Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Nhảy múa để chết (kỳ 5)
Tiểu thuyết
Nguyễn Viện
Sự bình yên ngu muội
Người bạn cũ với hắn nói: “Ở các nước có nền dân chủ như Thái Lan chẳng hạn, bất ổn hay thay đổi chỉ ở cấp những người lãnh đạo. Ai nắm quyền thì xã hội nó vẫn vận hành một cách bình thường. Trong khi đó với chúng ta, sự thay đổi của chế độ nếu có, sẽ là sự thay đổi mang tính hệ thống. Và có thể dẫn tới đổ máu. Đó chính là điều chúng ta cần suy nghĩ”. Hắn bảo: “Nhân danh sự yên bình, thì sẽ chẳng bao giờ có thay đổi, có tiến bộ”. Người bạn cũ: “Tôi hỏi thật ông, ông có sẵn sàng đánh đổi nội loạn, máu đổ và sự khốn khó của nhân dân để theo đuổi một nền dân chủ bấp bênh không”? Hắn bảo: “Ông tưởng sự yên bình ngu muội này không phải trả giá sao”? Người bạn cũ: “Tất nhiên, chẳng có điều gì không phải trả giá. Chắc chắn ông cũng biết như tôi, chẳng có lực lượng nào khả dĩ có thể thay thế được đảng đang cầm quyền hiện nay. Và tôi cho rằng hãy để cho nó tự diễn biến là tốt nhất”. Hắn bảo: “Đó cũng là cách tốt nhất để những người như ông được an tâm sống trên mồ hôi và máu người khác”.
& ngọt ngào
Cô ba nói: “Anh quan tâm đến chuyện chính trị làm gì. Nó là cái thứ nhất thời và dơ bẩn. Hãy đi với em đến tận cùng cái giấc mơ nghệ thuật”. Hắn bảo: “Giấc mơ nghệ thuật của anh có những người bị vặn họng, bị bẻ tay, bị đánh què. Đó là giấc mơ của máu”. Cô ba nói: “Nhưng nghệ thuật vẫn có những giấc mơ thuần khiết”. Hắn bảo: “Anh không thể tìm thấy nó trong đời sống này”. Cô ba nói: “Hãy trút bỏ mọi thứ bầy hầy chung quanh anh đi. Anh sẽ thấy nó”. Hắn bảo: “Anh có tự vấy vào người đâu mà trút bỏ hay không”. Cô ba nói: “Nhưng không phải là không có cách để từ chối nó”. Hắn bảo: “Cách từ chối hay nhất là đối diện với nó”. Cô ba nói: “Và nó sẽ làm anh tổn thương, thậm chí mất mạng”.
Của những diễn viên không chuyên
Người bạn cũ đưa cho hắn một cái đĩa CD bảo: “Ông cầm cái này về xem”. Hắn nói: “Lúc này tôi chán coi phim lắm”. Người bạn cũ bảo: “Ông cứ cầm xem thử, không thích thì vất đi. Nhưng dù thế nào cũng nên coi qua”. Hắn hỏi: “Tại sao ông lại bỗng nhiên tử tế thế”? Người bạn cũ bảo: “Cũng không phải tử tế, mà tôi được nhờ chuyển giao cho ông”.
Đó là một đĩa phim do chính hắn đóng với các cô hai, cô ba, cô tư trong các cuộc làm tình bị quay lén.
Hắn nói với người bạn cũ: “Một thông điệp bỉ ổi đê tiện”.
Lề phải & lề trái
Để lập thành tích chào mừng ngày giải phóng miền Nam, một loạt phóng sự về đời tư của các nhà hoạt động dân chủ bị công khai sỉ nhục trên báo chí như những kẻ mèo mả gà đồng, trộm cướp, trốn thuế…
Một số blog cho đăng lại các bài viết ấy. Kèm theo đó là các comment của người đọc với đầy đủ tất cả mọi khuynh hướng chính trị vu khống chửi nhau không giới hạn văn hóa và đạo đức.
Hắn viết:
“Sự nổi dậy của các tiếng nói khác nhau mang tính quần chúng cho dù trên không gian ảo vẫn là một quá trình dẫn đến tự do dân chủ trong đời sống thật. Nó phá vỡ sự im lặng sợ hãi và đạp đổ tính độc quyền thông tin của nhà nước”.
Nhưng ngay cả những cái tưởng như không thật cũng vẫn bị trấn áp. Những bloggers nổi tiếng lần lượt bị bắt. Một số blog bị đánh tráo. Cái thật và cái giả trà trộn vào nhau trong một trận địa vừa tinh vi vừa khốn nạn.
Thanh thiên bạch nhật
Cô nhà báo công dân đang đứng sát trên lề đường ở trạm xe bus, bất ngờ bị một xe gắn máy đâm thẳng vào người. Cô không kịp tránh, mặc dù cũng biết tí võ nghệ phòng thân. Người lạ đâm xe vào cô chạy mất để lại một câu chửi thề: “Địt mẹ mày”. Cô nhà báo công dân ngã xuống bất tỉnh. Gãy một xương sườn và một ống chân. Cô được những người chứng kiến đưa đi cấp cứu.
