Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatoly Gavrilov
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Siemens
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Han Dang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Poniewozik
- James Stavridis
- Janos Kornai
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Palmer
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Taras Shevchenko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Ám thanh
Truyện
Ý Nhi
Bác sĩ gỡ cặp kính ra khỏi đôi tai mỏng tang của mình rồi cứ cầm cái gọng kính đồi mồi đong đưa qua lại trước mặt anh như mấy ông thầy cúng thư hương giải bùa. Anh nhìn vào mắt hắn, cố tìm một lời giải đáp hay ít ra là một chút biểu hiện tình cảm nhưng chỉ thấy hai hốc mắt thâm quầng và ánh nhìn đờ đẫn, mệt mỏi. Bất thần, hắn cười phá lên, rung cả căn phòng nhỏ, ngăn với phòng bên bằng tấm ván mỏng. Anh sững người, không hiểu làm sao cái gã xương xẩu này lại có tiếng cười khủng khiếp nhường ấy.
Hắn dứt cơn cười, cũng đột ngột như khi bắt đầu. Căn phòng rơi vào sự im vắng ngột ngạt. Hắn đeo lại kính, lại trở thành ông bác sĩ “chuyên gia” trước mặt anh. Lần đầu anh để ý thấy việc người ta đeo hay gỡ một chiếc kính có thể tạo nên sự khác biệt đến vậy. Bác sĩ lật qua lật lại cuốn y bạ mới cứng của anh như muốn tìm kiếm điều gì ẩn giấu nơi đó. Cuối cùng, hắn đẩy cuốn sổ màu vàng nhạt về phía anh, tai anh đâu có sao. Anh hơi nhổm người lên định nói thì hắn át đi, chính vì vậy mà không có phác đồ điều trị, và…dĩ nhiên cũng không có lý do để kê toa. Tóm lại, anh có thể nghe tất cả những gì anh muốn nghe.
Anh đứng dậy, khẽ gật đầu rồi bước ra ngoài. Vừa bước xuống từng bậc thang anh vừa nhớ lại mấy lời sau cùng: nghe tất cả những gì anh muốn nghe. Câu nói có cái gì đó khuất tất, khó hiểu. Anh toan trở lại, đã bước lên vài bậc, rồi lại thôi. Anh chán ngán không khí vây hãm của căn phòng với những thứ máy móc xa lạ, những cái nhìn lom lom vào mình, những câu hỏi vớ vẩn. Tựa người vào bức tường ngay nơi đầu cầu thang, anh khoanh tay nhìn những bậc thang lót gạch hoa màu nâu sẫm, đếm từng viên một trên mỗi bậc, rồi đếm các bậc từ dưới lên - cách thư giãn hữu hiệu của anh mỗi khi có điều chi phải nghĩ ngợi, để cuối cùng, có thể bất giác hiểu ra một điều …đơn giản. Những bác sĩ ân cần, dễ thương, đáng tin cậy, đầu ngành, giàu kinh nghiệm… chỉ một mực quan tâm đến cái tai mà thôi. Anh đã mất thời gian một cách vô ích. Anh đã xuôi theo sự dẫn dắt của H như, như gì nhỉ, như một gã khờ. Anh bật cười trong khoảng trống nhỏ hẹp bên chân cầu thang. Lại nhớ, lâu lắm mình mới cười thành tiếng. Có thể là từ hồi bắt đầu nghe thấy những tiếng gọi, những tiếng rì rầm ấy.
Anh vừa bước đến cái cửa ngách dành cho người đi bộ thì nghe thấy một tiếng rầm dữ dội ngay sau lưng mình. Tiếng động ghê gớm đến nỗi anh tưởng ngôi nhà bốn tầng của bệnh viện vừa đổ sập. Ngoảnh lại, thấy vài chục người nhăn nhó nhìn mình - kẻ đang chắn ngang lối ra. Căn nhà bốn tầng vẫn ngạo nghễ đứng dưới nắng tháng năm rực rỡ. Anh dừng sững, nghe hai chân nặng trịch. Người bảo vệ chạy ra. Có một chiếc còi lớn lủng lẳng trước ngực nhưng anh ta không huýt còi mà dùng tay ấn mạnh vào yên xe, đẩy bật anh ra bên ngoài. Là bảo vệ của một bệnh viên chuyên về Tai, Mũi, Họng, hẳn anh ta nghĩ anh là một bệnh nhân khiếm thính.
Anh dắt xe tựa vào gốc me già phủ trùm bóng lá xuống tấm bảng hiệu màu xanh của bệnh viện, rồi trân trối nhìn ngôi nhà. Tiếng rầm dữ dội ran ran trong ngực, khiến anh thấy tức thở lẽ nào chỉ do anh tưởng tượng. Trời ơi, giá mà mày đổ rầm xuống thật, anh kêu thầm, rồi lại thấy sợ hãi với ý nghĩ điên rồ của mình. Hàng trăm con người khốn khổ đang chạy đi chạy lại cuống cuồng như lũ kiến bị dội nước trong ngôi nhà ấy.
