Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Thứ Ba, 14 tháng 5, 2019

Mùa xuân trước ngõ

Truyện Hoàng Nga

Tôi hỏi lòng tôi buồn hay lòng tôi vui...

Căn nhà nằm ngay ngã ba. Đi thêm một đoạn, chuyển sang thành hình cong như chữ S. Tôi nói với chàng, khúc thắt lưng ong của chữ S ấy, giống hệt như vị trí thành phố hai đứa từng ra đời và lớn lên. Căn nhà nằm ngoài chữ S, như vậy là nằm ngoài đất nước, nằm nơi đây, nơi có chàng. Chàng khẽ cười, như không biết trả lời sao về những điều tưởng tượng kỳ quặc của tôi.

Mẹ chàng hỏi tôi hàng cây trước nhà có tên gọi là gì. Tôi không kịp nhớ ra tên cây cọ và cây chà là, nên trả lời có lẽ là cây thiên tuế. Cây thiên tuế “của” tôi, trồng cạnh bên một chậu ngâu uốn hình tầng đặt sát lối vào nhà với những chiếc lá lớn nhiều gai, nhọn như lá dừa, tán rộng, che được cả khoảng sân. Buổi chiều tôi và mẹ chàng ra ngồi bên thềm, dưới những bóng cây lao xao nắng ấy. Bà chỉ cho tôi thấy các đóa hoa màu đỏ rực, nhỏ li ti nằm ẩn mình dưới một bụi cây chi chít lá, bảo bà chưa hề thấy loại hoa như vậy ở quê nhà.

Ở quê nhà. Ở quê người. Ở phía sau lưng nhà chàng, bầy chim sẻ thường bay về ríu rít trên những nhành chanh sai quả xanh mượt lá. Lao xao vườn nhà bên, hương bưởi hương cam thoang thoảng đưa vào những buổi sáng tôi xuống nhà sớm, tựa cửa đứng nhìn ra ngoài. Góc cuối vườn, mẹ chàng trồng bụi mía, mấy gốc sả, dăm cây ớt, mớ rau thơm và đôi vạt cà. Nắng ở đây hôm nào lên cũng ngọt. Cũng trong vắt. Vàng óng ả như áo lụa tôi xưa. Tôi nói với chàng nắng xuân, nhưng màu nắng trong suốt ấy bỗng khiến tôi nhớ vô cùng những trưa hè bầy con gái chúng tôi guốc gỗ xôn xao xuống phố. Và lá sả lá chanh làm tôi nhớ thêm mùi bồ kết, thèm được xông tóc bằng các thứ hương ấy như ngày xưa.

Căn nhà, từ chỗ tôi ngồi, nhìn ra phía trước, bên kia đường là những mái ngói đỏ nâu, đêm đêm ánh đèn vàng hắt ra từ các khung cửa sổ đối diện xa xa, gợi nhắc cái hạnh phúc ấm êm mà con người vẫn mỏi mê đi tìm. Buổi trưa, buổi chiều thỉnh thoảng dăm đôi chim nhỏ không hiểu từ đâu bay sà xuống, hân hoan nhảy nhót trên bờ cỏ mượt mà ven đường. Ngày, luôn hiền hòa như một câu tình ca. Đêm, luôn thanh bình như một tiếng thở dịu dàng.

Đêm, ở những nơi tôi từng sống trong nhiều năm qua, khoảng không gian cũng tĩnh lặng, an lành, bình yên như vậy. Bên ngoài cũng chỉ những tiếng động không quá lớn. Không quá lao xao, chộn rộn. Và bên trong, chỉ tôi, về qua giữa những ghế bàn, đồ đạc và sách vở.

Chỉ vậy. Chỉ vậy. Một chốn, mà bạn tôi vẫn đùa chỉ còn thiếu một đạo sư…

Một chốn thật yên ắng, một đời sống thật lặng lẽ, tưởng chừng như chẳng có gì có thể làm dậy lên một cơn gió thoảng huống gì phong ba. Vậy mà hôm chàng gọi cho tôi, từ phía bên kia Đại Tây Dương, với thầm thì câu hỏi, hay là em sang ở với anh, đêm quanh tôi hoàn toàn không còn tĩnh mịch. Bầu trời hoàn toàn không còn dịu êm.