Cũng không hẳn là bạch nhật thanh thiên
“Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
ĐƠN TỐ CÁO
Đồng kính gửi:
-Ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương
-Bộ Thông tin Truyền thông
-Cục Công an A 25 Hà Nội
-Công an PA 25 Tp. Hồ Chí Minh
-Công an quận 9, Tp. HCM
Tôi là một công dân yêu nước và trung thành với đảng.
Tố cáo tên Nguyễn X, tự nhận là nhà văn. Hắn thường xuyên viết bài trên các trang mạng nước ngoài bôi bác chế độ. Hắn cũng thường giao du với các phần tử rất đáng nghi ngờ cùng làm thơ viết văn như hắn. Bọn này chuyên chửi tục và nói xấu chế độ tại các chỗ đông người như quán cà phê, quán nhậu, thực hiện âm mưu diễn biến hòa bình.
Đề nghị các cơ quan chức năng làm rõ và có biện pháp xử lý thích đáng bọn phản động này.
Làm tại Tp. HCM, ngày………. tháng……… năm………..
Ký tên.”
Bút sa gà chết
Gà. Có nhiều loại gà. Gà luộc. Gà nướng (nướng lu, nướng muối ớt, nướng đất sét…). Cà ri gà. Gà ragu. Cháo gà. Gỏi gà…
Người ta khác gà ở chỗ có thể tự chọn cho mình một cách chết, hoặc tự biến mình thành một món nhậu nào đó như món đâm hơi, món dở người, món chọc gậy bánh xe, món nổ, món đểu cáng, món khôi hài… Những món này nhậu bắt mồi hơn cả khô cá sặc. Nhưng người ta lại giống gà ở chỗ có thể được nuôi thả rong (còn gọi là gà đi bộ) hay nuôi công nghiệp trong chuồng.
Và dù là người hay gà cũng đều dễ mắc bệnh cúm gà. Đôi khi ho gà. Hoặc giống như gà mắc dây thun.
Bằng cách nào chúng ta thấy được ánh sáng
Cô hai bảo: “Anh lảm nhảm như người điên”. Một thằng làm nghề thày bói cũng bảo: “Tình trạng của ông hoàn toàn bế tắc. Nếu ông không cắt đứt mọi chuyện và sống gián cách thì có thể trở nên nguy hiểm. Ông đã bị chặn tất cả mọi ngả đường”. Hắn nói với cô hai: “Còn lảm nhảm tầm phào được là còn sống được”. Cô hai hỏi: “Có cần thiết như thế không”? Hắn nói: “Lảm nhảm tầm phào là con đường ngắn nhất của minh triết”. Cô hai bảo: “Hãy lên núi với em. Em sẽ nhảy múa và anh sẽ thấy minh triết thật sự là gì”.
Núi thiêng
Hắn theo cô hai lên núi. Thật ra, chỉ là một ngọn đồi thoai thoải. Xa tít về phía tây, mới có những ngọn núi chập chùng. Tuy vậy, cô hai vẫn nói: “Ngọn núi này là Tumu. Tức núi thiêng. Cao hay thấp, hùng vĩ hay đơn sơ, nó sẽ luôn luôn khác biệt tùy vào mỗi thời điểm”. Hắn hỏi: “Có nghĩa là vẫn có thể rớt xuống vực chết mất xác”? Cô hai bảo: “Đúng vậy. Không đùa đâu. Anh cứ thử ra đứng giữa trời xem”.
Hắn cầm cây gậy chăn dê của cô hai bước ra khỏi căn chòi. Trời đã xế chiều. Hắn bị thu hút bởi một thứ ánh sáng mờ như đã được phản quang bởi hơi sương, cây cối và cả những đám mây thấp. Một thứ ánh sáng không thật. Bất ngờ một đàn dê nhiều vô kể không biết xuất hiện từ đâu lao điên cuồng về phía hắn. Cảm thấy nguy hiểm, nhưng hắn không thể chạy được, vì gần như ngay lập tức, hắn đã ở giữa đàn dê. Và đó là một cơn bão. Chúng để lại mùi nồng hôi man dã. Ngọn đồi vẫn thoai thoải. Tuy nhiên, một sự nhận biết kinh ngạc và tỏ tường trong hắn là cảm giác về độ cao của một thế giới khác đang tồn tại nơi hắn đứng.
Hắn hỏi: “Tại sao lại gọi là Tumu”? Cô hai bảo: “Em cũng không biết tại sao. Khi đến đây cùng với đàn dê, em thấy mặt đất dâng lên và em gọi nó là Tumu theo một phản xạ từ sâu thẳm và âm vang của nó làm cho em bình an”. Cô hai nói thêm: “Tumu…. cũng có nghĩa là nối lại và làm thông suốt các thế giới”.
