Diễn đàn Câu lạc bộ Văn đoàn Độc lập Việt Nam: Họa sĩ tên tuổi được "trục xuất" nhanh nhất khỏi Việt Nam

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Họa sĩ tên tuổi được "trục xuất" nhanh nhất khỏi Việt Nam

Đỗ Trung Quân

Quán cà phê nhỏ chỉ kê được vài cái bàn gỗ, dăm cái ghế nhỏ mặt tiền đường, không xa chợ Trương Minh Giảng (sau sẽ đổi thành chợ Nguyễn Văn Trỗi); Đại học Vạn Hạnh cũng cách đấy không xa.

Quán chỉ có hai người. Pha chế là dịch giả, họa sĩ Hoàng Ngọc Biên. Người thứ hai là tôi khi ấy đang làm việc ở một nhà in nhỏ, nơi in những tác phẩm của nhà xuất bản Văn Học, phụ trách bưng bê, gọi sang lên một chút là "tiếp viên nam" của quán. Nếu làm ca tối ở nhà in thì làm "tiếp viên" ở quán cà phê buổi sáng.

Bức tường được chọn phóng một bức tranh của họa sĩ Pháp Fernand Léger. Tranh Léger với đường nét khỏe mạnh, biểu tượng mạnh mẽ phù hợp với tinh thần "lao động xã hội chủ nghĩa" dễ tránh những "rắc rối" của chế độ mới chỉ vừa trên dưới 10 năm (1985).

12g đêm trước buổi sáng hôm sau sẽ khai trương quán, bức tranh Léger được họa sĩ Cao Thanh Tuân (em trai nhạc sĩ Cao Thanh Tùng người dẫn dắt chương trình "Đố vui để học" trên Truyền hình Việt Nam trước 1975) phóng lên tường. Tôi phụ trách... giữ thang, dịch giả Hoàng Ngọc Biên đèn chiếu và pha sơn...

Khi bức tranh kết thúc thì trời sáng. Quán cà phê mở cửa với ba vị khách đầu tiên. Ba chúng tôi vừa trắng mắt suốt đêm với bức tranh còn mùi sơn ướt.

Nhưng vị khách tiếp theo lại không phải vị khách cà phê. Một anh Công an phường mũ cối, áo vàng đi qua dừng lại, bước vào chỉ tay lên tường "Vẽ gì thế này?". "Vẽ tranh!", ông Biên trả lời. "Nhưng tranh vẽ ai, đã ra Phường xin phép chưa?". Ông Biên nói: "Chưa!". "Chưa thì xóa ngay nếu không thì ra phường". Lại ra phường.

Khó nhỉ. Chúng tôi nhìn nhau cười. “Thôi được chụp vài bức hình rồi xóa”, anh Hoàng Ngọc Biên nói.

Vậy là danh họa Fernand Léger được mời ra khỏi bức tường lẫn ra khỏi Việt Nam với thời gian kỷ lục từ 12g đêm hôm trước đến 7g sáng hôm sau. Xấp xỉ 10 tiếng.

Đấy là một buổi sáng tháng 5 - 1985 đường Trương Minh Giảng quận 3.

...

PS: Nơi quán cà phê nhỏ nhắn này không lâu sau tôi được đặt ly cà phê xuống bàn một vị khách dáng người dong dỏng "Mời ông!". Không ai khác đấy là thi sĩ Thanh Tâm Tuyền. Ông vừa trở lại Sài Gòn sau 7 năm cải tạo.

Bức tranh Fernand Léger vừa được họa sĩ Cao Thanh Tuân phóng xong.

Người đàn bà cầm chiếc lọ – tranh Fernand Léger

Fernand Léger

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Họa sĩ tên tuổi được "trục xuất" nhanh nhất khỏi Việt Nam