Anh muốn rời đi, muốn rứt khỏi những ý nghĩ, những phán đoán nhưng anh không sao dịch chuyển, ngay cả khi anh nghe thấy tiếng chuông ở đâu đó vang lên, nhìn thấy dòng người ùa ra cổng chính, cổng phụ, dáo dác, tất tưởi. Người bảo vệ lại đi ra, ghé sát vào bên tai anh, nói to, hết giờ rồi. Anh nổi khùng, bệnh viện mà hết giờ cái nỗi gì. Người ta ốm đau bệnh tật có giờ giấc gì đâu. Có lẽ đã quen với cơn giận bất thường của bệnh nhân, ông ta lại hét to hơn, hết giờ khám thôi, trường hợp cấp cứu thì 24 trên 24. Anh cũng hét lên, ừ, hiểu, hiểu, hiểu, hiểu hết, rồi dắt xe, nhập vào dòng người phủ kín bởi áo chống nắng, váy chống nắng, khẩu trang chống bụi, mũ bảo hiểm chống …đang túa đi các ngả đường. Biết mình vô lý nhưng cơn giận vẫn không nguôi ngoai. Anh thèm được đứng giữa đường, hét lên thật to, át đi tiếng người, tiếng xe ầm ĩ, náo loạn kia.
***
Đây là lần thứ ba anh nghe thấy tiếng động lớn như vậy.
Lần thứ nhất, đang nghỉ trưa, anh choàng dậy khi nghe thấy tiếng nổ kinh hoàng ngay trên nóc nhà chung cư. Anh bật cửa nhìn ra hành lang. Hành lang vắng ngắt. Nghĩ mình là người sau cùng còn ở lại trong tòa nhà, anh chạy xuống theo lối cầu thang bộ vì ba buồng thang máy, cái thì đang ở tầng 19 , cái đang ở tầng B, cái thứ ba kẹt cứng, bấm mỏi tay mà không sao mở được cửa. Ngỡ sẽ thấy một đám đông chen chúc, sợ hãi, anh sững sờ nhìn khoảnh sân ngập nắng, chỉ có người bảo vệ ung dung chắp tay sau lưng đi đi lại lại dưới hàng cây ven tường mỉm cười chào anh. Tay bảo vệ này còn trẻ, lúc nào cũng niềm nở với mọi người nhưng nụ cười nửa miệng kín đáo của hắn hôm ấy có chút gì như diễu cợt. Anh quay đi, tránh một lời giải thích, bất ngờ chạm mắt vào cánh cửa tầng hầm màu xám, tróc lở lem nhem, chặn đứng lối vào nhà chứa xe. Một tiếng rầm trong trí tưởng khi cánh cửa rơi xuống nhói vào tim anh. Thoáng qua trong anh câu hỏi, phải chăng đây chính là tiếng nổ anh vừa nghe thấy nhưng anh lập tức xua đi ý nghĩ đó. Không, một cánh cửa rơi xuống không thể gây nên cơn chấn động nhường ấy. Vả lại, anh ở trên tầng cao, tiếng động dưới mặt đất không thể vang tới tận nơi đó. Dù vậy, cái tín hiệu ngăn trở bất ngờ này khiến anh cảm thấy thêm bức bối. Anh đưa tay mở cúc áo ngực, cầm lấy ve áo lắc qua lắc lại tuồng như cử chỉ đó có thể giúp cho mình dễ thở.
Cánh cửa hầm vừa được mấy người thợ nâng lên, anh chạy xộc vào gian phòng tối om, lấy xe rồi chạy thẳng ra phố. Khi dừng lại, nhìn thấy căn nhà nhỏ của H ngay trước mặt. Tại sao lại là H, tại sao anh dừng lại chính nơi này, anh không biết, đúng ra là anh không đặt cho mình một câu hỏi. H là bạn gái cũ, khi anh còn học đại học. H xinh đẹp, giỏi giang, luôn giữ được thế chủ động trong mọi tình huống. Ngày nọ, cô mời anh ăn sáng tại sảnh của một khách sạn lớn. Cô nhìn thẳng vào mắt anh, em sắp lấy chồng. Anh cười (sau này, khi nhớ lại buổi sáng ấy, anh không hiểu vì sao mình cười và làm sao mình có thể ăn hết miếng Beef Steak bò Kobe chua chát ấy), chúc mừng em. Họ chia tay không hờn giận, không oán trách, không…luyến tiếc. Đôi khi anh tự hỏi, có thật không luyến tiếc không nhỉ và không khi nào có thể trả lời cho thật chính xác. Đây là lần đầu tiên anh đến nhà cô, lại đang lúc trưa nắng nhưng H không tỏ ra ngạc nhiên khi thấy anh, chỉ hốt hoảng khi nghe câu chuyện. H tiễn anh ra tận cửa, dặn dò anh phải để ý đến sức khỏe, đến chế độ ăn uống và phải đến bác sĩ ngay nhưng khi nghoảnh lại, anh thấy cô đang tì tay vào bệ cửa sổ, lơ đãng nhìn đi đâu đó, như đã quên câu chuyện. Giữa lúc anh cảm thấy hối hận vì cuộc viếng thăm vô lý của mình thì nhận được tin nhắn: Em có đứa cháu là bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng.Tên…Địa chỉ phòng khám… Số phone… Anh đi ngay trong chiều nay. Em đã gọi cho cháu. Nó rất dễ thương, ân cần. Anh kêu thầm, có một bác sĩ dễ thương, ân cần thật sao.
