Giáng Vân dịch từ bản tiếng Pháp của Roger Caillois

 

ĐÊM TRẮNG

(Tặng các nhà thơ André Breton và Benjamin Péret)

Chân dung Octavio Paz

Vào mười giờ tối ở quán cà phê nước Anh

Ngoài ba chúng ta

chẳng có một ai

Bên ngoài là bước chân mùa thu bí ẩn

Bước chân của người mù vĩ đại

Của đại ngàn lướt đi trong thành phố

Với nghìn bàn tay, nghìn bàn chân mù sương

Gương mặt khói sương, con người không có gương mặt

Mùa thu bước về trung tâm Paris .

Với bước chân thận trọng của người mù

Những người lướt trên đại lộ

 

Cử chỉ thầm lén toát lên từ bộ mặt

Một gái điếm xinh đẹp tựa một nữ giáo hoàng

 

Xuyên qua phố và biến mất trong một bức

 

                                                               tường xanh lét.

Bức tường khép trở lại

Tất cả là cửa

Quá đủ rồi sức ép nhẹ từ một ý nghĩ

Đôi điều sắp sửa để nói với một

ai đó giữa chúng ta

Thời khắc giữa hai người bị xé nát

Tôi đã đọc những dấu hiệu trên vầng trán

khoảnh khắc này

Những kẻ sống đang sống

Bước như bay, chín muỗng, bục ra

Những kẻ chết đang sống

Những ống xương chưa hết nóng

Gió giật đứt và tung chúng lên

Từng nắm rơi giữa những cẳng chân của đêm

 

Thành phố mở lòng mình tựa một trái tim

Tựa một gương mặt mà bông hoa là quả chín

Khát khao lớn hơn cả sự phục sinh

 

Làm sống lại những khao khát

 

Đôi điều được sắp sẵn để nói

cùng với thi nhân

Thậm chí với mùa thu chung chiêng này

 

Với tháng năm ốm đau này

 

Quả chín ma quái trượt giữa những bàn  tay của thế kỷ

 

Tháng năm sợ hãi, thời gian của tiếng than vãn và cắt vụn

Không một gương mặt ở nơi kia, tối nay

trong hầm ngầm của Luân Đôn

Những con mắt khả ố từ tấm gương mù lòa

Những đôi môi dày thô bỉ

Không một ai có máu, không một ai mang danh

Chúng ta không có cả linh hồn và thân xác

Không có lấy một bộ mặt

 

Thời gian quay và quay, không ngừng trôi qua

Không có gì trôi qua nếu thời gian ngừng trôi

Và trở lại, rồi lại trôi qua

Thế rồi bất chợt một chớp mắt tuổi

                                                               thiếu niên

Mang màu vàng mũi tên thần Cupidon

Đội chiếc mũ lưỡi trai màu ghi,

chú chim sẻ can đảm và lưu lạc

bé nhỏ và lấm tấm đỏ

 

Quả táo trên chiếc bàn cũ kỹ

Nhánh cây xanh trong sân nhà mùa đông

Đứa trẻ bị bỏ rơi và những chú mèo hoang

Hai cái cây ghép đôi bị buộc chặt

Hai cái cây đầy gai có những bông hoa

nở bất ngờ

 

Chúng khoác màu áo tươi xanh

Sáng rực rỡ bàn tay chú nhóc

Bốn con chữ

Trên mỗi một ngón tay cháy lên những ngôi sao

Những thỏi mực tàu của người Trung Hoa

và lòng đam mê

Những chiếc nhẫn cỏ phập phồng

Ô, bàn tay học trò với chiếc cổ khát khao sự sống

Con chim mồi và chú ngựa què

Bàn tay làm những con mắt trong đêm hình dung

về cơ thể

Mặt trời bé con và dòng sông tươi xanh

Tay chú mang đến giấc mơ và hồi sinh

Tất cả là cửa

                               Tất cả là cầu

Bây giờ chúng ta bước trên một dòng sông khác

 

Nhìn thấp xuống cuộc chạy của dòng sông

 nhiều thế kỉ

 

Dòng sông của những kí hiệu

Ngắm nhìn cuộc chạy của dòng sông các vì sao

Chúng nhập vào nhau, tách ra, rồi gặp lại

Chúng nói với nhau bằng thứ ngôn ngữ của

những cuộc hỏa hoạn

Những cuộc đấu của chúng, những mối tình của chúng

Sáng tạo và hủy diệt thế giới

Đêm mở lòng đêm

vô tận bàn tay

Sự cãi nhau của những ký hiệu

Con chữ lặng im ca hát

 

