Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Trăng nguyên sơ (Kỳ 4)
Tiểu thuyết
Nam Dao
4. Bạn triều Lý
Tôi là một kẻ chẳng ra gì. Vô cảm. Ích kỷ. Thậm chí không hơn một tay đầu gấu trấn áp dân oan, tàn nhẫn đến mức khi người kêu cứu thì tôi chỉ chăm chăm hỏi nhà ngoại cảm một câu, ngẫm lại mới thấy ngớ ngẩn, là cái thằng anh chết tiệt của tôi ở đâu. Nó ở đâu thì ở, việc gì đến tôi. Thật mà nói, tôi chưa bao giờ coi nó như một người bạn. Nó khác tôi, tất cả. Nó hão huyễn, tôi thực tế. Nó may mắn có cha có mẹ. Tôi, một đứa con hoang. Nó tham vọng đổi đời. Tôi, quần quật với chỉ đời mình cũng đã quá sức. Nó chỗ nào cũng có người yêu. Nhưng tôi, chỉ có độc một người vợ. Nó làm thơ, còn tôi. Tôi là anh chuyên viên kế toán, ngày ngày ghi chép những con số vô hồn, cộng cộng trừ trừ những bài toán sơ cấp giả hình làm dáng quan trọng. Nó có những người bạn được thần nhân mách bảo cách bảo quốc hộ dân. Tôi chẳng quen biết ai, cô độc như một con sâu. Một con sâu róm vì chẳng biết cười hiền hoà, lại lông lá dị kỳ tởm lợm. Ấy thế, tại vì sao mà tôi lại chỉ hỏi được nhà ngoại cảm tên Hằng cái câu hỏi khốn nạn của một thằng điên đi tìm Đào Hạ Trang.
Lẩn về khách sạn, tôi nằm dài, tai vẫn nghe tiếng dân oan kêu khóc, mắt lại hình ảnh ông già giứt nắm huy chương tung lên trời, ông Cụ râu tóc bạc phơ mặt mày buồn bã cạnh một nhà sư tay cầm thiền trượng miệng nói những điều tôi chẳng hiểu gì cho lắm. Khuya hôm đó, tôi mở VTV, chắc chắn thế nào cũng có tin về vụ “khiếu kiện đông người’’ ở vườn hoa Mai Xuân Thưởng bị công quyền giải tán. Nhưng không, chỉ có hình ảnh thi hoa hậu Việt Nam duyên dáng, tin ta được ủng hộ gia nhập “đúp vê tê u”, tin Việt Kiều “vinh danh” đóng góp với đất nước, tin cúm gà, tin heo tai xanh, bò long móng… đều được những cơ quan có chức năng giải quyết kịp thời.
Tôi thiếp ngủ trong tiếng í éo Tivi, bỗng nhiên mơ thấy một thanh niên trạc tuổi mình. Hắn ngơ ngác nhìn quanh rồi ngửa mặt hú một tiếng thật dài. Tiếng hú rít gió khiến mặt hồ Dâm Đàn gợn sóng, chim chóc hoảng hốt đập cánh bay lên trời. Gần đó, Vị sư già trụ trì chùa Phổ Độ tham thiền nhập định liền chín tuần trăng giật mình mở mắt. Sư buột miệng niệm A di đà Phật, nhìn tượng Mầu Ni thếp vàng, tay bắt quyết chữ Tâm. Tượng mấp máy môi, thanh âm nửa hư nửa thực “Tình là bể khổ, chúng sinh nay qui về ... Cái đó… là hết ý!”.
Với tay lấy thiền trượng tùy thân thời giặc dã nhan nhản, vị sư già vận sức vào đan điền. Hít ba hơi nguyên khí hạo nhiên, chân bước theo phép Đào Tẩu khinh công, bóng áo vàng xẹt đi như một chớp lửa. Thanh niên chưa hú hết hơi vị sư đã liệng một vòng đáp xuống, miệng mỉm cười:
“Vô lượng thọ Phật. Kẻ xuất gia này xin chào thí chủ! Bần tăng họ Từ, Phương Trượng chùa Phổ Độ. Nghe tiếng hú của thí chủ, bần tăng đoán thí chủ đang phẫn chí khổ tâm…”
Thanh niên mừng ra mặt, vội vã: “Chắc chùa ở quanh đây. Đệ tử dám hỏi một lời, xin đại sư giải đáp cho!” Thanh niên ngập ngừng:
“Dám thưa Phương Trượng, đệ tử lấy VietNam Airline đáp xuống Nội Bài, đi được đâu mười dậm thì hóa ra mình đang trên xe trâu trên đường dời đô từ Hoa Lư đến đây. Đợi trên bờ tả ngạn sông Nhị, đệ tử có biết một thiếu nữ tên Đào Hạ Trang, người gốc Đống Hải, dặn đến Dâm Đàm tìm. Đệ tử đã hú ba ngày ba đêm, nhưng bặt vô âm tín. Đệ tử rập đầu kính thỉnh Phương Trượng giúp cho…”
Từ nhăn mặt:
“Dây oan đây. Người cởi ra, kẻ buộc vào trong cái bể khổ này!”
Bỗng nhiên Từ nhẩy thoắt lên trạc ba cây sung mọc ven hồ. Khinh thân nhẩy xuống, Từ ghé vào tai thanh niên thì thào:
“Đám Tổng Nhị cục đang tiến đến bao vây… Chúng dùng roi điện, búa tạ, lưỡi tầm sét cứ bạ nghe tiếng đồn nào cũng đến vây bủa. Ta phải đi thôi, ở lại thì bần tăng mắc tội tiếp xúc với một khúc ruột ngàn dặm học phép Bến Diễu Bòa Hình đang bị Nội Mật viện cấm! Đi thôi!”
Thanh niên chưa kịp trả lời thì người bốc lên trong tấm cà sa vàng xẹt đi mất tăm, chắc chắn còn nhanh hơn vận tốc siêu âm. Tai ù, mắt nhắm tịt, thanh niên vẫn đủ tỉnh táo tự nhủ, cái gì ở Đại Việt cũng ưu việt, đúng với lời đồn của rợ Đài Loan, rợ Singapore và rợ Kim ở Đại Hàn đang qua đây lấy giống tốt về trồng người.
*
Khi thanh niên mở được mắt, chàng chỉ thấy một màn đêm đặc sệt. Giơ tay lên, chàng chạm vào vách đá ẩm ướt rêu phong. Khí lạnh thấm vào buốt đến xương. Chập choạng đứng lên men ra chỗ có chút ánh sáng hiu hắt, chàng lờ mờ thấy Từ Phương Trượng ngồi xếp bằng tròn, tay chắp trước ngực, mắt nhắm nghiền, huyệt Bách Hội đỉnh đầu bốc một lớp khói trắng.