Tôi đã ngẩn người, cầm thật chặt ống nghe trên tay như người chênh vênh trên bờ vực đang ra sức níu lấy một tảng đá, hay một nhánh cây nào đó cho khỏi rơi xuống đất. Tôi như mất trọng lực. Chàng chắc không hay tôi đã bất động như vậy rất lâu với đôi con mắt mở lớn nhìn về phía bóng tối lập lòe những đốm lửa nhỏ từ các ngọn nến trên bàn viết tôi vừa thắp lên ban nãy như vẫn thường làm mỗi khi nghe tiếng chàng bên kia đầu dây gọi sang.

Đêm sâu hun hút. Đêm mịt mùng, và đêm bao lao. Tôi bé bỏng, nhỏ nhoi, lọt thỏm giữa khoảng bóng tối dày đặc. Đầu óc tôi  hỗn độn, chồng chéo muôn vàn ý nghĩ mâu thuẫn hệt như mùi trầm hương và mùi gỗ thông không thể kết hợp lại với nhau, đang phảng phất bay ra từ những ngọn nến.

Thật lâu. Rất lâu. Tôi loay hoay tìm một câu trả lời hợp lý, dễ nghe, nhưng mãi, vẫn chẳng biết nói với chàng thế nào. Cuối cùng, giữa những ngổn ngang bối rối, tôi bảo, để cho em vài ngày.

Vài ngày. Vài ngày, có phải chăng như thói thường, là đắn đo, suy nghĩ. Là toan tính thiệt hơn. Hay là gì, tôi cũng không rõ. Chỉ biết với chính tôi, là băn khoăn, lo lắng. Và là, cả sợ hãi.

Khi chàng chúc tôi ngủ ngon rồi cúp máy, tôi vào giường nằm úp hai tay lên ngực, mắt mở lớn, nhưng thay vì nhìn đêm chuyển động qua ánh lửa lập lòe của những ngọn nến, tôi dán mắt vào bức tường trắng trước mặt. Ở khoảng giữa, tôi treo tấm hình chàng và tôi những ngày duỗi rong bên nhau. Tôi vẫn thường hay nhìn ngắm vòng tay chàng thân yêu ôm quanh tôi như muốn bao bọc, ấp ôm tôi khỏi những sóng gió của cuộc đời với những thân thương trìu mến nhất dành cho chàng.

Lần này, vẫn cái nhìn ấy, tâm tư ấy, nhưng tôi cố lắng nghe sâu hơn, rõ hơn, từ từng tiếng thở, đếm từng nhịp tim mình đang đập. Tôi cũng cố lắng nghe cả những tiếng động đâu đó ở bên ngoài. Tự nhắc tới nhắc lui với chính mình, rằng tôi đang sống, đang thở, và đang yêu.

Rằng trước mặt tôi, bên kia bờ Đại Tây Dương, là chàng. Là chàng, với một cuộc sống hoàn toàn khác với những gì tôi trải qua hằng ngày ở nơi đây. Và chàng, nơi đó đang chờ đợi ngày tôi nhập cuộc vào đời sống ấy.

Tôi nằm yên, cố giữ lòng bình tĩnh không nghĩ ngợi đến những điều cay nghiệt vẫn thường xảy ra với mình. Tôi cũng cố tránh luôn cả câu hỏi, rằng những thứ hạnh phúc nhỏ nhoi, những niềm vui tầm thường thiên hạ vẫn hay nhận được nhưng xưa nay vốn không hay dễ dàng đến với tôi, thì lần này rồi cuộc đời có dành cho tôi một tiếng cười rạng rỡ nào đó hay chăng?

Đêm trong tôi, chừng như bao giờ cũng dài hun hút. Bóng tối chừng như bao giờ cũng như dày đặc bủa quanh. Công việc bắt buộc, từ chỗ làm về đến nhà hàng ngày khiến tôi luôn luôn phải chọn những chuyến tàu nửa khuya hoặc quá nửa khuya. Những chuyến tàu chạy xuyên qua các tầng hầm nằm thật sâu trong lòng đất, nhìn ra ngoài cửa sổ chỉ thấy loang loáng những ánh điện nhỏ dẫn đường ở hai bên, hoặc vài ba signal báo hiệu tàu sắp sửa ngừng lại ở trạm kế tiếp.

