Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (490): Chu Tử (kỳ 4)
Sống
Chương 2
Nhắn tin về Bắc.
“Bà Trần Thị Xuyên, trước kia ở Cát Lâm, Tiền Hải, Thái Bình, hiện nay ở trại định cư Bình Thới nhắn tin cho chị là bà Trần Thị Hồng ở đường Cát Dài Hải Phòng biết, chúng em khấm khá... cháu lớn Tam mới đậu một chứng chỉ văn khoa và cháu Lan vừa mới ở riêng”.
Lần nào cũng vậy, mỗi khi nghe thấy thu thanh phát tin đến mục “Nhắn tin về Bắc”, Văn không khỏi có cảm giác bực bội của một người quyết tâm đoạn tuyệt với quá khứ, không muốn ai nhắc nhở đến những cảnh cũ người xưa, mà vẫn bị người ta vô tình ám ảnh v.v... Từ khi di cư, thoạt đầu chàng cũng còn gửi một hai cái thiếp về Bắc, hỏi thăm tin tức những thân quyến còn lại, và vẫn được trả lời. Nhưng, đã ba năm nay, từ khi được tin mẹ chàng từ trần, tự nhiên chàng cắt đứt liên lạc, không gửi bưu thiếp gì về thăm người em cùng lũ cháu mà vào những đêm đột nhiên thức giấc, chàng thấy nhớ nhung một cách đau xót. Chàng vùi đầu vào hiện tại, vào sự sống, hỗn tạp, mong quên hết, từ quá khứ tới tương lai mờ mịt...
Văn vừa bảo đứa con gái tắt máy thu thanh để khỏi phải nghĩ ngợi lôi thôi, thì Hổ ở đâu lù lù dẫn tới.
- Chuyện gì vậy anh? Hay thiếu tiền trả xe, “cưỡi cọp” tạt vào nã tiền chăng?
Hổ cười nhe cả 24 cái răng:
- Lần này thì không phải tới xin tiền! Sở dĩ vội tìm đến anh là để làm với anh một “áp phe”...
- Lại “áp-phe”!
Văn vừa làm giáo sư, vừa viết báo, vừa làm “áp phe” một cách thật tài tử, mà vẫn nợ đìa. Chàng giao du với đủ hạng người, từ ông đại trí thức tới ông phu xe xích lô; từ vị linh mục nghiêm nghị, đạo đức đến người bạn nghiền nặng, sống vất vưởng nay xin tiền người này, mai xin tiền người nọ.
Văn không chơi bời trác táng, không uống rượu, hút thuốc phiện, nhưng chàng chỉ thích những ông bạn hư hỏng, trụy lạc, ăn tục nói phét, có nhẽ vì gần họ, Văn có cái ảo tưởng là mình vẫn chưa đến nỗi xấu như ai, còn lương thiện hơn kẻ khác.
Hổ trước kia là một đại úy chỉ huy Trung đoàn Thủ Đô. Chàng đã vào sinh ra tử, đã từng chiến đấu liều lĩnh, gan gạ.
Nhưng từ năm, sáu năm nay, chàng sống lang thang, thất nghiệp, bấu xấu bạn bè, mần “áp phe” đủ loại, thương vàng hạ cám. “Áp phe” không đủ tiền đi xe, chàng lại đèo thêm bệnh ghiền vì những lúc chán chường mệt mỏi, thuốc phiện là phương kế giải phiền kiến hiệu nhất.
Từ khi đa mang thuốc sái, Hổ càng trụy lạc, tâm hồn mỗi ngày thêm quằn quại trong dối trá, thủ đoạn vặt. Hổ coi Văn như một người anh, người bạn, người đồng chí cũ: lúc nào túng tiền xe, tiền thuốc lá, hoặc nhỡ bữa ăn, Hổ tạt qua nhà Văn xin một vài chục đi xe, ăn cùng Văn một chén cơm, ngủ vùi một giấc, rồi mượn tạm một cái “sơ mi” sạch, thay cái áo đang mặc đã nhầu nát, Hổ lại ra đi, mất hút độ năm, bảy ngày, có khi cả tháng mới trở lại. Và mỗi lần trở lại, bao giờ Hổ cũng có một câu chuyện làm quà, một “áp phe” trong túi.
Lần này Hổ hí hửng tới nhà Văn với tin tưởng sẽ được Văn hưởng ứng đề nghị của mình. Khi thấy Văn tỏ ý thờ ơ, Hổ đâm lung túng, không dám nhập đề ngay:
- Không, “áp phe” này thì “suya” 100%. Tôi sợ nói không đủ anh tin, vậy mời anh đi cùng tôi tới nhà Vinh, ở đó sẽ có người trình bày cặn kẽ với anh. Đói lắm rồi! Đàn anh phải tính thế nào, chứ kéo dài mãi thế này thì đến phải đi ăn cướp mất.
Văn cười chua chát:
- Tôi sợ bọn mình hết cả can đảm rồi! Chứ nếu đứa nào tổ chức ăn cướp thì mình cũng nhào vô ngay. Chúng mình bây giờ hèn hơn cả bọn cướp. Làm lục lâm thảo khấu khó lắm! Nhưng “áp phe” gì? Nói lên chứ còn bắt người ta đi đâu?
