Trần Tuấn

Ngó cung cách ông Sự, ông Thanh kính cẩn cúi sâu lạy cát, bờ cát mới mịn ướt còn chưa để lại dấu chân, tôi chợt nhận ra rằng đây là hình ảnh chưa từng có...Khi cuộc giành và giữ cát trên cả nước những ngày qua đã đến hồi khốc liệt có nhiều máu đổ. Với những cuộc mua bán tài nguyên diễn ra bên bữa tiệc xa hoa bạc tỷ. .. Bán đảo Sơn Trà - tấm lá chắn thiên nhiên cuối cùng của người dân Đà Nẵng cũng đang chịu thân phận nhỏ nhoi của hạt cát. Bị mua bán, băm nát. Quan chức có thể cúi lạy mồ mả cha ông mình. Nhưng có bao giờ biết lạy cát?

Những tấm hình ông Nguyễn Sự thắp nhang “lạy cát” Cửa Đại này tôi chụp độc quyền. Thực ra lúc ấy chỉ có mình tôi chụp. Cùng “lạy cát” với ông Sự là ông Lê Trí Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam.

Lúc ấy khoảng hơn 5 giờ sáng thứ Hai ngày 13.2.2017. Bên thềm biển Cửa Đại (phường Cửa Đại, TP Hội An). Tối hôm trước, ông cựu Bí thư thành phố Hội An này điện cho tôi, khấp khởi báo tin: “Cát Cửa Đại đã về rồi. Sớm mai dân sẽ làm lễ cúng…”.

Cuối năm 2014, khi bãi Cửa Đại bị biển nuốt chửng hết đường lui, công cuộc cứu bãi biển đang đến hồi cam go, thậm chí bối rối, tuyệt vọng. Suốt 3 ngày đêm người dân dựng đàn cúng cầu an, cầu xin cát quay trở về.

Khi ấy, từ sáng tới đêm, những chiếc xe cẩu hối hả đóng lút xuống biển những tấm thép cao tới 10 mét, ken sát bên nhau tạo thành bức tường thành ngăn biển khỏi nuốt mất bờ. Rồi những chiếc xe xúc hối hả đóng cát vào bao nhập khẩn cấp từ Hà Lan. Mỗi bao chứa tới vài khối cát. Xếp lớp lên nhau tạo thành một loại kè mềm. Dùng cát để giữ cát…

Nhưng cát Cửa Đại vẫn cứ trôi. Từng ngày rời bỏ con người…

Bảo sao không mừng rớt nước mắt cho được khi sau mấy năm, hôm nay cát lại trở về ?

Sáng ấy, dâng hương tại lăng Tiêu Diện gần đó xong, ông Sự ông Thanh kéo tôi ra biển theo một lối nhỏ dương liễu. Mặt trời bắt đầu lên. Bức tường sắt cao lớn dài cả trăm mét ngăn cát trôi dạo nào nay nhuốm màu gỉ sét. Nhưng điều mong ước đã hiện ra: Cát đã bồi thành một bãi dài bên này bức tường. Bên kia tường sóng vẫn dập dềnh.

Những nén nhang được thắp lên, nghi ngút làn khói mảnh trước biển rộng bao la.

Ngó cung cách ông Sự, ông Thanh kính cẩn cúi sâu lạy cát, bờ cát mới mịn ướt còn chưa để lại dấu chân, tôi chợt nhận ra rằng đây là hình ảnh chưa từng có.

Cuộc giành và giữ cát trên phạm vi cả nước những ngày qua đã mang dáng dấp của một cuộc “chiến tranh tài nguyên”. Chỉ vì ngăn chặn dự án hút cát trên sông Cầu, Chủ tịch tỉnh Bắc Ninh cùng nhiều lãnh đạo bị nhắn tin đe dọa phải kêu cứu Thủ tướng. Máu và mạng người đã đổ. Trong khi cát vẫn ào ạt được xuất bán ra nước ngoài…

Số liệu thống kê, một thập kỷ qua đã có 67 triệu m3 cát được xuất khẩu riêng qua Singapore. Chỉ trong vòng 2 tháng đầu năm nay, gần 1 triệu m3 khối cát đã rời khỏi Việt Nam theo những con tàu khổng lồ. Chưa kể cát chui vào những công trình kỳ vĩ của công cuộc đô thị hóa đang rầm rộ khắp nơi.

Báo Tiền Phong vừa kể, dân làng ở Yên Dũng (Bắc Giang) dùng vũ khí nguyên thuỷ để giữ cát sông Cầu. Đó là những thân tre được uốn thành những chiếc ná khổng lồ. Dây thun to như xăm xe đạp, đạn là những hòn đá bằng nắm đấm người lớn, bắn xa tới 30 mét. Xạ thủ là thanh niên, người già, trẻ con, thay nhau bỏ cơm trực chiến gác “trận địa” đánh đuổi tàu trộm cát.

Cảnh tượng như ở Yên Dũng đang diễn ra trên mọi dòng sông lớn nhỏ, bờ biển gần xa của đất nước. Trận địa giữ cát ấy là trận địa lòng dân. Lòng dân còn muốn níu giữ chút này, cho căn nhà, thửa ruộng, ngôi mộ tổ tiên khỏi thiên tai, bão lũ tàn phá, cuốn phăng. Đến khi “trận địa” ấy tan tác rồi thì còn gì nữa? Quê hương xứ sở này sẽ còn gì, sẽ trôi về đâu?

Cát tặc cũng như lâm tặc, thật ra đều là dân lao động bần hàn vì miếng cơm mà phải đi làm thuê. Dân giữ cát, dân cướp cát, cũng đều khó nghèo lam lũ như nhau. Chỉ những kẻ phía sau, trên cao ngồi trong phòng lạnh, nhà hàng ký táng, bán mua thiên nhiên bên những chai rượu ngàn đô, bữa tiệc xa hoa tiền tỷ, có khó điểm mặt lôi ra ánh sáng không mà sao vẫn cứ để nhởn nhơ khoác những chiếc mặt nạ đi rao giảng đạo đức?

Những ngày này, tấm lá chắn thiên nhiên hiếm hoi cuối cùng của người dân Đà Nẵng là là bán đảo Sơn Trà cũng đang chịu thân phận nhỏ nhoi của hạt cát. Bị mua bán, băm nát. Linh hồn rừng núi cũng đã bỏ con người mà đi…

Quan chức có thể cúi lạy mồ mả cha ông mình. Nhưng có bao giờ biết lạy cát. Biết cúi mình trước cái nôi sinh thành, chở che nuôi dưỡng tổ tiên cho đến hôm nay, và còn nữa đời đời con cháu mai sau?

Để kịp dừng tay lại?

“Hằng hà sa số”- cát sông Hằng nhiều không thể đong đếm. Nhưng Phật cũng dạy, thời gian trôi qua đời sống muôn loài còn nhiều hơn cát sông Hằng.

Tôi nghĩ, mỗi hạt cát không hề vô danh, mà đều mang trong mình một phận số của “Đi” và “Ở”.

Tùy thuộc ứng xử của con người.

TRẦN TUẤN

Nguồn: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10208256248260995&set=a.1564616512456.2068985.1146679112&type=3&theater