Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 10 tháng 4, 2016

Bốn mươi năm thơ Việt hải ngoại (28): Vương Ngọc Minh

imageVương Ngọc Minh, tên thật.

Nguyên quán Hà Tiên. Sinh tại Sài Gòn. Vượt biên năm 1980 (thế kỷ trước) bằng đường bộ. Nhập quốc tịch Mỹ và thề chọn Hoa Kỳ làm quê hương thứ hai. Hiện sống thơ thẩn, vẽ vời ở San Francisco (Tiểu sử tự thuật)

Thơ Vương Ngọc Minh đầy sức lực; chữ dùng phóng túng. Anh có khả năng hài hước, mặc dù không gần lắm với u mặc. Các chủ đề chính trị, thái độ xã hội, phong cách châm biếm làm thơ anh trở nên khó đọc đối với một số người.

Anh gia nhập phong trào Tân hình thức do nhà thơ Khế Iêm khởi xướng từ sớm, khoảng năm 2000, nhưng hình như có một thời gian dài trở lại làm thơ tự do. Thơ giàu mô tả, đi sâu vào chi tiết, giọng điệu đôi khi buồn bã, chán chường, đôi khi vui tươi, linh động. Thơ anh nổi bật hơn từ khi trở lại với Tân hình thức giai đoạn sau. Tất nhiên không có gì chắc chắn anh sẽ đi tới cùng con đường của phong trào này. Bài thơ bộc lộ sự tìm kiếm, sự gợi mở và do đó có khả năng mở rộng các biên giới của một thể thơ nhất định.

Thơ Vương Ngọc Minh nhiều bài đạt tới sự thăng bằng giữa một bên là xu hướng phong cách một bên là tính chất phê phán mạnh mẽ, sự quan tâm đối với đất nước. Anh ít viết trực tiếp về các vấn đề thời sự và một số bài thơ của anh đôi khi cũng khó đoán được có xuất xứ từ đâu, được viết trong hoàn cảnh nào, và gởi đến ai. Chính điều ấy, chứ không phải là một ngôn ngữ tối tăm, đã làm cho một bài thơ đương đại trở nên khó tiếp cận hơn đối với độc giả.

Thơ Vương Ngọc Minh, hay Lưu Hy Lạc, cũng thuộc dòng hậu hiện đại, với đặc điểm: khuynh hướng xã hội; và khuynh hướng ấy không phải khi nào cũng dễ nhận ra. Trong những bài thơ không thành công, có một sự mất cân bằng giữa cái đã biết và cái chưa biết, giữa những chi tiết được mô tả đầy đủ và tính trừu tượng của sự vật.

Bên cạnh làm thơ, anh vẽ tranh. Ngôn ngữ của anh biến hóa như màu sắc, có nhiều chi tiết tiểu sử và, mặc dù không thật cụ thể, các yếu tố của nghệ thuật trình diễn, khả năng kéo dài hoặc thu ngắn một câu thơ, khả năng ngắt dòng và đổi nhịp bất ngờ. Thơ anh là thứ ngôn ngữ của lo âu, bất trắc lịch sử, bóng tối, được phối hợp nhịp nhàng, được chiếu sáng bằng bi phẫn, hài hước và những cảm xúc đương thời.

Văn Việt trân trọng giới thiệu.

 

 

 

NÀNG CÓ CÁCH CỦA NÀNG

 

tôi nhặt cây viết lên

nhìn vào trong ruột nó

những sự kiện đã không

còn đấy nhưng mặt khác

 

dưới đường mực bắt đầu

chảy xuống những từ ngữ

chiếc iphone 5s

đã chịu qua nhiều cuộc

 

thử nghiệm bên trong ruột 

của nó các sự kiện

vẫn đang tiếp tục diễn

ra với một mức độ

 

không lấy gì trầm trọng

lắm tiếng gà còn i

nơi thôn làng giữa thị

thành thậm chí và nơi

 

mặt đất tôi muốn nói

tiếng gà thời gian dành

cho các mái đầu thưa

qúi vị chiếc iphone

 