& các linh hồn vất vưởng
Cô hai nói: “Bất cứ lúc nào muốn, anh cũng có thể nhảy múa với em. Nhưng nếu nhảy múa vào ban đêm sẽ có nhiều người nhảy múa với chúng ta hơn”. Hắn thắc mắc: “Anh không thấy chung quanh vùng này có ai sinh sống”? Cô hai bảo: “Mặt đất chỗ nào cũng chật”. Hắn cho rằng cô hai thích nói ẩn dụ, dù hắn vẫn háo hức chờ đêm xuống.
Việc cô hai có mặc quần áo hay không hoàn toàn không có ý nghĩa gì trong vùng đất này, huống hồ lại là trời tối. Chỉ có ánh sáng từ những ngôi sao rất xa. Và dường như cũng chỉ có những ngôi sao mới buông tuồng với cô hai. Từng giọt máu bừng bừng và nở ra hương thơm bát ngát. Nhưng cũng không thể nói là cô hai đã nhảy múa điên dại mà chỉ là những động tác uốn lượn rất dịu dàng như những cái lách mình của con cá trượt trên sóng. Những động tác chậm và trôi đi như thể cô hai cùng lúc phải dìu theo vô số các linh hồn vất vưởng.
Trong thế giới của cô hai, người sống và người chết đều hiện diện như nhau. Chính vì thế, cô hai bảo: “Mặt đất chỗ nào cũng chật”. Hơn nữa, những người chết cũng luôn bám theo cô hai như thể cô là niềm hy vọng của họ. Cô hai biết rằng cô không thể làm gì được cho họ, nhưng cái khả năng “nối lại và làm thông suốt các thế giới” của cô hai đã trở thành một viễn cảnh cho các linh hồn nương tựa.
Đền miếu hoang vu
Cô hai nói: “Em muốn anh chia sẻ với em về sự bơ vơ của các linh hồn”. Hắn cười bảo: “Linh hồn của anh, anh lo còn không xong, lo cho ai được”. Cô hai nói: “Vấn đề của các linh hồn không giống như anh nghĩ đâu. Họ luôn cần một chỗ để nương náu. Rồi anh sẽ hiểu. Và vì anh có một thân xác, nên anh hoàn toàn có thể giúp đỡ họ bằng cách cho họ sống chung với linh hồn anh”. Hắn hỏi: “Giống như ma nhập à”? Cô hai bảo: “Gần như vậy, nhưng anh hoàn toàn có thể tự kiểm soát được”. Hắn nói: “Anh chưa thấy ai tự kiểm soát được khi bị ma nhập”. Cô hai bảo: “Em nói là được. Vấn đề là biết cách nối lại và làm thông suốt các thế giới”. Hắn hỏi: “Có bao nhiêu linh hồn đang sống trong em”? Cô hai bảo: “Cũng tùy nơi em đến. Như ở đây là hơn một ngàn linh hồn”. Hắn hỏi: “Và nó có làm cho em nặng thêm hơn không”? Cô hai bảo: “Không, thậm chí em có cảm giác mình biến thành không”.
& em đã bay lên
Hắn viết:
“Những linh hồn chồng lấn vào nhau là những khoảng không trở thành không hơn. Khi một thân xác được căng phồng bởi các linh hồn trú ngụ, những khoảng trống trở nên bao la hơn. Và tôi đã thấy cô gái bay trên ngọn đồi giữa những tiếng kêu thèm khát của đàn dê”.
& tôi đã nhảy múa
Quanh một thân cây thẳng đứng, hắn quặp hai chân và quay người như cánh quạt. Hắn bảo: “Đây là cách bay của anh”. Cô hai cười: “Anh múa cột”. Hắn cũng cười: “Vì anh thấy em chảy nước”. Khi mùi của cô hai trở nên nồng hơn, cả đàn dê và hắn cùng thét vang: “Tumu… Tumu…”. Đồng thời, tất cả các thân cây thẳng đứng trong phạm vi ảnh hưởng của mùi cô hai đều trốc rễ bay lên. Đó là một cuộc nhảy múa chỉ có thể là ảo tượng nhưng đã vô cùng ngoạn mục và để lại trong hắn một ký ức không phai mờ về sự huyền diệu của yêu đương mà chính hắn đã trải nghiệm.