Thanh niên rập đầu hỏi:
“Bạch thầy, thầy tinh thông quán thế, nhưng tại hạ vẫn chưa được thầy chỉ giáo cho biết Đào Hạ Trang nay ở đâu. Lậy thầy ba lậy, tại hạ không thấy nàng thì chết không nhắm mắt được, xin thầy làm phúc chỉ cho…”
Từ Phương Trượng rứt chiếc lá bách soi trên ngọn bạch lạp, miệng khấn tên Đào Hạ Trang, rồi nhắm mắt thiền quán. Đâu dăm phút sau, Từ mở mắt nhìn thanh niên, nói:
“Quẻ Lữ, thế là đi rồi, hiện ở thôn Đào Xá…”
Thanh niên rập đầu, tức tưởi:
“Kẻ hậu sinh ngu tối, chẳng biết Đào Xá ở đâu, xin thầy chỉ đến nơi đến chốn, kiếp này không đền ơn được thì xin đến kiếp sau…”
Từ nhỏ nhẹ:
“Trước khi đi Đào Xá, bần đạo có việc phải thỉnh cầu thí chủ...”
Nói xong, Từ nhắm mắt, người lặng vào một thế giới khác. Khi Từ mở mắt, vẻ trầm tĩnh cố hữu biến mất. Giọng ảo não, Từ thốt:
“Thái sư Lê Văn Thịnh mưu đồ thoán nghịch ngôi vua Lý Nhân Tông. Cái đám họ Lê này đặt mồ đặt mả thế nào mà đời này qua đời kia hễ cứ nhăm nhe Tể Tướng là lại nghĩ ngay đến chuyện chiếm lấy Lộc Đỉnh của thiên hạ. Thế này thì bần tăng phải cầu thí chủ giúp một tay mới cứu được Vua!”
Nhìn Từ Phương Trượng đang ngước mắt hấp háy ngó ngang, thanh niên thở dài, tiếp:
“Số là cứu ai thì cứu, chứ cứu Vua lắm khi lại thành họa cho chúng sinh…”
Đập tay xuống bồ đoàn, Từ chặn, nghiêm khắc:
“Dù xây chín bậc phù đồ cũng không bằng làm phúc cứu cho một người… Vua thì cũng là người, cứu là cứu một người mà thôi!”
Nghe đến đó, thanh niên ngộ ra lẽ từ bi bao la, liền sụp xuống, đầu đập vào nền đá lát hang, miệng thốt:
“Cứu lấy một con người, dẫu hắn là Vua, là Phật pháp. Đệ lậy ba lậy bái sư, xin từ nay qui y…”
Từ Phương Trượng hài lòng, ánh mắt nhân từ nhìn thanh niên:
“Khen cho tiểu tử ngộ được lẽ cơ huyền, hiểu ra căn cơ bản thể của chuyển động là tuần hoàn. Để tránh hỗn mang, một chuyển động vòng với chỉ một tâm điểm là ổn định tối ưu. Vậy ta ban cho tiểu tử pháp danh Nhất Tâm! Từ nay, bỏ cái tên cà chớn đầy bụi là Lơ-mơ lãng tử đi!”
Nhắm mắt, Từ nhỏ nhẹ:
“Nhưng tiểu tử vẫn còn giấu ta một điều...”
“Bạch thày, đệ tử cùng hai người bạn đi tìm một vật quí hiếm có thể Bào Quốc Hộ Dân.”
*
Rậm-ria và Tiểu-quỉ hiện sáng nào cũng ăn phở Thìn ven hồ Hoàn Kiếm đợi bạn, ba ngày sau thì sốt ruột, lắm lúc văng tục không khác gì trẻ bụi đường Hà Nội. Bảnh mắt, Tiểu-quỉ cư ngụ thành Luân Đôn, nơi rượu đỏ ê hề nhất nhì thế giới nên sớm nghiện chất cồn, đòi ngay một ly đế quốc lủi. Nâng lên miệng, Tiểu-quỉ nhõng nhẹo nhại thơ Quang Dũng “Uống đi cho đỏ mũi. Cho lên hương cuộc đời”, tay vuốt mũi, miệng cười khì khì. Rậm-ria húp cạn bát phở váng mỡ, nhếch ria phán:
“Nói cho bạn biết, phải bốn nghìn năm mới làm được bát nước phở thế này đấy, tự hào đi! Này nhé, mùi thì mùi hành thơm nhưng không hắc, nồng nhưng không gây, lại thoáng cái hương gừng gợi vị cay… Gợi thôi nhé, thế mới tài tình. Dân tộc ta là thế, tinh tế…”
Tiểu-quỉ ngắt:
“… và nghèo rớt mùng tơi, huynh ơi!”
Cười hinh hích, Tiểu-quỉ tiếp “nhưng được cái nghèo mà ham, cái gì cũng đòi là nhất, là đỉnh cao!”
Rậm-ria bực bội:
“Nghèo không phải là xấu, giầu không cứ là hay! Bạn phải hỏi, nghèo là vì gì, và giàu thì làm thế nào mà giàu. Và hãy can đảm đối mặt với sự thật, dẫu đau cắt lòng’”
Đưa tay lên vê ria, Rậm-ria búng tay gọi tính tiền phở mắt, trầm giọng:
“Quái thật, sao hắn vẫn chưa tới. E-mail hắn dặn sẽ đi ngay, lẽ ra là đã đến từ hôm kia chứ!”
“Chắc lại có cái bóng hồng nào đó. Em biết tính hắn nên mới đặt là Lơ-mơ lãng tử. Và cứ thấy nhan sắc là hắn động lòng, rồi đi đến đâu thì đi, chết bỏ!”
“Nhưng chuyện chúng ta là chuyện đại sự… Thần nhân lại bảo chú là cả ba người chúng ta hợp lại thì mới có cơ may. Đèo thêm một bóng hồng nào đó vào rồi nhỡ lỡ việc thì sao!”
Người phục vụ, một cậu bé độ mười bốn mười lăm, đến tính tiền với Rậm-ria. Tay này vốn người Hà Nội, trước ở phố Hàng Lược, sau giải phóng thì vào Nam, rồi vượt biên, nổi tiếng hải ngoại với một tập truyện khá hiện thực về cái thực trạng xã hội miền Bắc. Sau đó, Rậm-ria mở một tiệm ăn ở Copenhagen bên Đan Mạch nhưng vừa đóng cửa vì kinh tế Âu Châu đang tuột dốc. Làm ăn bên ngoài khó, Rậm-ria lần này tính kế hồi hương nhưng không nói ra cho ai biết ngoài Tiểu-quỉ. Rậm-ria tay đưa mấy tờ giấy 10000 đồng nhàu nát bẩn thỉu, mắt nhìn cậu bé, hỏi:
“Ông Thìn đâu, mấy ngày tao ra đây ăn mà không thấy. Tao là khách cũ, hai mươi năm mới quay lại đây. Mày nhắn ông ấy là phở vẫn cứ như xưa, ngon lắm...”
Cậu bé cười cười:
“Ông cháu về hưu từ sau Đổi Mới, bây giờ ốm nằm nhẹp ở nhà, mỗi lần ra quán là lại lầu nhầu chửi chúng cháu là phá gia cang, mất truyền thống, cứ kêu nước phở bỏ quá nhiều mì chính. Ông cháu có biết đâu là xương bò đắt, nấu thì phải tăng giá, mà tăng là ế liền... Cháu sẽ nói với ông cháu là khách cũ vẫn khen ngon, để ông cháu yên lòng!”
“Ừ, Rậm-ria đằng hắng, cứ nói thế cho tao. Bảo ông mày là Phở và Chả Giò thành món ăn quốc tế, nổi tiếng còn hơn Điện Biên Phủ và chiến dịch Đại Thắng Mùa Xuân đấy!”