Thực ra thì từ khi trưởng thành, anh chưa từng gặp bất cứ bác sĩ nào, kể chi đến một bác sĩ ân cần dễ thương. Hồi năm, sáu tuổi, anh theo cha mẹ về quê. Con chó của người bác vừa sinh một bầy chó con, nằm cuộn tròn trong chiếc rổ lót lá chuối khô đặt nơi xó bếp. Anh lò dò đến gần, chưa kịp nhìn bầy chó thì con mẹ đã lao ra đớp mạnh vào bắp chân. Anh khóc ré lên, không phải vì đau mà vì quá sợ hãi khi nhìn thấy máu rớm ra trên dấu răng chó. Mẹ chạy tới, bác chạy tới, con gái út của bác chạy tới, hàng xóm chạy tới. Họ hè nhau đưa anh lên bệnh viện huyện. Hai mươi mốt phát tiêm quanh rốn với vẻ lạnh lùng của người bác sĩ gầy gò khiến anh kinh sợ suốt những năm thơ ấu. Thỉnh thoảng anh lại nằm mơ thấy ông ta với chiếc áo khoác màu trắng đã cũ, với mái tóc thưa rủ xuống trán và đôi môi mỏng mím chặt khi cắm phập mũi kim vào da thịt đứa trẻ. Anh không hiểu tại sao, mỗi khi nhắc đến bác sĩ anh lại lập tức nhớ đến ông ta. Anh sợ bệnh viện. Anh thán phục cô đồng nghiệp cứ vài tháng lại đi khám bệnh và trở về với hàng bọc thuốc rồi uống từng vốc, từng vốc, ngon như ăn kẹo.
Trùng trình ở quán ăn rồi quán cà-phê, mười lăm giờ anh mới đến bác sĩ.
Phòng khám nằm khuất dưới bóng một cây điệp lớn, đang trổ những bông hoa màu hồng nhạt. Bác sĩ thân ra đón anh. Dù vậy, anh vẫn có cảm giác lành lạnh khi bước vào căn phòng trắng toát và sáng rực của cô. Dường như đoán được tâm trạng của anh, cô mang đến một ly nước lớn, chú uống nước đi ạ. Thay vì cám ơn anh lại gục gặc đầu như một đứa trẻ vô giáo dục. Cô gái mỉm cười (quả là dễ thương, anh nghĩ), chú cứ bình tĩnh, không có gì nghiêm trọng đâu. Cháu sẽ hỏi chú đôi điều, như một đứa cháu tò mò vậy. Anh lại gục gặc đầu, trong khi đang nghĩ, quả là ân cần.
Cuộc đối thoại diễn ra trong khoảng mươi phút.
-Chú có thấy tai đau không
-Không
-Chú có cảm giác buồn nôn không
-Không
-Chú có chóng mặt không
-Không
-Chú có ù tai không
-Không
-Chú có nghe headphone âm lượng lớn không
-Không
-Chú có uống rượu không
-Đôi khi
-Chú có hút thuốc không
-Thỉnh thoảng
-Nhà chú có gần sân bay hay đường ray xe lửa không
-Không
-Chú có hay dùng ngoáy tai bằng kim loại không
-Không
-Chú có thường đi máy bay không
-Không
-Chú có hay tắm biển không
Anh thở dài: Cũng không.
Nữ bác sĩ khẽ lắc đầu. Anh nghĩ mọi việc đã kết thúc, không ngờ cô lấy lại vẻ tươi tỉnh và hỏi tiếp, thế chú có biết vai trò của màng nhĩ không. Anh thấy tội cô gái nhưng vẫn không thể tìm một lời nào khác: Không. Cô thôi ghi chép, đưa cây bút Bic màu xanh lên miệng, khẽ nhay nhay cái nắp nhựa, nói tách bạch từng tiếng một như cô giáo giảng bài cho học sinh tiểu học: màng nhĩ bảo vệ tai giữa trước nước, vi khuẩn và các chất ngoại lai khác. Anh đáp, tôi hiểu, mặc dù chẳng hiểu mô tê gì. Anh không nghĩ lời đáp vẩn vơ của mình lại khiến cô gái phấn chấn, cô nhìn thẳng vào anh: màng nhĩ bị rách khi áp xuất không khí trong tai giữa và áp xuất không khí trong môi trường mất cân bằng. Khi đó, sẽ có sự nhầm lẫn trong việc tiếp nhận âm thanh. Cháu xin nhắc lại: sẽ có sự nhầm lẫn trong việc tiếp nhận âm thanh.
Anh nhổm người khỏi ghế, quên cả giữ lịch sự, nhưng màng nhĩ của tôi không bị rách, không bị vỡ. Cô gái đứng lên, làm sao chú biết. Anh đáp, tôi cảm thấy thế. Cô đi thẳng đến tủ dụng cụ, tìm một vật gì đó rồi quay lại, khoa học không thừa nhận sự cảm thấy. Vẫn với giọng của một cô giáo.
