Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 13 tháng 4, 2025

Thơ Nguyễn Đức Tùng

 NGƯỜI ĐI CHÂN ĐẤT (Chương 3)

                                                             trường ca

 

Tôi nhớ tiếng nước vang trong giếng sâu.  Một người

Đi tắt qua rừng. Tôi đứng lại.

Gió lùa trong tay áo. Nghệ thuật bắt đầu từ tổn thương

Bụi tâm linh bay mờ mặt đường. Cái chết rời bỏ

Nhưng tội ác không bao giờ. Ngày mai có mưa

Phía làng cũ

 

Phía người đi một mình. Đi giữa những người khác.

Bị vây hãm. Bị chia cắt. Bị lôi đi kéo lại. Bị ném lên xe.

Bạo lực đổi khác, im lặng, mưu toan, đổi chác, bắt và thả, thả và bắt, vây chặt

Buông hạt giống vào cỏ dại, người bên ngoài

Nhìn vào không hiểu được, mọi cắt nghĩa đều sai lầm, mùa hè hết

Ngày vắng như cánh nhạn. Mặt trời xuống. Tiếng nói im bặt

 

Mùa thu trở lại, buốt lạnh cánh rừng

Đêm không tàn trong hẻm núi

Thân xác tôi được cứu vớt

Tôi nhớ những con đường. Bóng tối

Không buồn, không vui. Sự nguy hiểm đang chờ đợi

Trở ngại chưa bao giờ rời bỏ

 

Âm nhạc thay đổi

Người đi xa chưa về. Người tan nát. Người chạy thoát

Con thú bị bệnh. Bài hát xưa

Báo hiệu ngày mùa

Không ai trả dùm chúng ta nợ kiếp trước. Ánh sáng chiếu rọi

Trước khi bí mật ra đời

 

Trước khi tội ác trở lại. Ngày tàn trong gương vô vọng

Nhân ảnh tìm về. Đời sống

Dừng lại, nghe ngóng

Như con nai đi trong rừng. Đi trước những con nai khác

Chịu chết. Trăng lên. Thế gian mê ngủ. Sương mù

Đỗ nặng trĩu trên vai. Đêm dài vô tận, sự khốn quẫn bắt đầu.

 

Không hợp nhau. Tan tác. Trái cây rữa nát. Dưới những gốc cây số phận

Mọi việc tốt đẹp dừng lại. Không phải bỗng nhiên. Đã được xếp đặt.

Tùy duyên. Phá sạch. Làm lại. Sương treo lá cỏ

Gió trong mạng nhện. Anh nghĩ tới em. Con nghĩ tới cha. Em nghĩ tới chị. Đứa trẻ nghĩ tới mẹ.

Mùi cỏ thơm lan trong đêm. Ta để lại cái chết bên đường

Đi mãi. Trước và sau. Ngay hàng thẳng lối

 

Sẽ bị bắt. Chúng ta sẽ lạc đường. Giấc ngủ đầy ác mộng.

Chúng ta tan đàn sẻ nghé. Lời nói dối và lời nói thật

Con đường của con không có gì bí mật

Con đường của con là con đường của Phật

Nắng và mưa. Ngồi xuống và đứng lên. Thọ thực. Bát và y

Kiên trì chánh niệm. Đi tới kỷ nguyên.

 

Thông điệp của bàn chân. Buông xả. Trở lại. Không được chậm trễ. Viên ngọc quý trong mỗi chúng ta

Trong anh em. Không nghi ngại. Cúi đầu. Nhẫn nhục. Vượt qua

Chúng ta sẽ vượt qua những ranh giới quốc gia

Địa phương, núi rừng, sông biển. Đi chân đất. Đi tàu thủy, đi máy bay, đi bằng mọi phương tiện

Tùy duyên. Tùy khả thể. Tùy sự sinh tồn. Tùy sự rơi xuống

Của một chiếc lá. Không hối hận. Dừng lại đúng lúc. Chuyển đổi

 

Hướng mãi về một hướng. Một chân trời. Tới gần hơn nữa. Vì chúng ta là những kẻ yếu đuối

Chúng ta sẽ tan như bọt sóng. Chúng ta sẽ trở lại như nước

Như âm nhạc. Như thời gian. Như cánh én

Đậu trên những hàng dây thép, bay qua vực thẳm, qua những chia ly

Xóa mờ kí ức, tìm lại kí ức, than khóc, lau nước mắt, uống cho hết

Nước trên lòng bàn tay, một người mang tới từ bên kia sa mạc

 

Một người khác. Người khác là anh em chúng ta. Tăng đoàn. Sự cứu chuộc. Sự vượt qua.

Sự vượt thoát. Ngày mai mưa sẽ rơi xuống ở Tây Nguyên. Cơn bão điên rồ nhất chưa tới. Sự vô minh lớn nhất đang chờ đợi

Như vực thẳm chờ đợi chúng ta. Lá

Rơi không ngừng trên vai người bộ hành. Sống có nghĩa là mở rộng thời gian

Và quên những ảo tưởng. Là từ biệt

Cha mẹ ở nhà. Thiếu nữ trong hoa. Mặt trời trong sương. Giấc mơ trong kí ức

 

Vết thương trong ngực. Bạn có nghe không? Bên kia rừng tiếng hót của loài chim quý

Tiếng hót cuối cùng

Đây là quá khứ của tôi. Đây là quá khứ buồn đau

Đây là quá khứ tươi đẹp. Tất cả đều ở đó

Đây là ngọn gió

 

Của nỗi buồn. Đây là sự thất vọng

Con muốn để lại. Nếu người không sợ hãi

Con gấp chiếc áo lại

Gấp tay phải. Rồi gấp tay trái

Con sửa đi sửa lại một ng ày cho ngay ngắn

Trong tà áo những mùa hè rất nắng

 