Hổ vật nài:
- Thì anh cứ mặc quần áo đi chơi một chút! Mà nằm mãi ở nhà cũng phát điên mất. Tại nhà Vinh, có bàn “tĩnh”, nếu anh không dùng thì ngồi sưởi bàn tĩnh, tán bù khú cũng quên đời lắm!
Cái “khí hậu” bên bàn đèn thuốc phiện, đối với Văn vẫn có sức hấp dẫn đặc biệt, mặc dầu mỗi lần chàng thử hút thưởng thức thú đi mây về gió, mà các bạn chàng thường ca tụng, Văn đều buồn nôn khi ngậm vào đầu dọc tẩu. Đang lúc trống rỗng, Văn tặc lưỡi nói với Hổ:
- Ừ! Đi thì đi! Chưa bao giờ mình thấy tâm hồn ẩm ướt, rêu mốc như lúc này. Đến nghe thằng Vinh nó chửi đổng, âu cũng là cách tiêu khiển.
Vinh ở một mình trên một căn gác nhỏ thuê ở đường Nguyễn Thiện Thuật. Ngoài 50 tuổi, không vợ, không con, vô nghề nghiệp, tất cả sự sống và ý nghĩa cuộc đời của Vinh chỉ là khói thuốc phiện huyền ảo! Bảo rằng gác của Vinh là một tiệm hút thuốc phiện thì không đúng, nhưng đó là nơi hẹn hò của một số bạn cùng một thứ đam mê như Vinh. Họ đến, họ bỏ ra tiền cho Vinh mua thuốc phiện. Vinh tiêm cho họ hút, Vinh cũng hút nhờ vào đó...
No khói rồi, họ tán róc, bàn chuyện về thới thế, chính trị, văn học, vì đa số bọn người lui tới, đều là những nhà chính trị lỡ thời hoặc văn nghệ sĩ không có tác phẩm...
Gác của Vinh không có giường nằm, không có bàn, tủ, ghế, chỉ vỏn vẹn hai cái chiếu dài phủ gàn kín sàn gác, và mấy chồng sách, tiểu thuyết dùng làm gối để khách tựa đầu khi hút.
Vinh đang co ro nằm trên chiếu thì Văn, Hổ đẩy cửa bước vào, khiến Vinh vui mừng reo:
- Tướng Hổ mà lôi được tướng Văn lại đây kể cũng là hổ tướng! Tiền đâu? Xin các ông chi để kịp mua thuốc, rồi có tính gì hãy tính. “Tiên đả phù dung, hậu tính đại sự”!
Văn không nói, không rằng, ngồi xuống chiếu, lặng lẽ cởi dây giày. Chàng sắp sửa cởi cả sơ mi và quần để nằm dài xuống chiếu cho thoải mái, thì Hổ vội xua tay:
- Ấy chết! Xin ông đừng khỏa thân, để tôi đi mời người ta lại tính chuyện với ông. Chúng tôi đã “phong vương” ông với người ta ghê gớm lắm, và bọn này cũng là tay lịch sự, ăn chơi khét tiếng, xin ông giữ cái bề ngoài cho có vẻ một chút...
Văn vẫn điềm nhiên cởi sơ mi:
- Xin ông tha cho! Nếu ông đưa người ta lại đây mà còn phải bố trí, dàn cảnh như vậy, thì tốt hơn hết là đưa đến chỗ khác, trang trọng hơn, có phải không, ông Vinh?
Vinh gật đầu lia lại, tán thành:
- Mà ông Hổ tính “củ” gì cũng phải cho ông Văn biết trước để còn liệu thiết kế hoạch chứ!
Hổ gạt đi:
- Không cần! Lát nữa sẽ rõ. Tôi đi nhé!
Văn móc túi, còn hai trăm đưa cho Vinh.
Vinh theo Hổ xuống dưới nhà, sang nhà gần đấy mua thuốc. Còn lại một mình, Văn vớ quyển “Thuỷ Hử diễn nghĩa” trên chồng sách kê dùng làm gối, đọc bất cứ đoạn nào...
Văn mải miết đọc, Vinh mua thuốc về lúc nào chàng cũng không biết. Vinh im lìm sửa soạn bàn đèn, mãi đến khi thuốc phiện nướng, bốc mùi thơm ngào ngạt, Văn mới vứt quyển sách xuống chiếu, nói với Vinh:
- Ông tiêm cho tôi một điếu, lần này thì hút thực!
Vinh cười:
- Tôi đã khuyên cậu từ hơn 10 năm nay là cậu muốn chín chắn con người, muốn lập sự nghiệp vững chãi thì phải “phum” mà cậu có nghe đâu! Lần này thì hút thật nhé?
- Hút thật! Nhưng làm thế nào để nghiện được hở anh? Tôi muốn nghiện mà thấy khó quá! Đúng như anh nói, có nghiện thì mới lập được sự nghiệp! Như ông chẵng hạn!
