Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ái Điểu
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Albert Camus
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anna Schmid
- Anne Carson
- Anne Cazaubon
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Anne Nguyễn
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Artem Sakharov
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Chân
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bảo Tích
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Bill Hayton
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bùi Huy
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cameron Shingleton
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles S. Kraszewski
- Charles Simic
- ChatKP
- Chau Doan
- Châm Khanh
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- Cư sĩ Minh Đạt
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- duyên
- Duyên Anh
- Duyên Khánh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Lê Vũ
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Bích Thuý
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thái Bình
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E. M. Forster
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Henry
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Georges Condominas
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Diễm
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hôn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Sơn
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Bảo
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hứa Lập Chí
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Kenzaburo Oe
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Kha Tiệm Ly
- Khải Đơn
- Khái Hưng
- Khaled Juma
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuất Thu Hồng
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kobayashi Issa
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Hạnh
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Lenin
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Leonardo da Vinci
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Hùng Vĩ
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Tana
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Lợi Phan Mai
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Lý Gia Trung
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Madlovics Bálint
- Magyar Bálint
- Mahmoud Darwish
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Lý
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Manuel Casimiro
- Mão Xuyên
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Marguerite Duras
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Minh Tự
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nadine Murtaja
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghĩa Đặng
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Kim Khôi
- Ngô Kim-Khôi
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Lực
- Ngô Mai Phong
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Thị Thu Ngần
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Việt Trung
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyễn Bính
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Ngân Vi
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyễn Kim Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Thịnh
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Đức
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Phương
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nguyệt Cầm
- Nguyễn Nhật Lệ
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Như Mây
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phan Quế Mai
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Chánh
- Nguyễn Quốc Chính
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Tấn Trung
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyễn Quốc Vương
- Nguyễn Quỳnh Hương
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Hồng
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Kim Thoa
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thái
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thụy Anh
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn An
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyên Việt
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Dũng
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Vượng
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Thanh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavel Basynski
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Bradshaw
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Trứ
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Chương
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khánh Duy
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Điệp Giang
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Dương Hiệu
- Phan Đan
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Chú
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Quỳnh Trâm
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thanh Sơn Nam
- Phan Thanh Tâm
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Trọng Văn
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- phap
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phi Hà
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Âm
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Phương Xích Lô
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Dao
- Quỳnh Hợp
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rachel Adams
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- San Phi
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stalin
- Stefan Dege
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tawfiq Zayyad
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Bình
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Phan Vàng Anh
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thẩm Hoàng Long
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thích Quảng Độ
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiền Zen Paul Vân Thuyết
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thọ Nguyễn
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thơ Marie Howe
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiêu Toàn
- Tiểu Tử
- Tiểu Vũ
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tobi Trần
- Tom Fawthrop
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Bình
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Thắng
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Nguyên
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Mẫn
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Hoa Tranh
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Thu Hoài
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Chung
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Kiêm
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trung Dũng Kqđ
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thanh Thuận
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyên
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Astafyev
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Vladimir Voronov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Trọng Phụng
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Hỗ Ninh
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wiesiek Powaga
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Władysław Reymont
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ỷ Lan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yên Thao
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Yosano Akiko
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
CỬA ĐỊA NGỤC
Truyện
Nguyễn Viện
(tiếp theo và hết)
11.
Mặc dù mùa mưa đã đến, nhưng những gốc mì mất tinh khí dần dần héo úa. Những củ mì trong lòng đất cũng teo tóp lại cho đến khi chỉ còn là một búi rễ xơ xác. Đám đông giải tán và quên dần câu chuyện tầm phào hão huyền của người đàn bà kỳ quái bên kia sông.
Nhìn người đàn ông trầm mặc cuối cùng ra đi, con ma già bần thần hỏi:
Ngươi từ đâu đến?
Từ một hạt bụi.
Ngươi man khai ước lệ.
Thế ông cho rằng tôi từ đâu đến?
Kẻ đã sai ngươi.
12.
Người được chọn. Trong thế giới của người, gã bước đi bằng một cặp nạng. Người ta bảo rằng gã có năm chân. Trong hai cái chân ngắn, có cái chỉ độ hơn một tấc. Ấy là lúc máu huyết sung mãn. Gã vẫn cho rằng cái chân ngắn mới thực sự quan trọng. Bởi đó là cái chân có thể đưa gã đi xa nhất.
Ngươi đã đi những đâu?
Ông bảo thế giới xa hay gần?
Ngươi đã đi đến tận cùng chăng?
Vừa thoát ra khỏi cuộc chiến tranh chín năm, gã lại phải lao ngay vào cuộc chiến dằng dai thêm mười chín năm nữa. Viên đại bác cuối cùng trong cuộc chiến tranh ấy bắn vào thành phố đã chặt đứt chân phải của gã. Gã không thể không chửi thề. Và từ cái ngày mắc toi mắc nợ ấy, gã luôn luôn chửi thề. Gã địt mẹ mọi người và địt mẹ cả hòa bình. Gã nói sự sợ hãi là bi kịch lớn nhất của con người.
Lê la khắp nơi, gã bảo đại hùng, đại dũng, đại từ bi của đức Phật là nói sự thật và làm chứng cho sự thật. Hãy đòi hỏi sự thật như một công lý. Nhưng sự thật bị che giấu và sự thật là hiểm họa. Gã địt mẹ sự giả dối công nhiên và tất yếu của cuộc sống như một thứ chân lý. Gã địt mẹ cái hiểm họa của toàn bộ đạo đức của những mưu cầu tiến thân. Gã địt mẹ sự vong thân do nỗi sợ hãi.