Cô đeo một chiếc đèn nhỏ lên trán như kiểu thợ lặn, rồi nghiêng đầu anh qua một bên, nhìn ngắm gì đó trong lỗ tai phải, lỗ tai trái. Mỗi việc được lặp lại ba lần. Cuối cùng, cô thở ra, không rõ vui mừng hay thất vọng, tai chú quả là lành lặn. Chú nhớ giữ vệ sinh tai hằng ngày, chỉ nên dùng tăm bông sau khi tắm.
Mệt mỏi, căng thẳng, anh quyết dành lấy lời nói sau cùng, cô thấy đấy, màng nhĩ của tôi không rách, không thủng. Bác sĩ đáp, biết như thế, chú đến đây làm gì. Chắc tôi khùng, anh không kìm được trước giọng nói thách thức của cô gái. Cô không đáp, nhè nhẹ kéo chiếc cửa ngăn bằng nhôm ngay khi anh vừa bước khỏi.
Giờ tan tầm. Thành phố này lúc nào cũng là giờ tan tầm. Dòng người kín mít trong áo chống nắng, váy chống nắng, khẩu trang chống bụi, mũ bảo hiểm chống… lũ lượt đổ về các ngã, không dứt, bất tận. Không thể băng qua đường, anh đành rẽ phải, rồi rẽ phải thêm vài lần, trước khi tạt vào một vườn hoa nhỏ ven đường.
Vườn chỉ có mấy luống hoa và dăm chiếc ghế. Anh ngồi xuống chiếc ghế đặt dưới gốc một cây hoa màu tím, đầu óc trống rỗng. Bất ngờ, anh nghe thấy tiếng người nói ngay sát sau lưng, cho xin tí lửa. Quay lại, anh chạm phải khuôn mặt nhàu nhĩ của người đàn ông, không, tôi không hút thuốc. Tiếc nhỉ, hắn đáp, mà này, đâu phải chỉ người hút thuốc mới cần bật lửa hả ông bạn. Anh cảm thấy khó chịu vì sự suồng sả trong hai chữ “ông bạn”, xin lỗi, tôi đang cần yên tĩnh. Gã phá lên cười, phả cả hơi nóng vào gáy anh, yên tĩnh hả. Có mà mơ. Lên cung trăng đi, ra hoang đảo đi…Anh đứng bật dậy vừa lúc gã quay người bước đi, đôi vai gầy nhô lên sau tấm áo màu xanh nhạt. Không biết còn bao nhiêu những triết gia kiểu đó trong cái vườn hoa nhỏ bé, lặng lẽ này có thể bất thần xuất hiện sau lưng ta? Anh rùng mình, rời đi trong ánh chiều nhập nhoạng. Ngay lối ra, anh nhìn thấy gã đang đốt một đống lá khô, ngọn lửa hắt lên khuôn mặt gầy guộc, tạo nên những đường nét chập chờn quái lạ. Gã hét to, này, không hút thuốc vẫn có lửa đấy nhé, lên cung trăng đi…i…i, ra hoang đảo đi…i…i.
Như bị ma đuổi, anh chạy xe một mạch, khi dừng lại, thấy mình đang đứng trên một bờ kè. Hàng quán mọc lên như nấm sau mưa ở cái bờ kè mới đắp của con kênh chạy ngoằn ngèo giữa thành phố. Cà-phê, la liệt quán cà-phê với những chiếc ghế nhựa bày tràn lên vỉa hè, với những mái che di động, với những tên quán gợi cảm. Dắt xe đến sát mép nước, vẩn vơ nhìn con thuyền bé tẹo bập bềnh giữa dòng, anh giật mình khi nghe thấy một giọng nói ngọt ngào ngay sau lưng (lại sau lưng), sao buồn vậy anh. Anh không dám quay lại, lẳng lặng rời đi, nghe văng vẳng giọng nói giễu cợt, yên tĩnh ư, có mà mơ, lên cung trăng đi, ra hoang đảo đi… Câu nói của kẻ lạ bỗng có một âm điệu nhịp nhàng, gõ từng nhịp một vào tâm trí anh…lên/ cung /trăng/ đi…ra/ hoang/ đảo/ đi…lên/ cung/ trăng/ đi…iii
Chẳng phải cung trăng, chẳng là hoang đảo, anh lạc vào một nghĩa địa nhỏ, nằm lọt thỏm giữa khu dân cư của quận ngoại thành. Quái thật, sao mình lại có thể lạc vào tận nơi này. Anh chưa kịp nghĩ cho hết thì nhìn thấy gần như ngay bên chân mình hai gã choai choai đang ngồi xổm trên mặt cỏ, trừng mắt nhìn anh, vào đây làm gì, phải biết chỗ đứng của mình ở đâu chứ, tay dứ dứ một cái xy-ranh với đầu kim nhọn hoắt. Anh lùi lại, xin lỗi, tôi lạc đường. Biến, cả hai đồng thanh quát lên.