Mọi thế kỷ hợp lại

Những âm tiết phát ra bằng giọng một người

 

Những ngôn từ một kẻ nào đó lắng nghe

Những đại sảnh nơi những cột trụ trong suốt

Dội lại những kí hiệu

Giây lát ngưng trên những mi mắt và

nói điều gì đó

Những con mắt mở ra, lắng nghe rồi lại

khép kín

Thủy triều dâng lên

sắp sửa điều gì

Chúng ta tung mình trong đêm

Những bè bạn ở xa

Tôi mang theo lời lẽ tựa như mang

kho báu bốc cháy

Đấu tranh với dòng sông, với cơn gió mùa thu

Chống lại mùa thu, với ngôi nhà tối tăm

Tháng năm nơi đám hài cốt

Vun đống lại –

Thời gian chết chóc và bị phỉ nhổ

Những mùa bị hãm hiếp

Thế kỷ bị đẽo mòn trong một tiếng gào

Trong biểu đồ hình chóp của dòng máu

Giờ gặm nhấm xương sống của ngày, của

năm, và của thế kỷ

Chúng ta đã đánh mất, tất cả chìm đắm

Tất cả những ngày đi kiếm tìm một Nàng thơ

Thành phố nhàu nhĩ

Gương mặt của nàng là gương mặt của bình yên tôi

Những đôi chân của nàng là gương mặt của bình yên tôi

 

Những đôi chân là chân phụ nữ

 

Thảy những trụ cầu trong phố

Dòng sông, dải thắt lưng của phong cảnh

chết chìm

Thành phố hay sự hiện hữu của đàn bà

Chiếc quạt chỉ ra và che đi đời sống

Đẹp tựa sự nổi loạn của người nghèo

Vầng trán nàng mê sảng, nhưng mắt nàng

cho ta uống lấy sự khôn ngoan

Nách nàng là đêm, nhưng ngực nàng ban ngày

Những từ của nàng là đá nhưng ngôn ngữ

của nàng là cơn mưa

Vai nàng, ban trưa trên biển cả

 

Nụ cười nàng, mặt trời soi sáng những

 

                                                               ngoại ô

 

Tóc nàng, nơi bùng lên cơn bão trên những

vùng đất của rạng đông.

 

Bụng nàng mang hơi thở của biển

và mạch đập của ngày

 

Tên nàng - thác nước và đồng cỏ

 

Tên nàng - mặt biển tràn đầy

Tất thảy tên của nước đều là tên nàng

 

Nhưng giới tính của nàng - hằng hà sa số

 

Phía này của tồn tại

Phía kia, thời gian

Mặt trái của đời sống

 

Nơi đây, kết thúc mọi thứ diễn văn

Cái đẹp chẳng dễ gì nắm được

Nơi đây, hiện hữu trở nên khủng khiếp

Chìm khuất vào trong, Hiện Hữu rỗng không

Cái rành mạch là không rành mạch

Nơi đây trả sự không rành mạch cho cái rành mạch

Ngôi sao mầu đen

Ánh sáng là bóng tối, bóng tối là của ánh sáng

Nơi đây, thời gian đứng yên

Bốn đỉnh quan trọng cạnh nhau

Đó là chỗ của cô đơn và chỗ để gặp nhau

Thành phố - Đàn bà - Hiện hữu

Nơi đây điểm kết của thời gian

Và nơi để bắt đầu

 

G.V

Hà Nội, 2008

***

Nguyên Bản:

Octavio Paz Lozano

Noche en claro

A los poetas André Bretón y Benjamin Péret

 

A las diez de la noche en el Café de Inglaterra

salvo nosotros tres

no había nadie

Se oía afuera el paso húmedo del otoño

pasos de ciego gigante

pasos de bosque llegando a la ciudad

Con mil brazos con mil pies de niebla

cara de humo hombre sin cara

el otoño marchaba hacia el centro de París

con seguros pasos de ciego

Las gentes caminaban por la gran avenida

algunos con gesto furtivo se arrancaban el rostro

Una prostituta bella como una papisa

cruzó la calle y desapareció en un muro verduzco

la pared volvió a cerrarse

Todo es puerta

basta la leve presión de un pensamiento

Algo se prepara

dijo uno entre nosotros

 