Người ta bảo gã là một thiền sư bụi đời. Gã có ăn chay bao giờ đâu. Gã cũng đâu kiêng cử gì tửu sắc. Nhưng một vài vị lẩm cẩm vẫn cho rằng, gã thức ngộ. Bọn trẻ con lêu lổng cơ nhỡ trong những căn nhà tình thương thích gọi gã là bố già. Gã nói: Cấm hèn. Không hèn thì đánh lộn, bố có đánh lộn được không? Thế chúng mày bảo đánh lộn là anh hùng à? Thưa bố, có thằng cha anh hùng nào mà không đánh lộn không? Ừ đúng, nhưng tao bảo có một thứ anh hùng mà không cần đánh lộn. Thôi bố uống rượu đi. Thời của bố đã qua rồi.
Mỗi ngày tụi nhỏ đi đánh giày, bán báo về đều mua cho gã một xị rượu trắng. Gã uống và chửi thề. Gã nói về quá khứ về những anh hùng đã hèn như thế nào. Cái anh hùng thì không cần phải học, nhưng cái hèn là những kinh nghiệm quí giá cho sự tồn tại và thăng tiến. Gã bảo lịch sử loài người đầy rẫy những cuộc cách mạng, nhưng chưa có cuộc cách mạng nào chống lại sự sợ hãi. Sự bất ổn thường xuyên của con người không phải ở những bất công mà ở sự sợ hãi. Cuộc cách mạng căn bản và rốt ráo nhất cho mọi cuộc cách mạng vẫn ẩn sâu dưới dòng chảy suy vong. Bởi thế, gã bảo, tao địt mẹ sự suy tôn con người.
Người ta qui kết cho gã tội sách động chống phá chính quyền và bỏ tù gã.
13.
Người đàn bà gác từng cây gỗ xuyên qua hai bức vách làm thành cái giá. Bà đốt một nén hương thành kính cắm dưới đất, rồi khệ nệ chất lên đấy bốn cái bao bằng sợi ni lông đựng hài cốt người. Bà nói, hãy ở tạm đấy chờ tôi tìm thân nhân rồi về quê quán. Con ma già bảo:
Việc này cần đến ngươi.
Tôi sẵn sàng.
Hãy báo mộng cho gia đình họ nhưng đừng làm họ sợ hãi.
Tôi hiểu.
Con ma què nhìn người đàn bà giây lát rồi đi.
Điềm báo thứ nhất: Người đàn ông bị rượt đuổi bởi những tiếng hò hét. Tiến lên đi. Xung phong đi. Hắn tiến lên tay lăm lăm khẩu súng, băng qua những đám cỏ tranh cao lút đầu người, hắn tiến lên mãi, tiếng hò hét vẫn rượt đuổi sau lưng. Cho đến khi cả thế giới im bặt, hắn vẫn xăm xăm đi tới. Trước mặt hắn là một vách núi dựng đứng. Sau lưng hắn không một ai. Xung quanh hắn toàn cỏ tranh. Bỗng dưới chân hắn đất sụp xuống. Khi kịp nhận biết thì chân hắn đã đạp vào một bàn chông có móc. Đau muốn ngất, hắn kêu la cầu cứu. Nhưng cả thế giới đã im lặng. Bình tĩnh lại, hắn chĩa đầu súng xuống bàn chân, lẩy cò. Thoát khỏi cái bàn chông, hắn cố lết lên khỏi miệng hầm thì ngất xỉu. Máu từ chân hắn chảy ra mãi làm thành cơn lũ. Cơn lũ vẽ một đường đi chín trăm dặm qua những thành phố, làng mạc.
Giữa đêm, người đàn bà tỉnh dậy và không thể nào quên được con đường vẽ bằng máu.
Điềm báo thứ hai: Cơn mưa sầm sập trong rừng. Cơn mưa làm ngập hầm trú ẩn. Hắn chui ra ngoài. Con rắn buồn trên cành cây thả mình xuống mổ vào gáy hắn. Đùa một chút. Hắn mê đi và quên tất cả. Hắn không biết tại sao hắn chết. Con rắn treo mình thành cái chấm hỏi, rồi tiếp tục trò chơi bằng các ký tự.
Những ký tự nằm trong trí nhớ của người em trai. Uống café sáng, người em trai bị ám ảnh bởi các ký tự , cậu tẩn mẩn ghép các ký tự lại với nhau và đọc được như sau : ngày 17 tháng 5 anh đã chết dưới gốc cây bằng lăng gần bến đò giao liên số 8 trên sông Vàm Cỏ.
Điềm báo thứ ba: Lúc mười một giờ đêm, cả nhà ông trưởng thôn gồm tám người vừa lên giường nằm thì nghe tiếng đập cửa, liền sau đó là tiếng nói oang oang quen thuộc của ông cụ nội vừa mới qua đời: Này, thằng cả nó mất ở chiến trường Tây Nam, đến nhà bà Sáu Khùng mà xin hài cốt nó về. Khi họ mở cửa ra, không thấy một ai ngoài con chó vẫn còn vẫy đuôi dưới bậc thềm và lục khục mấy tiếng quyến luyến trong cổ họng.
Đêm ấy, cả dòng họ nhà ông trưởng thôn sống rải rác khắp nơi đều được nghe lời báo tin tương tự.