Anh quay đầu xe, biến, thầm nhắc lại mật lệnh, rồi cứ chỗ sáng mà lao tới. Cuối cùng, anh nhìn thấy cái chung cư cao ngất ngưỡng của mình nằm bên kia đường. Tựa mình vào thân xe, anh nhìn sững ô cửa đen thẫm giữa những ô vuông nhấp nháy sáng, nhìn cho đến lúc tất cả các ô cửa đều tối sẫm, không còn phân biệt được đâu là ô cửa của mình. Màu đen, cái ám hiệu kỳ quặc, chợt mang ý nghĩa thức tỉnh, khiến anh nhớ lại cuộc hành trình vô lối suốt cả buổi chiều. Anh đã chạy quẩn quanh, không phải bận lòng vì cô bác sĩ và những kết luận vô bổ của cô mà chỉ vì không muốn quay về căn phòng nép mình giữa khối sắt thép đồ sộ kia. Sợ lại bất thần nghe thấy một tiếng nổ chăng.
***
Mặc kệ, anh nghĩ khi tra chìa vào ổ khóa và bước vào nhà, đổ người xuống giường, rồi ngủ thiếp đi, mơ hồ nghe thấy tiếng gõ cửa, dai dẳng, không dứt. Đừng có hòng mà lừa ta, anh nghĩ trong giấc ngủ. Để cho ta yên, anh quát lên. Tiếng quát to đến nỗi anh bật ngồi dậy, với tay tắt chuông báo thức của chiếc đồng hồ để ngay trên đầu giường nhưng tiếng chuông lại đổ liên hồi kỳ trận, gióng giả như chuông của nhà thờ lớn. Cảm giác phập phồng, không biết có tiếng chuông thật hay không lại làm anh rối trí. Có thể, nó đã nằm trong tiềm thức, cứ đúng lúc là vang lên, tắt hay bật cũng vậy thôi, anh tự nhủ khi sửa soạn đi làm.
Trong hộp thư cá nhân, có bức thư của H. Không biết cô tìm đâu ra địa chỉ hộp thư của anh. Bức thư khá dài: Cháu V đã báo cho em là anh không có vấn đề về tai. Ngoài tai giữa, nó đã tranh thủ khám cả tai trong rồi. Em rất lo vì mọi việc có vẻ gì đó rất lạ, mặc dù gần như không thấy có biểu hiện nào bên ngoài. Nếu không biết nguyên cớ, ta không thể trị được bệnh.Vì vậy, em đã tìm một bác sĩ ở khoa nội thần kinh rất đáng tin cậy. Anh chịu khó nhé. Tên BS… Số nhà… số phone… Mong anh không giận vì sự “can thiệp” của em. Không hiểu sao em thường nhớ tới lời ru buồn bã của mẹ em: Sự đời nước mắt như gương/ Nghìn năm chỉ một mình thương lấy mình. Phải biết tự thương mình anh ạ. Em đợi tin. H.”. Anh không muốn trả lời. Anh không muốn phải làm theo lời cô một lần nữa, không muốn gặp bác sĩ, bất luận là bác sĩ ân cần, dễ thương hay bác sĩ đáng tin cậy. Nhưng sự lo lắng của H lại khiến anh bận tâm. Biết đâu cô lại chẳng nghĩ rằng cuộc chia tay của họ chính là nguyên cớ. Không, H không còn trong cuộc đời hôm nay của anh. Không còn trong tiếng nổ mà anh nghe thấy. Có thể, việc anh chạy đến chỗ cô cũng gần như việc anh đưa tay lên tắt chuông báo thức vậy. Anh reply: Cám ơn H rất nhiều. Mong mọi điều tốt đẹp cho em và gia đình. Cho anh gửi lời cám ơn đến cháu V. Quả là một bác sĩ ân cần, dễ thương. Chẳng có điều gì bất thường đâu.T. Rồi tái bút, chữ in đậm: Tuyệt đối yên tĩnh.T.
Tuyệt đối yên tĩnh. Tuyệt đối yên tĩnh…Anh lẩm nhẩm, mỉm cười nghĩ đến vẻ thất vọng của H khi đọc những từ này rồi không hiểu sao lại nhận ra một ý nghĩa khác. Cụm từ bình thường lặp đi lặp lại trong ý nghĩ bỗng khiến anh thấy mình tách biệt với tất cả, với H và với mọi người xung quanh. Lần đầu tiên anh tự hỏi: Tại sao chỉ mình ta nghe thấy những tiếng gọi, những âm thanh kỳ lạ, những tiếng nổ? Anh nhớ có lần đọc ở đâu đó, một nhân vật, ngày nọ bỗng nhận ra hắn nhìn thấy những thứ mà không ai khác nhìn thấy. Người ta cười nhạo mỗi khi nghe hắn. Cuối cùng, hắn phát điên, bỏ xứ đi lang thang, kể lể những điều không ai hiểu. Anh nhịp khẽ những ngón tay xuống mặt bàn, rồi ra, ta sẽ không chia sẻ bí mật của mình cho bất cứ ai. Đi trên mặt băng mỏng phải đâu chỉ có nỗi sợ hãi. Anh vừa nghĩ vừa gật đầu chào cô bạn cùng phòng đang bước vào với ly cà-phê trên tay thì nghe thấy một chuỗi âm thanh nối nhau như một dây pháo bị xịt ở đâu đó, bên ngoài bức tường mỏng. Cảm thấy bất an, anh vươn thẳng người, với tay lấy tập tài liệu trên giá sách. Cô gái đến kề bên mà anh không biết, sao anh có vẻ căng thẳng vậy. Anh cười (có lẽ cũng gượng gạo không kém cái cười hồi chia tay H), đâu có, đêm qua nóng quá, mất ngủ. Vậy anh uống cà-phê không. Anh lại cười (vẫn cái cười cũ), cám ơn, tôi uống ở nhà rồi, vả lại, uống cà-phê không phải là cách duy nhất để tỉnh táo. Anh có cách gì khác sao. Anh vừa định trả lời thì nghe thấy những tiếng nổ lớn, ngay sau cánh cửa vừa được cô gái khép lại. Anh cố trấn tĩnh, cúi xuống tập tài liệu, tránh cái nhìn của người đồng nghiệp. Vì quá cố gắng, ruột gan anh nhộn nhạo, đầu óc như muốn bung ra. Anh nghe tiếng cô gái thét lên rồi mọi vật chìm lấp, chỉ còn một màn đen.