Huyễn tượng ở Tumu
Điều kỳ lạ nhất mà hắn từng chứng kiến được trong suốt thời gian ở Tumu không phải là những cơn phóng túng của cô hai, mà là sự chay tịnh của đàn dê. Không một con dê nào bị thiến, thậm chí bộ phận sinh dục của chúng thường xuyên căng thò xuống đất, nhưng tất cả đàn dê ấy đã không làm một việc tự nhiên như chúng phải làm là giao hợp. Hắn hỏi cô hai về sự bất thường đó, cô hai bảo: “Thật ra, đó là những linh hồn đang trong quá trình chuyển hóa. Bổn phận của em là giúp chúng mau chóng hòan tất sự chuyển hóa ấy mà không gây ra bất cứ một biến động nào có thể làm gián đọan con đường của họ”. Hắn lại hỏi: “Làm thế nào để biết đó là một con dê bình thường và một con dê đang tu đạo? Và làm thế nào chúng lại qui tụ quanh em”? Cô hai bảo: “Đó là một bí ẩn lớn mà chỉ những kẻ có sứ mạng mới nhận biết được”. Cô hai nói thêm: “Nếu anh để ý quan sát, bộ phận sinh dục của con dê nào càng to thì nó càng đến gần với lẽ đạo. Sự phóng dục của chúng hòa quyện với đạo và vì đạo. Vì thế anh thấy chúng thường thét lên và cây cối bật gốc bay lượn khi cơn động tình lên tới đỉnh điểm”.
& hiện tượng đương thời
Cô nhà báo công dân viết:
“Tình hình xã hội cả nước hiện nay có thể tóm tắt theo các kiểu:
Nhà nước gọi là hiện tượng chồng chéo, dẫm chân lên nhau về luật lệ và nhiệm vụ giữa các ban ngành đoàn thể.
(Nhưng quyền lợi thì hình như lúc nào cũng thông suốt, chẳng thấy bác nào phàn nàn).
Nghệ thuật biểu diễn gọi là hiện tượng trống đáng xuôi kèn thổi ngược.
Các em đứng đường gọi là chơi kiểu 69.
Các nhà tâm lý xã hội giáo dục gọi là sự mất quân bình hay thay đổi các nấc thang giá trị.
Các chuyên gia nấu ăn gọi là lẩu thập cẩm, hay lẩu mắm…”
Hắn bảo: “Tiêu biểu nhất và có thể là khởi đầu cho tất cả mọi thứ lộn xộn của xã hội Việt Nam là việc không thể gọi tên một cách thống nhất các mẫu tự a, b, c... Đó là sự lộn xộn từ căn bản của một thứ “babel”. Và người ta không thể xây dựng bất cứ thứ gì bền vững trên nền tảng của một thứ chữ nghĩa được gọi một cách lộn xộn đó. Điều ấy mô tả một xã hội đang đổ vỡ và sẽ tiếp tục đổ vỡ”.
Đọc được trên mạng
Cô nhà báo công dân lại bị bắt khi cô còn đang ngủ vào buổi sáng trong tình trạng chỉ có một chiếc áo ngủ mỏng và tất nhiên không có đồ lót. Họ khiêng cô lên xe chở đi và không cần tuyên bố lý do.
& nghệ thuật của tương lai
Cô ba mở một workshop trong công viên và mời công chúng tham gia tự do trong một dự án mà cô gọi là nghệ thuật cộng đồng với các chủ đề định sẵn như:
-Người đọc sách.
-Làm đĩ.
-Hành trình thánh giá.
-Quan tòa.
-Tôi được quyền tuyên bố.
Với các chủ đề trên, công chúng tham gia sẽ tự do thực hiện những ý tưởng của mình trong từng vai trò cũng như có thể thể hiện ý nguyện công dân và cái tôi của mình một cách công khai mà không sợ bị cấm cản hay bị bắt.
Người đọc sách
Hắn cắm đầu xuống đất và để hai bàn chân bơi trên bầu trời. Hắn sẽ đọc những quyển sách không có chữ.
Làm đĩ
Dù đóng vai một con đĩ cái hay thằng đĩ đực, hắn sẽ yêu cầu được trả tiền trước và phục vụ tận tình theo đúng số tiền nhận được. Trong trường hợp hắn được phục vụ ngược lại và cảm thấy sướng, hắn sẽ trả lại tiền cho khách và không quên cám ơn với lời hẹn gặp lại.
Hành trình thánh giá
Hắn sẽ tự làm cho mình một cây thập tự. Đó là thân xác một cô gái. Và hắn sẽ vác cô lên đỉnh đồi. Ở đó, hắn nhờ công chúng đóng đinh hai bàn tay hắn vào hai bàn tay cô gái. Đóng hai bàn chân hắn vào hai bàn chân cô gái. Và ở chỗ giữa thân thể thì hắn có thể tự đóng mà không cần ai giúp. Cuối cùng, việc có dựng hắn lên thành một biểu tượng hay không, hắn để cho công chúng quyết định.
Quan tòa
Hắn nói: “Không một ai có thẩm quyền làm quan tòa phán xét người khác. Nhưng nếu buộc phải đóng vai kẻ phán xử thì tôi, nhân danh công lý, tuyên án treo cổ bọn buôn bán đức tin và lòng yêu nước”.
Tôi được quyền tuyên bố
“Hỡi đồng bào cả nước,
"Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được; trong những quyền ấy, có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc".