Vinh cất tiếng ngạo nghễ:
- Ông định mỉa tôi đây chăng? Thì từ bao nhiêu năm nay, ông vẫn chạy rông như chó dái, có làm được gì hơn bọn nghiền này, ngoài cái thành tích nợ hơn chúa Chổm? Ông cần nghiện mới lập được sự nghiệp, tôi nói vậy là chí lý lắm. Đây nhé, sở dĩ từ trước đến giờ, ông vẫn chưa thành cái “thá” gì, là vì ông chưa dứt khoát tư tưởng, xấu không ra xấu, tốt không ra tốt, muốn xấu mà vẫn không dám xấu, nhưng nếu ông hút thuốc phiện thì ông sẽ tự coi là đồ bỏ, đồ bất lương, đồ hư hỏng. Và khi ông yên tâm sống với cái bất lương, thì ông sẽ hết băn khoăn, tư tưởng của ông lúc đó mới thống nhất, có đường lối rõ rệt, và ông mới lập được sự nghiệp!
- Sự nghiệp bất lương!
- Đúng rồi! Có cái sự nghiệp nào mà không bất lương hở ông? Ông là người có tài lắm, nhưng nếu ông dứt khoát tư tưởng, bất lương rõ rệt, không băn khoăn, không đau khổ, thì tôi tin là ông sẽ thành công!
Lời nói nửa đùa nửa thật, nửa triết lý rẻ tiền của Vinh, như gáo nước lạnh dội vào đầu Văn:
- Có nhẽ đúng! Phải triệt để bất lương mới thành sự nghiệp có phải không anh? Vậy thì bất lương muôn năm!
Vinh gật gù:
- Ừ, bất lương muôn năm!
Giữa lúc đó, Hổ đẩy cửa bước vào, đi theo là một người cao lớn khoảng gần 40, mặc đồ lớn rất trịnh trọng:
- Cái gì mà hô “bất lương muôn năm” tợn như vậy?
Hổ vừa nói vừa đưa tay giới thiệu người lạ mặt:
- Đây là ông Lương, giám đốc các đồn điền của công ty Liên Á, mới ở Vạn Tượng về.
Mọi người bắt tay nhau. Văn rất thản nhiên, vào thẳng ngay đề:
- Xin lỗi ông! Ông đã tới đây thì tuy mới sơ kiến, ông bắt buộc phải tin chúng tôi như ông tin ông Hổ, bạn ông. Vậy có gì xin ông cứ nói thẳng cho biết, để chúng ta xem có thể hợp tác với nhau được không?
- Dạ! Dạ! Tôi rất tán thành sự thẳng thắn của ông. Mặc dầu chưa quen biết ông, tôi cũng đã được nghe nhiều bạn nói chuyện về ông, cho nên tôi tin rằng việc tôi đề nghị sẽ được ông chấp thuận. Tôi cũng như các ông, không phải là kẻ bất lương, nhưng ông cho phép tôi được “citer” một câu.
Tôi cũng như các ông, không phải là kẻ bất lương, nhưng ông cho phép tôi được “citer” một câu hình như của Sartre: “Dans un monde qui triche, celui qui ne triche pas est... un salaud” (Trong một thế giới gian lận, kẻ nào không gian lận chỉ là đồ chó đẻ.)
Văn bực mình vì phải nghe ông bạn mới lấy cả Sartre ra thuyết, nên thủng thẳng trả lời:
- Ông cứ vào đề ngay cho. Để còn hút cho vui!
Hổ, biết tính Văn, xen luôn vào câu chuyện:
- Có gì đâu! Anh Lượng là giám đốc các đồn điền cho một số chủ đồn điền ở Vạn Tượng. Từ trước đến nay, anh Lượng vẫn điều khiển một tổ chức buôn lậu thuốc phiện từ Vạn Tượng về Sàigòn, chuyên chở bằng máy bay trực thăng riêng của hãng cao su bên Ai Lao. Các hàng đó vẫn được thả dù xuống một đồn điền của một ngoại kiều ở cách Sàigòn hơn 100 cây số. Những mục tiêu này vừa đây bị lộ, hệ thống bị phát giác. Anh Lượng biết anh quen ông chủ đồn điền Ng. Thảo, nên muốn mời anh vào tổ chức bằng cách nhờ anh điều đình với ông Thảo để lần sau, máy bay trực thăng sẽ thả thuốc phiện xuống đồn điền của ông ta. Anh tính có được không?
Văn hỏi lại:
- Chỉ có thế thôi ư?
Lượng đỡ lời:
- Ngoài ra, nếu ông ta vui lòng, thì chúng tôi mời ông ta hùn tiền hợp tác với chúng tôi. Mỗi chuyến, chúng tôi cho thả dù từ 300 ký tới một tấn thuốc phiện. Công việc cũng gọi là có tính cách đại qui mô. Anh Hổ sẽ chịu trách nhiệm với một số anh em khác về sự vận chuyển hàng hóa, từ chỗ thả dù về Sài Gòn và tiêu thụ hàng gửi về. Việc chỉ có thế, xin ông cho chúng tôi được biết ý kiến của ông.
Văn chậm rãi trả lời:
- Kể ra thì không có gì khiến tôi từ chối cả. Bảo rằng việc đó bất lương thì cái bất lương này cũng không đến nỗi tởm, mà trái lại còn quyến rũ lắm. Nhưng tôi không dám đoan chắc với ông là việc hợp tác với ông Thảo có thể thành tựu, vì ông Thảo đối với tôi chỉ là chỗ quen biết thường; thỉnh thoảng gặp nhau thì nhậu nhẹt, tán dóc hoặc đánh phé, ngoài ra chúng tôi chưa bao giờ tính chuyện hợp tác với nhau, vì ông ta giàu, mình nghèo, ngoài chuyện chơi bời, không nên tính chuyện làm ăn. Nhưng nếu ông muốn, tôi sẵn sàng nói chuyện với ông Thảo. Vậy vai trò của tôi có còn gì nữa không?