Điềm báo thứ tư: Buổi chiều lặng gió. Cô gái ngồi đọc thư dưới gốc cây. Một chiếc máy bay lướt ngang bầu trời quẳng nốt quả bom thừa xuống đất. Quả bom rơi đúng chỗ cô gái. Một tiếng nổ. Người cô bốc cháy. Cả cái cây dầu to lớn cũng bốc cháy. Ngọn lửa lan rộng. Từng làng mạc bốc cháy. Khi lan đến ngôi nhà của lão xếp ga cách đấy bảy trăm cây số, ngọn lửa biến thành mười tám ngọn nến cắm xung quanh giường lão. Và người nằm trên giường lúc ấy là cô gái mà lão yêu. Cô gái đã thề sẽ chung thủy với lão suốt đời.
Lão biết rằng, cô gái sẽ dẫn đường cho lão tìm được nắm xương tàn của cô như một niềm tin còn sót lại trên thế gian.
14.
Người tìm đường.Viên chấp pháp nhìn gã chống nạng mệt nhọc vào phòng xét hỏi một cách khinh khỉnh.
Ngồi đi.
Gã lẳng lặng ngồi chờ đợi.
Anh hút thuốc không?
Cám ơn.
Các cháu có thường viết thư thăm anh không?
Không.
Thế còn các bạn anh?
Tôi có nhận được thư hay không thì các anh biết nhiều hơn tôi.
Viên chấp pháp lườm gã.
Tôi muốn anh thành thật.
Anh cũng biết là tôi luôn nói sự thật.
Anh biết đấy, chúng tôi có chính sách khoan hồng cho người thành khẩn khai báo.
Chẳng phải là tôi bị các anh bắt vì nói sự thật?
Hãy cho tôi biết phương thức tập hợp lực lượng của các anh?
Anh hỏi “các anh” là ai? Ở đây hay ở bất cứ đâu, tôi lúc nào cũng là người sống bản năng và cá thể. Tôi không có bầy đàn.
Tôi khuyên anh đừng nói xỏ xiên.Tôi hỏi lại: phương thức tập hợp lực lượng?
Tôi nói rồi, tôi không sống bầy đàn thì tập hợp lực lượng làm cái gì.
Tôi để cho anh suy nghĩ.
Nói xong, viên chấp pháp bỏ đi.
Người quản giáo vào.
Đi theo tôi.
Gã bị tống biệt giam trong căn phòng tối bề ngang một thuớc, bề dài hai thước bao gồm cả một cái lỗ để tiêu tiểu. Gã tự nhủ, nếu ta không nói, ta sẽ quên tiếng người. Nhưng ta phải nói cái gì, cho ai trong cái thế giới câm lặng u tối này.
Những ngày đầu, gã la hét và chửi bới để khỏa lấp sự trống trải và phân biệt được ngày đêm bằng hai suất cơm trưa chiều. Sự nhàm chán làm cho gã bải hoải và tê liệt dần. Gã nghĩ đến Đạt Ma diện bích chín năm, nhưng gã nào muốn con đường tịch lặng giải thoát. Gã cần nói và phải nói để xua đuổi lũ chuột và gián. Gã cần phải tồn tại trước hết như một con vật. Mùi hôi trong căn phòng nồng nặc. Tại sao lũ chuột cống sống được trong những ống cống thối tha? Tại sao những con gián vẫn bay lên được từ hầm cầu tiêu? Gã lại nghĩ đến Đạt Ma, đạo Phật bảo vô chấp thì không hệ lụy. Để tâm không thì chẳng vướng bận. Gã nhất thể hóa với không gian sinh tồn. Gã biến thành chuột thành gián và gã cảm thấy điều ấy là đạo.
15.
Đạo. Cô gái H’Mông đi qua những phiến đá cổ bỏ rơi lại tiếng hát:
Con gà trống gáy bên sườn núi
Tiếng gáy rơi xuống vực
Con trâu cái lặn lội dưới khe
Tiếng suối buồn như mây xám…
Người đàn ông mắt xanh đã rời bỏ non cao, hắn về đồng bằng chôn hũ rượu. Trước ngày xuống núi, cô gái vẫn quẳng quả rừng cho hắn tìm hắn giữa đêm và cho hắn cả thân xác cô. Cô bảo, trời tối thì ma quỉ cũng tối, không ai thấy việc làm của cô.
Em là đêm. Hãy đi vào em như đi trong đêm.
Nhưng anh là ngày.
Cô gái cởi áo bịt mắt hắn. Mùi cô gái nồng tối. Hắn biến thành đêm ôm lấy cô. Trên phiến đá cổ vẽ đường đi của con rắn, con rắn chui vào bụng cô.
Người đàn ông đi không từ biệt. Cô gái mang con rắn trong bụng tìm một gã trai trong bản làm chồng. Cô vẫn đi qua những phiến đá cổ tìm kiếm giấc mơ hoang dại và phát hiện được một phiến đá mới có hình họa chùm sao bọ cạp. Cô biết đấy là bản khắc của người đàn ông mắt xanh. Cô không hiểu ý nghĩa của nó nhưng cô vẫn muốn phụ họa vào nỗi niềm ấy bằng một cái bùa mang hình đứa bé nhảy múa.
16.
Chùm sao định mệnh. Một trăm ngày hít thở linh khí của núi cao và đọc sách thánh hiền, người đàn ông mắt xanh cảm thấy vương đạo đã lỗi thời. Tu thân và minh đức để cảm hóa trời đất và lòng người không phải là cách để tranh đoạt quyền lực. Hắn gom tất cả tứ thư với ngũ kinh cho vào bếp nấu một nồi nước, pha ấm trà đặc. Mùi của cô gái đêm hôm trước vẫn còn phảng phất, uống ngụm trà nóng, hắn khà một tiếng, cả cõi người ta bâng quơ những chuyện vặt.