Lời bất hủ ấy ở trong bản Tuyên ngôn độc lập năm 1776 của nước Mỹ. Suy rộng ra, câu ấy có ý nghĩa là: tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng; dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do.
Bản Tuyên ngôn nhân quyền và dân quyền của Cách mạng Pháp năm 1791 cũng nói: "Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi, và phải luôn luôn được tự do và bình đẳng về quyền lợi".
Đó là những lẽ phải không ai chối cãi được.
Thế mà…
Hành động của chúng trái hẳn với nhân đạo và chính nghĩa.
Về chính trị, chúng tuyệt đối không cho nhân dân ta một chút tự do dân chủ nào.
Chúng thi hành những luật pháp dã man.
Chúng ràng buộc dư luận, thi hành chính sách ngu dân.
Chúng dùng thuốc phiện, rượu cồn để làm cho nòi giống ta suy nhược.
Về kinh tế, chúng bóc lột dân ta đến tận xương tủy, khiến cho dân ta nghèo nàn, thiếu thốn, nước ta xơ xác, tiêu điều.
Chúng cướp không ruộng đất, hầm mỏ, nguyên liệu.
Chúng đặt ra hàng trăm thứ thuế vô lý, làm cho dân ta, nhất là dân cày và dân buôn, trở nên bần cùng.
Chúng bóc lột công nhân ta một cách vô cùng tàn nhẫn.
Vì những lẽ trên, chúng tôi, trịnh trọng tuyên bố với thế giới rằng:
Nước Việt Nam có quyền hưởng tự do và độc lập.
Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập ấy”.
Đó là bản tuyên ngôn độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã được hắn biên tập (cắt bớt và tuyệt đối không thêm thắt) cho phù hợp với quyền tuyên bố của hắn trong tình hình mới.
Nhưng đừng có dại
Cô tư nói: “Anh làm gì thì làm nhưng đừng để liên lụy đến em. Tụi nó không cấp visa cho em nữa thì anh chỉ có nước chết khô, chết thèm vì thiếu em. Nhớ chưa”?
Bởi cuộc sống không thuộc về chúng ta
Hàng tuần, anh công an phụ trách chăm sóc sức khỏe đời sống của hắn đều đến thăm cô hai, cô ba và cô tư. Nói cho công bằng, anh công an rất tử tế, ảnh chỉ hỏi thăm anh ấy còn đi làm không? Lương đủ sống không? Anh ấy có khỏe không? Anh chị có hạnh phúc không? Lúc này anh ấy viết gì chị có biết không? Chị có đọc những gì anh viết không? Nhờ chị nói với anh ấy viết sao để còn được in sách trong nước… Các cháu vẫn đi học phải không chị? Chị cũng biết đấy, sống trong xã hội này mà không có thân có thế thì khó mà ngoi lên được lắm…
Thật ra, hắn sắp chết
Vốn là người bị cao huyết áp và phải uống thuốc thường xuyên mỗi ngày, sự tử tế của anh công an phụ trách chăm sóc sức khỏe đời sống của hắn và sự chiếu cố của các ban ngành đoàn thể đối với hắn đã làm cho hắn cảm động đến độ tụt áp bất ngờ. Xây xẩm đầu óc và choáng váng mặt mày. Bác sĩ cấp cứu cho hắn bảo cơn tụt áp này không thể lý giải về mặt y khoa. Hắn bảo giữa các ngành khoa học tự nhiên và khoa học xã hội chưa có sự liên thông ngoài những cố gắng vớ vẩn của các ông như Freud. Cô hai nói tôn giáo hay thiền định cũng không phải là một giải pháp khả dĩ có thể giúp con người an nhiên trước mọi hình thái khủng bố. Và cô ba, cô tư cũng đều nhất trí với cô hai rằng, chỉ có cách chui vào háng của các cô thì mọi sự sẽ trở nên an lành. Nhưng hắn bảo: “Anh sắp chết rồi”. Các cô hai, cô ba, cô tư lại đồng thanh cho rằng, háng của các cô là nơi an nghỉ tốt nhất cho hắn. Nếu có chết thì chết trong háng các em, đừng chết vì bọn bịp với những cái mơ hồ như tổ quốc hay tự do, dân chủ.
Mộ chí
Hắn nói: “Giữa các loại hình để chôn vùi một con người như lăng, huyệt, hang, hũ và háng, anh chọn háng của các em, bởi háng của các em đều thơm”. Cô hai, cô ba và cô tư cùng bảo: “Anh là người khôn ngoan nhất trong thế giới đàn ông”. Hắn nói: “Thật ra, anh chỉ muốn đấy là một cái cớ để háng các em được kính viếng và hương khói”.
