Truyện Nguyễn Viện

Minh họa Bảo Huân

4. CHUYỆN CỦA DÒNG SÔNG

Một ngày kia

khi dòng sông chảy ra tới biển

dòng nước ngọt của sông bỗng thấy xốn xang

vị mặn của nước biển làm cho dòng sông thấy mình lạt lẽo

cái mênh mông của biển làm cho dòng sông thấy mình nhỏ bé

dòng sông cố nâng mình lên bằng những đợt thủy triều

tuy sông có đầy hơn nhưng nó vẫn không thể lớn rộng hơn

dòng sông cố uống những cuộn sóng của biển nhưng nước của dòng sông cũng chỉ có vị lợ

dòng sông buồn bã muốn quay về núi

nhưng nước đã xa nguồn

dòng sông không thể quay về nơi nó đã sinh ra

từ đó dòng sông chỉ lờ lững buông trôi cuộc đời mình trên đồng bằng

nhưng nó không hề biết những người làm nông

những người đánh cá trên sông biết ơn nguồn nước của nó

nó cũng không biết có biết bao nhiêu lời hẹn hò say đắm của những kẻ yêu nhau gởi gắm vào sự nông sâu của nó.

5. ƯỚC MƠ CỦA GÃ CHĂN BÒ

Ngày xửa ngày xưa

có một gã chăn bò mơ mộng và lười biếng

hắn thầm ước đất đai mọc toàn cỏ

bò có thể ăn thỏa thích

hắn sẽ không phải vất vả dắt bò lang thang kiếm ăn xa

thượng đế ở trên trời

người biết được tất cả mọi thầm kín

hiện ra dưới dạng một ông lão và nói với gã chăn bò

nếu ta giúp mi có một đồng cỏ bao la mà bò ăn không bao giờ hết thì ngươi sẽ đền ơn ta bằng cách nào

gã chăn bò vốn lười biếng trả lời

thưa cụ

nếu cụ có thể giúp con nuôi đàn bò này béo tốt

một phần mười đàn bò này sẽ là của cụ

thượng đế dưới dạng một ông lão bảo

ta không phải ăn vẫn sống

nên không cần bò của mi

gã chăn bò bất ngờ như tìm thấy chân lý nói

thế cụ có thể giúp con không phải làm gì mà cũng có ăn không

thượng đế dưới dạng một ông lão trả lời

con người được thượng đế sinh ra

có cái miệng để ăn và nói

có cái hậu môn để xả bỏ chất thải tuần hoàn tiêu hóa

có tay chân để làm việc

có đầu óc để suy nghĩ

và có tất cả mọi thứ xung quanh như khí trời

mưa nắng

đất đai và cây cỏ

muông thú

nếu mi không làm gì mà cũng có ăn thì thượng đế cho mi tay chân và đầu óc làm gì

gã chăn bò lúc ấy mới tỏ ra mình cũng là người hiểu biết nói

các bậc thánh nhân đã dạy bảo con người hãy sống hồn nhiên như cây cỏ mây trời

thượng đế dưới dạng một ông lão cười nói

đấy là các ông thánh nói

không phải ta

mi đừng quên

các ông thánh cũng phải ăn

gã chăn bò không buồn che giấu sự thất vọng nói

thế thì các ông thánh ấy cũng vô tích sự như cụ mà thôi

thượng đế dưới dạng một ông lão bảo

điều gì cần làm cho mặt đất cũng như con người thì thượng đế đã làm cả rồi

gã chăn bò hỏi lại

có nghĩa là cụ cũng không tin có phép lạ phải không

thượng đế dưới dạng một ông lão bảo

không phải ta không tin

nhưng ta bảo thật

làm gì có phép lạ khi ngươi không muốn làm gì

nói xong

chúa trời dưới dạng một ông lão lắc đầu bỏ đi

gã chăn bò nhìn theo

cũng lắc đầu và nghĩ

chẳng có ai giúp được ta

dưới cái nắng chang chang

mặt đất khô cháy nứt nẻ

gã chăn bò ngao ngán lùa đàn bò đi tìm đồng cỏ và hắn lại thầm mơ ước

có một đồng cỏ xanh tốt vô tận

giữa lúc ấy trong đầu gã mở ra một cảnh tượng tuyệt vời đến nỗi gã phải thốt lên

“cỏ non xanh rợn chân trời

cành lê trắng điểm một vài bông hoa” (Nguyễn Du)

gã chăn bò cảm thấy điều ấy thật thú vị

như lần đầu gã nhìn thấy đồng cỏ

Lặp đi lặp lại câu thơ ấy không dưới mười lần

gã phát hiện ra

ngôn từ cũng đẹp và quyến rũ không khác gì cảnh tượng được nhìn thấy

từ đó

loài người có thêm một loại được gọi là nhà thơ.

