Pháp Hoan dịch từ nguyên tác Đức ngữ

 

Bertolt Brecht sinh ngày 10 tháng 2 năm 1989 tại Augsburg, là nhà thơ, kịch tác gia và đạo diễn sân khấu người Đức. Ông từng là nhân viên quân y phục vụ trong Thế chiến thứ nhất. Năm 1922, Bertolt Brecht nhận giải thưởng Kleist cho vở kịch đầu tay “Tiếng trống trong đêm”. Năm 1933, ông di cư sang Tiệp Khắc, rồi đến Pháp, Đan Mạch, Phần Lan và Mỹ (California). Năm 1947, trở về Zurich, Wien và sau đó sang Đông Đức. Ông mất tại Berlin ngày 14. 8. 1956 và được mai táng tại nghĩa trang Dorotheen.

 

Nhân Tình

 

Hãy nhìn xem bầy sếu bay hình vòng cung!
Và đám mây trắng cũng trôi theo cùng
Chung cuộc hành trình từ khi xuất phát 
Một cuộc đời đến một cuộc đời khác.
Cùng độ cao và cùng nhịp di chuyển
Dường như chúng đang bay sát bên nhau 
Đám mây trắng và sếu ở trên cao
Cùng sẻ chia bầu trời xinh đẹp 
Không nán lại chốn này thêm giây phút
Và chẳng thấy gì ngoài thoáng chốc, về nhau
Trong gió lạnh, khi chúng phải đương đầu
Còn giờ đây trong không gian chắp cánh 
Gió mang chúng vào mênh mông khoảng trống
Bay cùng nhau không lạc mất hướng đi
Không có gì chạm tới chúng, bất kỳ
Dù dạt qua bao nhiêu vùng đất lạ
Tiếng súng nổ và mưa rơi xối xả
Dưới quầng sáng lạnh lẽo của mặt trời, mặt trăng
Vẫn hướng về phía trước, trong say đắm, âm thầm. 
Bay về đâu? - Chẳng về đâu - Trốn chạy ai? - Thế giới.
Chúng đã ở bên nhau bao lâu rồi bạn hỏi? 
Vừa mới đây. Sẽ chia cách? - Sớm thôi.
Vì tình yêu chỉ là chốn nghỉ chân của tình nhân trên đời.

 

Hồi tưởng Marie A

Đó là một ngày trong trăng xanh tháng chín

Dưới bóng mát cây mận, không gian thật yên tĩnh

Tôi ôm lấy tình yêu tái nhợt của tôi

Và trong đôi tay - một giấc mộng dài.

Trên cao kia là bầu trời mùa hè xinh đẹp

Có một đám mây trôi, rất lâu tôi nhìn thấy

Đám mây trắng xóa bay trên bầu trời cao

Khi tôi ngước nhìn lên, mây không còn nữa.

 

Từ đó đến rồi đi, biết mấy mùa trăng

Đi qua cuộc đời ta, âm thầm, lặng lẽ

Những cây mận có lẽ đã bị đốn ngã

Và em hỏi tôi, tình ta đã thế nào?

Tôi nói: anh không thể nhớ

Nhưng tôi biết rõ em muốn nói điều gì.

Cả khuôn mặt em, tôi quên từ đó

Tôi chỉ biết rằng: tôi đã hôn em.

Và cả nụ hôn, tôi đã quên từ lâu

Nếu không có đám mây trên bầu trời thưở ấy

Tôi vẫn còn nhớ và luôn nhớ rõ

Đám mấy trắng xóa đi qua bầu trời cao.

Những cây mận đã ra hoa thêm bao mùa nữa

Và người phụ nữ đã có bảy đứa con.

Nhưng đám mây trắng nở ra chỉ trong giây phút

Khi tôi ngước nhìn lên, mây đã vỡ tan trong gió mất rồi.

 

 

Người hái trộm anh đào

 

Một sớm tinh sương, thật lâu trước khi gà gáy

Bị đánh thức bởi tiếng huýt sáo - tôi lần đến bên cửa sổ.

Ánh ban mai đang phủ kín khu vườn.

Trên cây anh đào, có một chàng trai

Mặc quần vá, vui vẻ hái anh đào 

Nhìn thấy tôi, anh gật nhẹ đầu chào

Rồi hái quả nhét đầy túi áo.

Thật lâu sau đó - khi đã nằm yên trên giường

Tôi vẫn còn nghe thấy giai điệu vui tai

Từ bài ca nhỏ của chàng trai  

 

 

Cô gái chết đuối

 

Thân thể cô trồi lên, lềnh bềnh trôi xuống

Từ những con suối nhỏ rồi chảy vào dòng sông

Dòng ánh sáng ảo diệu chiếu xuống từ thiên đường

Như làm dịu đi nét mặt đau đớn

 

Rong tảo cuốn lấy cô cùng bùn nhầy nhơ nhớp

Rồi từng chút một, xác cô nặng dần lên

Đám cá trong nước lạnh rỉa dọc đôi chân

Thủy sinh bám vào ăn trong chuyến đi lần cuối 

 

Vào buổi chiều tối bầu trời đen sẫm khói

Và những vì sao nở sáng giữa màn đêm

Đến buổi hừng đông nứt rạn cuối chân trời

Cô vẫn còn một ngày, khởi đầu và kết thúc 

 

Thân thể cô xanh xao, giờ đây nằm rữa nát

Trong tâm trí Chúa trời, trôi dần vào lãng quên

Đầu tiên là khuôn mặt, đôi tay, và cuối cùng mái tóc

Khi thịt da cô chìm trong nước, thối rữa, bốc mùi

 

 

Để đọc lúc sáng và chiều tối

 

Có lần người tôi yêu

Bên tai tôi thủ thỉ

Rằng anh ấy cần tôi

 

Vì thế tôi cẩn thận

Trên bước đường mình đi

Sợ rằng giọt mưa kia

Có thể làm tôi chết

 

 

Mặt nạ của cái ác

 

Trên tường nhà tôi có treo một món đồ gỗ kiểu Nhật

Mặt nạ một Ác quỷ, phết sơn vàng.