Tiểu-quỉ phá lên cười ằng ặc, đứng dậy bước khỏi quán nằm ngay đầu một cái ngõ hẹp đâm ra đường, nóng đến chẩy mỡ với ba nồi phở đặt trên than hồng, khách đông ngồi chen như ngồi lên lòng nhau, húp nước xì xà xì xụp đồng tấu bản giao hưởng đầu ngày. Ra đến ngoài, Tiểu-quỉ móc máy:
“Huynh khéo miệng thật, người Hà Nội có khác. Em ăn phở Thìn, thấy thua xa phở Hòa ở Paris. Còn so với phở Nguyễn Huệ ở quận Cam Cali thì phở Thìn vừa ít bánh, vừa ít thịt, nhưng được cái là người ăn phở hơn xa nơi khác ở chỗ đói, húp hết nước rồi mà láo liên như sắp liếm cả bát. Ôi, đất ngàn năm văn vật ta ơi!”
“Này bạn, Rậm-ria khoa tay như dọa, xin chớ mỉa mai cái đất này! Bạn sinh sau đẻ muộn, lại yên ổn ở SàiGòn nên nào biết 12 ngày đêm bom B52 cầy xuống đất mà không lay động được lòng người Thăng Long. Nhưng thôi, chúng ta hòa giải với nhau vì công việc chung là phải tìm cho ra cái vật quí hiếm Bảo Quốc Hộ Dân kìa!”
“Thế nước có chông chênh thế nào mới phải Bảo Quốc, dân còn lầm than ra sao nên mới lo chuyện Hộ Dân. Tiểu-quỉ trề môi - Còn nếu cứ ca cẩm bài ca lạc quan tếu thì, ô hô ai tai, lại ru ngủ kiểu ta phở ngon nhất bốn ngàn năm lịch sử, ta đỉnh cao của lương tri thời đại, ta bách chiến bách thắng, đánh ngã nào là Đế Quốc, Thực Dân, rồi Bành Trướng. Nói vậy để huynh vui lòng, đệ nói ngay, nhưng tình thật vẫn không khỏi xấu hổ...”.
Đứng sựng lại, Rậm-ria kìm nóng giận, giọng nghẹn như có ai thò tay bóp cổ:
“Chính tôi là người cảnh báo sự việc “con khỉ không đuôi” ngày còn thời bao cấp, bạn quên rồi ư? Giờ khác, ta có điều kiện hội nhập vào kinh tế toàn cầu, xuất khẩu lao động hầu huấn luyện tay nghề. Cứ xem con em của chúng ta thì biết tôi không thể lầm. Mấy đứa cháu tôi, chúng học từ sáng đến tối, chăm chỉ, biết lo đến tương lai. So với con tôi sống bên Đan Mạch, tôi công nhận chúng hơn nhiều, và tương lai là ở chúng...”
Nói đến đó, Rậm-ria vùng vằng sang lề đường bên kia ven hồ. Tiếng xe Honda thắng gấp, bánh nghiến mặt đường ken két, rồi tiếng chửi: “Địt mẹ mày, thằng dở người, định chết à!”. Tiểu-quỉ theo chân, nhưng nhìn trước nhìn sau, mắt la mày lét. Khi hắn đặt chân lên hè con đường gạch lát quanh bờ hồ, Rậm-ria bảo, giọng vẫn cứ ấm ức:
“Tôi đi tiên phong cho bạn, bạn suýt vừa giết tôi đấy!”
*
Thuyền ngự ra đến giữa hồ. Lý Nhân Tông ngửng mặt nhìn lên trời, thầm khấn: “Kính lạy Hoàng Thiên, kẻ xác phàm mắt thịt này đã xây 21 chùa, dựng 16 tháp, đổi hoàng hậu 6 lần, ăn nằm trước sau với 105 thị tần cung nữ, tha chém cho hơn 300 tên đầu giặc đuôi cướp làm phúc, thế mà sao không có lấy một mụn con. Nay xin phát thệ xuống tóc nếu ước nguyện nối dòng họ Lý này được chứng giám…”. Trời bỗng sáng rực lên từ phương Bắc. Một chiếc thuyền câu vùn vụt lao tới khiến Thái Sư Lê văn Thịnh đi thuyền sau quát thủ hạ đề phòng, binh khí rút ra, tiếng loẻng xoẻng nghe rợn người. Chiếc thuyền câu đảo một vòng. Trên thuyền có ba người. Một người cúi sụp xuống, miệng thưa: “Muôn tâu Thánh Thượng, kẻ tiện dân tình cờ biết đấng Cửu Trùng hạ giá nên đến lạy chào kính chúc Thánh Thượng an khang!”. Nhân Tông chưa đáp thì Lê Thái Sư quát:
“… không có giấy tờ đi lại mà đến tất là mang lòng tà ám, không cho chúng nó thoát, bắt lại!”.
Nheo mắt nhìn xuống thuyền câu, Nhân Tông giơ tay chặn lại, giọng khoan hòa:
“Ngừng lại! Ai như Từ Đạo Hạnh, phải không?”.
Lúc ấy Từ Phương Trượng ngửng lên, miệng hô “Thánh Thượng vạn, vạn tuế!”. Lê Thái Sư phất tay cho đám thủ hạ thu binh khí, giọng thân mật:
“Thì ra là Từ đạo lão. Từ ngày chia tay trên bến Như Nguyệt, xa mặt nhưng chẳng cách lòng, đệ luôn nhắc huynh với Thánh Thượng, nào ngờ hôm nay lại có cái duyên kỳ ngộ này!”
Từ thầm nhủ, khi ấy Lê mới chỉ là một Trung Úy viện Nội Mật chuyên lo an ninh một bến sông quèn, nhưng sau hắn luồn lách thế nào mà Lý tướng quân từng bình Chiêm phá Tống phải về hưu non để hắn tiếm cái chức Thái Sư, lại kiêm Ban Trưởng Tổ Chức, quần thần từ đó chỉ còn là lũ hình nhân không tim không óc. Rạp đầu xuống, Từ bấm bụng, thốt:
“Thiện tai, thiện tai. Bần tăng kính chào quan Thái Sư. Vô lượng thọ Phật…”
Lê đáp lễ, hỏi: “Những ai cùng đi với Từ lão đạo đấy?”. Từ đáp: “Bẩm Thái Sư, đây là Mục Thận và Nhất Tâm, đều là đệ tử tục gia của bần tăng!”. Cả hai thấy Từ nháy mắt, liền rập đầu lạy.
Thình lình một vòng sáng xuất hiện từ phương Bắc, xoay như lốc trên mặt hồ khiến sóng nổi nhấp nhô. Lê Thái Sư quay hỏi viên Phụ Chính, nhưng hắn bảo việc lạ này đột xuất chứ không nằm trong kế hoạch. Chính ngọ, tiếng reo hò nổi lên. Xa xa, ba chiến thuyền buồm sơn đen lao tới. Chiếc đầu, chăng phướn đỏ, góc trái vẽ một chùm sao, bên dưới là hình chiếc búa tạ vắt chéo một cái câu liêm. Có tiếng quát văng vẳng theo gió bay tới: “Vua tôi chúng bay đến góc bể này là đường cùng. Chịu trói rồi dâng đất nước bay cho Thiên Triều thì mói mong sống, nghe chưa!”