Phủi đít đứng dậy, hắn ôm bọc củ mì khô đón xe về làng cũ.
Năm ấy, làng quê thất mùa. Hàng gốm truyền thống của làng cũng ế ẩm bởi không cạnh tranh nổi với sành sứ Trung Quốc bóng bẩy. Dân làng đói khổ. Một số trai tráng bỏ quê lên thành phố làm phu phen thời vụ kiếm ăn. Những cô gái cũng trôi dạt khắp các nhà hàng quán nước làm thuê làm đĩ. Các cụ buồn phiền bảo khí vận của làng đã hết.
Nhìn thấy sự đổi thay nhanh chóng trong dân tình, người đàn ông mắt xanh mừng thầm trong lòng. Hắn nghĩ, thời cơ đang đến.
Chôn kỹ hũ rượu phía sau nhà, hắn lân la chuyện thế sự đông tây kim cổ với các cụ. Hắn bảo, xưa nay những biến chuyển lớn trong thiên hạ không phải xảy ra trong triều đình, mà đến từ nhân dân. Giữ thuyền cũng là nước, mà lật thuyền cũng là nước. Nhưng nhân dân chỉ là một sức mạnh bất định. Chính trị là cách nắm giữ được sức mạnh ấy. Các cụ khen hắn sắc xảo. Có một thanh niên đang làm việc ở Đông Âu về thăm nhà nói với hắn: Học Lưu Bang không đủ, phải học cả Machiavel. Làm bộ chẳng quan tâm, nhưng hắn nhớ tên Machiavel.
Cuộc truy lùng Machiavel của hắn bắt đầu từ các thư viện. Không có một quyển sách nào ký tên Machiavel. Hắn lê lết tới các tiệm sách cũ, cũng không có. Một chủ tiệm mách gã, sách này người bạn hắn có nhưng viết bằng tiếng Pháp.
Anh đọc được tiếng Pháp không?
Gã ậm ừ :
Ông giới thiệu tôi gặp người ấy được không?
Được. Nhưng bạn tôi khó tính đấy.
Cái khó tính của bạn ông để tôi lo, ông giúp tôi làm quen anh ấy.
Trên đường đi, hắn ghé mua chai rượu biếu người có sách.
Anh cần Machiavel để làm gì? Ông này cổ điển rồi.
Tôi muốn đối chiếu với Khổng Tử.
Hắn mượn được sách mang photocopy. Trước khi về làng, hắn mua thêm cuốn tự điển Pháp-Việt.
17.
Tiết lập đông, âm khí trưởng thành. Về chiều, cuối chân trời sắc tím thẫm. Con ma già bảo :
Điềm bất tường.
Còn bất hay đắc gì nữa trong thế giới này.
Ừ, đôi khi ta vẫn lẫn lộn âm dương. Nhưng ta bảo thật, những gì ngươi muốn trong thế giới của người sống đã sắp xảy ra.
Cần phải thế, để con người nhận ra ma quỉ trong lòng họ.
Lẽ ra, chúng ta cần phải chết thật sự.
Đó cũng chẳng phải là điều chúng ta muốn hay không muốn.
Người đàn bà cầm một bó hương to, quay mặt về hướng tây, cúi đầu khấn vái:
Hồn ở trên cao, hồn ở dưới thấp. Hồn mất hồn còn. Chứng giám lòng tôi. Mọi nỗi tang thương xin chôn xuống vực. Mọi niềm ai oán xin đổ xuống sông. Có linh có thiêng nghe tôi tịnh độ. Có phúc có phần thì vào cửa Phật.
Bà chậm rãi cắm từng cây hương xuống đất xung quanh nhà. Con ma già nói:
Chúng ta nên bước vào trong.
Những cây hương cháy rất chậm nhưng khói tỏa ra mỗi lúc một lớn che khuất cả căn nhà.
Từ phía bên kia sông, một đám đông toàn đàn bà con gái lũ lượt kéo sang. Trên đầu để tang trắng, họ vừa đi vừa hô hoán:
Lấy oán trả oán. Giết người phải đền mạng.
Họ đi ngang ngôi nhà nhưng không thấy ngôi nhà. Họ cứ đi về phía trước. Tiếng hô của họ lặp đi lặp lại chập chùng xao xuyến và nó đọng lại mãi trong không gian. Mỗi khi có gió thổi qua, ai đi qua vùng này, đều nghe thấy những tiếng ấy rung lên.
18.
Người đàn bà mang tang. Bà đeo một túi vải màu xanh áo lính. Trong đó, có tất cả mọi thứ. Từ cây kim đến con dao, từ tờ giấy đến quyển sách. Ở mọi lúc, mọi nơi, bất cứ ai cần thứ gì, bà đều có thể cho. Hắn nói, đấy là cái túi của mụ phù thủy. Bà có thể cho tất cả mọi thứ cũng như có thể lấy lại tất cả mọi thứ. Chiếc túi ấy không bao giờ vơi đi cũng không bao giờ đầy hơn, bởi vậy nó vừa với sức của bà. Trên đầu bà mang tang. Cổ bà mang tang. Bà bảo, tôi để tang quá khứ, tôi cũng để tang hiện tại. Tôi đi để nói rằng chúng ta đang chết. Chúng ta đang tự giết mình. Chúng ta xây cho mình những ngôi mộ đẹp đẽ và chúng ta chui vào đấy. Chúng ta tự treo mình lên và thắp hương sự sống. Chúng ta bất nhã và tàn ác với mọi nỗi xúc cảm. Chúng ta rỗng tuếch và đổ khuôn nhau. Chúng ta làm những điều thừa thãi để lăng nhục nhau và chúng ta khóc.