Se abrió el minuto en dos

leí signos en la frente de ese instante

Los vivos están vivos

andan vuelan maduran estallan

los muertos están vivos

oh huesos todavía con fiebre

el viento los agita los dispersa

racimos que caen entre las piernas de la noche

La ciudad se abre como un corazón

como un higo la flor que es fruto

más deseo que encarnación

encarnación del deseo

Algo se prepara

dijo el poeta

 

Este mismo otoño vacilante

este mismo año enfermo

fruto fantasma que resbala entre las manos del siglo

año de miedo tiempo de susurro y mutilación

Nadie tenía cara aquella tarde

en el underground de Londres

En lugar de ojos

abominación de espejos cegados

En lugar de labios

raya de borrosas costuras

Nadie tenía sangre nadie tenía nombre

no teníamos cuerpo ni espíritu

no teníamos cara

El tiempo daba vueltas y vueltas y no pasaba

no pasaba nada sino el tiempo que pasa y regresa y no pasa

Apareció entonces la pareja adolescente

él era rubio «venablo de Cupido»

gorra gris gorrión callejero y valiente

ella era pequeña pecosa pelirroja

manzana sobre una mesa de pobres

pálida rama en un patio de invierno

Niños feroces gatos salvajes

dos plantas ariscas enlazadas

dos plantas con espinas y flores súbitas

Sobre el abrigo de ella color fresa

resplandeció la mano del muchacho

las cuatro letras de la palabra Amor

en cada dedo ardiendo como astros

 

Tatuaje escolar tinta china y pasión

anillos palpitantes

oh mano collar al cuello ávido de la vida

pájaro de presa y caballo sediento

mano llena de ojos en la noche del cuerpo

pequeño sol y río de frescura

mano que das el sueño y das la resurrección

 

Todo es puerta

todo es puente

ahora marchamos en la otra orilla

mira abajo correr el río de los siglos

el río de los signos

Mira correr el río de los astros

se abrazan y separan vuelven a juntarse

hablan entre ellos un lenguaje de incendios

sus luchas sus amores

son la creación y la destrucción de los mundos

La noche se abre

mano inmensa

constelación de signos

escritura silencio que canta

siglos generaciones eras

silabas que alguien dice

palabras que alguien oye

pórticos de pilares transparentes

ecos llamadas señas laberintos

Parpadea el instante y dice algo

escucha abre los ojos ciérralos

la marea se levanta

Algo se prepara

 

Nos dispersamos en la noche

mis amigos se alejan

llevo sus palabras como un tesoro ardiendo

Pelean el río y el viento del otoño

pelea el otoño contra las casas negras

Año de hueso

pila de años muertos y escupidos

estaciones violadas

siglo tallado en un aullido

pirámide de sangre

 

horas royendo el día el año el siglo el hueso

Hemos perdido todas las batallas

todos los días ganamos una

Poesía

 

La ciudad se despliega

su rostro es el rostro de mi amor

sus piernas son piernas de mujer

Torres plazas columnas puentes calles

río cinturón de paisajes ahogados

Ciudad o Mujer Presencia

abanico que muestras y ocultas la vida

bella como el motín de los pobres

tu frente delira pero en tus ojos bebo cordura

tus axilas son noche pero tus pechos día

tus palabras son de piedra pero tu lengua es lluvia

tu espalda es el mediodía en el mar

tu risa el sol entrando en los suburbios

tu pelo al desatarse la tempestad en las terrazas del alba

tu vientre la respiración del mar la pulsación del día

tú te llamas torrente y te llamas pradera

tú te llamas pleamar

tienes todos los nombres del agua

Pero tu sexo es innombrable

la otra cara del ser

la otra cara del tiempo

el revés de la vida

Aquí cesa todo discurso

aquí la belleza no es legible

aquí la presencia se vuelve terrible

replegada en sí misma la Presencia es vacío

lo visible es invisible

Aquí se hace visible lo invisible

aquí la estrella es negra

la luz es sombra luz la sombra

Aquí el tiempo se para

los cuatro puntos cardinales se tocan

es el lugar solitario el lugar de la cita

 

Ciudad Mujer Presencia

aquí se acaba el tiempo

aquí comienza