Nguyễn Đức Tùng và Lê Học Lãnh Vân bên tranh chân dung Ý Nhi, 2023

1. TÔI ĐẶT MỘT LY CÀ PHÊ XUỐNG HÀ NỘI

 

Tôi đặt một ly cà phê xuống Hà Nội

Trên vỉa hè gió thổi

 

Ngày ngày những người yêu tôi đi qua

Ngày ngày những người yêu tôi bây giờ ghét tôi đi qua

Ngày ngày những người ghét tôi bây giờ yêu tôi đi qua

 

 

Mười bốn năm

Không ai giẫm lên ly cà phê của tôi

 

Mọi người đều tránh ra

Trước một ly cà phê biết chờ đợi.

 

2. CHÚNG TA ĐÃ HÓA THÀNH NGƯỜI NHƯ THẾ NÀO

 

Chúng ta đã hóa thành người như thế nào

Tôi biết có người không bao giờ tin

Vào thuyết tiến hóa của Darwin

Nhưng tôi thì tôi tin, chúng ta đã

Từng là khỉ       

 

Làm khỉ không có gì xấu

Nhưng chúng ta đâu muốn làm khỉ mãi

Tổ tiên chúng ta quyết định thế

Và các ngài

Leo xuống

Từ trên cây

 

Chúng ta không còn cần ăn trái cây nữa

Dù chúng thơm ngon

Chúng ta bước đi trên mặt đất

Bằng hai chân

Một chân đi trước

Một chân đi sau

 

Nhờ thế, chẳng bao lâu

Hai tay chúng ta có tự do

Cầm nắm

Múa may

Đặt tay lên vai người khác

Đặt tay lên bụng người khác

Giữa hai đùi

 

Nhờ thế, chúng ta bắt đầu đứng lên

Đứng thẳng lên

Điều quan trọng là chúng ta đứng thẳng lên

Và sẽ không bao giờ khom người xuống nữa

Không bao giờ.

 

3. KHÔNG   

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết ai thật thà ai nói dối

vì chúng ta đang vội

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết ai chiến thắng ai thất bại

vì chúng ta sợ hãi

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết chiến tranh ở đâu

vì chúng ta rất giàu

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết ai đáng ghét ai đáng yêu

vì chúng ta rất nghèo

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết ai độc ác ai tử tế

vì chúng ta còn quá trẻ

 

Chúng ta không biết gì cả

không biết Nga đánh Ukraine hay Ukraine đánh Nga

vì chúng ta đã già

 

Mọi chuyện đang xảy ra

nhưng chúng ta không biết gì cả

cho đến khi chúng xảy ra cho chúng ta.

 

4. ANH VUI MỪNG THẤY EM

 

Anh vui mừng thấy em học cách

Chồng những hòn đá lên nhau

Mỗi lúc một cao

 

Đó là nghệ thuật khó khăn

Những hòn đá trên bờ biển lăn đi

Đổ xuống

 

Như những chữ đổ xuống

Trên một trang sách

Anh vui mừng thấy em học được cách

Nhặt lên mỗi lúc một chữ

Đặt chúng xuống

Từng chữ một

 

Chỉ bằng cách ấy

Những hòn đá ngày một cao lên

Rêu không thể nào bám được.

 

5. TÙ NHÂN LƯƠNG TÂM

 

Bây giờ ngươi được tự do

Bây giờ ngươi được thả

Hãy ra khỏi ngôi nhà của ngươi

Sau lưng cánh cửa sắt đóng sập lại.

 

6. SỰ VẮNG MẶT  

 

Sự vắng mặt của em đến dần dà

Từng giọt

 

Không như cà phê

Mà như nước dột từ mái nhà

 

Anh ngồi ngắm suốt ba năm

Trước khi bắc thang lên sửa lại

 

7. CON MA

 

con ma của tình yêu rất tốt

nó ngồi ở đầu giường

 

đặt tay lên trán tôi khi lên cơn sốt

con ma ấy bây giờ đã chết

 

đêm đêm ngồi trên cành đào

khi tôi mở cửa sổ nó nhìn tôi từ trên cao

 

không bao giờ đặt chân xuống đất

khi tôi lái xe rất nhanh trong nỗi nhớ thầm

nó xiết chặt thắt lưng an toàn của tôi lần nữa.