Lê Văn Thịnh cười nhạt lơ đi, nhưng Lý Thần Tông vội vã ra lệnh chèo về. Ra đến giữa giòng, trời bỗng mù mây, gió ù ù thốc khiến đàn quạ đập cánh bay lên nháo nhác. Biết âm mưu dùng người nước ngoài giêt vua đã bại lộ, Thịnh làm liều, rút đoản kiếm nhẩy qua thuyền Vua. Bất thình lình, ai nấy thấy một con cọp lông vàng giơ móng vuốt vồ Thần Tông. Nhất Tâm vội xoay gậy điểm vào mõm cọp, miệng la oai oái. Từ Phương Trượng chưa kịp hành động thì Mục Thận quăng lưới. Cọp vùng vẫy, nhưng không sao gỡ ra được, thở khò khè mặc cho Nhất Tâm cứ nhè đít mà đánh đến cả trăm hèo. Lát sau, có tiếng người thốt lên: “Thôi, đừng đánh nữa, tôi đau quá rồi!”. Trong lưới cá, Thái Sư Lê Văn Thịnh nằm chèo queo, tay ôm mặt, tay ôm đít. Chuyện này được ghi trong Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, nói rõ Vua tha tội chết cho Thịnh, đánh xuống làm thứ dân, đầy lên trại Thao Giang. Còn Mục Thận thì được Vua ban cho đất Tây Hồ làm thực áp. Sử thần Ngô Sĩ Liên đời sau bàn: Kẻ làm tôi (phạm tội) thí quân cướp ngôi mà được miễn tội chết , thế là sai trong việc hình, lỗi ở Vua tin sùng đạo Phật.
Nay nói về Từ Phương Trượng và Nhất Tâm. Về đến Kinh, Vua hỏi muốn thưởng gì thì Từ quì xuống xin cho xây một ngôi chùa lấy tên là Phật Tích, đời đời ghi đức giáo hoá lẽ sắc-không của đức Thích Ca Mầu Ni. Về phần Nhất Tâm, chàng chỉ xin đưa chàng đi Đào Xá. Vua thấy lạ gặng hỏi nhưng chàng đỏ mặt lên cười bẽn lẽn.
Từ Phương Trượng tiễn Nhất Tâm đến Gia Lâm thì ngừng chân, nói :
“Vui duyên mới chớ quên nhiệm vụ nhé!”
Nhất Tâm ngạc nhiên hỏi: “Nhiệm vụ gì, thưa Sư Phụ?”. Từ nhắc:
“Thì đi tìm cái vật Bảo Quốc Hộ Dân ấy, quên rồi à!”
Nhất Tâm ứa nước mắt, ôm lấy chân thầy. Đỡ đệ tử lên, Từ thì thào:
“Có thể vật ấy ở đáy núi Nùng, nơi thông ra sông Nhị. Nó mang hình dạng cái chày thọc vào cối, tức là Nõ-Nường trong truyền thống phồn thực. Ta nghe thời Bắc thuộc Cao Biền chôn vật đó để trấn yểm dân khí An Nam, khiến trong đất nước này người người tham lam, nhà nhà gian dối, ai nấy lo no cơm ấm cật cho mình chứ chẳng thèm biết đến người khác, đời đời kiếp kiếp cãi cọ tranh giành đánh đấm lẫn nhau. Lấy được Nõ-Nường, con tế trời đất rồi khiến cho âm thuận dương hòa, diệt mầm chia rẽ làm con dân Đại Việt không mở mày mở mặt ra được! Nhưng muốn âm thuận dương hòa thì phải đến núi Nà Mèo gần Mường Lát ở Hòa Bình - Từ ghé vào tai Nhất Tâm - … và làm thế này, thế này…”
Nhất Tâm lĩnh ý thầy, lậy tạ rồi nhẩy lên con ngựa trắng Vua ban, ra roi chạy về phương Nam.
*
Rậm-ria và Tiểu-quỉ loanh quanh trên 36 phố phường chờ Lơ-mơ lãng tử. Hai chàng hơi bị buồn, liền nhắc những chuyện tình nghĩa. Cách đây gần một thập niên, Tiểu-quỉ rủ Lơ-mơ sang Copenhagen thăm Rậm-ria. Buổi trưa, khi tiệm ăn hết khách, ba người ra vườn sau bù khú. Rậm-ria nghiêm trang:
“Chẳng phải lúc nào cũng có cái duyên hội ngộ này, nhớ tích kết nghĩa vườn đào của Lưu-Quan-Trương, sao nay ta không uống một chén thề, thề rằng sao đổi vật dời, ta vinh nhục có nhau, như anh em ruột thịt?”
Tiểu-quỉ cảm động, nước mắt rưng rưng, cầm ly lên ực ngay rồi rót thêm một ly cho mình, thốt: “Sẵn sàng!”. Ôm vai Tiểu-quỉ, Rậm-ria quay nhìn Lơ-mơ:
“Còn ông anh, ông phải là Lưu Bị mới được!”
Lơ-mơ nguây nguẩy:
“Kết nghĩa thì number one rồi, nhưng vườn không cây, chỉ có độc một chậu quất làm kiểng… Và Lưu Bị thì kẻ hèn này chẳng dám nhận…”
“Thì kết nghĩa vườn quất, trượng phu ai đi câu nệ chuyện lặt vặt! Nhưng tại sao huynh chê chức Lưu Bị?”
“Lý do… có tính bản chất. Lơ-mơ hắng giọng - Hai vị huynh đài còn nhớ, khi Triệu Tử Long bế được ấu chúa A Đẩu về trao tận tay cho Lưu Bị thì hắn đối xử ra sao không? Hắn quăng đứa con còn ẵm ngửa xuống đất, kêu vì mi mà ta suýt mất một chiến tướng rồi ôm lấy Tử Long khóc mùi. Đệ cho thế là hoặc Bị giả dối làm màn biểu diễn ân nghĩa chủ tướng trước ba quân, hoặc hắn chẳng có chút tình gì ngay với đứa con hắn đẻ ra. Vậy thì đệ không cam tâm làm Lưu Bị đâu!”
Rậm-ria thở dài nhưng Tiểu-quỉ nhẩy quẫng lên vỗ vai Lơ-mơ:
“Nếu huynh chê Lưu Bị thì đệ cũng chẳng hợp gì với Quan và Trương. Vân Trường thì phò nhị tẩu mà không lăn tăn, hẳn khác tạng đệ. Còn Trương Phi thì đen thùi lùi, lại nóng nẩy hay làm càn. Phần đệ, huynh nhìn xem. Đệ trắng trẻo thế này- Tiểu-quỉ uốn éo đứng lên- lại cơ trí hơn hắn nhiều. Nếu hai vị đồng ý, cho đệ làm Triệu Tử Long đi, oách hơn hai tên kia nhiều!”
Rậm-ria gật:
“Muốn làm ai thì làm, quan trọng là nội dung. Và nội dung là chuyện kết nghĩa với nhau. Nào, nâng ly!”