Đầy thương hại tôi nhìn

Những đường gân gồ lên trên trán, chứng tỏ

Làm ác thật nhọc sức dường nào.

 

 

Bài ca sông Moldau

 

Dưới đáy sông Moldau sỏi cuộn theo dòng 
Ba hoàng đế yên nghỉ ở đô thành Prag
Ngôi lớn thành ngôi nhỏ, trật tự giờ đổi khác
Đêm có mười hai giờ, rồi sẽ đến bình minh

 

Thời thế cứ vần xoay, bóng tối dần chuyển mình
Những thế lực hùng cường đã đến hồi kết thúc
Như gà trống giẫy mình, máu tuôn không dứt
Ngay cả bạo quyền cũng trên đà diệt vong

 

Dưới đáy sông Moldau sỏi cuộn theo dòng
Ba hoàng đế yên nghỉ ở đô thành Prag
Ngôi lớn thành ngôi nhỏ, trật tự giờ đổi khác
Đêm có mười hai giờ, rồi sẽ đến bình minh

 

 

1940

 

Thằng con trai tôi hỏi: Con có cần học Toán?
Để làm gì, tôi muốn nói. Rằng hai lát bánh mì thời hơn một
Đó là điều sớm muộn gì mày cũng rõ

 

Thằng con trai tôi hỏi: Con có cần học tiếng Pháp?
Để làm gì, tôi nghĩ. Đất nước này đã đến hồi sụp đổ. 
Mày chỉ cần xoa tay lên bụng mà rên
Và điều mày muốn nói, người nào cũng tỏ

 

Thằng con trai tôi hỏi: Con có nên học Sử?
Để làm gì, tôi muốn nói. Hãy học cách cắm đầu xuống đất
Thì may ra mày có thể sống sót

 

Đúng rồi, phải nên học Toán, tôi bảo
Và cả Pháp văn, cả thêm Lịch Sử

 

 

Giải Pháp

 

Sau cuộc nổi dậy ngày 17 tháng Sáu

Ông thư ký của Hội nhà văn

Cho rải truyền đơn trên đại lộ Stalin

Truyền đơn nói rằng, nhân dân

Đã để mất niềm tín cẩn của chính phủ

Và chỉ qua lao động gấp đôi

Mới có thể lấy lại được. Như thế chẳng phải

Sẽ đơn giản hơn, nếu chính phủ

Giải tán nhân dân

Và bầu ra một nhân dân khác?

 

 

Đại tướng, xe tăng của ngài là chiếc xe thật mạnh mẽ

Nó làm rạp cả cánh rừng và nghiền nát một trăm người.
Nhưng nó có một khuyết điểm:
Nó cần một người lái.

 

Đại tướng, máy bay ném bom của ngài thật mạnh mẽ.
Nó bay nhanh hơn một cơn bão và mang nặng hơn một con voi.

Nhưng nó có một khuyết điểm:
Nó cần một thợ cơ khí.

 

Đại tướng, con người thời rất hữu ích.
Hắn có thể bay và hắn có thể giết.
Nhưng hắn có một khuyết điểm:
Hắn biết nghĩ.

 

 

Khi các nhà lãnh đạo nói về hòa bình

 

Dân thường biết rõ

Rằng chiến tranh đang đến

 

Khi những nhà lãnh đạo nguyền rủa chiến tranh

Thời lệnh huy động đã được viết ra

 

 

Đêm đã đến

 

Những cặp đôi vừa mới kết hôn

Nằm ôm nhau trên giường.

Những người đàn bà trẻ

Sẽ mang trong mình những đứa bé mồ côi

 

 

Cuộc chiến đang đến

 

Không phải là cuộc chiến đầu tiên

Đã từng có

Những cuộc chiến trước đó.

Khi cuộc chiến cuối cùng đến hồi kết thúc

Có những kẻ chinh phạt và những kẻ bị chinh phạt

Giữa những kẻ bị chinh phạt.

Thường dân chết đói

Giữa những kẻ chinh phạt

Thường dân cũng chết đói

 

 

Đốt sách

Khi Chế Độ ra lệnh phải đốt sạch 
Những cuốn sách nguy hiểm một cách công khai
Những con bò bị người ta cưỡng bách
Kéo những chiếc xe chất đầy sách đến chổ thiêu, 
Một nhà thơ lớn lưu vong kinh hoàng phát hiện
Rằng những tác phẩm của mình đã bị bỏ quên
Khi xem qua danh mục những cuốn sách bị đốt.
Trong cơn phẫn nộ ông chạy về bàn viết
Biên xuống một lá thư gửi cho đám cầm quyền 
Hãy đốt tôi! ông viết với ngòi bút rực lửa, hãy đốt tôi! 
Đừng làm thế với tôi! Đừng loại tôi ra!
Chẳng phải tôi luôn nói lên sự thật trong những cuốn sách của mình? 
Và giờ đây các ông lại đối xử với tôi như một tên dối trá
Tôi ra lệnh cho các ông, Hãy đốt tôi!