Nhưng tôi không đến để chết
Mặc dù tim đập nhanh và huyết áp lên xuống bất thường, hắn vẫn tập chạy bởi hắn biết sẽ có lúc hắn phải chạy một hơi đến thiên đường, hoặc sẽ rũ liệt trước cửa địa ngục. Hắn nói với cô hai: “Anh biết em là người duy nhất có khả năng vượt thoát bằng một đường bay thẳng đứng”. Cô hai bảo: “Nhưng đó không phải là cách để người ta chạy trốn”. Hắn nói: “Anh không có ý định chạy trốn. Bởi chạy trốn không phải là cách cho sự an bình. Chạy với anh là vượt qua các giới hạn”. Cô hai bảo: “Cũng thế thôi. Giới hạn là cái không thể vượt qua”. Rồi cô hai ôm hắn từ phía sau nói tiếp: “Hãy đi chăn dê với em. Một đấng chăn dê nhân lành. Anh sẽ biết dê thế nào, cũng như dê biết anh”. Hắn nói: “Anh không thể là một mục tử như kinh thánh. Vì anh sẽ bán đàn dê của mình, hoặc anh ăn thịt chúng”. Cô hai bảo: “Anh sẽ biết cách nhảy múa khi thú hoang động tình cũng như anh sẽ biết cách bay thẳng đứng như cây cối bật gốc trong mùa hoan lạc. Và anh sẽ biết cách yêu sự sống”.
Ở một phía khác
Người ta không chết vì sự thật nhưng lại luôn luôn chết vì ảo tưởng. Hắn cũng vậy. Hắn đã tự sướng như một người đàn ông đích thật với những người đàn bà yêu hắn. Nhưng những nhân vật như cô hai, cô ba, cô tư mặc dù do hắn hư cấu dựng nên, họ vẫn có những tự do của họ ngoài tầm kiểm soát của hắn.
Hắn biết cô tư có nhiều anh văn nghệ vớ vẩn tán tỉnh, nhưng hắn không bao giờ biết cô tư thích ngủ với một anh diễn viên tuy không nổi tiếng nhưng đẹp trai và bặm trợn. Và cô tư chẳng bao giờ từ chối những cuộc đi chơi xa với thằng cha đó. Cô tư nói: “Đôi khi nước sơn cần hơn gỗ tốt. Điều ấy cũng giống như thời trang hàng hiệu. Nó không phải là lẽ sống nhưng làm cho ta vui”.
Và cũng giống như thời trang, cô tư thích sự thay đổi. Cô tư nói: “Anh là một bài thơ không bao giờ cũ, nhưng em cần những ý mới, bởi thế đừng ghen nếu anh thấy em ngồi với một người đàn ông nào đó”. Hắn nói: “Anh biết anh không thể lấp đầy em, nhưng anh không thể chịu nổi khi những khoảng trống còn lại trong em lại là những thằng đàn ông khác”. Cô tư bảo: “Em tin vào tình yêu cũng như em tin có những cái không phải là tình yêu, nhưng không phải vì thế mà nó không tồn tại”.
Khi mùa điên loạn đến
Cô hai bảo đó là những dấu chấm than của sự cương cứng. Nhưng cô ba nhất định cho rằng đó là những dấu chấm hỏi còng lưng mệt mỏi. Chúng đâm vào háng và vào hang. Móc ngoéo và than thở. Và đôi khi như cô tư nói, nó chỉ là một dấu phẩy hời hợt. Như sợi lông măng. Ngứa ngáy. Con người cần phải được cởi truồng bởi vì chiếc áo không làm nên thày tu. Nhưng đi với ma phải mặc áo giấy. Anh chưa bao giờ yêu em, cô hai nói. Anh là người khốn nạn nhất mà em đã gặp. Em không tin anh cũng như em không tin tình yêu của anh. Người đàn bà nào với anh cũng thế. Cũng chỉ là một cái háng và một cái hang. Anh chưa bao giờ hiểu phụ nữ. Anh cũng không thật sự biết anh ngoài cái ham muốn vô độ tình dục. Anh là một cái vòng tròn vô nghĩa. Anh tưởng có thể lấp đầy cái vòng tròn ấy bằng nước như đổ rượu vào cái chai. Cái vòng tròn của anh cũng không thể biến thành vật trang sức trên ngón tay một cô gái. Đó là cái vòng tròn thắt cổ. Lẽ ra anh nên chết đi. Một cuộc tự sát sẽ là ý nghĩa lớn nhất cuộc đời anh và nó minh chứng cho sự hiện hữu của anh. Nhưng anh không dám chết. Cũng như chưa bao giờ anh dám sống hết ý nghĩ của mình. Anh là một con sâu ngọ nguậy. Nó làm ngứa háng em và làm bẩn cái hang em. Tại sao em phải vuốt ve nó chứ? Em nghĩ anh nên cắt bỏ nó, vì nó chỉ là một cục thịt thừa tuyên xưng thời ảm đạm. Thay vì nổi loạn, nó chỉ biết cúi đầu và sám hối