5s chưa hề thay

đổi tí ti ông cụ

nào cả dù có nằm

trên chuỗi chuỗi sự kiện

 

đi chăng nữa trong ruột

của đường mực chảy xuống

những từ ngữmặt khác

đã chịu qua nhiều cuộc

 

thử nghiệm vẫn i tiếng

gà nơi thôn làng thậm

chí giữa thị thành và

các sự kiện ôi của

 

ngày hôm qua vẫn còn

nguyên với ngày hôm sau

với thời gian đúng vậy

tôi muốn nói thời gian

 

trong ruột của thời gian

nhiều sự kiện không còn

đấy nhưng mặt khác các

sự kiện khác sẽ tiếp

 

diễn trong một không gian

có trầm trọng lắm hay

không hoàn toàn tùy thuộc

vào tính cánh phi tuyến

 

tính của nó nhá!

 

CHỜ NGUYỄN THẾ HÙNG GHÉ ĐI UỐNG RƯỢU

 

.. tôi về côn sơn

nguyễn trãi dường biết

mình sắp chết

hễ chạng vạng liền lấy bản gốc

bình ngô đại cáo

ra đọc

thấy thương lắm

tôi nấu cháo bò cho ăn

ngoài chí linh

khắp đồng cúc đại đóa nở

tràn ngập

mùa đông năm sau tôi làm bài thơ

thể tự do đầu tiên

bằng chữ quốc ngữ

nhân nguyễn du ghé chơi

mang ra đọc

du không bình phẩm nhưng tỏ cực kì đồng thuận

tôi xuống lục tỉnh

cha con trịnh cán

trịnh khả

không ngừng hoang dâm

lê thị huệ

chỉ gió ở vịnh xiêm la

mạnh khủng khiếp

mỗi chiều tôi đều đứng ngó biển

nguyễn thế hùng hỏi ông định gửi message gì

ở đây

tôi đáp chả message gì cả

nghe có tiếng cười khẩy

dội lại

đã từng dong ngựa một cách lì lợm

cùng nguyễn trãi

tôi phát bật khóc

thành tiếng

mây bữa đó

và nhiều năm sau hễ mỗi lần tôi đứng ngó biển

giạt hết về phía trước

vừa nãy giọng nguyễn trãi rít lên

người tôi nổi gai ốc

liền vội vã ngược lối tắt

chạy

cây hai bên lối run phần phật

cắn răng

một ngày tháng 5 em xách nửa nồi cá ngừ kho mía

tôi đang ở quân trường đồng đế

không như truyện kiều có message này

nọ

tôi mặc tã cho nguyễn du

mang giày bốt cỡ 11 rưỡi

do mỹ sản xuất

người việt nam nói chung bấy giờ

chưa biết oatmeat là gì

nhớ lời nguyễn trãi dặn đừng ghi công gì cho trãi

đeo khẩu cạc bin m1 trĩu bên vai

em trỏ trỏ

nói - đấy mệnh, anh ơi!

song

đâu đã hết

con cái chúng tôi hiện xài

độc samsung galaxy s5

cho chúng thấy ngay đến cả cha già dân tộc

chúng cũng chẳng màng. thế

thế!

 

 

CHUYỆN GÌ VỪA XẢY RA

 

khi đấy chuyến xe điện

đang băng ngang thành phố

 

damn!

every day i’m out there

sự dịch chuyển luôn làm mục ruỗng

tất thảy

 

thoắt cái chúng ta nằm trong quan tài

how!

mỗi người với độc bộ đồ

ăn ý nhất

 

hãy câm mõm lại

đôi giày cũ bao giờ cũng mềm

cho ta phóng những cú khá cao

 

wow

thỉnh thoảng chúng ta sẽ ngứa

tàn bạo

 

nhưng đừng lo

thủ mày mặt nom

lúc nào cũng hệt kẻ chỉ chuyện chú

sự dâm đãng

 

làm lẽ sống

 

trời ạ!

những gã đĩ đực gặp trên đời

chúng luôn muốn thằng nhỏ của tôi

(i want the little one dude

 

in fact)

khi nghĩ về việc sẽ giết lũ gián

để không còn khó chịu nhìn

chúng bò lổn ngổn

 

ngang qua người hằng đêm

điều đấy đủ khiến “beat the shit

out of me

 

man!”

chim báo bão ở đây không bao giờ

biết đâu ngỏ cụt

đâu đường dài

(how to learn to live apart!)

