những năm sống cùng nhau, tình yêu của tôi cũng không thể nào có giết chết được mối tình tuyệt vọng của cô ấy với chính người thầy dạy saxophone của mình. Tôi đã chứng kiến mối tình ấy, đã cứu vớt cô ấy khi anh ta bỏ cô ấy mà ra đi nhưng rồi khi anh ta quay lại, cô ấy vẫn sẵn sàng vứt bỏ tôi cùng với đứa con gái thơ dại bảy tuổi. Cô ấy không thể kìm chế được tâm hồn mình. Cô ấy không thể nhẫn tâm giết chết tâm hồn ấy nhưng cô ấy đã nhẫn tâm giết chết cuộc sống của tôi và đứa con gái tôi. Mỗi lần nghe thấy tiếng saxophone, mọi thứ từ quá khứ ùa về như một cơn lốc biển không dừng lại được. Nhưng bác sĩ nói đúng, tôi đã già rồi, trong người tôi có nhiều chất kháng sinh hơn con gái tôi. Nó không thể trụ được. Có lẽ nó cũng giống tôi, cũng thầm cầu mong giá như mẹ nó chết rồi có lẽ nó còn cảm thấy bình thản mà sống hơn.
Ông Minh cảm thấy cơ thể mình mệt rã rời khi phải nói ra tất cả những điều này. Ông ngồi bất động như không còn biết đến điều gì nữa.
- Tôi rất tiếc.
Hai người đàn ông đã sống quá nửa đời người nhưng vẩn cảm thấy trái tim không mạnh mẽ lên được. Mọi điều đã diễn ra vẫn còn cụ thể và sáng rõ như mới đây thôi. Họ ngồi im lặng với nhau. Không còn lắng nghe bất kỳ điều gì bên ngoài nữa. Tất cả đều chìm đi, câm lặng hẳn giữa thành phố đang ồn ào sôi động này.
- Hãy cho Thụy biết tất cả những điều đó. – Bác sĩ Huy nói.
- Nó sẽ không thể nào chịu được.
- Không. Bắt buộc.
- Đừng, chưa phải. Hãy cho tôi thời gian. Tôi cần thêm thời gian.
- Tôi hiểu điều ông đang lo lắng nhưng mười lăm năm là quá đủ rồi. Đã đến lúc chính ông cũng phải đối diện với điều đó. Rất ít người có thể tự can đảm một mình mình. Tất cả mọi người đều cần phải có ai đó ở bên để có thể sống cho can đảm và mạnh mẽ. Chính ông chứ không phải ai khác cần phải làm chỗ dựa cho Thụy để nó có thể biết nó nên sống tiếp như thế nào. Đừng bỏ rơi nó.
- ……….
Chưa đến giờ cao điểm mà đường phố Hà Nội đã nhộn nhạo như một tổ kiến chen nhau vội vã trên đường phố chật hẹp. Tất cả là bởi vì một cơn mưa bất chợt đổ xuống thành phố. Cơn mưa đầu tiên, báo hiệu mùa hè ngột ngạt lại sắp trở về. Chỉ mưa chưa đầy ba mươi phút mà nhiều con phố đã ngập ngụa trong nước và rác. Những khuôn mặt mệt mỏi, nhếch nhác và ướt nhẹp thỉnh thoảng lại quay sang nhìn nhau lạnh tanh, chán nản rồi vượt đi. Chẳng có ai kịp nhận ra ai. Chẳng còn ai có thể nghĩ tới thành phố đang oằn mình lên vì lạnh. Đứng nhìn sân trường ngập đầy nước và xác lá rơi ngổn ngang rã rời, Thụy Anh muốn lao ra khỏi đây, vì nhìn vào những chiếc lá ấy cô cảm giác như mình giống chúng quá. Những chiếc lá xác xơ và những cánh bằng lăng chỉ còn như những chiếc lá đã bị giết chết chỉ còn một màu máu tàn phai tan trong nước.