 

6. CHIM CỦA CÁC LOẠI CHIM

Ngày xưa ở xứ mê man

có một ông vua rất thích chim

trong ngự uyển mênh mông của ngài có đủ các loại chim được nuôi

chúng thi nhau hót suốt ngày đêm

đức vua rất vui vì sự rộn rã líu lo đủ kiểu đủ giọng của chúng

một ngày kia

có một khách lạ từ phương xa đến

hắn xin được yết kiến đức vua vì muốn tiến dâng ngài một báu vật

đức vua cho hắn vào

khi nhìn thấy hắn không mang theo thứ gì

ngài tức giận nhưng vẫn độ lượng hỏi

ngươi có gì để đến đây

người lạ bình tĩnh đáp

thưa thánh thượng

hạ thần là một loại chim có thể thay thế tất cả cái loại chim khác của ngài

nghi ngờ sự gian trá của người lạ

đức vua nghĩ sẽ phải trừng trị xứng đáng kẻ khi quân này

ngài bảo hãy chứng tỏ cho ta xem

người lạ thưa

thánh thượng có thể cho phép hạ thần được tường tận mắt thấy tai nghe tất cả các con chim hiện có của ngài không ạ

nghe xong

đức vua lại càng tức giận vì sự vô lễ của hắn

nhưng ngài vẫn đồng ý

ngài tin rằng trên đời không còn có thể tìm thấy thêm một loại chim nào khác nữa

và người lạ này sẽ phải chết

gã được các thị vệ dẫn đi khắp ngự uyển và nghe từng con chim hót

trở lại gặp đức vua

người lạ thưa

đây là báu vật của hạ thần xin dâng tiến ngài

nói xong hắn bắt đầu chu mỏ hót

từ tiếng gù gù của chim bồ câu đến tiếng líu lo của sơn ca

họa mi

đều được hắn lặp lại

không thiếu tiếng của một giống chim nào

đức vua rất hài lòng

ngài hỏi

ngươi muốn được ta ban thưởng điều gì

người lạ nói

thưa thánh thượng

hạ thần chỉ ao ước được ở bên ngài sớm tối

để được góp phần cùng trăm họ ca tụng tôn vinh ngài

đức vua anh minh nhận ra ngay gã khách lạ này cũng chỉ là một kẻ nịnh hót

dù vậy

ngài vẫn vui hỏi lại

tại sao ngươi lại muốn làm cái điều giả dối ấy

người lạ nói

thưa thánh thượng

so với các loại chim

thì lời tụng ca của muôn dân với đấng tối cao của họ mới là tiếng hót hay nhất

mà hạ thần không thể nào có được

đức vua cũng nhận ra ngay gã khách lạ này tham lam

gian xảo cực độ

ngài hỏi

phải chăng ngươi muốn chia sẻ cái vinh quang độc tôn của ta

người lạ vội vàng bào chữa

thưa thánh thượng

hạ thần không dám phạm thượng

sự tồn tại của hạ thần chỉ có ý nghĩa khi trở thành một tụng ca với thánh thượng

đức vua xiêu lòng phán

nếu ta đồng ý thì ngươi sẽ đền đáp ta thế nào

người lạ nói

thưa thánh thượng

không có lời tụng ca nào thiêng liêng và lớn lao cho bằng chính lời nói của thánh thượng được muôn dân lặp lại

học tập

theo gương

như một loại chim chưa hề có trong trời đất

hạ thần sẽ biến điều ấy thành hiện thực

đức vua thầm nghĩ

cha mẹ sinh ra ta

nhưng người này mới hiểu ta

ngài thử thách lòng trung thành của gã

ta chấp nhận cho ngươi được hầu cận ta suốt ngày đêm

nhưng với một điều kiện

ngươi phải bị thiến để bảo vệ sự trong sáng uy quyền tối thượng của ta trong cung đình này

người lạ dập đầu tạ ơn

từ đó người lạ trở thành một phần của đức vua

và trong khắp cõi dân gian luôn vang lên một giọng điệu duy nhất

giọng điệu nhái lời đức vua như những tiếng chim hót

lặp đi lặp lại

không thay đổi.

 

(Còn tiếp)