Anh tỉnh lại trong căn phòng nhỏ, cửa sổ được che bới những tấm ri-đô vải thun màu xanh lá cây, bên phải là một ông già, bên trái là một thiếu nữ, đối diện là một đứa trẻ, tất cả đang thiếp đi với đủ thứ dây nhợ chằng chịt. Anh nhổm dậy, đưa chân xuống mặt đất lạnh ngắt vừa khi cô y tá bước vào, anh đi đâu. Anh vội rụt chân, đặt lên mặt tấm drag màu cháo lòng nhàu nhĩ, lúng búng, à, ừ, thì là... Cô y tá vừa chỉnh van truyền nước cho ông già vừa ngoái lại phía anh, chín giờ mới đến giờ khám bệnh, anh đợi đấy. Anh nhỏ nhẹ, thưa cô, tôi khỏe mà. Cô đay lại, khỏe, anh không biết khi vào đây anh như một tàu lá héo hả. Bước khỏi phòng rồi, cô còn mở cửa, đưa khuôn mặt trắng trẻo của mình vào, đợi đấy. Ôi, ân cần, dễ thương, xinh đẹp, anh rền rĩ trong lòng.
Bác sĩ đứng tuổi, khuôn mặt rám nắng, tóc bên thái dương chớm bạc, cúi xuống nhìn tấm bảng treo ở cuối giường, huyết áp bình thường, nhiệt độ bình thường, nhịp tim bình thường, ngẩng lên, anh bị sao. Dạ, anh nghe thấy giọng mình hơi lạc đi, tôi chỉ bị xỉu thôi, có lẽ do trời nắng nóng. Bác sĩ cười cười (nụ cười có vẻ thiếu tự nhiên), dù vậy, tôi cũng cần làm cho hết phận sự, mời anh theo tôi.
Lại một gian phòng trắng toát, sáng rực. Lại những câu hỏi ngắn:
-Trước lúc xỉu anh có thấy điều gì bất thường không
- Dạ, nghĩa là sao ạ
-Ví dụ như nghe một tiếng động lớn, một tiếng nổ
- Dạ… (anh kéo dài giây phút trả lời đến mức có thể)… dạ
- Nghĩa là có phải không
-Ừm
-Anh bắt đầu nghe thấy những tiếng động lạ ấy như thế nào
-Thoạt tiên chỉ là những tiếng gõ cửa, sau đó là những tiếng rì rầm như có ai trò chuyện trong phòng, rồi tiếng gọi giữa đám đông…
-Mà thực ra thì chẳng có ma nào
-Ừm
-Thế sau đó
- Những tiếng động lớn, bất thần nổ ra, lúc thì ở nhà, khi thì ở chỗ làm
-Cảm giác của anh khi ấy
-Tôi nhìn quanh và không sao hiểu được vẻ bình thản của mọi người.
-Thế những lời nói, những tiếng động như tiếng còi xe, tiếng trò chuyện, tiếng gió…
-Tôi nghe được
-Anh có trận ốm nào thật nặng không
-Không.
-Môi trường làm việc của anh có ồn ào không
-Không. Có thể nói là “tuyệt đối yên tĩnh”(anh mỉm cười nhớ lại bức thư vừa gửi cho H). Dường như nụ cười của anh khiến bác sĩ có điều chi ngờ vực, ông nhìn thẳng vào mắt anh, giọng đột nhiên thấp hẳn xuống:
-Xin lỗi, tôi có thể được biết công việc của anh?
-Tôi dịch tài liệu cho cơ quan X
- Dịch ngược hay dịch xuôi
-Cả hai, anh đáp, cố ngăn một cái ngáp, tự nhiên thấy người như muốn rũ xuống.
-Anh có cộng sự không
- Không. Chỉ có một phụ việc… ( anh dừng lại, cảm thấy mình đã phạm sai lầm ở đâu đó, đã nói quá nhiều).
-Raaa thếế... Sự kéo dài bất thường của 2 từ này như một vệt sáng bất ngờ quét qua tâm trí mê mệt của anh. Anh nghe thấy nhói buốt nửa đầu bên phải. Mọi sự bắt đầu từ chính công việc của anh, từ những gì anh đọc thấy hàng ngày trong “tuyệt đối yên tĩnh”chăng... Anh gần như giật mình khi nghe thấy giọng nói rành rẽ của bác sĩ, dù vậy, anh phải đi kiểm tra tai cho đúng quy trình. Tại sao lại “dù vậy”, anh tự hỏi rồi nói to, quả quyết:
-Tôi kiểm tra rồi, ổn cả.