Đêm đó Thụy Anh lại một mình phóng xe qua cầu Long Biên. Sau cơn mưa sông Hồng đầy nước và đỏ ngầu như màu máu của biết bao nhiêu người đã tự chôn mình dưới dòng nước xoáy này. Có cả máu của Phương. Cô đã tự nói với mình trong khi lao xe thẳng về phía cây cầu “Những người đã đi qua cuộc đời cuộc đời mình đều đã bỏ lại mình. Người thì chết, kẻ đã chạy trốn đến một nơi khác. Tất cả chỉ vì không ai có thể chịu đựng nổi bản thân họ chứ không phải không chịu đựng được cuộc sống. Đáng ra họ nên làm giống như mình. Cứ để lẫn bản thân của mình đi, để ngay chính mình cũng không thể nhận ra nổi ai là Thụy Anh nữa. Chỉ có như vậy mình mới không phải cố sức chịu đựng bản thân mình và rồi từ bỏ khi không thể nào chịu đựng được nữa. Thật ngớ ngẩn. Cần gì phải biết mình là ai. Biết để làm gì. Biết để rồi không thể chấp nhận được à, hay để nhận lấy sự chạy trốn và cái chết. Phong ơi, liệu cậu đã còn đi tìm nữa không?, liệu rằng thành phố xa xôi ấy có làm chân cậu cảm giác được sự tồn tại của cậu không? Tôi đã quên hết mọi thứ rồi. Tôi còn quên cả chính bản thân tôi nữa. Không biết ở đâu. Không biết đi đâu. Không nơi nào thuộc về tôi cả. Ngay cả cái thành phố nhỏ bé này. Tất cả đều đã có nơi để thuộc về. Chỉ có tôi ở đây cùng những cơn gió đang gào thét bên cạnh tôi. Phong, khi nào thì cậu trở về? Cậu sẽ trở về đúng không? Mùa hè đến rồi. Đã ba tháng rồi, cậu sẽ đi đến bao giờ nữa. Đến khi nào đây. Tôi cần cậu giải thoát cho tôi. Đúng, giải thoát”. Thụy Anh không thể nào ngừng nghĩ, cô cảm nhận cái chết đến rất gần. Những suy nghĩ về người đang còn sống trên thế gian này cũng không thể nào làm cô gạt khỏi nỗi ám ảnh của thần chết bên cạnh mình, và những âm thanh đến điên cuồng của bài hát “To live is to die” vang lên mạnh mẽ đến nỗi cô tin rằng cái chết đang lôi kéo mình đi.
Cô vẫn lao đi như một con gió đi hoang trong không gian và thời gian đậm đặc bóng đêm nhưng trống rỗng tâm hồn. Chỉ còn lại những ngọn đèn phố xá vẫn im lìm thắp sáng cho thành phố này. Những ngọn đèn mờ ảo lại chính là chứng nhân cho biết bao nhiêu kẻ không nhà không cửa đi lang thang trong đời này. Biết bao nhiêu những linh hồn đi lạc trong lòng phố và rồi có khi lại nằm vất vưởng đâu đó cạnh một cột đèn sáng rồi ngủ lăn lóc, quên ngày quên tháng, quên trời quên đất.
Phố nhộn nhạo và ngọ nguậy đầy những con người đang gồng mình lên để sống trong bóng đêm. Sự tĩnh lặng hoàn toàn chỉ là sự giả tạo bề ngoài của một khoảng không gian đã chìm ngỉm. Tận sâu trong lòng đêm khuấy lên những âm thanh ghê rợn. Tiếng đạp phá mạnh mẽ trong những căn phòng tối. Tiếng gào thét của những con người không thể tìm thấy mình trong giấc ngủ. Những mặt người nham nhở, ảo ảnh khuất lẩn trốn trong những giấc mơ. Mọi thứ đều đang tỉnh thức. Đêm càng trở nên trống rỗng. Thụy Anh cố lao đi trên phố vì không muốn có ánh mắt nào bắt gặp sự ngổn ngang trong chính cuộc sống của mình. Đi mãi cô cũng đến được chợ hoa mà đêm nào cô cùng Phong ngồi uống rượu. Thụy Anh chào bà chủ quán rồi gọi ra một chai rượu trắng và một bao thuốc.
- Lâu lắm không thấy cô lên đây nhỉ?
Thụy Anh nhìn bà cụ bán hàng rồi mỉm cười.