 

sự thực sống đến nay

từng chứng kiến hơn chục con nai

bị đụng giữa highway

đêm như ngày (motherfuckers)

 

hiện tại

bất kể mọi giờ

giấc

trên đường ray

 

(yeah!) không vọng nổi hồi còi

chuyến xe điện vẫn tiếp tục

băng ngang thành phố

 

- ờ

mày bắn chết hết khủng long

ở việt nam chưa?

w… what!

face to face (thôi đi

đừng có nói với tao - i’m

 

too old for this!)

nhá!

 

 

YEAH.

.. gửi đinh hồng nghi.

 

sống (like i said) một cách tinh tế

thì đừng bao giờ đi lí tới chuyện bao đồng

chuyện về các cái (nhạy cảm)

 

nói thẳng ra những chuyện

với tính cách phù phiếm

 

sống như thế

quả thực đủ để trở thành người canh giấc ngủ

cừ khôi

của chính mình

 

hiện tại (cá nhân tôi đang sống hoàn toàn vô tư)

tôi khám phá ra nọ nay mình đã áp ứng

tích cực

ít nhất ba điều - thứ nhất: triệt tiêu hẳn việc cứ thấp thỏm giữa đêm

và ngày

thứ nhì: tự gia tăng lòng mẫn cảm (chuyên chú ôm đồm bóng tối)

thứ ba: dù chỉ tiếng chắc lưỡi nhỏ (của gián chẳng hạn) cũng bật dậy

ở tốc độ cực nhanh

 

đồng thời tôi còn nghiệm thấy

dẫu vậy

hơn hết cả ba điều trên

là một đòi hỏi (đầy sống mái) tự lúc nào?

tôi đã không còn trông cậy vào sự run rủi

 

rốt cùng

nào có biết chỉ việc quên giờ khắc đi

mọi cánh cửa vào 4 giờ sáng đã mở rồi…

 

 

SÁNG THỨ TƯ

 

sáng nay trong đầu
giai điệu “ballet
suite từ – the nut –
cracker” của tchai –

 

kovsky cứ dợn
qua/ lại vào buổi
sáng nay như những
ngày này thiệt – tôi

 

chỉ việc ăn không
ngồi rồi! và vì
sự ăn không ngồi
rồi hắn đã khiến

 

cho thân – tâm luôn
cảm thấy tưng – một
cách hưng phấn hết
sức. đừng ai nói

 

việc ăn không ngồi
rồi sẽ không có
cửa cho hạng – kẻ
như tôi nghen. vào

 

những ngày này phải
như buổi sáng nay
khi mà giai điệu
“ballet suite từ –

 

the nutcracker”
của tchaikovsky
cứ dợn qua/ lại
trong đầu khiến tưng

 

hết sức – thiệt! chỉ
muốn ăn không ngồi
rồi miết – anh iêm
ạ!

 

 

VẼ CHUYỆN

 

tôi hứa với cô – mùa
xuân này sẽ về thăm
quê. ghé đà nẵng trò
chuyện (không – tôi chỉ lắng

 

nghe!) với cô – hòng cho
nốt một câu chuyện. cô
vẫn nói với tôi – cô
biết nhìn người và luôn

 

hi vọng – tôi nói tôi
không biết – cũng như không
hề nghĩ xa xôi thế
nhưng tôi luôn hiểu – hết

 

thảy những điều cô nói …
tôi đang dông thìa khuấy
café gõ vào thái
dương. nhớ lời hứa với

 

cô – sẽ về thăm quê
vào mùa xuân này. ghé
đà nẵng. ngồi uống với
cô buổi café – nói

 

cho xong nốt một câu
chuyện (không – chỉ lắng nghe!)
đài radio f –
m. địa phương đang phát

 

bài “she belongs to
me” của bob dylan
tôi nghĩ – thật tuyệt khi
mùa xuân này về thăm

 

quê – ghé đà nẵng gặp
cô. ngồi café. lắng
nghe cô nói – vâng! tôi
luôn hiểu hết thảy điều

 

cô nói!