- Còn nhiều chứ! Vì tôi ở Vạn Tượng, không có mặt thường xuyên ở đây, nên tôi trông mong nơi ông để “superviser” tất cả công việc tổ chức ở đây. Lúc này, chúng tôi cần tìm những “đồng chí” mới, vì cơ sở cũ bị phá. Mặc dầu chưa được quen biết cặn kẽ ông và ông Thảo, chúng tôi tin hai ông là cỡ người ngang tàng, có cơ mưu, óc thích phiêu lưu. Cho nên tôi mong ông sẽ vui lòng nhận làm cố vấn, sẽ hướng dẫn, cho sáng kiến, kế hoạch để anh em thi hành.
Văn cười:
- Cố vấn! Cố vấn buôn lậu thuốc phiện! Để ngày mai tôi hỏi ý kiến ông Thảo, rồi ngày mốt xin mời ông lại đây, chúng tôi sẽ trả lời ông.
- Dạ, hết tuần này, tôi phải trở về Vạn Tượng. Tôi mong sẽ đi tới một thỏa thuận dứt khoát với ông và ông Thảo trước khi trở về đất Lào. Giờ thì xin cáo lui, đợi tái ngộ ngày mốt.
- Ông hút chơi với chúng tôi vài điều đã!
- Xin để ngày mốt. Hôm nay chúng tôi phải đi ngay.
Lượng bắt tay mọi người. Hổ tiễn Lượng xuống dưới nhà rồi trở lên nét mặt hân hoan, vứt một xấp giấy bạc xuống chiếu, nói oang oang:
- Hết đói rồi các cha ơi! Đây năm thiên, Lượng nó vừa dúi cho tôi để tổ chức cuộc gặp gỡ sắp tới. Này, thằng cha Lượng có vẻ khoái bố Văn nhà mình lắm nhé, tấm tức khen bố đường hoàng, có thể hợp tác được.
Văn nhìn Vinh lắc đầu cười:
- Tướng Hổ này thì suốt đời lạc quan tếu! Nhưng tôi vẫn chưa hiểu tại sao công việc của họ to tát như vậy mà lại phải nhờ đến bọn mình. Ông quen cái ông Lượng đó trong trường hợp nào, và tại sao hắn phải nhờ đến thứ người thừa, nghiện hút như ông Hổ của chúng ta.
Hổ ưỡn ngực cãi:
- Anh tưởng tôi vứt bỏ à! Đối với mọi người, tôi vẫn là cựu Trung đoàn trưởng Trung Đoàn Thủ Đô chứ “cứt” đâu! Còn chuyện ông Lượng này thì dài và mê ly lắm. Cách đây 10 tháng, hắn còn lang thang vất vưởng ở Sài Gòn, đói như mọi người! Thế rồi, hắn sang Lào và lúc này hắn trở về với hàng chục triệu gửi ở Ngân hàng. Hắn là một thứ quái kiệt, nhiều khi một cắc không có mà không bao giờ thèm tính bạc vạn, chỉ tính bạc triệu, bạc tỷ. Nghe đâu hắn đang bắt liên lạc với cả tổ chức Liên Phòng Đông Nam Á, tính một vài cú tày trời nữa. Bọn này bảnh mà! Anh cứ tin tôi đi!
Văn hất hàm hỏi Vinh:
- Ý kiến ông Vinh thế nào?
Vinh kéo một hơi dài thuốc phiện, chiêu một ngụm nước nóng bỏng, thở ra chút khói còn lại, rồi thủng thẳng nói:
- Theo ý tôi thì cái việc này không nên tính hợp tác lâu dài làm gì! Chi bằng, sẵn cơ hội ngàn năm một thủa, chúng nó giao thuốc phiện cho bán thì “cuỗm” tất cả một chuyến, làm cái vốn “hút chơi” cho đỡ khổ. Thế là hơn cả. Như tôi đã nói với ông Văn, cần phải dứt khoát tư tưởng, đã bất lương thì bất lương rõ, đừng có nữa đời nửa đoạn. Hổ xua tay, nghiêm nghị như một nhà đạo đức:
- Không được! Họ mới tín nhiệm mình mà đã tính “phỗng tay trên” của người ta thì chó quá! Đâu có thể được!
Vinh cười hoài nghi:
- Thì ông cứ việc giữ thủy chung để rồi coi sẽ đi tới đâu. Cái luật của những kẻ buôn lậu, là ai lật lọng trước thì ăn tiền mà!
Văn góp ý kiến:
- Lúc nãy, tôi nằm khàn, vớ quyển Thủy Hử, đọc trúng ngay đoạn Tiều Cái bố trí cướp xe bảo vật do Dương Chí áp tải về kinh dâng thái sư, có nhẽ ứng vào chuyện hôm nay. Kể ra cướp lấy độ một tấn thuốc phiện để lấy phương tiện, mưu đồ một vài “đại sự” rồi có chết cũng đỡ hối tiếc, chứ sống mòn mỏi hàng ngày lo ăn, lo mặc, lo nợ, mệt nhọc quá. Biết đâu do cái khởi điểm bất lương này, chúng mình chẳng trở thành những vĩ nhân, những anh hùng dân tộc có phải không ông Vinh?
