Luke Taylor ở Bogotá, The Guardian, 28/4/2023

Ngân Xuyên dịch từ tiếng Anh

Từ lâu đã có tin đồn rằng cả một kiệt tác văn học mà công chúng chưa từng được nhìn thấy của nhà văn Columbia Gabriel Garciá Marquez (1927-2014), Nobel văn chương 1982, vẫn có thể đang nằm trong một chiếc két sắt đầy bụi do gia đình cố tác giả cất giữ hoặc đang bị khóa kín tại kho lưu trữ của ông ở Đại học Texas.

Vào hôm thứ Sáu, nhà xuất bản Penguin Random House đã xác nhận rằng một cuốn tiểu thuyết chưa từng xuất bản của Gabriel García Márquez nhan đề "En Agosto Nos Vemos" (Chúng ta sẽ gặp nhau vào tháng Tám) không chỉ có thật mà còn sẽ được bày bán trên khắp châu Mỹ Latinh vào năm 2024.

"Không thể nào?! Một cuốn sách của Gabriel García Márquez ư?” Juan Moreno Blanco, giáo sư tại Đại học del Valle ở Cali, Colombia, người không thốt nên lời khi biết tin, nói. “Tôi đã nghe tin đồn về một số bản thảo, nhưng không gì khác hơn là tin đồn. Cả một cuốn sách ư?!”

Sự suy đoán đã bao quanh cuốn tiểu thuyết chưa được xuất bản ngay từ năm 1999 khi García Márquez công bố một truyện ngắn trên tạp chí Cambio của Colombia.

Câu truyện về Ana Magdalena Bach, một phụ nữ trung niên có quan hệ tình ái khi đến thăm một hòn đảo nhiệt đới để đặt hoa trên mộ mẹ cô, được cho là chương đầu tiên mà Márquez đang viết.

Nhưng sau khi tác giả nổi tiếng quốc tế được biết đến với cái tên Gabo trìu mến qua đời vào năm 2014, người ta tin rằng tác phẩm sẽ không được xuất hiện vì gia đình ông được cho là không thoải mái khi xuất bản một tác phẩm còn dang dở.

“Mãi đến gần đây hai người con của ông vẫn giữ ý kiến là nó không nên được công bố”, Jaime Abello, giám đốc Quỹ Gabo cho biết. “Có vẻ như họ đã thay đổi quyết định sau khi đọc bản thảo!”

Các con của García Márquez là Rodrigo và Gonzalo García Barcha nói hôm thứ Sáu rằng họ thấy tác phẩm này quá quý giá để cất giấu khỏi Colombia và thế giới rộng lớn bên ngoài vốn đã chịu tác động mạnh từ những tác phẩm thuộc dòng chủ nghĩa hiện thực huyền ảo được giới phê bình đánh giá cao của Marquez.

“Chúng ta sẽ gặp nhau vào tháng Tám” là kết quả của sự nỗ lực sáng tạo cuối cùng bất chấp sóng gió, thuỷ triều. Đọc lại nó gần 10 năm sau khi ông qua đời, chúng tôi phát hiện ra rằng văn bản có nhiều giá trị rất thú vị và không có gì ngăn cản việc thưởng thức tác phẩm nổi bật nhất của Gabo: khả năng sáng tạo, chất thơ của ngôn ngữ, cách kể chuyện hấp dẫn, sự hiểu biết của ông về con người, cảm xúc của ông đối với những trải nghiệm và sai lầm của mình, đặc biệt là trong tình yêu, điều có thể là chủ đề chính trong tất cả các tác phẩm của ông," họ nói trong một thông cáo báo chí.

Một số ít chi tiết được công khai cho biết cuốn sách sẽ gồm năm phần riêng biệt xoay quanh Ana Magdalena và sẽ có tổng cộng khoảng 150 trang. Bản tiếng Anh vẫn chưa được thông báo.

Gabo là nhà văn viết tiếng Tây Ban Nha được dịch nhiều nhất trên thế giới và di sản văn học của ông đã truyền cảm hứng cho các tác phẩm từ “Những đứa trẻ lúc nửa đêm” (Salman Rushdie) đến “Encanto” của Disney.

Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng nhất của ông, “Một trăm năm cô đơn”, kể về lịch sử của Buendías, một gia đình ở thị trấn hư cấu Macondo, và được coi là một trong những tác phẩm kinh điển bằng tiếng Tây Ban Nha có ảnh hưởng nhất.

García Márquez có khả năng nắm bắt một cách sống động vẻ đẹp bao la của Colombia trong tác phẩm của mình đồng thời thể hiện lịch sử xung đột xoay vòng bi thảm, đẫm máu của nó.

“Thời gian càng trôi qua, tác phẩm của ông càng tăng thêm ý nghĩa. Giống như Dostoyevsky, Joyce và Cervantes, ông ấy có phong cách và cách nhìn thế giới độc đáo đã ảnh hưởng đến toàn thế giới,” Ariel Castillo, giáo sư tại Đại học Atlántico ở Barranquilla và là chuyên gia hàng đầu về sáng tác của García Márquez nói.

Không nơi nào mà di sản của García Márquez có thể nhìn thấy rõ ràng hơn quê hương Colombia của ông. Castillo nói rằng nhà văn đã đưa quốc gia Andean lên bản đồ văn học nhưng cũng làm thay đổi quan điểm của nó về chính mình.

Bằng cách sản xuất một số tiểu thuyết được yêu thích nhất thế giới, Gabo đã xóa bỏ mặc cảm tự ti của Colombia và cũng thay đổi hình ảnh của đất nước nằm ở vùng Caribe này, nơi García Márquez sinh ra. Khu vực này từ lâu đã bị coi là kém cỏi về văn hóa, nhưng Gabo đã làm sáng tỏ nền văn hóa độc đáo và vẻ đẹp tự nhiên của nó.

“Có hai nền văn hóa Colombia: một trước Gabriel García Márquez và một sau đó,” Castillo nói.

Mặc dù thông báo bất ngờ đã gây ra sự phấn khích nhưng nó cũng tạo ra cuộc thảo luận sôi nổi về việc liệu một tác phẩm còn dang dở có nên được xuất bản sau khi tác giả mất hay không.

“Márquez luôn tâm sự với những người thân cận và cân nhắc kỹ lưỡng trước khi công bố bất cứ điều gì, vì vậy chúng tôi vẫn phải cân nhắc”, Blanco nói.

“Đối với tôi, đó là một tin tuyệt vời,” tác giả người Colombia được giới phê bình đánh giá cao Juan Gabriel Vásquez cho biết. “Bạn phải biết cách đọc nó: nó chưa phải là một tác phẩm hoàn chỉnh và García Márquez là một nghệ nhân rất cẩn thận. Nhưng chúng ta có thể thưởng thức nó đúng với bản chất của nó: một tác phẩm còn dang dở của một nghệ sĩ vĩ đại. Không có lý do gì để tước đi niềm vui đó của chúng ta.”