 

 

CHUYỆN ĐỢI

 

tôi nghĩ không nên nhiều
lời với lũ thời gian
có nói gì với chúng
cũng vô ích nghĩ vậy

 

tôi hùng hổ nói thẳng
ra “tao không nhiều lời
với bây vô ích lắm!”
nói xong tôi không bỏ

 

lỡ cơ hội hùng hổ
bởi không phải lúc nào
cũng có cơ hội hùng
hổ mà thời gian nói

 

gì với chúng thì phải
nói thẳng ra nghĩ vậy
tôi nói “tao không nhiều
lời với bọn bây vô

 

ích giờ đây đang là
buổi bình minh không phải
muốn hùng hổ là hùng hổ
được muốn có cơ hội

 

là có được cơ hội …”
còn đang hùng hổ tôi
nói nói lũ thời gian
đâm ngang – dữ hôn! làm

 

hết hứng!

 

 

HỄ NÓI TỚI TÌNH. PHẢI KỂ TỚI HOA HỒNG!

 

Muốn làm bài thơ tình
nhưng chần chừ mãi do
không biết đâu đầu mối
của tình sau tình trước
giữa chừng ý nghĩ làm
bài thơ tình bốc hơi
tôi lại phải loay hoay
dò xem đâu đầu mối
của tình trước tình sau
giữa chừng thấy thực khốn
nạn cái thân tôi khốn
nạn cho cái gọi cuộc
tình từ giờ cho tới
khi nhắm mắt cũng chả
có một ai chung thân
cả không có cái gọi
người tình tôi lẳng lặng
đứng nhìn ý nghĩ làm
bài thơ tình bốc hơi
giữa chừng thì đầu mối
của tình sau tình trước
hé lộ dần tôi lại
loay hoay chần chừ nhưng
lần này cứ hỏi đi
hỏi lại “vậy phải bắt
đầu từ đâu? để được
kể là đầu mối của
tình sau tình trước đây!”

 

 

NHIỀU NĂM RỒI VẪN VẬY

gửi đinh thị như thúy


ở trên giường. cho tới
quá giữa đêm thì phát
trăn trở (!) chỉ vài giờ.
khái niệm thời gian trong

đầu dợm biến đi. quái!
tôi lại nghĩ – trời sáng
ra. có lẽ điên tiết
lên. sẽ trở lui trăn
trở trở lại trên giường.
cho tới quá giữa đêm
nữa. chữ hiện đầy đầu. 
đã gần hết tháng ba
tôi ngẫm. nghĩ – không thể
đối xử tệ với chữ
được. hãy ngồi xuống. đường
hoàng sắp. xếp chúng lại
quái! bao giờ cũng câu
“nhưng tại sao tôi có
mặt ở đây?” nhắm. thực
không khéo sẽ trăn trở
trở lại trên giường (!) tôi
phát nhận thấy có một
điều lạ – trong lúc sắp.
xếp chữ. hình ảnh về
cái khoảng cách sống/ chết
cứ hiển hiện ngay những
lúc tôi trăn trở trên
giường và. khi đấy. luôn
luôn có con chim ưng
bay lượn nơi hai hốc
mắt!

 

 

AI DA

 

chuyện suy nghĩ từ giờ
coi như tôi biết mình
không thể đánh liều được
nữa nọ nay hễ suy
nghĩ về bất kì chuyện
gì cứ thế đánh liều
nguyên nhân chính một phần
luôn luôn la ối có
điều chi trên đời mà
chả dời đổi được chỉ
có bổn tánh là khó
dời đổi thôi ôi quả
dễ sợ từ giờ phải
biết mình không thể đánh
liều suy nghĩ về bất
kì chuyện gì nữa nọ
nay quả dễ sợ hễ
suy nghĩ về bất kì
chuyện gì cứ thế đánh
liều bởi luôn luôn cho
sông có khúc người có
lúc vầy lúc khác nhưng
kể từ giờ nên biết
mình không thể đánh liều
được nữa đành rằng bổn
tánh thực khó dời đổi
nhưng giả như nguyên nhân
chính là vì do suy
tường tận thấy thì ối
ở đời quả lấy gì
làm chắc. hử!