vì những điều không phải nó gây ra. Vì nó không có khả năng gây ra bất cứ điều gì. Người ta bảo nó là nguyên nhân của những bất ổn xã hội. Nó không đáng được một huy chương như thế. Bởi vì nó không thể tự nổi loạn. Nó chỉ là một nỗi buồn cay đắng. Và ngọn cờ nó giương lên chỉ là những cái quần lót màu khăn tang. Chào mừng sự chết. Mà ngay cả sự chết cũng từ chối nó. Nó trở thành biểu trưng cho sự liệt kháng. Cho một dân tộc. Cho một lịch sử. Cho sự đứng lại. Nó không biết khóc cho dù khóc ngoài quan ải. Mà có còn không quan ải cho một đất nước. Cho một con người. Anh đã mất biên giới của chính mình để chỉ còn là một khoảng trống. Và anh không thể tự lấp đầy với một khoảng trống vô biên như thế. Một khoảng trống không thể lấp cho một khoảng trống khác. Cái kinh nghiệm về khoảng trống là một kinh nghiệm tự hủy. Đó là điều duy nhất cô hai có thể chia sẻ với hắn. Và cũng là niềm hưng phấn duy nhất để cô hai và hắn làm tình triền miên. Nhưng làm tình lại là cách chết thiếu hiểu biết nhất. Và làm tình cầm chừng mẫu mực thì ngu xuẩn không gì bằng. Quanh đi quẩn lại, hắn vẫn chỉ là cái vòng tròn treo cổ. Đôi khi, hắn đã vẽ ra cái vòng tròn ấy và bước vào. Chọn cho mình một cách chết và thời điểm để chết có lẽ là cái tự do duy nhất mà con người có thể có được. Nhưng con người luôn từ bỏ cơ hội ấy. Ở trong vòng tròn thắt cổ, hắn nghĩ đến những vòng tròn khác, như sự viên mãn, hay một giới hạn. Những ý nghĩ làm hắn ngạt thở vì sự vô nghĩa của nó. Và nếu ngạt thở có thể tạo ra cái chết thì nó lại là một bi thảm khác. Khao khát giải phóng và đi đến giải phóng chỉ dành cho những con người tự do. Nhưng tự do lại chỉ dành cho những con người có khả năng tự giải phóng. Và đó là một cái vòng tròn khác hắn đang đứng. Hắn bảo đứng là một tư thế mang tính tượng trưng hơn là thực chất cho mọi tình huống. Và đứng, bản thân nó cũng là một vấn đề có tính thời sự. Đứng cả hai chân hay một chân trong, một chân ngoài. Cái sự lưỡng phân cũng nhọc nhằn khốn kiếp. Và cái sự nhất quán hai chân một cõi cũng chẳng phải xuôi chèo mát mái cho cam. Ở đâu cũng có đạn và ở đâu cũng có tai nạn. Chẳng phải cứ làm tình là sướng. Đụ mẹ mọi thứ là chẳng đụ được gì cả.
Cũng không nhất thiết phải thế
Cô hai nói: “Về phía thượng nguồn có một cái thác. Ở phía trên cái thác có một chỗ có thể tắm được. Anh muốn tắm tiên không”? Hắn bảo: “Ừ. Chắc vui”. Cô hai nói: “Không những vui mà còn rất tốt cho sức khỏe”.
Cô hai lùa đàn dê về phía thượng nguồn. Cô nói: “Đây là thời điểm tốt nhất để tắm. Vài hôm nữa mưa xuống, mực nước sâu và đổ mạnh rất nguy hiểm”. Cô thả đàn dê dưới chân thác, rồi dẫn hắn vượt qua các tảng đá. Cô hai đưa cho hắn cây gậy bảo: “Anh dùng cây gậy để dò đường và giữ thăng bằng sẽ dễ đi hơn”. Những tảng đá lởm chởm nửa chìm nửa nổi đẹp và trơn. Hắn bước theo chân cô hai đến phía trên đỉnh thác. Cô hai bảo: “Cởi quần áo ra đi”. Cô cũng nhanh chóng cởi đồ và máng trên một cành cây. Cô bước xuống một chỗ trũng giữa các tảng đá. Mực nước vừa đủ che phủ nửa người. Cô nằm xuống và bảo hắn đến nằm xuống bên cạnh. Nước vỗ đập vào người như sóng dội. Cô hai hỏi: “Có sướng không”? Hắn quàng tay qua cô hai và hôn lên trán cô: “Giống như hai con khỉ”. Cô hai nói: “Tốt nhất là cứ nằm yên và thư giãn toàn thân để nước xoa bóp cho anh”. Hắn nằm ngửa và gối đầu lên một tảng đá. Nước tràn qua nửa đầu và đánh mạnh vào lưng. Cô hai nói tiếp: “Đừng nghĩ gì nữa hết”. Nhưng hắn vẫn nghĩ, một thế giới đã xa lìa.
Họ ngâm dưới nước hết một buổi sáng. Cô hai gội đầu và kỳ cọ cho hắn. Tất cả mạch máu được kích thích và rửa sạch mọi ký ức.