Bà cụ bán hàng ở đây đã già lắm rồi nhưng vẫn không muốn bỏ nghề. Bà già nên chỉ bán mấy chai rượu, nước rồi vài bao thuốc cùng mấy thứ quà lặt vặt khác như kẹo lạc, bim bim… Con cái nói cụ nghỉ đi nhưng cụ nhất quyết không nghỉ. Hồi Thụy Anh còn hay lên đây cụ vẫn tâm sự rằng “Giờ mình nghỉ khách lỡ đường như cô thì biết đi đâu, mà tôi thì quen khách rồi, quen thức đêm với cái chợ hoa này và những người khách lang thang ở đây mất rồi. Nghỉ lại nhớ. Nghĩ cũng lạ thật. Nhớ cả đến những lúc các cô các cậu say khướt, rồi gây chuyện, rồi đánh nhau, rồi có người khóc, có người cười. Tôi thì chẳng biết ở ngoài đời kia các cô các cậu sống ra sao, nhưng nhìn những lúc như thế mà sao thấy thương quá. Trông ai cũng khắc khổ, dằn vặt thế nào ấy. Đến già như tôi mà cũng không thể nào hiểu được điều gì đang diễn ra, thế là chỉ im lặng ngồi nhìn. Những lần ấy cũng nhiều bực dọc, vậy mà nếu có nghỉ không bán hang một hôm là lại nhớ ra trò đấy. Tôi cũng quen mất rồi cô ạ, như cái số trời đã định bắt mình phải làm cái thân cò lặn lội đêm như thế này nên giờ mà có cho nghỉ, rồi bảo cái giờ này cụ hãy giành ra mà đi ngủ, hay xem ti vi, hay làm gì khác, chắc tôi cũng chẳng chịu nổi”.
Có vẻ như thấy Thụy Anh im lặng nên bà cụ lại tiếp lời:
- Mấy hôm nay quán vắng quá cô ạ. – Bà cụ nói rồi đôi mắt lại quay ra phía chợ hoa.
Chợ hoa cũng vắng, mới ra tết nên mọi thứ có vẻ như lắng hẳn. Người ta dồn hết tâm sức cho cái tết vừa rồi nên những gì bây giờ còn lại chỉ là một đống hoang tàn, và cạn kiệt.
Thụy Anh uống tiếp một cốc rượu rồi nói:
- Gần đến hè rồi mà trời vẫn lạnh quá bà nhỉ. Có lẽ vì vậy mà người ta vẫn ngại ra đường, nên cháu trông phố cũng vắng, quán nào cũng vằng, xác xơ thật. Ngay cả bản thân cháu cũng thấy sự vắng vẻ trong mình.
- Cô lại có chuyện gì sao?
- Không, lâu lắm rồi mới ra đây, tự nhiên cháu lại nhớ lại nhiều cảm giác. Mà bà này, chắc dạo này cái nhóm suốt ngày rock, rap cũng không qua đây nữa, đúng không?
- Mấy cậu hay ngồi uống rượu với cô ấy hả? Lần cuối cùng họ lên đây cũng phải trước tết, bây giờ thì hình như họ ra trường nên đi đâu đó làm ăn. Có người còn nói vào Sài Gòn hay Đà Nẵng gì đó, phải khoảng năm hơn năm mới về cô ạ. Nói thật là sau cái đợt ấy, quán tôi cũng buồn hắn. Còn lại chỉ là những người xe ôm, lái taxi hoặc những người buôn hoa ở đây ghé qua một lát là đi thôi. Đấy, cũng cùng lúc với cô đấy… bây giờ cái nhóm đấy có thấy ai qua đây nữa đâu.
- Chắc họ trưởng thành cả rồi.
Câu trả lời của Thụy Anh bị đứt gãy bởi một nhóm người trẻ tuổi từ trên dốc lao xuống, gọi vội vài cốc trà nóng vì lạnh quá. Nhìn những khuôn mặt cười tươi xấc xược của mấy đứa con trai, cùng với cái vẻ lả lới, nũng nịu của hai đứa con gái đi cùng, Thụy Anh thấy buồn nôn. Cô cũng không biết có phải vì mình bị dị ứng cái vẻ giả tạo vờ vĩnh của bọn này hay tại vì bây giờ mới là lúc mấy cốc rượu sĩ quan khi nãy ngấm vào người khiến cô chuếnh choáng, buồn nôn. Nhưng cô không kìm được nữa. Cô không biết phải loay hoay thế nào. Cô cảm giác khuôn mặt mình đang đỏ dần lên, nóng hừng hực rồi lại tái đi trong gió. Mấy đứa vừa đến quay ra nhìn cô ái ngại rồi lại thì thầm điều gì đó. Một thằng trong nhóm buông ra một câu nửa vời trong gió “Đêm nay lại có em thất tình, mượn rượu giải sầu đây”, rồi quay sang hôn chụt vào má cô gái ngồi sát bên cạnh hắn một cái rõ kêu. Thụy Anh khựng lại. Một cảm giác ghê tởm lại một lần nữa ùa về. Đâu đó có tiếng nói của những người bạn cũ từng ngồi uống rượu với cô. Bây giờ họ đã đi đâu rồi. Phải rồi, tất cả đã rời nơi này mà bước đi về nơi khác, lại không quen biết ai, hệt như cái cách lần đầu tiên họ gặp gỡ và quen nhau ở đây. Cô nhớ họ, và nhớ Phong. Phong cũng đã bỏ Hà Nội mà đi, vì muốn trốn tránh nỗi đau khổ ở nơi đây. Còn cô nữa, giờ đây chỉ còn lại cô trơ trọi ở mảnh đất này. Cô không thể níu tay được vào điều gì nữa. Ngay lúc này, cô cũng không thể làm gì khác ngoài việc ngồi bất động trong cái quán cóc lụp xụp ấy. Năm phút, mười phút sau cảm giác ấy cũng không thể nào mất đi. Cô đứng lên nói với bà cụ:
- U cho con gửi chiếc xe ở đây, lát con quay ra trả tiền.