Vinh cười mỉa mai:
- Ông nói thì hay lắm, nhưng tôi biết cho kẹo ông cũng không dám lật lọng, vì tôi hiểu ông quá xá! Lần này cũng như mọi lần, các ông sẽ bị tai tiếng và rút cuộc vẫn chẳng ăn thua chó gì! Các ông cứ ghi lấy lời tôi để xem tôi tiên tri có đúng không. Tôi nói điều này, ông Văn đừng có giận, tôi biết suốt đời ông, ông sẽ khổ sở vì ông không bao giờ dứt khoát tư tưởng! Ngay cả đến đối với Cộng sản mà ông hiểu hơn ai hết, ông cũng còn đầy rẫy mặc cảm, có phải thế không, hỡi ông chiến sĩ chống Cộng?
Văn nằm yên, tẩn mẩn ngắm cái dọc tẩu tạc con rồng uốn khúc, rồi thủng thẳng bảo Hổ:
- Thằng Vinh nó cảnh cáo mình đúng lắm. Cho khéo kẻo chúng mình lại lăn lưng vào một cuộc phiêu lưu mạo hiểm vô ích, không đi tới đâu. Cho nên cũng cần phải suy nghĩ chín chắn... Để mai, tôi gặp thằng cha Thảo, tôi sẽ thăm dò ý kiến nó xem sao đã. Bây giờ thì tao cần hút thật nhiều, hút thật say, may ra mới có đủ tỉnh táo, sáng suốt mà quyết định...
Vinh cười:
- Đúng rồi! “Có thật say thì mới tỉnh táo, sáng suốt”. Từ trước đến giờ, mày không bao giờ say cả, mày luôn luôn tỉnh táo nên mày khổ sở. Vậy mày cần phải say thì mới giác ngộ chứ!
Hổ xưa nay vẫn ghét triết lý vớ vẩn, bèn văng tục:
- Mẹ kiếp! Mời ông hút cho chúng con nhờ. Hôm nay sao mà ông thuyết lý ngon lành quá xá!
Gần hai giờ sáng, Văn mới rời nhà Vinh, lừng khừng xuống thang gác, không say, không tỉnh, trí não như tan ra thinh không.
Chàng không gọi taxi, ngồi lên một cái xe xích lô đạp, duỗi thẳng hai chân, ngửa mặt lên không trung, nhìn bầu trời thăm thẳm mà từ lâu, sống co quắp với những vật lộn hàng ngày, chàng không còn lúc nào thảnh thơi để tâm hồn được hòa hợp với cảnh trời rộng, sông dài. Sinh trưởng trong một gia đình thôn dã, gần bến Trung Hà của con sông Đà, nước chảy xiết như những tấm lòng bão táp, Văn đã sống bao nhiêu năm ở đô thị mà vẫn thấy mình lạc loài, xa lạ, không thích ứng nổi với đời sống hỗn tạp nơi đô thị.
Văn ngửa mặt nhìn trời, lòng vật vờ thả trôi về dĩ vãng, tưởng tượng cái phút lâm chung đầy cô quạnh, tủi hờn của người mẹ suốt đời, đầu tắt mặt tối, dành dụm làm ăn, nuôi cho các con khôn lớn, để chết một mình, một xó, trong ghẻ lạnh, rè bỉu của những người trước kia đề đã mang ơn nghĩa đối với mẹ chàng.
Văn không buồn, không thương, không nhớ, tưởng như mình đang chết, đang hấp hối giữa cảnh ồn ào của kiếp sống, lòng xa vắng, cô đơn hơn cả mẹ chàng lúc lâm chung.
- Ông về đâu?
Tiếng nói của ông già đạp xe xích lô làm Văn tỉnh mộng:
- Đường Bùi Thị Xuân! Bác đã nhiều tuổi rồi mà giờ này con chạy xích lô, có mệt mỏi không bác?
Ông già trả lời nhát gừng:
- Cực lắm thầy! Nhưng biết làm thế nào! Tôi chỉ có một mụn con, phải gắng nuôi nó ăn học cho đủ bổn phận làm cha, thưa thầy...
Tự nhiên, Văn thấy cỏ cảm tình với ông già, chàng la cà hỏi chuyện:
- Con bác bao nhiêu tuổi, học trường nào?
- Cháu 19 tuổi, học Đệ Tứ trường Hoa Lư.
- Trường Hoa Lư? Tên nó là gì?
- Tên Lê Chi Tuyết!
- Đệ Tứ à! Tôi dạy ở trường Hoa Lư... Ông già cần tôi giúp gì không? Có muốn giảm học phí cho con gái không?
Ông già sung sướng nhìn Văn:
- Thực không thầy?
- Thực! Mai mốt, ông cứ bảo nó lên văn phòng gặp tôi. Tôi là giám học Văn... Tên nó là Lê Chi Tuyết phải không?
- Dạ!
... Tới nhà, Thu, đứa con gái của Văn, vẫn còn thức học thi và đợi cha, vội mở cửa cho Văn.
- Ba đi đâu về khuya vậy Ba?
- Ba đi hút thuốc phiện!
- Có ngon không Ba?
