văn việt: Con Moi em

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Con Moi em

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Trường làng tôi chỉ có một phòng, học sinh toàn là con trai ngồi chung và học cùng thầy. Thầy dạy từ lớp năm là lớp tôi với thằng Gái vào học cho đến lớp ba. Trái hẳn với lời dọa dẫm của anh tôi, thầy trẻ và hiền, chỉ la mắng mấy thằng nhác học. Đi học sao mà dễ òm: từ học vần, tập viết, tập đọc, học thuộc lòng, cho đến làm toán cọng trừ nhân chia, tôi học một lần là lên trả bài cho thầy và được phép ôm lồng gà ra sân chơi.

Mỗi chiều ông nội đến đón chúng tôi ở cổng trường, anh tôi méc là bị tụi lớn bắt nạt rồi làm nũng bắt nội cõng về. Trái lại, mấy đứa bạn tôi, có đứa lớn hơn anh vài tuổi, làm ngựa cho tôi cuỡi và mang tặng tôi đủ thứ đồ chơi mà bù lại tôi chỉ cần chỉ bài để tụi hắn được thầy cho ra chơi.

Tôi mang về khi thì cái ná bắn chim, khi thì con diều tre mới phất, khi thì cái lồng chim, nhưng món quà tôi đắc ý nhất là cái ống boóc. Tương tự như cái bơm nhỏ, ống bóc làm bằng hóp là thứ tre nhỏ và thẳng, một đầu có cây thụt ra vào để ép hơi và đầu kia được nén chặt bằng “đạn” làm bằng khoai lang sống nhai mịn. Khi “bắn” cục đạn khoai, hơi ép thoát ra nghe thành tiếng “boóc”.

Vườn nhà nội rất rộng, trồng đủ thứ rau quả như cà rốt, su lơ, bắp sú… Hàng ngày, mẹ thuê năm sáu chị người làm cắt hái gánh ra chợ bán. Các chị độ mười ba,mười bốn tuổi nói cười ríu rít và trêu chọc thằng Gái bằng câu hát “Cô Bảy cô Tám hai cô anh ưng cô nào?” nhại theo một bài nhạc thịnh hành. Thằng Gái ôốc dôộc (mắc cỡ) vùng vằng chạy đi. Trước khi trẩy gánh, các chị không quên dúi cho tôi gói kẹo cau hoặc mấy cục đường phèn.

Nhà nội tôi giàu có nhưng ăn uống tằn tiện không kém ai trong làng. Mùa bắp sú, các lá già hư được tách ra giữ lại để nhà ăn, phần xanh non bên trong thì đem bán. Khi món bắp sú luộc chấm nước kho xuất hiện trên mâm cơm chiều, anh tôi càm ràm suốt bữa. Anh than vãn về món cá long hội (tức là lôi họng, ý nói cá lắm xương) kho mặn chằn và cay xé họng. Tôi biết thân im thin thít, xem chừng hôm nào cơm không ngon là chạy tót lên nhà bà ngoại. Buổi chiều ở chợ về, ngoại dành sẵn cho tôi đủ thứ quà bánh, ăn không xuể.

Khi tôi lên ba, mẹ sinh thêm thằng Sang. Tên thằng bé là Sang nhưng nội bắt gọi là thằng Sáng để khỏi trùng tên với một người ở làng bên. Mẹ vừa quán xuyến nhà cửa ruộng vườn của nội vừa lo việc buôn bán làm ăn cùa mẹ nên không mấy khi mẹ có thì giờ cho ba anh em tôi. Thằng Gái ngày đêm quấn quít bên nội, thằng Sáng thì giao cho chị vú, và tôi theo chân anh Đồng làm các việc trong nhà, sau vườn.

Thuở sinh tiền, bà nội ghét bỏ anh Đồng nên không ai dám cho anh thuê ruộng. Anh làm các việc nặng như bửa củi, đào hố, đốn cây, đào giếng, sửa nhà cửa… để sống qua ngày. Hàng ngày, anh đến nhà đợi ông nội sai khiến. Thỉnh thoảng, thằng Gái cười hề hề chỉ mặt anh lặp lại câu nội thường nói: “Dòng họ Nguyễn có hai thằng sợ vợ là Nguyễn Đồng và Nguyễn Đá”. Anh vờ như không nghe thấy. Anh Đá là em ruột của anh Đồng, đi lính đâu trong Nam Kỳ.