- Cô cứ để đấy tôi trông cho.
Thụy Anh loạng choạng bước đi, cũng không kịp nghe thấy những tiếng nói từ phía sau nữa. Còn lại chỉ là những thứ âm thanh rời rạc hoặc một tiếng cười nào đó bị đứt quãng bởi tiếng gió lùa và nằm lại ở phía sau. Cô chạy nhanh qua những khoảng ánh sáng của khu chợ hoa để băng qua một con đường chạy thẳng vào làng, không điện. Con đường đất, tối om và sợ sệt, Dọc con đường chỉ là những cánh đồng đã cắt trụi những bông hoa để phục vụ cho tết và chưa kịp mọc ra một lứa khác, và tiếp đó là những cành tre gầy guộc, những ngôi mộ sắp xếp một cách thẳng hàng nhưng hiện lên một cách đáng sợ trong thứ ánh sáng lờ mờ của ngọn đèn cũ kĩ canh phòng nghĩa trang. Thụy Anh dừng lại thở hổn hết, và bắt đầu đổ gục xuống nôn thốc, nôn tháo trên cái nền cỏ đầy sương đêm nõn nà ấy. Cô không thể chịu đựng được nữa. Và cô đổ gục xuống ngôi mộ sát ngay cạnh mình, giọt nước mắt đã tràn ra cùng với biết bao nhiêu giá buốt lạnh ngắt và sự hoang mang đến cực độ ở một nơi bóng tối đã ghi dấu biết bao nhiêu kỉ niệm. Đến lúc này cô mới biết rằng mình nhớ Phong đến bao nhiêu, mới nhận ra rằng Phong chính là người gần gụi với tâm hồn cô nhất từ trước đến nay. Không có anh, cô lại mất đi hoàn toàn khả năng chống trọi lại với quá khứ và những nỗi sợ hãi không tên từng đêm vẫn hiện về trong những cơn ác mộng chập chùng, đứt gãy, và mơ hồ. Phong là sự đối diện gần nhất mà cô có thể làm được trong tất cả mọi khoảnh khắc. Không phải ai khác mà chính là anh, nhưng rồi cũng chính cô là người đã đẩy anh vào những nỗi bơ vơ và tuyệt vọng tàn nhẫn khác. Và rồi bây giờ cô chỉ còn lại một mình, xung quanh những người đã chết, những người đã chấm dứt cuộc sống ở nơi này để bắt đầu một cuộc sống khác, có thể ở một nơi khác, hoặc cũng có thể ở ngay chính nơi này. Khi mà họ vẫn sống vật vờ như những oan hồn không bao giờ được siêu thoát, cũng như bóng đêm luôn luôn tồn tại mà không một thứ ánh sáng nào có thể làm chúng tan ra hay biến mất. Thụy Anh từ từ nhắm mắt lại, thả lỏng cơ thể và rồi chìm trong một giấc ngủ mơ hồn nào đó, cùng những hồn ma mà cô cảm nhận được rõ rằng, chúng đang luẩn quẩn ở ngay bên cạnh mình, đang cười nói một cách vui vể, và dùng những câu bông đùa đáng yêu nhất để chế nhạo cô.
Trời lúc ấy đã gần sáng, nhưng Thụy Anh chìm nghỉm vào trong giấc ngủ như thể bóng đêm còn tồn tại đến cả nghìn năm sau…
P.L.
(Còn tiếp)