văn việt: Thơ Thường Quán

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Thơ Thường Quán

Cimetière Montparnasse, một trưa với Quỳnh

tặng chị Thụy Khuê, anh Lê Tất Luyện

tưởng nhớ anh Lê Đạt

Tiếng phong cầm từ giữa trưa quang sau cửa sổ

một thang lầu đổ sợi gió ban công

nghiêng đầu mái nâu phù điêu trắc bá

cây trăm năm người ngủ giấc vừa.

Tay khoanh ngực trần sỏi lăn nắng và chuông gió

trẻ thơ tay dắt người mẹ áo đầm

người vú bầu sơ cho em ngày sữa

vườn bóng ca rô

em đưa năm ngón

náo níu ngày hè lòng mình tư cánh

cà phê khuy trắng

rạ rơm chưa thả nổi ao hồ

đọng lắng mặt thu sơ loang lổ thả

bèo rơ bài hát vỡ lòng rồ

chàng đã đi xa ngoài tầm tâm ảnh

ngựa què về buộc gốc trúc xanh

phên liếp yến oanh tình tự lửa

nắng bâng quơ đốt tiết thu phân

tiếng phong cầm phong lữ

cá nghiêng trái nhỡn huyễn ngóng trời

rồi lặn biến

vào tăm bọt khoả thủy tinh tròng.

Người ngủ giấc đằm ngày khô ran

đụng tay bên này bên kia đều khe khẽ âm tiếng

phủ dụ bữa ăn trưa

trên khoanh váy bánh

nửa trái đào mơn

cốc men say lừ mắt

sẽ bỏ nửa ngày tan sở

cơn sốt bất thường

cuộc tương tư người đã đi khuất biệt

sau những hàng bia mộ

tươm tất chữ và phù điêu

ngó theo gió tất bật

hất rối nâu thôi để vậy, chẳng tháo gỡ

hậu cấu trúc đôi mình

hai ta trên dưới

sau lưng, Sartre với de Beauvoir

một nỗi dềnh thanh xuân Jean Seberg, trán ấy mày ấy

một chìm khuất sàn đá đen Sam Beckett ghi mấy chữ sổ tay

trốn lánh vườn sau tìm mải miết ác hoa

đồ bản Baudelaire truy tìm tưởng thôi đã bỏ cuộc.

Không thăm đủ người chữ, nhủ tình hẹn nguyên si trắc bá

nếu trưa mai chưa bỏ dở cuộc ngang chừng

sẽ đi lại, sẽ thăm lại

những bước chân thầm

trong bóng, hoài hủy bóng.

