Lê Học Lãnh Vân

Nhóm bạn này của chúng tôi có một số bạn ở nước ngoài. Mỗi năm hẹn nhau về, tổ chức họp mặt đàn hát…

Lần họp mặt gần đây nhất, sau Tết năm Quý Mão 2023, hai người bạn rất tài hoa, một người đàn violin và một người đàn piano, hợp tấu. Hai bản được chờ đợi nhất là Docteur Zhivago và My Heart Will Go On. Tiếng đàn violin vốn đã rất điêu luyện, nay gặp tay piano tri kỷ càng thêm thanh thoát, mượt mà.

Bản My Heart Will Go On khiến kẻ không rành âm nhạc như tôi thổn thức. Trong khán phòng khoảng hai chục người lặng như tờ, nỗi lòng thổn thức khi như được ép lại, khi như được kéo dài ra… Âm thanh lan rộng trên mặt biển, nhỏ dần, nhỏ dần như hơi thở vuốt nhẹ để rồi chìm vào mênh mang sóng và lắng sâu vào đáy nước…

Người bạn đàn violin cho biết trái tim anh tan vỡ trong một chuyến vượt biên, sáu mươi bảy người chỉ còn chín người sống sót. Anh đã ôm cô bạn gái suốt ngày trong nước lạnh trước khi sóng dữ tách hai người tử biệt sinh ly! Từ đó tới nay, hơn ba chục năm rồi, anh sợ nghe tiếng sóng, và anh không bao giờ dám tắm biển. Không phải vì cái sợ rớt từ kỷ niệm suýt chết, mà sợ bước chân mình giẫm vào nước biển sẽ động linh hồn, động thân thể người bạn năm xưa! Tới khi gặp bản đàn My Heart Will Go On, nhạc phim Titanic, anh mới tìm được nỗi lòng anh…

Người bạn trải qua nỗi buồn thiên thu kia không nói gì ngoài tâm sự về nỗi buồn. Riêng kẻ ngồi nghe nảy sinh trăm chiều suy nghĩ. Bởi vì chính bản thân cũng biết không ít câu chuyện bi thảm tương tự.

Ai cũng biết cuộc vượt biên của thuyền nhân Việt Nam rúng động thế giới cuối thập niên 1970 kéo dài tới nửa sau thập niên 1980! Người Việt ùn ùn chạy khỏi quốc gia tạo nên cuộc đào thoát bi thảm và bi tráng! Tổ quốc mất đi một nguồn nhân lực khổng lồ với chất lượng cao, và sự chia rẽ người Việt từ khi hòa bình lập lại cho tới nay còn lớn hơn thời chiến tranh Nam Bắc. Thời “hai mươi năm nội chiến từng ngày” (Trịnh Công Sơn), người ta còn hy vọng tàn cuộc chiến người Việt sẽ thương người Việt, sẽ cùng với người Việt…

Nhớ thời chiến tranh ấy, các bậc trưởng thượng than thở với nhau không biết ông cha đời trước tạo nghiệp gì mà con cháu bây giờ chịu quả quá nặng! Phải chăng vì xưa kia dân ta giết người nhiều quá? Suốt chiều dài lịch sử từ khi Ngô Quyền dựng lại nền độc lập, không chiến tranh với Trung Quốc thì chiến tranh với Chân Lạp, không chiến tranh với người ngoài thì chiến tranh giữa người Việt với nhau, từ mười hai sứ quân tới Lê – Mạc, Trịnh – Nguyễn, Tây Sơn – chúa Nguyễn, rồi Miền Bắc – Miền Nam gần đây, tổng cộng thời gian phân tranh giữa người Việt với nhau dài hơn nhiều lần tổng cộng thời gian chiến tranh với nước ngoài!

Một bạn thiết của tôi, quốc tịch Pháp, dòng máu Việt trăm phần trăm, thuộc dòng dõi đại thần triều Nguyễn, nói gia tộc anh truyền nhau rằng có hai dòng họ rất có công với quốc gia Việt Nam triều Nguyễn, nhưng để giữ kinh thành Huế vững vàng và mở rộng cương thổ, hai gia tộc đó đã giết nhiều người Việt. Vậy con cháu hai gia tộc nên ra nước ngoài mà sống mới tránh được tai họa, Việt Nam không còn là đất lành cho họ! Tôi chỉ lắng nghe và, qua tâm sự của anh, cảm nhận rằng oán khí – tức lòng hận thù, chia rẽ, cay đắng giữa người Việt với nhau – còn quá mịt mờ trên nước Việt!

Từ định luật bảo toàn vật chất, người ta cũng có định luật tương tự bảo toàn năng lượng. Định luật này cũng được áp dụng trong lãnh vực xã hội, lòng hận thù hay tình thương yêu trong xã hội không mất đi mà chỉ được tích tụ nặng nề hơn hay chuyển hóa, cân bằng, hóa giải lẫn nhau.

Ta về như lá rơi về cội
Bếp lửa nhân quần ấm tối nay
Chút rượu hồng đây xin rưới xuống
Giải oan cho cuộc biển dâu này (Tô Thùy Yên)

Để giải tất cả oan khí mịt mờ đó, chỉ có duy nhất tình thương yêu của những người chung sống trên dải đất này. Xin đừng tin vào những cúng bái giải oan rầm rộ khoa trương, những cúng bái làm tiền, kêu gọi cúng dường, xúi giục mê tín, đẩy người vào chốn tối tăm, u mê hơn. Người Việt cần những cuộc cầu nguyện thức tỉnh lòng người, kêu gọi từ tâm, hóa giải hận thù, hướng về minh triết! Người Việt cần các hành động hòa giải hòa hợp thực chất, bỏ hẳn sự phân chia ta – địch, bỏ hẳn sự xếp loại “thế lực thù địch” giữa người Việt với nhau. Những hành động hòa giải đó phải xuất phát trước hết từ hệ thống chính thống, từ bộ máy công của quốc gia chung của người Việt. Và phải xuất phát từ tâm thế bình đẳng giữa các thành phần dân tộc, không có thành phần nào đứng trên thành phần nào. Phải xuất phát từ tâm thế quốc gia, dân tộc là cao nhất, không có thành phần nào đứng trên quốc gia, dân tộc…

Chừng nào người Việt mới bắt đầu cuộc đại giải oan để “Bếp lửa nhân quần” ấm lại? Để không còn trái tim Việt nào ở lại biển…

Ngày 31 tháng 1 năm 2023