Tiểu-quỉ vui vẻ, nhắc nào, nào, và hào hứng:
“Ba anh em ta phải làm một cái gì chung với nhau mới được!” Nhìn hai vị huynh đài ngơ ngác, Tiểu-quỉ cười hà hà, đề nghị: “Ta viết chung một tiểu thuyết chẳng hạn. Văn chương mà chỉ thuần truyện ngắn thì “đoản” lắm. Nhị vị huynh đài thấy thế nào?”
Lơ-mơ giật mình, khép chân lại thủ thế, tự nghĩ mình mới có chục bài thơ lục bát, hổ thẹn thầm nhủ chớ đánh đu với tinh. Rậm-ria cười cười hỏi, nhưng viết gì cơ chứ? Tiểu-quỉ vỗ vào đầu bình bịch, kêu toáng lên:
“Cái viết thì trong này rồi. Ta lấy tít là Bạn Triều Lý. Đệ nghĩ cả năm nay mới được hai câu đầu vào truyện. Nghe đây: Mặt hồ Dâm Đàm chao nghiêng khi chim báo bão đập cánh trên đầu rừng cây cơm nguội gập mình trong gió đầu đông se sắt lạnh hơi đồng. Lúc ấy, đoàn di tản từ Hoa Lư về Thăng Long dừng lại trên bờ sông Nhị, ngơ ngác nhìn về phương Nam, luyến nhớ quê cha đến cất chân không được, tay đưa lên chùi những giọt lệ ròng ròng chảy trên má trên môi…”
Dĩ nhiên, tiểu thuyết ấy chưa sinh thành để đánh động văn hóa Giao Chỉ, gần đây lạm phát thơ và truyện chớp, rất phù hợp với xu thế nghe-nhìn, ăn fastfood, uống coca. Lý do thì nhiều, kể ra làm gì, lực bất tòng tâm là chuyện bình thường đối với lớp đặc tuyển một dân tộc thông minh, cần cù và hiếu học. Chỗ nào cũng vậy, ấy cái nước mình nó thế, từ Đông sang Tây, từ Nam chí Bắc!
Đợi đến ngày thứ năm, cả hai sốt ruột, phải uống bia liên tục. Ngà ngà, Rậm-ria nhìn Tiểu-quỉ, hỏi:
“Thần nhân có mách bảo thêm điều gì trong mơ nữa không? Hay là chuyện mơ mộng lại là chuyện nhà văn đi tìm hứng?”
Nghe đến đấy, vốn mơ ước làm chuyện lớn, Tiểu-quỉ nghiến răng nhẫn nhục nhìn ra dòng xe máy chạy vòng vòng quanh bờ hồ. Quả thật thời gian sau này Tiểu-quỉ than mất phong độ, loay hoay tìm đường đổi mới, đang âm mưu thành trưởng môn phái Z. Phải nói ngay, mười năm trước, khi Tiểu-quỉ xuất hiện thì giang hồ nổi sóng, hải ngoại kêu nếu trong nước có ông truyện ngắn Hua Tát với thủ pháp hiện thực trần trụi thì ở ngoài ta có Tiểu-quỉ, nhà văn trẻ dùng thủ pháp hiện thực huyền ảo, nhìn ra cái chết sau quá khứ dập vùi vì pháo thuyền trên giòng Dương Tử. Văn phái Z chủ trương đổi D và cả GI thành Z, ziải phóng chị em, tranh đấu cho nữ quyền, đòi hỏi bạch hóa zâm zục, zia ziết, ziậm ziật. Một số nhà văn gốc Bắc nói ngọng R thành D, tuyên bố thực sự cách tân, đòi biến cả R sang Z, chẳng hạn zun zẩy, zùng zợn, vv… Miền Nam thành đồng, cũng nói ngọng, đi vô thành đi zô, đề nghị đổi V thành ZZ, thí zụ, đi về thành đi zzề, vẩn vơ thành zzẩn zzơ. Tiểu-quỉ yêu cầu trật tự, ra nghị quyết bỏ ZZ, chủ yếu zùng đúng ba tiêu chí, đứng hàng đầu là Zâm Zục, sau mới đến Zùng Zợn, và chót cùng là Zạo Zực. Lý zo đưa ra, zăn chương miền Bắc có truyền thống nên thủ cựu phải lên hàng đầu, còn miền Nam, đứng sau, bù lại được hai tiêu chí đổi R thành Z, vì tiền nhân dặn miền Nam “đi sau nhưng về trước”.
Thấy Tiểu-quỉ im lặng, Rậm-ria cười cười:
“Sao tôi hỏi mà bạn không đáp, khinh nhau thế!” Rậm-ria mỉa: “Thần nhân mách bảo trong mơ cũng huyền ảo lắm đấy chứ! Nhưng đâu cứ phải đợi Trăm Năm Cô Đơn của châu Mỹ La Tinh! Tây Du ký, rồi Liêu Trai Chí Dị mà không huyền ảo à? Nhà văn đâu cứ phải học ngoại ngữ rồi đi bắt chước như khỉ đâu…”
Trúng chưởng, Tiểu-quỉ hộc một đống máu bầm, người cong xuống, mắt đỏ lừ ngước lên, trả miếng:
“Nhà văn cũng không cứ phải thật dốt, và viết lách như pha mắm muối, làm mãi một món Tự Lực Văn Đoàn! Cuối cùng, đóng cửa tiệm vì thế thì… ăn mãi phải chán!”
*
Tiểu-quỉ không dằn được nữa, nói thẳng:
“Tưởng anh vì cái vật Bảo Quốc Hộ Dân, rủ đi dọ hỏi, nhưng suốt thời gian về đây anh chạy qua Bát Tràng xem cái khả năng xuất đồ gốm bán sang Âu Châu, nại rằng dọ hỏi thì có thể rầy rà mang tội danh gián điệp…”
Rậm-ria tái mặt, nhưng bình tĩnh đáp:
“Bạn biết không, bây giờ khác thời cấm chợ ngăn sông, ta đã mở ra hội nhập với cả thế giới. Thế thì, xuất khẩu lấy ngoại tệ là cần lắm chứ. Với lại tôi tìm gốm Bát Tràng vì đó là sản phẩm truyền thống, chăc chắn sẽ làm vẻ vang cho văn hóa ta, đâu phải chuyện thường!”
“Tiệm ăn đóng cửa, anh kẹt không biết xoay sở thế nào nên mới vẽ chuyện ra chứ đừng nói kiểu vẹt là làm giầu tức yêu nước, đúng theo khẩu hiệu dân giầu nước mạnh. Về đây, anh thấy anh em họ hàng ai cũng bán nhà trong phố cổ lấy cả năm ba trăm cây vàng, anh mới tiếc, anh nghĩ anh xưa vượt biên là một lầm lẫn… Bây giờ, cái gì trong nước cũng tốt, cũng đẹp. Cha mẹ thì tảo tần găm hầu bao đợi ngày Việt Nam lên sàn thị trường chứng khoán, con em thì học đến mụ người ra, ngày không dưới 10 giờ, học trường rồi đi học bổ túc, để hướng tới tương lai… Anh có biết hôm qua vụ nổ ở Hồ Tây là do dân oan “khiếu kiện đông người” không? Hiện nay, mỗi năm như vậy trung bình có 200000 vụ đòi nhà đòi đất, đòi cả năm mười năm mà chính quyền lơ đi trong khi một ngàn năm trước, Lý Thái Tông cho phép người khiếu kiện có quyền gõ mõ vào thẳng cung Vua, và xử thì chỉ trong 10 ngày là giải quyết! Xã hội công bình sống theo nếp sống văn minh ở đâu?”