- Ngon hay không tao cũng không biết.
Văn thay quần áo, Thu lấy chậu thau, múc nước cho Văn rửa mặt. Văn đột nhiên hỏi con:
- À, mày học Đệ Tứ có biết con Lê Chi Tuyết không con?
- Biết lắm Ba, nhưng con không chơi với chị đó.
- Sao vậy?
- Chị ấy “đợt sống mới” quá xá!
Văn sửng sốt:
- Bậy nào! Nó là con ông đạp xích lô mà...
- Trời chị ấy “diện” hơn cả con đó Ba!
Văn thừ người. Chàng xuýt buột miệng nói với con “hay nó làm đĩ?”, nhưng chàng giữ kịp lời nói và bảo con:
- Thôi đi ngủ, để mai tao xem con bé ra sao?
Mãi tới năm giờ sáng, Văn mới ngủ thiếp đi... Người thư ký của trường, gần chín giờ không thấy Văn lại, phải đến nhà Văn đánh thức chàng dậy...
Sợ học sinh vì đợi thầy, sẽ làm huyên náo, phá phách, người thư ký giục Văn không ngớt, loay hoay kiếm giùm giày, áo sơ mi để Văn mặc cho kịp. Văn không buồn chải đầu, nhảy lên taxi đã chờ sẵn ngoài đường, tới lớp học của mình chậm gần năm phút.
... Học sinh nhốn nháo, kẻ đứng người ngồi, hỗn độn như cảnh chợ mới họp. Thấy dáng điệu Văn mệt mỏi, tiếng nói khàn khàn – hậu quả của điếu thuốc phiện, lần đầu tiên Văn hút – mấy nữ sinh ngồi hai dãy bàn đầu, ái ngại nhìn Văn. Một đứa hỏi:
- Chắc thầy đau?
Mấy nam sinh ngồi bàn dưới, vốn lười chỉ mong có cơ hội để nghỉ, làm ra vẻ thương thầy, phụ họa thêm:
- Thưa thầy, nếu thầy đau thì thầy cho nghỉ. Chúng em mất một giờ học cũng chả sao, thưa thầy!
Văn lắc đầu, cố cất cao giọng:
- Tôi hơi khó ở và bị đau cổ họng nên không giảng bài được. Vậy các anh, các chị lấy mỗi người một tờ giấy, tôi ra bài cho các anh, các chị làm, rồi hết giờ, góp lại đem cho tôi sửa. Tôi giao hẹn: ai muốn làm bài thì làm, ai không muốn làm thì yên lặng mà... đánh cờ “carreau”, tuyệt đối không được làm ồn nghe chưa?
- Dạ! Dạ!
Các nữ học sinh ngoan ngoãn sửa soạn giấy, bút, trong khi mấy phần tử quỉ sứ ở cuối lớp nhao nhao trêu Văn:
- Dạ thưa thầy treo giải cờ “carreau” cho chúng con ạ!
Văn “suýt”, ngó chúng, lắc đầu, khiến chúng nhìn nhau cười. Văn uể oải lấy phấn viết lên bảng một bài tiếng Việt để các học sinh dịch sang Pháp văn. Chàng cắt nghĩa qua loa những chữ khó, rồi, tay chống cằm, lơ lãng nhìn học sinh làm bài!
Hết giờ, Văn xuống văn phòng giám học, sắp sửa nhờ ông thư ký cho gọi nữ sinh Lê Chi Tuyết lên văn phòng để xem nữ sinh có phải là một “gái đĩ trá hình” không thì Huyền, Thuận vừa tới.
Văn là anh họ của Huyền, nhưng chàng vẫn coi Huyền như một người em ruột, và thương yêu Huyền không kém Thu, con gái của chàng, vì Huyền nghèo, lại thông minh, kín đáo.
Thấy Huyền cùng Thuận lên chơi, Văn tự nhiên thấy lòng thanh thản, đỡ mệt mỏi, hỏi em:
- Có chuyện gì lạ không em? Hai cô vẫn đi học đấy chứ?
Thuận nhanh nhẩu thưa trước:
- Chị Huyền tới nhờ thầy kiếm giùm một chỗ dạy học khác đấy ạ! Chị ấy bỏ chỗ ở đường Hồng Thập Tự rồi!
Văn sửng sốt:
- Làm sao lại bỏ? Còn chỗ nào tốt hơn chỗ ông Kha nữa?
Thuận và Huyền đưa mắt nhìn nhau, mỉm cười. Huyền nói như trách móc:
- Anh thì ai cũng tốt, ai cũng tử tế!
Rồi nàng kể tự sự cho Văn biết. Văn ngồi thừ, im lặng. Một lúc lâu, Văn mới hỏi em:
- Thế nó đã thanh toán tiền cho em chưa?
- Em sợ quá! Từ hôm đó, cũng không trở lại nữa. Thôi nhờ anh đòi giùm hộ em. Tội gì mà không đòi có phải không anh?
Nét mặt hầm hầm, Văn cố nén sự bực bội, quay số điện thoại hãng thầu của Kha, rồi chàng áp ống nghe vào tai, yên lặng đợi, đôi lông mày nhíu lại, khiến Huyền, Thuận sợ sệt nhìn nhau...