Con đi phía sau lưng thầy

Con đi phía trước

Chỗ nào cũng hợp cả

Sự việc đã bắt đầu

Con sẽ chiến đấu

Cho tự do của mình

 

Của những người khác

Bằng sự im lặng

Nhẫn nhục. Không thay đổi

Một người sẽ chết một mình trong đêm tối. Hai người

Sẽ để lại tiếng nói. Chúng ta không vội. Ngồi gần vào gốc cây

Trong cơn mưa bão của sự thật

 

Nắm giữ bí mật trong lòng bàn tay. Của sự tinh khôi nguyên thủy

Sự than khóc sẽ không bao giờ vọng lại

Với cuộc đời. Sự lặng im thanh thản là tiếng gọi. Mọi người sẽ trở lại. Những tâm hồn thanh khiết sẽ trở lại

Thời hạn hết rồi chăng?

Đường xa ngàn dặm

Tôi đi nhanh

 

Thoăn thoắt

Một vệt cuối trời

Lửa đốt. Tôi đi chậm

Một ngày bắt đầu bằng buổi chiều

Khi tôi về nhà mẹ tôi đứng bên cửa sổ

Tiếng trẻ con cười đùa trong ngõ.

 

Ngày bắt đầu khi anh ngồi xuống bên bếp lửa

Chúng ta nói về trở ngại mới nhất, về tình yêu

Buổi chiều bắt đầu bằng ngôi sao

Con chim bay từ đâu tới

Đậu trên hàng rào

Một ngày bắt đầu bằng tiếng hót

 

Tiếng hót bắt đầu khi một người lắng nghe

Thật dễ dàng hơn

Nếu tôi không sinh ra

Nếu khổ đau không tồn tại

Nhưng tôi đã sinh ra

Và khổ đau tồn tại

 

Thật dễ dàng nếu chúng ta không có lịch sử

Nhưng chúng ta có một lịch sử buồn

Tôi đã đi qua những ngôi nhà cháy.

Những ngôi nhà đóng kín cửa. Kẻ châm lửa đốt nhà

Là ai?

Những ngôi nhà không có cửa.

 

Tôi lắng nghe tiếng nước chảy

Ở nơi nhiều ngày nắng hạn.

Tôi đã đi qua chiếc nôi của một đứa trẻ

Để lại trên bờ. Nước chảy mịt mù.

 

Khói sóng. Tôi bắt đầu ở đây

Trên vực thẳm này

Sự bắt đầu không dễ dàng

Tôi nghĩ đến những đứa trẻ chơi đùa.

Thế giới bắt đầu từ những đứa trẻ

Thật không dễ dàng để đi trong gió mưa

 

Chúng ta đã đứng lại

Như một người đứng trong sợ hãi, không biết về đâu

Cỏ đã khô ngàn năm. Lời kinh bay qua núi

Tôi muốn được ở lại dưới một gốc tùng

 

Ngồi nghe mây bay qua trên đầu

Để hỏi về sự khổ đau

 

Sự khổ đau có mặt

Trước khi tôi đến

Trước khi lịch sử bắt đầu

Tiếng khóc trong đêm

Tiếng nói gởi đến chúng ta

Từ một thế giới khác

 

Tiếng chim phượng hoàng

Có ai nhìn thấy cái bóng của nó

Có ai ngủ dưới cái tổ của nó

Phải làm kiếp cây cỏ, kiếp côn trùng

Phải sống như kẻ ăn mày

Không nhà, không cửa

 

Không nơi thờ phượng

Không giường nằm, chăn chiếu

Không sở hữu một tình yêu

 

Hay một buổi chiều trong cỏ. Bạn nhớ chăng cánh cửa

Tiếng ngỗng trời kêu trên mặt nước

 

Hoa cúc vàng tràn bờ

Kẻ ngơ ngác ra về

Mất hướng, không có ai bên ngoài bóng núi

Đêm đã tới. Chuột gặm đứt dây. Bám vào vách núi

Không có câu trả lời

Khi tôi đi qua tất cả những ngày

 

Khi tôi ngủ dưới gốc cây

Lịch sử của đất nước được kể lại. Sai lầm

Trong một câu thơ

Bao nhiêu công việc phải làm

Trước khi một người trở lại

Những mùa cày cấy. Những mùa gặt hái…

 

Bằng những bước đi rất nhỏ

Thật dễ dàng nếu không có khái niệm niết bàn

Nhưng chúng ta có

Đó là niềm hy vọng cuối cùng

Nhìn vào số phận của chúng ta

Như một con cú nhìn trong đêm tối.

 

Đứng ở trung tâm của sự chết

Và sự sinh ra

Bạn có nhớ căn nhà chúng ta đi qua dưới chân đèo

Khi đám đông bị giải tán

Lén lút

Nguy hiểm

 

Đó là một căn nhà không có cửa

Như một trái tim giấu kín trong lòng ngực

Vẫn đập nhưng không ai biết

Hãy lắng nghe

Tên đao phủ vẫn còn thức

Trong nhà ngục của kẻ bị tử hình.

 

Sắp được cho bữa ăn tối cuối cùng

Bữa ăn tươm tất

Đôi khi có một cốc rượu, đôi khi một điếu thuốc

Cả khăn lau miệng

Đôi khi có người khóc

Và không ăn uống được gì.

 

Đôi khi có người ăn hết phần của mình

Ngon miệng và xin thêm

Trong đêm, trước khi trời sáng

Quệt nước mắt, và ăn tiếp nữa.

Bạn nhìn thấy chưa?

Thân phận chúng ta. Hãy đi thật xa. Hãy bước.