TQ May 04 2016

Neva

i. m. Joseph Brodsky

Vì người chẳng về được

nên tôi tới

vì người chẳng về được khi sống

nên sông này

vì người chẳng về được giờ tim nói, mình dừng đây nghe

nên giòng chảy muộn

vì người chẳng về được, khi vin tay thành cửa sổ nhìn dãy phố Brooklyn không ngủ

thoáng nhìn lần cuối

nên bây giờ băng trôi

vì ngưòi chẳng về được, quán cà phê hầm, đôi vai và người cổ cao gầy

những năm gió luà không tạnh

nên bây giờ manh giấy

vì người chẳng về được, thổi tắt những đầu nến lụn

nên bây giờ đường chữ rời

vì người chẳng về được, đúng giờ bình minh thành phố sống lại

nên bây giờ tôi đốt trong nắng sớm

vì người chẳng về được

tháp cao đứng nhìn xuống

vì người chẳng về được

cổ áo dạ, sao băng

vì người chẳng về được

một cuối đường huýt gió

5.5.2016

Southbank Melbourne, May 2016

for Quỳnh

Cây xáo động và chim gỡ rối

những lát đá đường đằm tĩnh chảy xuôi

nắng chưa lên, người chưa hiện

tay trần mùa hè, tượng tạc mùa thu

ngày xa khuất đó mây dường kín dày hơn, áo dạ kéo cao hơn

chiếc cổ ở khung cửa hải cảng cực Nam

một cột khói hải dương tìm tới

một tiếng dội cột buồm

những thủy thủ đốt lửa

nước réo cà phê trên bếp xanh lì lầm

ngày xa khuất đó Á Châu là một viền cong

sự trôi dạt và đắm, kéo dài hơn một cự ly

không nằm ngoài một đuôi mắt

nhưng chỉ có kẻ tín thành nhất may mắn thấu đạt

Ngôn ngữ mà những kẻ đứng trên boong tàu dò dẫm nghe ngóng

sẽ hiện trên hoa văn chiếc khăn

một sườn núi trải ra, một đôi tay mang tới

triêu dương để lại độ cháy nồng trên vòm trăng khuyết

tĩnh tịch dưới một đáy hồ

sóng đã thôi reo sau đêm gió chướng

tiết trời keo lại trên ngọn dương tùng

một mỏ chim cắn miếng trong trẻo

kêu rân vang ức ngực, sắc diệp lục

nguyên tố khởi sinh, kẻ đứng thù tiếp hương sương sớm

một đọt cau, một nương trà

Tôi từng đứng đó và em từng bay lượn ở buổi sáng ấy

khi gió vẽ những hình thù trên thềm cát

những hạt cát di động trong ánh sáng

Có gì trần trụi hơn cát, áo lá nào linh động hơn ngày thu, ánh sáng

chúng ta thả mặc phần trống của tương lai

căn phòng ngày đó, và chúng ta tới đây

chiếc cửa vòm những mẫu tự la tinh, những họa tiết mới

một ngày hỏa hoàng, ký ức cháy lên cùng đầu lưỡi hiện tại

sự thả mặc hẳn đã tìm được bầu trời lạ lẫm từ ái

những bạch dương, ngô đồng, bạch đàn, những hiền triết du sĩ

những thính phòng, chiếc bảng đen ký hiệu của phương hướng

Đó là một đêm đi về hướng Nam khi sao chớm hiên vườn học xá

thế giới không chỉ nằm trong ôm sách mới

đó là một chiều bày biện tiểu luận khai minh

không có gì ngoài tình yêu và không khí mà sống

đó là một tiếng gõ tay vào cửa, một đôi mắt sáng bất ngờ

đó là những mở tung mùa hè, không biết ai sẽ trở lại

với ai, ai sẽ nói gì, ai sẽ chọn

buổi sáng và đêm tối, để bắt đầu bước

cuộc bước đi trong âm tiết những câu thơ những đầu lá khởi thảo

trên gạch cũ, đá xanh, những kẽ nứt vôi và hắc ín

những con đường bên này sông và bên kia

chỗ mà tôi đang ngồi đây, trí nhớ

Treo bên kia, tháp nhà ga, những buổi sáng trước sáu giờ

tôi đã tới, bước xuống từ một khoang tàu

ngoại ô đại học, đi vào cửa ngỏ thành phố

những cửa sổ còn đóng, những ô lầu vàng đèn

sự kỳ bí của những mái lầu Collins Street, Queen’s Street

yên trong sương mù tháng sáu, tháng bảy

yên vị, như em những ngày mới quen

đã giúp gõ của thức sớm tôi, đúng hẹn

khuôn mặt sáng, trước bình minh, trước hiện tại, tương lai

con tàu mà, xem nào, chỉ có thơ ghi đúng tốc độ

đó là vòng quay trong studio, trước bản tin sớm

Strauss, Mendelssohn, Tchaikowsky

tây ban cầm Narcisco Yepes, những ca khúc tinh sương

của schubert, của những ai hai mươi

mây mù cửa sổ lạc vào từ biển

Tôi thả nổi nhạc cho làn sóng ngắn, ngồi hình dung

em đang sửa soạn một ngày ở căn phòng học xá

những ai đang sắp sửa một chuyến vượt thoát

bên kia biển, sóng dấp và giữa khơi ngấp ngấp ngoại tầm

không ai biết định mệnh của mình giữa những lưu vực tăm tối

giữa sự sống và sự biến mất là một thoáng tĩnh lặng

riêng tư, kín mật, chỗ của đôi tay cầm lấy vô hình

trao gởi cho lòng từ mà tim máy động hình dung

một triêu khúc, một chuỗi chuông reo, trên cao vầng trán

ngày đầu mà con người đứng dậy, tư duy, bao lâu xa, chốn mít mùng bếp lửa

Trí nhớ đánh nốt, viết trên trang ngày, bất ngờ

Dư âm ở cánh cửa đi vòng, sau thời gian, là nghe được

ca khúc, sầu khúc, tẩu khúc

Âm thanh trên đá khi chân đã đi qua

tri kỷ với thời tiết để dấu trên gân lá

đã rụng, hay còn bay, trời thu, dung nhiếp

linh hồn mình.

15.05.2016

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Thơ Thường Quán