 

8. ĐÔI KHI EM NÓI NHỎ LẠI, ANH KHÔNG NGHE ĐƯỢC  

 

Đôi khi em nói nhỏ lại, anh không nghe được

Như nói qua làn nước

 

Ngày bé dại chúng ta lặn thật sâu

Nói với nhau qua một sợi dây

 

Trong nước, không ai biết chúng ta nói gì

Bí mật kia em còn cất giữ

 

Thật kỹ, đến bây giờ

Đôi khi anh hét lớn lên

 

Anh biết em nghe được, dù ở nơi xa

Bên kia cánh cửa, bên kia làn nước, bên kia thiên hà, khuất sau bóng núi

 

9. NẾU KHÔNG QUÁ BUỒN

 

Nếu không quá buồn, anh sẽ mang em tới

Một chỗ ngồi yên tĩnh bên bờ sông

Nơi anh tìm ra đóa súng hồng

 

Anh có thể dẫn em về nhà

Mẹ cha không còn nữa

Nhưng trong bếp lửa hơi ấm mùa xuân trước

 

Nếu anh không quá buồn

Anh có thể đi qua mười hai đất nước

Nằm xuống bên em một đêm

 

Anh có thể mang cho em cái chăn bông

Để em đắp qua mùa đông

Cái chăn thơm mùi rơm rạ

 

Của cây rơm gần chuồng gà ngày cũ

Nóng ran như lửa

Khi anh sờ thấy một bàn chân của em

 

10. THƠ TÌNH THÁNG TƯ  

 

Cuộc tranh cãi này không có ai chịu thua ai trong đó

Anh ra về, đi buồn bã dưới thông reo

Mặc kệ chiến tranh, mặc kệ hòa bình. Một mình anh đi vậy

Bỗng lại gặp em trong nắng cuối đường chiều

 

11. NGƯỜI MẸ

 

Mẹ tôi chết khi tôi còn nhỏ

người ta chôn bà dưới đất sâu

tôi sống với mẹ kế từ lâu

trong ngôi nhà gần mộ mẹ tôi

 

Mẹ kế tôi khi vui

khi buồn, có khi đánh tôi

có khi cho tôi ăn, có khi chơi đùa

với tôi có khi trói tôi vào cột nhà

 

Một đêm tôi thấy bà

mặc bộ áo quần rất lạ

cài thắt lưng hoa một mình

múa hát dưới trăng

 

Vừa múa vừa khóc một bài ca xưa cũ

không ai nhớ, nhưng tôi biết

ngày xưa mẹ tôi vẫn hát

với giọng hay hơn

 

Nhưng tôi chưa từng nghe bà vừa hát vừa múa vừa khóc bao giờ

 

12. ĐỨA BÉ TRONG LÒNG ĐẤT

 

Đứa bé mười tuổi trong lòng đất

Hai tay bám chặt thành ống

Trôi xuống rất nhanh

Như một người treo lơ lửng trên không

Từ cửa sổ lầu thứ mười lăm

Tôi nhìn thấy năm nào ở Nữu Ước

 

 

Một người đàn bà treo mình bên cửa sổ

Úp mặt vào tường

Phía bờ sông gió thổi lồng lộng

Có gì giống với một đứa trẻ

Treo lơ lửng trong lòng đất

 

Chúng tôi đứng ngước mặt nhìn lên

Bên xa lộ cao tốc, chiều mùa xuân gió thổi

Hoa bông vải trắng bay đầy trời

Tôi nhìn vào ống nhòm của một người du khách

Khuôn mặt người đàn bà trẻ tuổi

Mẹ của hai đứa con

William và Sarah

 

Ở một đất nước rất xa tổ quốc của tôi

Treo lơ lửng giữa trời

Trong tiếng sóng vỗ không ngơi của buổi chiều

Có một con mèo ở trong căn phòng nhỏ

Con mèo nhỏ bé giờ đây ngồi trong bóng tối

Không ai cho nó ăn

Không ai vuốt lên lưng nó

Và kêu pur pur purrrr

 

Có gì khác một đứa bé lên mười tuổi

Rơi thẳng xuống lòng đất

Ở độ sâu ba mươi lăm mét

Có gì giống với một sợi dây

Ở tầng lầu thứ mười lăm

Nơi gió thổi rào rào trên mặt sóng

Có gì giống với sự im lặng

 

Của lòng đất ẩm nước

Ánh sáng một ngày mùa xuân ở Nữu Ước có gì khác

Và giống

Một ống cống rơi thẳng xuống

Cả hai là tác dụng của trọng lực

Tiếng khóc của số phận

Sự tiếc thương của đời sống

Ký ức đau buồn

 

Lòng nhớ lại

Sự tỉnh thức

Có gì khác

Và giống

Giữa hai mùa xuân

Những người tìm cách trèo lên

Thoát khỏi số phận của mình

Đuối sức

Không ai kịp phản ứng

Rơi qua tay chúng ta

Rơi thẳng xuống

 

13. ĐÔI KHI MỘT GIẤC MƠ

 

Đôi khi một giấc mơ

Không muốn làm giấc mơ nữa

Nó đập cửa suốt đêm

 