-Tôi biết, thậm chí biết anh khám ở đâu và do ai khám nữa kia. Lần này tôi sẽ nhờ một chuyên gia, bạn tôi, làm việc tại một bệnh viện lớn kiểm tra kỹ. Tiếp nhận âm thanh, trước hết, là vấn đề của tai, vì vậy, phải bắt đầu từ đó. Anh sẽ gặp lại tôi sau khi có kết quả.
Anh xuất viện với bức thư giới thiệu. Đọc chữ ký bên dưới, anh biết mình đã vô tình rơi vào tay ông bác sĩ “đáng tin cậy” của H. Ông bạn của bác sĩ “đáng tin cậy” chính là ông “chuyên gia” đeo kính gọng đồi mồi, người bất thần cười phá lên, bất thần im bặt trong căn phòng trên lầu ba của cái bệnh viện có tòa nhà màu vàng, tưởng đã đổ sập sau lưng anh.
***
Khi anh bắt đầu nghe thấy tiếng lục bục trong lòng đất, ngay dưới mỗi bước chân của mình, thì tình cờ đọc được một trang mạng tên là Ảo thanh. Thoạt tiên anh nghĩ họ là người đồng bệnh. Kẻ thì suốt ngày nghe thấy tiếng chim hót mặc dù đang ở trong một căn phòng trơ trọi giữa phố nhỏ không cây cối, người thì nghe thấy tiếng tàu hỏa xình xịch suốt ngày đêm dù chưa hề một lần nhìn thấy con tàu, người lại nghe tiếng gầm của một con mãnh thú dù chưa từng bước chân vào rừng hoặc đến thảo cầm viên… Kinh khủng nhất là ông nọ không sao thoát khỏi tiếng rú rít của một loại động cơ kỳ lạ lơ lửng giữa không trung, ngay trên đỉnh đầu… Anh đặc biệt để ý đến người đàn ông nghe thấy tiếng lục bục trong lòng đất, sau mỗi nhát cuốc, trong mảnh vườn nhỏ của ông. Ông ta cho biết đã bỏ hoang đất cho các loại cỏ và e rằng rắn rết đã về trú ngụ nơi đó. Các thành viên nhóm Ảo thanh chia sẻ với nhau những biểu hiện của bệnh, những lo lắng, buồn bực và cả tên tuổi các bác sĩ điều trị. Ít lâu sau, ngoại trừ Người cuốc vườn, bọn họ lần lượt khỏi bệnh, nguyên nhân chủ yếu nằm ở đôi tai, có người chỉ vì ráy tai lưu cửu vón thành cục. Vài người có nguyên cớ khác. Người nghe tiếng rú rít trong không trung từng phải làm việc trong một môi trường quá khốc hại, cần có thời gian để có thể nguôi quên. Người nghe thấy tiếng tàu hỏa lại do di truyền bệnh của dòng họ nội, cha và chú họ từng mắc bệnh tâm thần… Cuối cùng, anh chỉ còn giữ liên lạc với Người cuốc vườn ( biệt danh do anh đặt và được ông ta chấp nhận),vì cảm thấy giữa hai người có một mối gắn kết nào đó, không chỉ là những tiếng lục bục trong lòng đất sau mỗi bước chân, mỗi nhát cuốc. Chính ông ta, trong một lần, đã nói với anh về sự khác biệt giữa họ với nhóm người còn lại. Ông bảo tên gọi chính xác trạng thái tinh thần của anh không phải là Ảo thanh mà phải là Ám thanh.
Ám thanh. Phải mất ít lâu anh mới hiểu ra định danh cho trạng thái tinh thần của mình. (Người cuốc vườn dùng cụm từ trạng thái tinh thần thay vì căn bệnh). Sự mẫn tuệ của Người cuốc vườn khiến anh ngờ vực lời tự giới thiệu “học hành không bao lăm” của ông và bị hấp dẫn bởi cái phần còn chưa biết. Mỗi khi đọc những trao đổi ngắn ngủi của ông, anh lại thấy như cánh cửa khép kín kia vừa được mở thêm ra một chút. Ngày nọ, ông gửi cho anh mấy chữ cái, không kèm theo lời giải thích nào, KX, QH, CT. Anh đoán đó là một địa danh anh phải tìm đến. Những KX, những QH, những CT nhiều vô kể nhưng cuối cùng anh cũng tìm ra mối liên hệ duy nhất giữa chúng: KX-QH-CT. Lắc lư trên chuyến xe khách bảy tiếng đồng hồ thì anh tới KX, một thị trấn nhỏ, lèo tèo vài ba ngôi nhà, vài ba hàng quán. Đường từ thị trấn đến QH rồi CT chỉ mười lăm cây số mà anh phải ba lần thay xe. Người xe ôm đầu tiên chở anh một phần ba quãng đường thì quay về vì có hẹn. Người thứ hai chạy gần tới nơi thì sâm sẩm tối. Anh ta dứt khoát dừng lại. Vừa dùng chiếc khăn bông cáu bẩn lau mồ hôi anh ta vừa nhấm nhẳng, cái gì cũng có nim (lim) của nó. Anh cười thầm, quái quỷ, hang cùng ngõ hẻm nào cũng chạm mặt triết gia. Người thứ ba đang dựng xe dưới gốc cây lớn, tựa người vào thân xe, gà gật. Nhìn cái xe và ông chủ tả tơi như nhau, anh có phần ngại ngần. Ấy vậy mà, khi bị đánh thức, anh ta đứng thẳng dậy, chụp mũ lên đầu, kêu to, đầy hứng khởi, Ok, đi đâu. Nghe anh nói địa chỉ, anh ta lặp lại OK, chuyện vặt.