 

 

 

THÁNG TƯ 30

 

không ai chế ngự được
sự buồn vui nơi mình
suốt đêm rồi tôi cứ
hết trăn qua trở lại

 

“điều mà có thể cho
là chiến thắng ở cái
ngày 30 tháng tư
đã phải khiến một số

 

người vui cũng đã khiến
một số người buồn*” buồn
không ít phần tôi tôi
bày tỏ rồi rằng không

 

ai chế ngự được sự
buồn vui nơi mình thành
suốt đêm rồi tôi cứ
hết trăn qua trở lại

 

ôi cả đêm rồi và
còn những đêm càng về
gần ngày 30 tháng
tư với tôi quả sẽ

 

là những đêm cực đáng


chán!

* ông võ văn kiệt phát biểu đại khái thế.

 

 

BỐN THÔI*

Lưu Hy Lạc

ngày nào giáp mặt
nhau tôi sẽ lên
giọng thầy chùa- này
em ơi nhỏ nhẹ

giùm đi đứng làm
ơn dấu cái giọng
thầy đời này ai
cũng biết dè sẻn

đúng lúc lúc tay
bắt mặt mừng thì
liền tủi cho cái
giọng thầy chùa này

tuổi này tên này!
sao còn mở miệng
lên giọng thầy đời
này ai cũng biết

ăn miếng trả miếng
lại cũng giọng thầy
đời này quả khổ
hơn chó tóm lại

hơn thua chả ăn
thua gì thì ngày
nào giáp mặt nhau
nhớ nhắc nhỡ giùm

khi đứng lên đi
về cũng phải biết
đừng tưởng bở cái
giọng thầy chùa này!

mà ở đâu làm
ơn ở yên đi.

* tên nhân vật truyện của Võ Phiến

 

 

YO, HÀ- NỘI

Lưu Hy Lạc

 

Kịch diễn, bao giờ cũng dựng dàn ngay giữa thủ đô

(cha bảo dàn dựng thì không sập*) -

cánh gà chia hai phần phải,

trái

nơi não bộ gồm cái Linh/ cái Thư/ cái Thuận/ cái Hoài.

 

Màn vén lên – một chiếc bóng của nhiều bóng người –

những bóng ma -

nhạc nền kiểu cải cách;

mười ba nhân vật lần lượt đi ra.

 

Thử tưởng tượng, vỡ kịch chấm dứt ngang mặc dù kịch bản dài bất tận (lưu ý: sẽ công diễn lại, ngay phía cánh gà, khâu cấu kết được diễn đi, diễn lại; phần đối thoại pha chất phác, cũng có thể viết lại kiểu tỉnh thành – theo lối thị dân Hà Nội bây giờ.)

 

Mặt tiền trường, thử tưởng tượng – đèn treo trên những con chữ cứ lộn sòng, hai mặt.

Phía sau hậu cảnh nhiều dàn dựng.

[Màu tro-khói, chết lẫn bên màu lam; màu tối vá đồng điệu lên khoảng cách bất bạo động] phông cùng trần khéo éo le một màu đỏ,

sẫm.

(Và vẫn một chiếc bóng của nhiều bóng người –

những bóng ma).

 

Toàn bố cục (thật ra) là màu xám của biển –

của nhiều thành phố,

động (vai chính sống lẩn lút.)

của người ở cùng chuột –

của những ngày – nhiều ngày thật ảm đạm –

cùng những đám mây lêu bêu trôi trong đầu,

trong trời.

 

Của mắt mở nhìn Hà-Nội bây giờ ba hồi thật, ba hồi kịch.