Trên đường về cô hai hái một ít hoa lài. Và cắm vào một lọ để ngay trên đầu chỗ ngủ của hắn. Cô hai nói: “Đêm nay, anh sẽ có một giấc ngủ ngon”.
Đêm ấy và suốt những đêm kế tiếp, hắn ngủ êm đềm và thức dậy trong một nỗi bâng khuâng không diễn tả được và cũng không hiểu lý do. Hắn nói cho cô hai biết nỗi bâng khuâng nhớ nhung mơ hồ của hắn. Cô hai cười bảo: “Mùi hương hoa lài đã dẫn dụ những cô gái đẹp đến với anh. Tuy nhiên, đó chỉ là linh hồn những cô gái đã chết trong vùng này”.
& có thể bay lên
Hắn tìm thấy vài ngôi mộ hoang với những cây thánh giá gỗ đã mục. Và hắn quyết định đúc lại những cây thánh giá bằng xi-măng và đặt ngay ngắn trên đầu những ngôi mộ đã tìm được. Trong số đó, chỉ có một cây thánh giá còn đọc được tên tuổi người đã chết. Và hắn không quên khắc lại tên tuổi người quá cố. Tuy nhiên, hắn cũng chỉ thắp được cho họ một nén nhang duy nhất vào dịp dựng lại cây thánh giá mới. Rồi hắn quên đi tất cả những việc đó.
Nhưng có điều không hiểu nổi là hắn đã ở lại nơi đó như một chọn lựa cho sự ẩn cư của mình. Cô hai giúp hắn dựng một cái chòi lá. Ngày ngày hắn đi câu cá và tắm tiên trên đầu ngọn thác. Thỉnh thoảng cô hai ghé thăm trông chừng hắn và cho hắn ít gạo. Cô hai yêu hắn nhưng cô hai chưa bao giờ coi hắn là chồng. Bản thân hắn cũng không đòi hỏi gì. Có một niềm hạnh phúc dào dạt trong hắn. Cô hai biết niềm hạnh phúc đó của hắn không hẳn do cô mang đến. Mà còn bởi những cô gái đã chết và hương hoa lài. Tuy nhiên, sự kham khổ vật chất làm cho hắn già đi rất nhanh. Cô hai nói: “Chẳng bao lâu nữa, những cô gái kia sẽ mang anh đi”. Hắn cười: “Sống chết cũng chẳng khác gì nhau”. Trong lúc sự già nua của thể xác mỗi lúc một rõ rệt thì ngược lại, hắn cảm thấy có một sức mạnh tâm linh vô cùng dữ dội dồn nén trong hắn. Thay vì cái nhu cầu chạy lúc trước, bây giờ hắn cảm thấy mình phải bay lên. Nó hoàn toàn không phải là gia tốc của việc chạy. Mà đó là sự thăng hoa của cái viên thành giải thoát. Cũng không hẳn như thế, dường như bay là sự thôi thúc của một thế giới khác đang hình thành trong hắn. Cái thế giới phi thực của linh hồn. Và những cô gái đã chết.
Cho đến khi mất hút
Khoảng cách giữa hắn và cô hai, cô ba, cô tư càng ngày càng xa. Đôi khi hắn không tìm thấy cảm giác của thể xác. Cô tư vẫn nhấp nhổm với cái visa ba tháng một lần và khái niệm quê hương của cô chỉ còn là người đàn ông bập bềnh ngủ với cô. Cô không làm thơ nữa. Mặc dù cô tư không bao giờ nghĩ con người có thể bay được như hắn, nhưng hai bàn chân cô cũng không tìm được cảm giác bấu vào mặt đất. Bởi thế cái mùi người của giống đực như một sự bám víu của thời gian vào nơi chốn cô nương náu. Nhưng người đàn ông mà cô muốn gắn bó đã tự tách lìa khỏi thế giới này. Hắn bảo: “Thái độ chính trị nào cũng bệnh hoạn”.
Trong lúc đó, cô ba vẫn miệt mài với cái mà cô gọi là nghệ thuật đích thực. Đàn ông hay hắn chỉ là một bối cảnh đôi khi không cần thiết. Dường như cô đã lầm lẫn giữa sự thánh khiết của nghệ thuật và cuộc đời như là chính nó. Sự tách bạch trong ý niệm cũng như sự dấn thân của cô thay vì làm cô đầy lên, đã dần tước bỏ những cảm xúc của cô. Cô cảm nhận được sự thất bại của mình, nhưng cô không nhận ra cái nguyên nhân của nó, mặc dù cô biết cô không phải là kẻ bất tài. Tuy nhiên, cô ba vẫn muốn đến với hắn và ôm cái xác của hắn và muốn nhìn thấy hắn chảy nước như cô tiếp tục vẽ mà không biết nẻo về của mình.
Cô hai bảo: “Dù sao, em cũng sẽ chờ chôn xác anh cho tử tế”. Hắn nói: “Không có gì quan trọng”.
N.V.