Đêm, khi bước hụt bước hẫng lên những bậc thang cao chất ngất rời khỏi nhà ga, băng qua đôi con đường thiếu vắng khách bộ hành, về được đến ngưỡng cửa, có khi thì giờ còn lại cho đến lúc mặt trời lên là chỉ vài ba cái chớp mắt. Chỉ vậy. Vậy mà cứ như thể tôi chưa từng dỗ được cho mình những giấc ngủ không mộng mị. Chỉ vậy mà cứ như chưa bao giờ tôi không phải trở trăn, xao xác chờ đêm qua.

Tôi thường cố tránh, cố bỏ qua đi những điều vụn vặt, những tiểu tiết trong đời sống hằng ngày hay dễ khiến con người mất bình an, nhưng rồi muộn phiền vẫn không thể nào biến mất khỏi tâm tư tôi.

Vẫn những đêm ngút sâu thật buồn, tôi loay hoay chờ trời sáng. Đêm chàng gọi sang, tôi càng loay hoay hơn. Trở trăn mãi vẫn không ngủ được, tôi đã choài mình ngồi dậy vào phòng ăn, đi tới đi lui giữa cái hơi đêm lành lạnh càng lúc càng lan tỏa. Căn phòng ấy, bình thường vốn đã rộng cho một người, chừng như càng thêm rộng, càng thêm khiến tôi thấy mình bơ vơ hơn. Gần sáng, tôi thu người ngồi bó gối trong góc ghế nhìn những đốm lửa nhỏ chập chờn soi rọi khoảng không gian đàng trước mặt. Lệ tôi, không hiểu sao cứ trào dâng lên, và cứ muốn ứa ra khỏi mi mắt.

Đêm mênh mông ngoài cửa sổ. Tôi ngước nhìn quanh những chỗ chàng từng có mặt. Năm ngoái, năm kia, sinh nhật tôi, nơi đây chàng uống với tôi cốc rượu. Cuối tường kia, chàng tựa lưng nhìn tôi sửa soạn thức ăn chiều. Khung cửa sổ nghiêng, ngửa mặt lên trời, nơi chàng đứng ngắm nhìn xuống đường hằng giờ, rồi làm cho tôi những câu thơ lãng mạn...

Nơi đây, nơi kia, có tôi, có chàng. Nơi đây, nơi kia, ngày đã vui, đêm đã hoan ca. Nơi đây, nơi kia, đời sống thực tế, đời sống lãng mạn, chàng và tôi có nhau. Nơi đây, nơi kia, chàng từng bảo chàng cảm thấy hạnh phúc như chưa từng. Và cũng nơi đây, nơi kia, tôi cảm nhận ra được từng niềm vui chan chứa về trong căn nhà của mình.

Tôi đã hỏi lòng mình rất nhiều lần, tôi yêu chàng đến đâu, yêu cuộc sống chàng đến đâu...

Căn nhà, phía trước có giậu hoa giấy. Không biết có phải vì mùa này cây chưa đơm hoa, lá chưa mướt xanh, hay tại cây chưa kịp lớn, chưa kịp phủ ngập giàn để những vạt nắng hanh vàng sáng chiều không đổ xuống trên lối đi. Căn nhà màu trắng. Trên hàng hiên, băng ghế gỗ cũng sơn màu trắng đục. Chàng nói với tôi, chàng thích vạt cỏ trước sân nhà. Tôi nghĩ có lẽ sự tương phản hài hòa giữa những lá dừa kiểng, cùng giàn hoa giấy chưa đơm nụ làm gợi lên trong lòng chàng sự thanh bình, êm ả như những tháng ngày xưa cũ ở thành phố chúng tôi từng lớn lên.