Xin được vào nhà

Đôi khi mùa đông đi qua

Bỗng quay lại muốn làm mùa đông lần nữa

Đôi khi một tiếng nói

Không muốn làm tiếng nói nữa

 

Nó muốn làm tiếng mưa rơi

Tiếng nước suối rì rầm

Tiếng của gầu nước rơi xuống

 

Đôi khi một người đang nói

Bỗng muốn trở thành sự im lặng

Như khi băng qua một bãi mìn

Người lính cuối cùng của cuộc chiến tranh

 

14. VIẾT

 

Anh viết rách mặt giấy

Cho đến khi các chữ ấy

Xóa đi khuôn mặt em

 

15. CUỘC ĐỜI TRƯỚC KHI CÓ INTERNET

 

Cuộc đời trước khi có internet

Vô vị, tôi nghĩ, chán chết

 

Nếu không nhờ internet, bạn tưởng

Mặt trăng là do thượng đế sinh ra

 

Làm gì có, nó bay ra địa cầu

Trên ấy lạnh buốt, im lặng hoàn toàn, không có gì vui

 

Bực nhất suốt ngày không tiếng động

Trước khi có internet, bạn cũng không bao giờ biết

 

Bạn có quyền sống với nhau, không cần thiết

Sinh con. Bạn có thể kéo dài thời gian

 

Hay rút ngắn lại, có thể hỏi

Những câu tế nhị nhất, không thể hỏi người thân

 

Ví dụ: làm tình bảy lần một tuần

Thì có được không, khi không có internet

 

Bạn không bao giờ biết mặt trời không lặn ở phương Tây

Nó không lặn đi đâu cả, chính chúng ta mới lặn

 

Vào không gian của nỗi buồn chán

Căn phòng trắng, bốn bức tường

 

Không có bất kỳ một nỗi lo âu nào cả, dường như không có một lý tưởng nào cả

Chúng ta chỉ có nhu cầu, nhu cầu

Và nhu cầu. Sau khi có internet.

 

16. KÝ ỨC CAMBODIA NHỮNG NĂM 1980

 

Hai phiếu trắng

Một phiếu chống

Ở New York

 

Hai phiếu trắng ở New York

 

Hai người ngồi đánh bài

Ba người ngồi đánh bài

Trước hành lang lớp học

 

Năm người ngồi đánh bài

 

Trong phòng học

Một con bò cạp

Cắn vú người đàn bà

 

Bên trái

Bên phải

Bên trái

 

Trong chiều mưa rả rích

Ở Siem Reap.

 

17. ANH MỞ EM RA

 

Anh mở em ra

Như mở một bông hoa

Anh muốn nhìn thấy tâm hồn em ở đó

 

Nhưng anh không thấy gì cả

Chỉ có mùi hương lạ

Bay ra từ một bông hoa khác

 

18. TÊN     

 

Tên của anh tôi trên bia mộ

Như viên thuốc đắng

Lần nào uống

Tôi cũng nhắm mắt lại

 

Với hớp nước

Nhưng lần nào cũng uống

Hớp nước ngày càng nhỏ

Nhưng vẫn đắng.

 

19. TRONG TẤT CẢ NHỮNG TIỆM BÁN HOA

 

Trong tất cả những tiệm bán hoa
Không còn hoa nữa

Hoa lan đỏ
Không
Hoa huệ vàng
Không
Hoa vông vang tím
Không

Đừng nói gì tới hoa hồng
Trong tất cả những tiệm bán hoa
Không còn hoa nữa
Bạn phải đi thật xa
Qua nửa ngày đường
Qua bên kia sông
Sâu trong cánh đồng

Bạn sẽ tìm thấy
Bên hòn đá
Một bông hoa cúc dại
Không phải một bông
Hai bông cúc trắng

Bạn thật là người may mắn
Đó là hai bông hoa cuối cùng
Mọi người đi qua đã hái hết
Mọi người đi qua đã mua hết

Để kịp tặng cho nhau
Trong ngày đầu
Trong ngày đầu tiên đẹp nhất
Khi chúng ta thật sự có tự do.

 

20. MỤC ĐÍCH CỦA ÁO QUẦN

Mục đích của áo quần

Không phải để mặc

Mà để thả rơi xuống

Ngày em đến tìm anh

 

Mục đích của khăn tay

Không phải để lau nước mắt

Mà để chùi thật sạch

Bia mộ trong cỏ xanh.

Chú thích bài: Hai bài thơ đầu, đánh số 1 và 2, được tác giả đọc trong dịp ra mắt tập thơ “Thơ Buổi Sáng” ở Hà nội 10. 3. 2023, bên cạnh những bài khác. Chúng không có mặt trong tập thơ ấy, và chỉ được viết ra cùng ngày, ngay trước buổi ra mắt nói trên.

NĐT