Rậm-ria bị Tiểu-quỉ dập pháo liên tục, ngạc nhiên nhưng lấy vẻ mặt nghiêm và buồn, chép miệng:
“Thời kỳ quá độ, chỗ nào chẳng vậy! Chuyện ba chúng ta về đây, làm sao tôi quên được, nhưng phải chờ Lơ-mơ có mặt, mà hắn thì thế là 5 ngày nay trốn biệt chẳng hiểu ở đâu! Còn chuyện phê phán xã hội, bạn cứ chờ, chúng ta sẽ làm cho ra lẽ…”
Một chiếc Honda ghé vào lề. Người ngồi trên vẫy Rậm-ria, ới:
“Doanh nhân yêu nước ơi! Lên ngồi sau ngay, ta đi, trễ giờ đến nơi rồi!”
Nhẩy lên xe, Rậm-ria hẹn về ăn trưa. Tiểu-quỉ trề môi:
“Chắc đàn anh lại sang Bát Tràng làm cái việc vẻ vang cho văn hoá ta chứ gì!”
*
Nhất Tâm cắm một bó nhang, vái ba vái, rồi phủ phục trước nấm mộ trên cắm một cái bia đá khắc chữ ngoằn ngoèo. Trăng bán khai thuở nguyên sơ lấp ló e thẹn sau những đám mây bạc lởn vởn vờn quanh chọc ghẹo. Không kìm được, chàng nức nở buột miệng:
“Ta đến đây nhưng nàng nay đâu? Gào tên nàng đến rách họng ở Dâm Đàn, rồi trải qua một cuộc phân tranh chính-tà khiến mạng ta tưởng đã đến chỗ tuyệt, ta mới biết nàng ở Đào Xá. Nhưng, thật đau đớn cho ta, nấm mồ này là nơi nàng vùi xác tục để hồn phiêu diêu về chốn Niết Bàn… Đào Hạ Trang nàng hỡi, mối tình này thác xuống tuyền đài cũng chẳng thể nào tan…”
Nhất Tâm đập đầu vào thành mộ, máu toé ra có vòi. Thiếu nữ quì đằng sau nhẩy xổ lại lôi áo, miệng hốt hoảng:
“Công tử, chớ liều mình, mệnh hệ có thế nào là liên lụy đến cả làng tiện nữ!”
Đó là Đào Nhí, người gặp Nhất Tâm chiều hôm nay. Nhất Tâm hớn hở hỏi: “Cho tôi hỏi cô Đào Hạ Trang, người làng bảo nhà ở đây!”. Đào Nhí ngạc nhiên: “Dạ đúng, nhưng bà cô tổ dòng họ Đào chúng tôi đã mất từ đầu triều Lý Thái Tông rồi!”. Nhất Tâm tưởng mình bị lỡm, cười: “Cô nương đùa? Tôi mới được đức Vua Lý Nhân Tông, cháu gọi Thái Tông bằng ông, cho con ngựa trắng này hôm qua để đi đến đây…’’. Đào Nhí, mặt nghiêm trang, vòng tay ngắt: “Công tử chê chúng tôi là người cầy sâu cuốc bẫm, nhưng dẫu ngu hèn đến đâu chúng tôi cũng biết năm nay là năm Nhâm Tý, Thiên Thuận năm thứ năm tức năm 1132 sau Công Nguyên. Ngày sinh nhật vua Lý Thần Tông được 17 tuổi, Vua vừa ban chiếu báo rồng vàng từ điện Vĩnh Quang bay ra cung Lệ Quang, miễn sưu thuế cho toàn dân một năm…”. Nhớ đến lời Từ Phương Trượng báo sẽ trút xác để nhập vào Dương Hoán lên làm Vua, Nhất Tâm vội vã: “Có phải Thần Tông kế vị Nhân Tông không, thưa cô nương…”. Nhìn Đào Nhí gật đầu, Nhất Tâm tính nhẩm rồi thốt: “Ta đi từ sáng, chiều đến đây nhưng thế mà lại mất đến trên 17 năm…”. Thất thanh kêu: “Thế Đào Hạ Trang đâu?”, Nhất Tâm ngã vật ra đất, nằm hôn mê cho đến đêm. Khi tỉnh dậy, Đào Nhí báo bà cô tổ họ Đào nổi tiếng ca ngâm từ thời Lý Thái Tổ đã qui tiên được 133 năm rồi. Nước mắt đầm đìa, Nhất Tâm khẩn khoản xin Đào Nhí đưa mình ra viếng mộ. Không ngờ người đàn ông này liều mình quyên sinh, Đào Nhí lấy lá nhai ra đắp vào trán rách toạc một đường, nắm quần Nhất Tâm, giọng run run: “Công tử chớ dại, tiện nữ xin lấy thân này đền duyên cho bà cô tổ, chứ nói dại công tử chết thì… thì…”. Bất chợt, có tiếng cười, rồi tiếng hát lảnh lót vẳng lại từ trăm năm trước:
Yêu nhau, cởi yếm í à cho nhau
Về nhà dối cha dối mẹ,
dối rằng ơ à qua cầu mà gió bay, í a…
*
Rậm-ria và Tiểu-quỉ nhẩy nhổm lên reo khi Lơ-mơ lãng tử thò mặt vào quán phở Thìn. Kéo Lơ-mơ ngồi xuống, Tiểu-quỉ ngạc nhiên hỏi:
“Ủa, ăn mặc thế này? Anh làm thầy chùa từ khi nào vậy?”
Dựa cây Đả Cầu bổng vào chân bàn, Lơ-mơ nhỏ giọng:
“Từ thời Lý, chuyện cách ngàn năm nay, tìm chỗ vắng vẻ tôi sẽ từ từ thuật lại cho các bạn, thề không giấu diếm gì cả. Vả lại…”. Lơ-mơ nhìn khách ăn phở xung quanh, im bặt.
Ba người kéo nhau ra ngồi trên ghế đá bắc dưới cây đại thụ rễ sần sùi trườn lên khỏi mặt đất cạnh đền Ngọc Sơn. Tiểu-quỉ vừa châm thuốc, hút chưa được một hơi thì tiếng xe bình bịch chí ít cũng trên 200 phân khối đập vào màng nhĩ chói chang. Có tiếng cười ngạo nghễ: “Ba anh giai đi bụi…”.
Lời chưa dứt, xe đã vọt qua, đen trùi trũi như một con ngựa không cương hóa dại lồng lên. Rậm-ria lắc đầu:
“Dân Hà Nội nay giầu, ăn chơi cũng hạng nhất!”
Quay đi ngoảnh lại, chàng kỵ mã cưỡi chiếc xe đã sáp lại:
“Một vòng bờ hồ, mất đúng 3 phút 26 giây, anh giai nghĩ thế nào? Thi quốc tế được chứ?”