Nội quên là ông cũng là một tay... nể vợ có tiếng – ngoại trừ trong giai thoại mà (khi không có mặt bà nội) ông vung tay múa ngón khoe khoang.

Ngày còn trẻ ông ham mê cờ bạc nhưng vì sợ bà nên cho người cất chòi đánh bạc trên độông (đụn) cát ngoài Bàu Tró, một vũng lớn nước trong nhìn thấy cát dưới đáy. Bà nội biết được, tức tốc kêu người hộ tống ra Bàu Tró bắt bạc. Lúc bà xuất hiện, canh bạc đang tới hồi gay cấn. Không ngoảnh mặt, ông ném một nắm tiền cho đám lâu la: “Tụi bây mô, trói con mụ nớ đem quăng xuống bàu cho tau”. Mấy tên đầu trâu mặt ngựa sấn tới, bà hết hồn chạy trối chết.

Sau vườn nhà nội là nhà cậu Thăng, em họ xa của mẹ, đêm đêm tiếng than khóc văng vẳng vọng ra. Chị vú nói con Moi em điên điên khùng khùng, nói ba láp ba xàm và xé tan quần áo nên bị cậu xiềng lại nhốt trong chuồng bò. Chị thì thầm kể, con Moi em từng bỏ nhà theo trai, cậu tìm bắt về đánh cho một trận thừa sống thiếu chết. Cậu còn bị làng phạt vì có con chửa hoang.

Chiều ba mươi Tết, nội lăng xăng sửa soạn cúng đón ông bà, thằng Gái không có chuyện làm bèn rủ đi coi mụ điên xiên cái l... méo cái miệng. Biết là điều cấm kỵ nhưng thằng Gái đầu bầy thì không sợ bị đòn nên tôi chạy theo. Hai anh em mon men nấp sau bụi rào thưa thì nghe tiếng đàn bà la lên: “Ai rứa? Dòm chi đó? Qua đây coi...”. Anh tôi hoảng hốt chạy ù đi. Nỗi lo sợ của tôi tan biến khi tôi lại gần thấy con Moi em trần truồng dơ bẩn, tóc rối bù bê bết bùn, đôi mắt điên dại nhưng khuôn mặt thanh tú như mẹ.

Tôi về nhà đúng lúc nội cho thằng Gái đi tìm về lễ ông bà. Chắp tay vái lạy trước bàn thờ, tôi chợt nảy ra một ý kiến. Tôi xuống bếp tìm một tấm mo cau mà mẹ dùng bới cơm mang theo khi đi chợ xa rồi trở lại nhà trên giả vờ học bài. Nhân lúc nội xuống nhà ngang lấy nước châm trà, tôi bước tới bệ thờ với tay lên dĩa bánh tét.

Bệ thờ cao quá, nhón gót hết sức tôi chỉ chạm mép dĩa. Tôi dùng bàn tay khều mạnh khiến chiếc dĩa rơi xuống vỡ tan. Tôi vội vàng vơ hai lát bánh tét lăn lóc trên sàn, gói trong tấm mo cau rồi chạy như bay sang chuồng bò dí vào tay con Moi em.

Sau khi ra giếng rửa chân, tôi lảng vảng sau hè nghe ngóng động tĩnh. Mẹ đang rầy anh Đồng và chị vú không canh chừng để mèo tha bánh tét làm vỡ chiếc dĩa gia bảo của nội. Nội can: “Bay đừng la tụi nớ mà tội. Năm cùng tháng tận được ông bà về hưởng rứa là nhà mình có phước lắm”. Rồi ông nói lớn như để tôi nghe: “Mà không phải mèo tha mô, con chuột đó”.

Thằng Bé tuổi Tý.

20 Tháng Hai, 2013

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Con Moi em