Người đàn bà gầy ốm không sợ nắng, sợ mưa. Bà đi từ ngày qua đêm từ chỗ êm đềm đến nơi quỉ quyệt. Bà bảo tôi là một phụ nữ yêu. Tôi đến từ băng giá và làm cho băng giá nóng chảy. Tôi đạp mọi cản ngại. Tôi phơi trần tôi trên ngọn tháp kiêu hãnh và làm cho sự bé mọn trở thành lớn lao. Tôi hấp dẫn và mê muội. Tôi sướng thỏa trên mũi dao cùng cực và tôi rồ dại trong đáy tử cung. Tôi để tang cho tất cả đàn ông và đàn bà vô vọng. Tôi cũng để tang cho mọi thai nhi đang kết hình sự sống nhàm chán.
Tôi lắm mồm và đòi hỏi. Tôi truy bức sự im lặng. Tôi đập phá cái vờ vĩnh. Tôi lên ngôi tôi. Và ngồi trên sự vô danh tập thể, không ai phủ nhận được tôi kể cả chính tôi vì tôi được thiết lập trong ý nghĩ tự do.
Tôi là vòi. Là vú. Là mông. Là mọi thứ tôi thích. Và bởi thế, tôi là người đàn bà mang tang. Tôi thèm ăn thèm uống thèm làm tình làm tội.
Tôi là mầm là mộng là cớ của sự hoang đàng. Và bởi thế, những người đàn bà mang tang tôi. Họ rêu rao tôi trên nỗi khát khao thầm kín. Họ nguyền rủa tôi dưới mồ tăm tối của cuộc sống. Họ giết tôi trong sự đau đớn rách nát của tâm hồn.
Tôi đầu thai tôi trong hoan lạc. Tôi luân hồi tôi trong đắm đuối. Và bởi thế, tôi mang tang đức Phật. Mang tang cái không. Mang tang cái không mang tang.
19.
Cớ của người. Trong một trăm ngày chôn hũ rượu dưới đất, người đàn ông mắt xanh đã đủ thì giờ nghiền ngẫm Prince của Machiavel bằng cuốn tự điển Pháp-Việt. Hắn tự nghĩ, hắn có cơ duyên để đón nhận thiên mệnh. Và để cho thiên mệnh được toàn hảo, hắn lại nghĩ cần phải đến nơi có hạo khí, uống tẩm thứ rượu trời cho ấy mới thêm phần linh nghiệm.
Củ mì phơi một trăm nắng trên núi cao, ngâm rượu một trăm đêm dưới đất đồng bằng, uống một trăm ngày giữa trung du. Hắn chọn chỗ ngồi là cục đá của vua trên Đền Hùng Phú Thọ. Ở cái thế voi chầu hổ phục, hắn tận hưởng cảm giác đằm dịu mà hùng tráng của không gian, nhưng hớp rượu lại quá tanh nồng, mặc dù rượu đã thấm cả âm dương. Dẫu sao, hũ rượu khác thường ấy đã mang lại cho hắn một dáng vẻ đáng kính trọng. Tự tin, đĩnh đạc. Trên khuôn mặt hồng hào rạng rỡ, chỉ có một chút ở đuôi con mắt lưu linh sát khí, phải tinh ý lắm mới thấy, bởi đấy cũng là chỗ con mắt cười. Từ đấy, hắn đi đứng thận trọng và nói năng ra giọng quân pháp.
Trong nhận thức hàm hồ của dân gian, cuộc đời hắn mang huyền thoại của người tìm đường.
Người về quê hương bản quán và Người chứng kiến nỗi khổ đau nhân loại. Người cảm nhận sứ mạng của người. Và Người đã hành động.
Con người cần phải đốt đuốc soi tìm công lý. Một cuộc tự thiêu được ghi nhận tại một góc phố có nhiều người qua lại, nhưng cuộc tự thiêu ấy đã nhanh chóng được bôi xóa mọi dấu tích.
Con người cần phải phanh thây để phơi bày sự thật. Một cuộc tự sát bằng cách mổ bụng đã diễn ra trên chiếc cầu lớn, nhưng cuộc tự sát ấy cũng không ai kịp nhìn thấy.
Con người cần phải tự họan để giải phóng khỏi mọi ức chế. Một vụ treo cổ trên cột điện ngay tại ngã tư đường đã được giải thích vì lý do thất tình.
Con người cần phải được tôn vinh bởi tự do. Một loạt cái chết khó hiểu xảy ra trên nhiều địa bàn khác nhau.
Những cái chết kích thích những kẻ coi sự hi sinh là lẽ sống đã tạo ra một cao trào tình nguyện chết. Họ chết để cái chết của họ được lưu danh.
Người ta càng chết nhiều, Người càng phát tướng. Khẩu khí Người vang vọng cả thiên hạ. Một cuộc điều tra về Người được xúc tiến, nhưng không một chứng cứ nào có thể kết tội Người.
Người ta hỏi Người: Cái chết của con người đem lại điều gì? Người trả lời: Tất cả mọi cái chết đều có giá trị như một lời giáo huấn. Người ta lại hỏi: Phải chăng ông đã cổ xúy cho cái chết? Người điềm đạm nói: Tôi chỉ cổ xúy cho những giá trị mà con người theo đuổi.