Tiểu-quỉ ngắm thanh niên thân cao mười thước, vai ngang tám tấc, tay dài như tay vượn, mặt vuông vắn chữ điền, nhếch miệng cười thiện cảm, ỏn ẻn:
“Quá được! Nhanh hơn cả công an giao thông. Con xích thố này mua đâu mà giống tốt thế?”
“Khá khen kẻ mắt xanh nhìn ra ngựa quí. Mượn của Vân Trường làm dăm ba phi vụ, nhưng nếu anh giai muốn, thương lượng thuận mua vừa bán thì cũng có thể để cho anh giai dùng…”
Rậm-ria chen vào:
“Phi vụ gì mà cần ngựa tốt thế này?”
“Chẳng nói giấu gì ba anh, kẻ hèn này kinh doanh với thương hiệu ‘Ân Trả Oán Đền’, tiền trao thì bảo đảm giao hàng trong ba ngày. Bảng giá như sau. Chém chân hoặc tay phải: 300000 $, Chân hoặc tay trái: 200000$. Thanh toán phần xác, bằng dao: 2000000$, bằng súng: 1500000$. Tạt át xít (vào mặt để đánh ghen): 1000000$... Công ty có giá khuyến mại vào dịp Tết, Giáng Sinh và ngày lễ Độc Lập… Các anh có cần dịch vụ nào không?”
Trời bỗng tối sầm xuống. Thanh niên một tay che mắt, tay kia chỉ lên không, mồm nói:
“Anh giai xem gấu đang gặm mặt trời kìa!”
Quả thế, một chớm đen như mõm chó lấn vào vòng sáng khiến mặt trời lẹm đi, lát sau chỉ còn là một lưỡi liềm có viền sáng như lửa bắt quanh. Bóng tối ngay giữa ban ngày khiến chim chóc chíu chít nháo nhác, gà hoảng hốt o e, chó tru lên từng hồi tựa chừng hóa dại. Thế gian chìm vào một chậu mực tím khổng lồ. Tiếng ngựa hí. Tiếng quát: “Chẩu, chẩu”. Ba người níu vào nhau. Lơ-mơ bảo: “Đừng buông tay ra, kẻo lạc!”.
Gấu ăn no, nhả dần con mồi. Mặt trời ló dạng, thiên nhiên như lột xác nhưng lơ ngơ như một đứa bé dở người đang lớn. Tiểu-quỉ chợt rú lên: “Tháp gươm biến đâu mất rồi?”. Rậm-ria ngoảnh lại, hoảng hốt: “Cái đồng hồ trên nóc Bưu Điện cũng không còn…”. Lúc bấy giờ, Lơ-mơ sống lại cảm giác ngày chàng vào Hà Nội, xe chở khách của Việt Nam Airline hóa thành xe trâu trên con đường dời đô từ Hoa Lư về theo chiếu chỉ cũa Lý Thái Tổ. Nhìn quanh, đám phụ nữ đều mặc yếm trắng váy thâm chứ không còn điệu đàng quần xệ áo thun môi đỏ má hồng. Đám đàn ông kẻ đóng khố người cởi trần mình mẩy xâm hình rồng rắn chứ chẳng hoành tráng vét-tông kà-vát mặc dầu trời nóng xấp xỉ 30 độ C. Lơ-mơ thốt:
“Chưa biết năm nay là năm nào, nhưng chắc chắn chúng ta đã quay về thời Lý!”
Nhẩn nha, Lơ-mơ thuật lại chuyện đi tìm Đào Hạ Trang, bái Từ Đạo Hạnh làm thầy, cứu giá Lý Nhân Tông, cuối cùng khóc trên mộ Đào Hạ Trang đã ra người thiên cổ, và rồi từ chối ước nguyện xe duyên của Đào Nhí, cô bé gọi Hạ Trang bằng cố tổ. Nhỏ nhẹ, Lơ-mơ chắp tay vái bạn:
“Xin hai vị huynh đài từ nay gọi tại hạ là Nhất Tâm, pháp danh do sư phụ ban cho đệ!”
Chưa biết Rậm-ria và Tiểu-quỉ đáp ứng thế nào thì vó ngựa cồm cộp đập trên đá lát, và tiếng ồm ồm: “Nỉ hảo, nỉ hảo!”. Đó là thanh niên ba người gặp trước Nhật Thực, cưỡi xích thố chạy ngang, vừa ra gioi vừa thét :
“Mại zô, mại zô dịch vụ Ân Đền Oán Trả. Chính Tổng Giám Đốc là Triệu Tử Long đi khuếch mại, mua một cho một, bảo đảm không vừa lòng sẽ hoàn trả tiền. Mại zô…”
Về chuyện đi tìm vật quí hiếm Bảo Quốc Hộ Dân, Nhất Tâm không giấu diếm, kể ngọn ngành cho bạn nghe. Rậm-ria trầm ngâm:
“Xuống đáy núi Nùng chỗ thông ra sông Nhị thì phải nhờ ông chú mình trong chiến tranh chống Mỹ nguyên phụ trách hệ thống địa đạo trong nột thành để bảo vệ những yếu nhân khi bị bom. Nói, chắc ông cụ sẽ giúp, nhưng chắc chắn ít nhiều cũng phải có tí thù lao. Đất nước ta còn nghèo, nhất là những người chót vể hưu! Đồng ý như vậy nhé.”
Dĩ nhiên. Ba người bạn triều Lý ngoéo tay nhau, cách ký hợp đồng mười kỷ trước thời hiện đại.
*
Chuyện không thể ngờ nổi khiến Nhất Tâm choáng váng ngã ngồi xuống đất. Rậm-ria đỡ Nhất Tâm lên, giọng hậm hực:
“Tiểu-quỉ thuê Triệu Tử Long đến dậy cho tôi một bài học, bạn ạ! Nhưng tôi chạy được! Bây giờ, tôi nâng giá để Triệu Tử Long dậy lại cho Tiểu-quỉ cũng bài học ấy…”
Thấy Rậm-ria còn đủ cả chân tay, mặt mũi nguyên vẹn chưa bị a-xít tàn phá, Nhất Tâm yên lòng, can:
“Không thế được! Hưu chiến để bàn bạc. Chúng ta đã kết nghĩa vườn quất năm nào, thề sinh tử có nhau, một thằng chết thì hai thằng kia chết theo. Phần tôi, chưa tìm ra vật quí hiếm thì tôi còn muốn sống, bạn hiểu chứ!”
Nói xong, Nhất Tâm đi tìm Tử Long, đề nghị:
“Tôi trả ngài giá gấp ba, nếu như ngài để cho chúng tôi bình yên, tránh được nội chiến!”
Tử Long cười, không nói yes, không nói no, chỉ buông thõng “để xem!”. Trước cái thế lơ lửng con cá vàng kiểu gươm treo trên cổ nền hoà bình đang bị đe doạ, Nhất Tâm quyết định tìm hỏi Tiểu-quỉ cho ra lẽ.
“Hiền đệ, sao mà đến cớ sự này?”
