Phan Nam Sinh

Có lần anh Lại Nguyên Ân, tác giả bộ sách Phan Khôi, tác phẩm đăng báo bảo tôi nên viết một bài nói rõ chữ khôi trong tên Phan Khôi chữ Hán viết thế nào để người Trung Quốc và người Việt Nam không viết sai như trước nay nữa.

Nhận thấy đây là ý kiến hay và cũng cần thiết nên tôi viết cái bài ngắn này.

Xem các cuốn Từ điển Hán Việt xuất bản ở ta thì thấy có ít nhất ba chữ khôi có thể là tên Phan Khôi: khôi 魁 là đứng đầu, khôi 瑰 và khôi 瓌 cùng một nghĩa là quý báu lạ lùng.

Trong ba chữ khôi trên, chắc chắn có một chữ khôi phải loại ra. Ấy là chữ khôi 魁 với nghĩa là đứng đầu. Trong một bài viết có tên là Viết chữ quốc ngữ phải viết đúng đăng trên Phụ nữ tân văn số 31, ra ngày 5 tháng 12 năm 1929, Phan Khôi đã thẳng thừng bác Đặng Công Thắng: “Tên tôi là khôi (瓌) chứ không phải khôi (魁)”.

Trên thực tế, khi ghi tên bằng chữ Hán dưới các bài viết hay khi đề tặng sách cho các con, ông luôn viết tên mình là khôi 瓌.

Bút tích của Phan Khôi khi đề tặng sách cho con trai.

Ấy thế mà không hiểu sao báo chí của ta và của Trung Quốc khi cần viết tên ông bằng chữ Hán đều viết là khôi 魁 hoặc khôi 瑰. Hồi còn ở 51 Trần Hưng Đạo, Hà Nội, tôi đã từng chứng kiến Phan Khôi tỏ vẻ bất bình khi nhận sách hoặc ảnh của cá nhân hoặc cơ quan hữu quan Trung Quốc gửi tặng mà tên ông không được viết đúng là khôi 瓌. Ngay như khi đăng bài phát biểu của Phan Khôi tại Đại hội kỷ niệm 20 năm ngày Lỗ Tấn tạ thế, tổ chức tại Bắc Kinh năm 1956 mà ông là đại biểu của Việt Nam được cử tham dự, Nhân dân nhật báo ngày 20 tháng 10 năm 1956 cũng viết tên ông là khôi 魁, chứ không phải khôi 瓌: “越 南 作 家 潘 魁 的 讲 话” (Việt Nam tác gia Phan Khôi đích giảng thoại).

Tôi tưởng, dẫu 瑰 và 瓌 đều cùng một nghĩa là quý báu lạ lùng nhưng theo luật danh tùng chủ nhân (tên thì phải viết theo ý người chủ cái tên đó), nhất định phải viết tên ông là khôi 瓌, cả họ tên là Phan Khôi 潘瓌 mới đúng!

2-1-2021