Chạy xe ầm ầm, dồi lên dập xuống, ngoặt qua ngoặt lại rồi bất thần đặt khách trước một lối mòn nhỏ, quay đầu xe, tôi vù đây, khỏi tiền nong. Anh chưa kịp phản ứng thì anh ta đã mất hút giữa rừng núi thâm u. Anh đứng im trong bóng tối, định thần rồi dò dẫm bước đi. Ngõ khá dài, cây cối đan chen, cành khô, lá vàng lấp lối, mùi ẩm mục xộc vào tận mũi. Anh toan cất tiếng thì nghe một bàn tay đặt lên vai mình, tôi đây. Quay lại, anh trông thấy một hình dáng cao gầy trong chiếc áo màu sẫm khá rộng. Giọng nói quen thuộc, mùi mồ hôi quen thuộc, chiếc áo màu sẫm hơi dài bỏ ngoài quần ...quen thuộc. Anh chết lặng như vừa trông thấy chính mình trong chiếc gương lớn.
Thế nhưng, dưới ánh sáng mỏng manh, chập chờn của ngọn đèn dầu, bắt gặp cái nhìn như xuyên thấu tâm can người đối diện, anh lại thấy ông ta hoàn toàn xa lạ. Cảm giác nửa quen nửa lạ khiến anh bối rối, không biết bắt đầu câu chuyện ra sao. Như đoán biết, ông ta cười khẽ (giọng cười anh đã nghe ở đâu đó), có thể coi đây như một phép thử. Một phép thử, ai thử và thử ai, thử cái gì, thử để làm gì, anh tự hỏi, cảm giác nghẹn thở như những lần nghe thấy tiếng nổ. Ông ta đứng dậy, với tay lên chiếc giá gỗ sơn màu nâu sẫm (giống cái giá đựng sách ngay trên bàn làm việc của anh), lấy xuống một chai rượu, từ tốn rót ra chiếc ly nhỏ, đặt trước anh, anh uống một chút cho ấm. Im lặng nhấp môi vào chén rượu, anh cố gắng mở lời, thưa, ông bảo ông cũng như tôi, vậy ông bị bệnh gì ạ. Ông ta cười to, không phải bệnh mà là một trạng thái tinh thần. Anh bật kêu lên, Người cuốc vườn. Không nghe thấy tiếng kêu của anh, ông ta tiếp tục câu chuyện, thì ai mà chẳng có một vướng víu nào đó, ví dụ như, hoàn toàn không thể nghe thấy những gì mà tất cả mọi người đều nghe chẳng hạn. Anh rùng mình, thật vậy ư. Không, tôi chỉ ví dụ thôi nhưng mọi sự đều có thể, có thể là trong đêm nay, ngày mai, ngày kia hay một tháng năm nào đó mãi sau này. Anh lại thấy nhói đau chỗ nào đó ở nửa đầu bên phải, rồi bỗng nghe như chính mình vừa thốt lên những lời kỳ lạ. Anh nín lặng, cố trấn tĩnh nhưng giọng nói đó vẫn tiếp tục (với chất giọng trầm ấm, rành rẽ từng được H yêu mến), nên coi đó là sự lựa chọn của số phận, trong muôn một. Có điều, nên biết, đây là thời của những ánh chớp không tiếng sấm/đây là thời của những tiếng nói không được nghe/thời của những giấc ngủ lo âu, những canh thức vô ích, như cách nói của nhà thơ Ý Primo Levi.
Anh nghe thấy tiếng thở ra rất mạnh sau câu nói, ngẩng lên lại chẳng thấy ai. Nhìn quanh, anh nhận ra mình đang ngồi trong phòng làm việc, cô bạn đồng nghiệp vừa bước vào với ly cà-phê bốc khói, không hiểu từ hơi nước nóng hay từ khí lạnh của những viên đá.
Anh biết, một phần câu chuyện là do mình mơ thấy nhưng không thể biết, đó là phần nào, bắt đầu từ đâu, kết thúc ở đâu, tỷ lệ mơ-thực này là bao nhiêu, 40-60, 30-70, 50-50, 35/65 hay 42/58… Đang phân vân với những tỷ lệ, anh chợt nhìn thấy một tia chớp chói lòa ngang trời và liền ngay sau đó, là tiếng sấm rung vỡ không gian, như muốn cãi lại lời tiên tri của nhà thơ Ý.
Trong góc phòng, sát bên ô cửa sổ vừa mở, cô đồng nghiệp bình thản nhấp một ngụm cà-phê từ chiếc ly gốm sứ màu trắng tuyệt đẹp.
Sài Gòn 8/2015.
-