“Đệ không muốn trả cái giá 3 triệu cho ông chú Rậm-ria làm hướng đạo xuống đáy núi Nùng, chê đắt thì Rậm-ria bảo đệ không có lòng với những công thần chống Mỹ cứu nước, tính toán như một thằng tài phiệt rẻ tiền kiểu lũ tư sản mại bản miền Nam trước 75… Đệ đáp, tư sản thế còn hơn bọn lợi dụng nhân công trong nước làm đồ mỹ nghệ như gốm Bát Tràng bán đổ bán tháo cho Tây Phương, giá trả cho người lao động chỉ 2 đến 3% giá bán lẻ bên Âu Châu. Rậm-ria bảo thế cũng còn hơn bọn thầu khoán ở Sài Gòn thời Thiệu-Kỳ ăn cắp để có tiền gửi con đi học trường Tây như đệ… Huynh bảo, chửi đến cha đệ mà đệ không phản ứng thì đệ là cái giống gì?”
Đợi Tiểu-quỉ dằn xúc động xong, Nhất Tâm dịu dàng:
“Thế Tiểu-quỉ phản ứng thế nào?”
Nuốt nước bọt, Tiểu-quỉ nói một thôi:
“Đệ bảo, thứ nhất Rậm-ria về đây là đi kiếm mối làm ăn, và làm thì phải móc nối với những kẻ có thế lực, có tiền, chứ cái quán ăn ở Copenhagen chẳng đáng một đồng chinh. Để “sửa soạn tâm lý thuận lợi”, Rậm-ria nay nói ngược tất cả những điều đã nói cái thời “con khỉ không đuôi”, huyễn tưởng nào là tương lai qua lớp trẻ hiếu học mà thật ra học chỉ vì cha mẹ ham bằng cấp, học thật thì ít, cái học thuộc lòng sau này biến mình thành vẹt thì nhiều. Thứ hai, nói đến ăn cắp thì thời Thiệu-Kỳ có, nhưng so với thời “đúp bờ vê tê u” này thì hơi bị lép, và nay chẳng chỉ ăn cắp mà còn ăn cướp, rút ruột đến 40% ngân sách những công trình phải vay quốc tế thế này thì chẳng khác gì bán nước vì con cháu sẽ nợ đời đời kiếp kiếp, đành bán đất, bán trôn nuôi miệng. Thứ ba, Rậm-ria cứ cho mình là nhà văn, nhưng thật mà nói, 15 năm qua chẳng viết được một cái gì đáng viết. Đồng thời, Rậm-ria ấm ức với cái nghề “nhà bếp”, chê bai dè bỉu mọi người, mở mồm là giọng điệu làm cha thiên hạ bắt chước kẻ Rậm-ria tâm phục là MT, cũng lại một nhà văn hiếm đẻ, bế tắc uống rượu, làm dáng quên mình…”
Nhất Tâm giơ tay ngăn, miệng nói “thôi, thôi!” nhưng Tiểu-quỉ tiếp:
“Để đáp đệ, Rậm-ria đi và độ hai mươi phút sau thì công an đến tìm đệ ‘làm việc’. Huynh biết về việc gì không? Họ hỏi cái vật quí hiếm ta đi tìm là vật gì, huynh là ai, vân vân và vân vân?”
Nhất Tâm rùng mình. Cục diện bây giờ khác rồi. Tiểu-quỉ thở dài:
“Đệ nghĩ đệ thôi cái việc đi tìm…”
Nhất Tâm thấy mình bỗng thật cô đơn. Không, không thế được! Dẫu một mình, chàng tự nhủ, sống chết ra sao thì cũng bất cần, ta phải tìm cho bằng được cái vật Bảo Quốc Hộ Dân, tìm như tìm ý nghĩa chính đời mình. Vả lại, cơ may đến thế, bỏ lỡ thì có ai thay ta mà làm cái việc sinh tử này. Cố kìm tiếng thở dài, chàng nói nhỏ:
“Dẫu gì thì cũng chớ hợp đồng với Triệu Tử Long. Biết đâu nó lừa, trúng kế là thân bại danh liệt. Rậm-ria cũng liên lạc rồi điều đình với Tử Long dậy cho đệ một bài học. Chuyện mỗi ngày một rách, cũng chỉ vì… Phần ta, ta đi dàn xếp với Rậm-ria cho êm thắm… Ta hẹn đệ mai ở đây!”
Đúng hẹn, Nhất Tâm cùng Rậm-ria đến Thủy Tạ, nơi bán nước giải khát ven hồ trông sang bên kia là đền Ngọc Sơn. Tiểu-quỉ đã có mặt, đang uống bia với hai người con gái. Một tên Đài Trang, trán dô, răng khấp khểnh, mắt ma quái, dáng cao cao, người mình dong. Tiểu-quỉ giới thiệu đây một thành viên của Văn phái 3Z đang độ tiếng nổi như cồn. Người kia, tên Ban Mai, tóc dài, mặt trái xoan, mũi thanh thanh, miệng lúc nào cũng như đang cười. Chuyện trò một lát, Ban Mai đứng dậy nói: “Chúng em biết các anh bận việc, xin phép đi trước, hy vọng có dịp gặp lại”
Đúng lúc đó thì Thụy, một người bạn của Đài Trang, xuất hiện. Anh ta cũng chào rồi cùng đi với Trang và Mai, hẹn ba người bạn triều Lý nếu rảnh tối đến ăn bò tùng xẻo trên đường Cổ Ngư sát Hồ Tây.
Bây giờ, chỉ còn ba người. Nhất Tâm xin phép nói trước, tóm tắt sự việc và kết luận: “Chúng ta về đây với những nỗi niềm bức xúc, mỗi người một khác, nhưng chẳng ai thật sự vui được! Vậy thì, nghĩ đến mối thâm kình kết nghĩa, tạm chia tay nhau, ký hiệp định hòa bình, ngưng gửi quân hay khí giới nhằm chiếm thế thượng phong nhưng thật mà nói, chỉ có lợi cho công an và Triệu Tử Long mà thôi. Còn chuyện Bảo Quốc Hộ Dân, thôi cứ để đó. Chuyện này bây giờ lộ rồi, cục diện đã đổi, sẽ phức tạp hơn nhiều…”
Cả Rậm-ria và Tiểu-quỉ đều gật đầu. Nhất Tâm vui vẻ:
“Để kỷ niệm cuộc hàn huyên không đổ vỡ, xin mừng chúng ta một chai rượu tình…”
Đi ra quầy, Nhất Tâm gọi một chai Napoleon VSOP và xin 3 cái ly pha lê. Đến lúc quay lại bàn, Nhất Tâm nghe từ xa tiếng Tiểu-quỉ và Rậm-ria nổi lên như đánh nhịp cho nhau:
Tao bế tắc
Mày bế tắc
Nó bế tắc
Chúng ta bế tắc
Các anh bế tắc
Chúng nó bế tắc
Nhìn mặt Tiểu-quỉ xanh lè, mũi đỏ hẳn lên vì xúc động, mắt đục ngầu. Nhìn mặt Rậm-ria tái ngắt, gân xanh thái dương co giật, ria quặp xuống. Nhìn mình thoáng qua trong bức gương choán nửa bức tường, cô đơn, hụt hững, Nhất Tâm ứa nước mắt. Khi đến cạnh hai người bạn nay như hai hình nhân chỉ biết chia nhau một động từ, Nhất Tâm nghẹn ngào:
“Cả thế gian này bế tắc!”
N.D.