Đám đông bám theo hoan hô Người. Họ la to: Chúng tôi sẵn sàng chết. Hãy chỉ cho chúng tôi cách chết vinh quang.
20.
Con ma què lầm bầm:
Một lũ ngu. Làm đếch gì có cái chết vinh quang. Cứ chết đi thì biết.
Người đàn bà đã lên giường nằm. Co quắp, trông bà nhỏ như một đứa bé. Con ma già phủ tấm chăn mỏng lên người bà.
Bà hãy ngủ đi. Tôi canh giữ giấc mơ cho bà.
Con ma què ngồi ngoài cửa vẫn nghe ngóng đám đông, buột mồm hỏi:
Đấy là giấc mơ gì vậy?
Ngươi cũng muốn biết cả điều này chăng?
Phải.
Ngươi nghe cho rõ nhé. Một giấc mơ vô hình vô ảnh vô thanh vô sắc vô tướng vô ngôn vô vị vô tư. Bởi thế ta cấm ngươi dấm dớ vẽ chuyện, bất kể thiên đường hay địa ngục trong giấc mơ trắng này.
Trắng hay muôn màu cũng chẳng khác gì nhau.
Hắn cầm cái trống gõ phụ họa vào tiếng la hét của đám đông. Rồi từ từ tiếng trống đổi sang tiếng trống trận thúc quân. Đám đông biến thành cuộc biểu tình. Họ lớn tiếng đòi hỏi: Chúng tôi không ăn bánh vẽ, hãy chia cho chúng tôi mỗi người một chức quan. Đám đông xông tới cửa công. Người gác cổng bảo đây không phải là chỗ chia cỗ. Đám đông không nghe, họ đòi đốt thành. Nhưng thành chưa bị đốt thì họ đã đốt nhau vì tranh giành cái danh nghĩa anh hùng đầu đảng.
Khi ấy, ở một bàn tiệc có đủ rượu ngon và gái đẹp cách đấy không xa, gã chủ sòng bạc ôm một con đĩ, phán với đám lâu la chung quanh: Các chú thích chức quan nào, anh của các chú sẽ mua, không cần gì phải làm anh hùng liệt sĩ cho nó rách việc. Anh chỉ đòi hỏi các chú sự trung thành. Cái giá của sự trung thành và phản bội như nhau: Sống thì huy hoàng, chết thì tàn khốc.
21.
Kẻ được bạc. Gã không đánh bạc mà chỉ tổ chức cho người khác đánh bạc. Gã không giết người nhưng trả công cho những kẻ đâm thuê chém mướn. Gã không làm luật nhưng đủ khả năng bảo vệ quyền lợi của mình trước các thế lực đối nghịch. Gã không tham gia triều chính nhưng quyền tước vẫn có thể ban phát. Người ta bảo gã là ông vua không ngai.
Trong chỗ thân tín, gã nói:
Con người ta sống khó tránh khỏi phải hèn. Quan trường hoạn lộ là chỗ cái hèn được đẩy lên thành nghệ thuật. Bởi vậy, để tránh khỏi cái vạ hèn, chỉ có cách là thuê người khác hèn thay cho mình.
Gã cũng nói:
Không có gì là không mua được. Và cần phải coi sự mua bán là bình thường.
Người đàn ông mắt xanh tìm đến gã. Một tiệc chiêu đãi trọng thể với nghi thức nhuốm màu Lương Sơn Bạc dành cho Người tại một khách sạn cao nhất thành phố. Trong phòng ăn riêng nhìn xuống các mái nhà, họ vòng tay cụng ly chúc mừng cuộc tri ngộ.
Người thăm dò:
Người ta bảo ông là người có quyền lực nhất.
Kẻ được bạc khiêm tốn:
Người ta quá khen đấy.
Người ta bảo chính ông là người đã đặt để cho họ.
Chẳng lẽ ông cũng muốn được đặt để sao?
Người ra vẻ không hài lòng vì câu nói kiểu côn đồ dòng giống ấy.
Không ai có thể đặt để cho tôi ngoài chính tôi.
Vậy chẳng hay ngài đến gặp kẻ hèn này làm gì?
Tôi muốn hợp tác.
Kẻ thất học này mà có thể hợp tác với ngài sao?
Tôi nói nghiêm túc.
Gã cười hà hà:
Xin lỗi, tính tôi cũng thích vui. Có gì vui ông nói thẳng đi.
Tôi muốn chia với ông một nửa công việc…
…Của ông?
Vâng.
Cám ơn. Đấy không phải là sở trường của tôi. Ông có thể tìm người hợp tác khác. Thôi, chúng ta uống rượu.
Tiễn Người ra cửa, gã bắt tay, nói nhỏ:
Tôi không muốn thay đổi vì tôi đang kiếm ăn được. Ông hiểu chứ?
Người đáp lại sự răn đe ấy:
Tôi cũng không muốn đổ bể việc đang làm. Ông nhớ cho.
Gã cười khẩy:
Chúc ông may mắn.
Sau này, lúc trà dư tửu hậu, gã nói với đám thuộc hạ:
Chính trị là cái trò tráo trở. Đừng dại mà thí mạng cho bọn buôn xác người.
22.