Nhiều hôm tôi thẩn thơ ra trước hàng hiên đứng nhìn đất trời nơi chàng cư ngụ, rồi đi dọc theo con đường cong chữ S, nhìn ngó mãi những mái ấm nhà người ở hai bên đường. Có lúc tôi thấy như mình đang thật sự sống giữa nơi này. Nhưng cũng lắm khi tôi cơ hồ nhận ra đời đang khép lại, dậm chân nguyên một chỗ trước mặt mình. Cái cảm giác tôi chỉ là một người ngoại cuộc, chỉ được đứng phía bên ngoài nhìn vào cuộc đời và sẽ không bao giờ được hòa nhập làm tôi hoang mang.

Nhưng nói cho cùng, dường như tôi không rõ lòng mình. Cũng không hiểu được lòng chàng.

Thỉnh thoảng, lại có vài ba hình ảnh, vài ba ký ức dẫu không mấy buồn nhưng rõ ràng cũng chẳng mấy vui cứ hiện ra trong tôi. Bên tai tôi, thỉnh thoảng vẫn vang lên giọng nói khá thảng thốt, câu hỏi khá bàng hoàng của chàng. “Em có nhìn thấy chiếc nhẫn của anh đâu không?”. Chiếc nhẫn. Cái vòng khuyên nho nhỏ – nho nhỏ thôi – giá trị chắc có lẽ không nhiều gì lắm so với những vòng, những nhẫn, những kim cương được trưng bày trong tủ kính ngoài phố. Nhưng khi hỏi tôi như vậy, giọng nói chàng đã vô cùng thảng thốt. Vẻ mặt chàng cũng có vẻ hoang mang, lo lắng. Chàng chao lòng, bởi chỉ vì đó là kỷ vật, kỷ niệm của chàng.

Chàng thảng thốt, chàng hoang mang, lo lắng. Còn tôi thì xác xao đau. Tôi không nhớ rõ khi nghe chàng hỏi vậy, tôi đã phản ứng như thế nào. Chỉ biết tôi đã đứng một mình trong bóng đêm, nhìn ra ngoài trời. Trời đầy sao. Trời tháng bảy nơi thành phố tôi ở có những đêm rất sáng, có thể nhìn thấy rất rõ từng ánh sao nhấp nháy. Trời sáng. Sao sáng. Và tôi đã đứng im, mắt cay như xát muối, không một hình ảnh nào lọt vào nhãn quan tôi.

Tôi đã tự nhủ lòng, ai cũng có muôn vàn kỷ niệm, ai cũng có những kỷ vật đi theo bên mình. Rồi tôi tự nhủ thêm, đó chỉ là quá khứ. Quá khứ thôi…

Nhưng nhủ vậy mà lòng tôi buồn rất lâu. Cái ngắc ngứ, nhỏ, nhỏ vậy mà đi theo tôi rất lâu. Tôi tự hỏi, quá khứ, dĩ vãng, chuyện xa xưa…, nhưng sao chàng lại giữ canh cánh bên mình trong lần gặp gỡ đầu tiên, rồi cả trong những lần sau đó?

***

Căn nhà, có khung cửa sổ bên phải bàn viết chàng, nơi tôi mỗi buổi chiều ngồi chờ nghe tiếng động cơ xe, tiếng mở cửa, tiếng chân chàng trở về. Mặt trời thường xuống thật thấp, ráng chiều ưng ửng cam sau những hàng thông phía xa xa chỉ đủ soi rọi một khoảng không gian nho nhỏ bên ngoài. Một chỗ ngồi, yên tĩnh, hiền hòa và dễ thương. Một chỗ, tầm nhìn không vượt hơn vài ngọn lá, hồng đôi cánh hoa, thỉnh thoảng lắm mới có dăm tiếng xe lướt bên ngoài, mới vang lên tiếng chim chiều, hay tiếng chân mẹ chàng khe khẽ khua lên đâu đó ngoài hành lang. Một chỗ để chàng có thể ngắm nhìn và làm thơ.