Văn dằn từng tiếng, nói trong máy:
- A-lô! Ông Kha phải không? Chịu ông thật. Con bé em tôi nó đã kể hết cho tôi nghe.. Nhưng thôi! Không cần bàn cãi dài dòng vô ích, chỉ yêu cầu ông cho mang lại số tiền dạy học còn thiếu của nó.
Không hiểu Kha ở bên kia đầu giây, đã trả lời ra sao, mà Văn lồng lên:
- Sao?... Ông bảo sao?... Thì em tôi đang ngồi đối diện với tôi đây... Ông cần nói thẳng với nó không... Ông nói vô lý quá!... Ông không chịu trả hả?...
Văn đặt phịch ống nghe xuống.
Huyền sợ sệt hỏi:
- Sao! Nó không chịu trả hả anh?
- Nó bảo nó trả rồi. Và chính vì em không đứng đắn mà nó cho em nghỉ!
Huyền nghẹn thở. Nàng chỉ thốt được một câu: “Quân khốn nạn”, và nước mắt trào ra. Văn vẫn chưa hết cơn giận:
- Để xem nó có quịt số tiền không? Cả cái thằng Lưu nữa. Tôi sẽ cho hai đứa mỗi đứa một tát.
Rồi như không còn tự chủ nổi, Văn quay số điện thoại trường của Lưu. Huyền và Thuận nhìn Văn nói tiến Pháp như hét trong ống nghe. Nàng dịu dàng nói với anh:
- Kệ xác chúng, anh ạ! Hơi đâu mà gây thù oán với bọn họ. Nó không trả thì... thôi. Mà đối với ông Lưu, anh “gây” với ông ấy làm chi! Người ta nói gì kệ người ta chứ!
Văn “bốc” rất chóng, nhưng cũng “xẹp” rất nhay. Chàng cười, nói với em:
- Ừ mà tao cũng điên thực! Nhưng chúng nó chó quá, có phải không Thuận?
Văn vừa nói tới đó thì thấy bóng Thịnh, ngấp nghé ở ngoài hành lang, lối vào phòng Văn, nửa muốn vào, nửa không muốn. Văn lên tiếng gọi:
- Vào đây Thịnh! Không có ai đâu!
Nghe nói đến tên Thịnh, Thuận nhìn ra, đưa mắt nháy Huyền. Huyền rối trí trong giây lát, nhưng lấy lại ngay bình tĩnh. Thịnh còn lưỡng lự thì Thuận đã gọi:
- Vào đây anh Thịnh!
Thịnh không đừng được, đành bước vào. Với cái áo sơ mi trắng, tay dài, bộ tóc húi ngắn, để lộ hai vành tai to, đôi mắt đen và sâu, Thịnh có vẻ “người lớn” hơn mọi lần, một người sắp bước vào cuộc đời, hơn là một học sinh Trung học.
- Thầy ạ!
Rồi Thịnh quay sang phía Thuận, liếc nhìn Huyền. Làm như không trông thấy Huyền, Thịnh nói với Thuận:
- Hôm qua chị lại chơi tôi?
Thuận ranh mãnh:
- Đấy là chị Huyền rủ tôi lại thăm anh để tặng “quà” anh, và chúc anh thượng lộ bình an đấy chứ!
Văn không hiểu, hỏi cả ba người:
- Làm sao? Đi đâu mà thượng lộ bình an? Sao lại tặng quà?
Huyền sợ anh hiểu nhầm: Nàng chợt có ý nghĩ cần phải phanh phui bí mật ra để Thịnh hết tơ tưởng hão, nhất là để cho mình cũng đỡ nghĩ ngợi lôi thôi. Nàng giải thích với anh.
- Chả là anh Thịnh nay mai phải đi quân dịch. Cho nên hôm qua, em và Thuận mua chút quà lại biếu anh Thịnh, vì anh Thịnh có cho em một cái bút máy Parker, em không nhận thì sợ anh Thịnh giận, nên...
Thịnh không ngờ Huyền kể vanh vách những bí ẩn của mình cho Văn nghe, Thịnh cau đôi mày, nhìn Huyền, giọng run run, bực bội:
- Chuyện riêng giữa tôi và Huyền, kể cho thầy nghe làm chi?
Huyền biết Thịnh rất khó chịu. Nhưng đã trót lỡ rồi, Huyền nhìn thẳng vào mặt Thịnh, làm ra vẻ thản nhiên, nói với Thịnh:
- Xin lỗi Thịnh, tôi cần phải nói để anh tôi khỏi hiểu lầm hành vi của tôi. Chắc Thịnh hiểu sự khổ tâm của tôi. Tôi là con gái, không thể nhận cái gì của ai mà không trả. Tôi biết trả cái bút máy thì Thịnh buồn, nên tôi đã gửi Thịnh món quà khác. Mong anh hiểu cho.
Mắt Thịnh đổ hào quang! Nếu không có sự hiện diện của Văn thì Thịnh có thể bóp cổ Huyền cho Huyền ngạt thở mà chết. Thịnh không thèm nói với Huyền, quay lại phía Văn:
- Em đến chào thầy để đi quân dịch, và hỏi ý kiến thầy về một vài chuyện, nhưng lại gặp các chị Thuận và Huyền ở đây, nên xin phép thầy con về. Nếu tiện, mai mốt con trở lại.