Người đàn bà trên núi sinh con. Đứa con chỉ giống bố ở chỗ người đầy lông lá. Đôi mắt nó không xanh mà nhờ nhờ màu nâu như bóng của một cánh chim bay. Bởi thế nó được sống trong sự bao bọc của núi rừng và tình thương của ông bố hờ. Người mẹ tin vào số phận giấu kín niềm hi vọng về đứa con. Dẫu nghèo khó, bà bắt con phải đi học. Bà nói: Tao muốn mày đi học để mày có thể đọc được số phận của những người hèn mọn và giải thích được những hình vẽ trên phiến đá cổ.
Thằng nhỏ không lấy gì làm thông minh nhưng được cái chăm chỉ. Cuốc bộ hơn mười cây số mới tới trường, chính bản thân nó cũng nôn nóng muốn biết tổ tiên mình ký thác điều gì trong các hình vẽ. Hàng ngày miết ngón tay vào các đường nét sần sùi trên phiến đá, nó lắng nghe cảm xúc từ xa xưa sâu thẳm, khi con người nhận biết được sự tuần hoàn của lẽ sinh tử và nỗi tuyệt vọng được cứu thoát, trong tiềm thức của nó chỉ là một cơn ngẫu hứng tung toé tinh trùng của người đàn ông mà có đôi lần nó đã cảm nghiệm được trong giấc ngủ.
Nó muốn đi lại từng bước mà tổ tiên nó đã lần mò. Nước rịn ra từ lòng đất ẩm ướt, và nước đổ thành thác, con đường dốc ngược lên đỉnh núi là lối dẫn vào cổng trời, tại đấy con người có thể nói chuyện với các vị thần. Người ta ngờ rằng, những cô gái đẹp đã bị thần linh cưỡng hiếp, bởi vậy mà họ sinh ra thất thường.
Các vị thần vốn buông tuồng, họ là đầu mối của những oan trái trong cõi người ta. Những người đàn ông đánh nhau tranh cướp gái đẹp cũng chỉ là học cái thói trăng hoa của thần thánh. Có một câu chuyện kể rằng: Cô gái đẹp nhất đã được sinh ra trên phiến đá của thần. Khi thần nhìn thấy cô gái, thần tính của thần bị che lấp và thần hồn của thần bị lung lạc. Thần đã ở lại trần gian nuôi nấng cô bằng gạo của đất như một người cha nuôi con. Khi nhan sắc cô bừng nở, thần đã hiến tế cô cho dục vọng của mình trên đỉnh núi. Các vị thần khác thịnh nộ đòi trừng phạt thần, nhưng thần đã biến thành rắn trốn đi. Cô gái tìm thần khắp rừng sâu không thấy, cô tìm thần nơi những người đàn ông cô gặp, cũng không thấy thần, cô trở thành người đàn bà không bao giờ nguôi khao khát dục vọng và trên phiến đá của thần, từ ấy, có hình khắc đường đi của một con rắn.
Thằng nhỏ bước vào mê cung. Nó nhìn thấy trên vách đá những con thú giao hoan. Sự sống tưng bừng trên từng nét vẽ. Tại sao con người phải che giấu niềm hoan lạc của mình và phơi bày nỗi đau khổ? Nó miết ngón tay lên một thân thể phụ nữ, máu người phụ nữ chảy rần rật trong người nó, đấy là gì? Thần thánh đã trốn khỏi niềm vui của con người. Cô gái vẫn đi tìm thần trong nỗi nhớ nhung xa vời và làm cho đàn bà trở thành kiêu căng và rẻ rúng. Thằng nhỏ cương cứng, cũng một nỗi nhớ nhung xa vời muốn quay về chỗ nhiệm màu sinh thành cố cựu, nó đứng trước biển. Nước dâng lên. Và khi nước mênh mông, nước tạo ra sự sống.
Thằng nhỏ không bao giờ nói cho mẹ nó biết về việc nó đã hiểu các bức vẽ trên phiến đá cổ. Nó cũng không cho mẹ nó biết chính nó có thể vẽ được bất cứ điều gì nó muốn.
23.
Con ma què nhìn thằng nhỏ lớn lên, nói:
Phải làm điều gì đi chứ?
Nếu có thể làm điều gì thì ta đã làm khi sống.
Vậy thì chúng ta tồn tại để làm gì?
Để làm cái vô hình trong một thế giới hữu hình.
Con ma già quơ tay trong không khí, nói tiếp:
Và cái vô hình mới thực sự quan trọng, bởi nó vĩnh cửu.
Làm thế nào để giải thoát?
Không có cách nào cả.
Những người đàn bà rũ rượi vật vờ, họ ngồi chật hai bên đường. Họ níu kéo những người đàn ông đi qua, những người đàn ông cũng chỉ là ảo ảnh và họ trượt xuống đáy vực của chính họ. Luôn luôn là chính họ. Mãi mãi là chính họ. Tự soi chiếu và chịu đựng cái vĩnh hằng của mình trong ai oán.
Ngươi là không mà không phải là không. Ngươi là có mà không phải là có. Ngươi không thể lựa chọn và sửa chữa. Ở nơi ngươi chỉ còn sự dày vò. Ngươi không có chỗ để đến. Ngươi không có nơi để về. Ngươi muốn biến mất mà không thể biến mất. Ngươi muốn hiện hình mà không thể hiện hình. Ở nơi ngươi chỉ có khát vọng mà không được thỏa mãn. Ngươi là địa ngục của chính ngươi. Thời gian đày đọa ngươi và không gian bôi xóa ngươi. Ngươi không thể than khóc. Ngươi cũng không thể van nài. Ngươi là sự nín lặng cùng cực của cái có. Bởi thế ngươi không thể chia sẻ. Không có ai cảm thông với ngươi. Ngươi một mình. Vĩnh viễn một mình.