Căn nhà, ngày rất tươi vui. Đêm rất yên bình. Nhưng vẫn tôi, không thấy sự khác biệt giữa ngày và đêm. Vẫn tôi những khuya nằm mở mắt nhìn quẩn quanh lên trần nhà, lên bàn viết chàng. Vẫn tôi khó nhọc một giấc ngủ không chiêm bao. Và vẫn tôi, với cái thói quen muốn trở dậy ra ngoài, muốn đốt lên một ngọn nến, rót một ly rượu, rồi chong mắt nhìn vào bóng tối…

Nhiều lần tôi cố cho mình dị kỳ. Cố nghĩ rằng mình quá nhạy cảm. Tôi cũng tự nhắc nhở rằng chàng đang hiện diện thật gần, rất gần. Chỉ cần xoay người, là có thể úp mặt vào ngực chàng ấm áp. Chỉ cần trở mình, là có thể gối đầu lên cánh tay chàng, nghe được tiếng thở đều đặn, nhìn thấy gương mặt hiền hòa, ngửi được mùi mồ hôi thân quen của chàng.

Tôi nhắc tôi nhiều lần. Tuy nhiên những cơn mộng mị hoàn toàn không chịu buông tha tôi. Nỗi đơn côi vẫn níu được tôi xuống. Xuống đến tận cùng.

Mùa xuân qua thật lạ trong đời tôi. Đêm trước giao thừa, chàng nói, có tôi, nên bỗng dưng chàng thấy ở nơi đây có Tết. Có tôi, nên chàng nhìn ra được không khí mùa xuân đang về, nao nức quanh chàng.

Tôi trả lời chàng, có chàng, lần đầu tiên trong đời xa xứ, tôi cũng nhìn thấy sự hiện diện của đất trời, của nguyên đán, của tân xuân.

Rất nhiều lần tôi đã muốn nói với chàng, tình yêu có thể thay đổi được đất trời. Và tôi đang yêu chàng biết bao nhiêu. Nhưng mãi, tôi vẫn không cách gì, không thể nào nói ra được điều ấy với chàng.

Tôi không biết có phải tôi đã không đủ can đảm để tin tưởng cuộc đời sẽ chấm dứt những muộn phiền dành cho tôi. Hay tôi sợ những nhỏ nhặt, những ngắc ngứ trong đời sống sẽ làm vỡ tan những điều tôi đang có trong tầm tay.

Buồn vỡ ra trong tôi. Tôi lao xao nghĩ về một chốn tôi sẽ đặt chân đến. Một chốn, thật ra là nơi tôi đã bỏ đi rất xa. Rất lâu. Những tưỏng sẽ không bao giờ quay trở lại.

Nơi ấy, tháng sáu luôn luôn là mùa xuân. Là nơi lá hoa sẽ kết nụ đơm cành nhưng là nơi những mùa xuân không bao giờ có Tết. Là nơi hiện tại đất trời đang có những chiều mưa rất lớn, cùng những cơn gió rít thật buồn.

Nơi ấy, tôi biết chắc rằng tôi sẽ một mình. Biết chắc rồi sẽ có thêm nhiều đêm tôi nằm hoài không ngủ, sẽ trở giấc ra ngoài đốt lên những ngọn nến hắt hiu, sẽ tự rót cho mình những ly rượu buồn thảm.

Và là nơi, tôi sẽ cách xa thêm chàng vài ngàn dặm.

Tôi sực nhớ đến câu thơ. Nay mùa xuân đang đến thật gần. Anh viết tặng bài thơ tình thứ nhất (*)Tôi nghĩ mãi đến mùa xuân đang gụi gần, trời đất đang chuyển mình tươi vui, đằm thắm bên ngoài.

Tôi nói với chàng, giữ giùm tôi với, mùa xuân trước ngõ nhà chàng. Giữ giùm tôi với, không gian chàng đang cư trú. Và giữ thêm giùm tôi nữa, căn phòng nho nhỏ tràn đầy tiếng cười ấm áp của tôi của chàng những sáng những chiều có nhau.

Tôi nói chàng giữ lại cho tôi mọi điều. Nâng niu giùm tôi mọi điều. Trân quí giùm tôi mọi điều.

Nhưng nói vậy, mà lao xao trong dạ, tôi không biết đến bao giờ mình mới có thể quay lại vào mùa xuân để lần nữa thấy bầy chim sẻ, ngọn lá mượt xanh, nhành cây trĩu quả, và ánh đèn vàng sau làn cửa kính làm dậy trong tôi cái ước mơ hạnh phúc lứa đôi...

---------------------

* Thơ Nguyễn Nam An