Văn cười xòa:
- Giận à? Mà tao không hiểu giữa chúng mày có chuyện gì mà bí mật vậy?
Thịnh lùi lũi chào Văn, quay quắt ra, không kịp chào Huyền và Thuận, khiến Thuận gọi với:
- Anh Thịnh! Làm gì mà bất nhã vậy? Không chào chúng tôi sao?
Thịnh đi một mạch ra cổng trường. Thuận nhìn theo nói với Huyền:
- Cô ác quá!
Và nàng ngổ ngáo nói với Văn:
- Thưa thầy, người yêu của chị Huyền đấy ạ!
Huyền đấm vào lưng Thuận:
- Chỉ tại cô nói ra chuyện tặng quà, tôi phải giải thích khiến hắn giận. Hắn giận là phải. Và tôi cũng mong hắn giận cho “rồi” chuyện! Ngán quá!
Rồi Huyền kể tất cả sự thực cho Văn rõ. Nàng lấy ở cặp ra, mấy cái thư của Thịnh gửi cho nàng, đưa cho Văn coi và hỏi Văn:
- Bây giờ anh bảo em phải làm thế nào?
Văn hỏi lại:
- Thịnh nó bao nhiêu tuổi?
Thuận cướp lời:
- Cùng tuổi với chị Huyền!
Huyền cười theo:
- Có nhẽ kém tuổi em. Cho nên trong thư, hắn mới lấy cớ ngày xưa Nã Phá Luân yêu Josephine nhiều tuổi hơn mình mà có sao đâu!
Văn trêu em:
- Ừ có sao! Vậy thì em nên bằng lòng yêu hắn là phải. Ngày xưa khi anh 18 tuổi, lần đầu tiên anh yêu, anh “rơi” vào một cô hơn anh tới bảy tuổi. Đêm nào anh cũng đứng vớ vẩn trước cửa nhà nàng, đợi nàng đi với “kép” về, có khi tới hai, ba giờ sáng, khi chuột cống đã bắt đầu chạy qua đường và xe đổ thùng vệ sinh đã lạch cạch kêu vang ở đầu phố, nàng mới trở về, và trước khi chui tọt vào nhà, “nàng” chỉ có đủ thời giờ xoa đầu tôi để nói nựng: “Văn về đi chứ! Khuya rồi”; và tôi lủi thủi trở về, khóc như bò rống, để hôm sau, lại mò đêm túc trực trước cửa nhà nàng.
Huyền tò mò hỏi:
- Thế rồi kết quả ra sao? Cô ta có yêu anh không ạ?
- Yêu chứ! Không yêu làm sao được với anh! Một khi người ta đã yêu thực, yêu say mê, thì không ai cưỡng được!
Huyền càng lo sợ.
- Tình yêu đó cuối cùng đưa tới đâu, hở anh?
- Đi đến chỗ tan rã chứ còn đi tới đâu nữa!
Thuận hỏi Văn:
- Thưa thầy, thế sao thầy lại yêu một người nhiều tuổi hơn thầy ạ?
Văn có vẻ trầm ngâm:
- Bí mật của tình yêu là vậy! Người ta chỉ yêu cái gì người ta không có. Khi người ta còn trẻ, người ta coi những thiếu nữ cùng lứa tuổi như con nít và chỉ để ý đến người già dặn, nhiều kinh nghiệm hơn, cũng như khi người ta đã có tuổi thì người ta lại để ý đến những người trẻ...
Thuận tiếp luôn:
- Như thế tức là chị Huyền, dù muốn dù không, cũng sẽ phải yêu “chú Thịnh” có phải không thầy?
Huyền lườm Thuận, khiến Văn bật cười:
- Kể thì cũng không phải chuyện đùa đâu, vì tôi biết tính nết thằng Thịnh. Tôi nghe luận điệu nó nói chuyện, theo dõi hành tung nó, tôi rất ngại là chưa biết chừng nó đã bị Cộng sản lôi cuốn rồi... Nhà nghèo, chưa có kinh nghiệm cuộc đời, lại hăng tiết vịt, bất mãn, thì tránh sao chẳng thành cái mồi ngon cho Cộng Sản...
Những điều Văn vừa nói phù hợp với những băn khoăn của Huyền về Thịnh: Ít lâu nay, Thịnh học hành chểnh mảng, có khi đi vắng cả ngày, không ai biết đi đâu. Một đôi khi, Huyền thấy những người lạ, bộ điệu bí mật, đến tìm Thịnh tại trường. Thịnh lại có tiền, ăn mặc chải chuốt hơn trước. Huyền không hiểu gì về chính trị, không hiểu Cộng Sản rõ rệt là thế nào, nàng chỉ biết gia đình nàng sở dĩ phải di cư là vì không chịu nổi Cộng Sản, cho nên nghe nói đến Cộng Sản, nàng mơ hồ cảm thấy là một kẻ thù ghê gớm lắm. Thế mà Thịnh lại thích Cộng Sản! Và nàng cảm thấy không thể bỏ rơi Thịnh, mặc Thịnh muốn đi đường nào thì đi. Với ý định vừa nảy nở trong đầu óc, Huyền thưa với anh:
- Có nhẽ mai mốt em phải gặp Thịnh...
- Để làm gì?
- Em chưa biết để làm gì, nhưng dù sao em cũng cần gặp hắn...