24.
Địa ngục. Những cái chết oan uổng không mang lại vinh quang cho Người như Người muốn. Người thay đổi phương thức hành động, vào vai một hiền giả và lập ngôn trên những tri thức chắp vá. Người bảo, hãy tự cứu rỗi và thay đổi số phận mình bằng ý chí của vũ trụ. Người ta hỏi: Làm thế nào hấp thụ được ý chí của vũ trụ? Người đáp: Tiểu ngã và đại ngã không phải hai, sự biện biệt nhị phân là thảm họa của con người. Nối lại mối liên thông giữa con người với vũ trụ trong tâm thức chính là con đường hòa bình của nhân loại.
Người ta thỉnh cầu Người: Chúng tôi cần sự an ủi, vì chúng tôi là những kẻ bé mọn khốn cùng. Người bảo: Hãy đến với ta vì ta là sự khốn cùng bé mọn. Người ta lại van xin Người: Chúng tôi cần sự che chở, vì chúng tôi là những kẻ yếu đuối nghèo hèn. Người bảo: Hãy đến với ta vì ta là sự nghèo hèn yếu đuối.
Và người ta đến với Người mỗi lúc một đông.
Con ma què không hiểu được điều kỳ lạ ấy.
Thằng cha này nó giở cái trò quái quỉ gì vậy?
Nó là cái trò của ma vương đấy. Củ mì gian trá của ngươi đã thực sự có tác dụng.
Người ta phủ phục dưới chân Người. Vương triều Người được thiết lập trong những tâm hồn vô vọng. Quyền lực Người bao phủ mọi tầng lớp nhân dân. Khi ấy, thằng nhỏ trên núi xuống, nó hỏi:
Ông có phải là cha tôi không?
Những đứa trẻ đều là con của ta.
Máu của ông có phải đã chảy trong thân thể tôi?
Máu của ta chảy trong tất cả mọi loài.
Ông đã ngủ với mẹ tôi?
Ta đã ngủ trong giấc mơ của tất cả mọi đàn bà.
Thằng nhỏ ở lại với Người trong sự kinh tởm về cái giả ngụy, câm nín.
Những thức giả tìm đến Người, họ hỏi: Ông tôn kính ai? Người trả lời: Tôi tôn kính tôi, vì tôi là chỗ của vũ trụ thể hiện. Họ hỏi tiếp: Ông phục tùng ai? Người trả lời: Tôi phục tùng một người duy nhất là tôi, vì tôi là ý chí của vũ trụ muốn thể hiện. Họ lại hỏi: Vũ trụ có thể hiện nơi người khác không? Người đáp: Cũng như tôi. Họ hỏi: Ông có tôn kính người khác không? Người đáp: Tôi tôn kính họ vì họ là chỗ vũ trụ thể hiện cũng như tôi. Họ lại hỏi: Ông có phục tùng người khác không? Người đáp: Tôi phục tùng ý muốn của họ vì đấy cũng là ý muốn của tôi. Họ hỏi: Ý muốn của ông là gì? Người đáp: Họ thuộc về tôi vì tôi là sự nô lệ con người cần.
Những thức giả vâng phục lời Người. Và nhận lãnh ân huệ từ Người.
Người đàn bà hỏi:
Anh có còn là của em không?
Anh lúc nào cũng là của em.
Anh có phải là của những người đàn bà khác không?
Anh là của đàn bà.
Chỗ của em ở đâu?
Nơi anh ham muốn.
Sự chung thủy của anh?
Đấy là mãi mãi ham muốn.
Người đàn bà ở lại cùng với những người đàn bà khác phục vụ Người.
Báo chí phương Tây quan tâm tới ảnh hưởng đang được lan rộng của Người. Họ phỏng vấn:
Ông đã từng là kẻ giết người?
Không ai giết được người khác khi họ không muốn chết.
Ông tìm thấy chân lý?
Không có chân lý khi người ta đối đầu.
Phật bảo, đồ tể buông dao thành Phật, ông đã buông dao và đã thành Phật?
Tôi thành tôi chứ không thành Phật.
Ông dẫn dắt đám đông này đi đâu?
Họ tự đi.
Đến nơi ông muốn?
Nơi tôi muốn tôi đã tới rồi.
Ông muốn lập đạo?
Tôi là đạo.
Đạo của ông là gì?
Là con đường tôi.
“Tôi” là gì?
Là một giấc mơ.
Ông đã mơ thấy gì?
Những con chim bay trên bầu trời.
Con ma què bảo đó là cuộc phỏng vấn vớ vẩn nhất mà nó từng biết. Nhưng báo chí phương Tây ca ngợi Người như Môise mới của phương Đông. Những người đàn bà đức hạnh vây lấy Người. Họ chăm sóc Người từng bữa ăn tới giấc ngủ. Không ai biết Người có làm gì với những người đàn bà đó hay không.
Thằng nhỏ hỏi con ma què:
Mi có biết tại sao đàn bà bâu vào ông ta?
Vì ông ta là thánh.
Những người đàn bà có được ông ta ban ân huệ không?
Hẳn nhiên là có.
Ân huệ ấy là gì?
Sự sung sướng.
Ở chỗ nào?
Toàn diện.
Mi đã nhìn thấy tất cả phải không?
Phải.
Mi đã xúi giục họ?
Không, họ tự xúi giục mình.
Ta cũng muốn có đàn bà.
Thì hãy cướp lấy họ.
[HẾT]
-------------------