Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 4 tháng 3, 2018

Thơ Phapxa Chan

SẤM

 

DẤU CHẤM TO

 

Coi chừng!
Đừng tưởng cách xuống dòng nhã nhặn là thơ.
Đó là đường bay gấp khúc bất ngờ của một viên đạn.


Coi chừng!
Đừng tưởng nhà thơ kỵ dấu chấm câu mà không thể đặt dấu chấm hết cho vài thứ.
Sẽ có một bài thơ chỉ có một dấu chấm to chặn đứng những điều ngu xuẩn.


Coi chừng!
Đừng tưởng nhà thơ chỉ có chỗ trú chân là trang giấy.
Hắn vẽ được những thằng người trên đấy thì cũng có quyền tước đoạt đất dưới chân của bọn bay.

 

Coi chừng!
Coi chừng!
Hãy coi chừng!

 

KHẮC IM LẶNG CUỐI CÙNG

 

Những đứa trẻ
Những đứa trẻ già
Những đứa trẻ sắp chết
Hòn đảo câm
Ngôn từ bị nguyền rủa

 

Những đứa trẻ
Những đứa trẻ già
Những đứa trẻ đợi được sinh ra
Bà mẹ câm
Lưỡi bị đánh cắp trong cuộc đào tẩu

 

Sấm đã dội từ bên này
Sáu dây thừng căng thẳng
Tám mươi tám bậc thang tuồn xuống ngục sâu

 

“Fools, said I, You do not know
Silence like a cancer grows
Hear my words that I might teach you
Take my arms that I might reach you”
(*)

 

Mở miệng ra đi hỡi những người trăm lưỡi!
Từ miệng các người tóc Medusa hãy vươn răng cắn chết lũ đàn áp ngu xuẩn đi!


Bọn ngu kia!
Ta cho các ngươi những giây hối hận cuối cùng trước khi ta vung đũa hiệu triệu ngàn tấn đá âm thanh nghiền nát chế độ các ngươi!

 

Coi chừng!
Coi chừng!
Hãy coi chừng!

 

(*) ca từ trong ca khúc The sound of silence của  Simon & Garfunkel - 1964

 

ĐÂU LÀ TIM TÔI?

 

Người không muốn đi nữa hả
ngồi xuống đây chút đi
tôi chả có gì nhiều
ngoài một cái bồn cầu bị bỏ quên từ thiên niên kỷ trước
nay là trú xứ cuối cùng cho những kẻ tị nạn

 

Người không muốn khóc nữa hả
gói nước mắt vào đây
tờ giấy lộn này từng là hiệp ước hòa bình
những quốc gia ký với nhau trước giờ nổ súng

 

Người không muốn nói nữa hả
nhổ ngôn ngữ vào đây
ngay vào lỗ miệng tôi
như cách người ta vẫn tuồn đờm dãi qua những nụ hôn

 

Người không muốn sống nữa hả
đưa tim đây tôi đập hộ cho
dẫu số tim tôi nhận ký gửi
đã nhiều gần bằng số mụt ghẻ trên hành tinh này rồi
nhưng tôi vẫn sẽ cố nhét tim người ở gần tim tôi nhất

 

Nhưng vấn đề là tôi không còn chắc đâu là tim tôi nữa!

 

 

CHÚNG TA?

 

Trong mẻ lưới sáng nay chúng ta vớt được gì
ngoài nỗi buồn thảm của giống loài mang tên gọi "con người"?
chúng ta loay hoay
chúng ta lúng túng
chúng ta quẫn cùng
trong ngục tù thịt da và tư tưởng

 

Trong khi ngoài kia
những cánh hoa vẫn tiếp tục bay lên
và mưa trời vẫn không ngừng rơi xuống
chúng ta đã sống trên Thiên quốc từ lâu
nhưng không làm gì
ngoài việc chỉ luôn tìm cách rời khỏi nó

 

Những triết gia im lìm hay gào thét
những dàn thiêu, mồ chôn hay từng cuộn thừng dây thiết
Ôi không!
cũng thế cả mà thôi
đến ngày nào đây ta biết
cúi xuống chuyện trò cùng một hòn đá nhỏ
chắc ngày đó ta mới có chút ít lớn khôn

 

Còn giờ đây
hãy cứ thỏa thuê chém giết
chúng ta còn thời gian mà nhỉ
còn thời gian để bỏ qua
một hài nhi hồn nhiên vươn tay chỉ
bông hoa kia – thông điệp của nhẫn nại âm thầm.

 

CÙNG NỔ TUNG TRONG CUỘC ĐẠI PHỤC HƯNG

 

Tôi cắm cờ trên bình minh đất nước
Gọi đàn chim hợp xướng tổ quốc ca
Những đền đài đắp chăn rêu yên ngủ
Đáy mộ sâu vươn dậy một loài hoa

Tôi vươn lên dẫu muôn trùng kiểm tỏa
Chỉ biết rằng: VƯƠN – hành động của con người!
Tôi đâm xuống dẫu muôn tầng hiểm họa
Vẫn không quên: ĐÂM – hành động của con người!

Tôi hét lớn trong đêm sâu uy hiếp
Tiếng tôi đây: những tia băng, sợi thép
Xướng tuyên lên một tiên báo tương lai
Mà không ai ngăn được dòng nước xiết

Đó là ngày mọi đôi mắt mở trừng
Nhìn thẳng thừng không một chút hãi hùng
Triệu thành bang sẽ cùng rúng động
Cùng nổ tung trong cuộc ĐẠI PHỤC HƯNG!

20.01.2018

 

 

NGẠO CA

 

Khói
từ linh hồn thảo mộc
chói
nắng sông
và con thuyền độc mộc
người lênh đênh
ta bồng bềnh
đời bỗng chốc
nhẹ tênh
ta không cần đi đâu
vì lòng ta xông xênh
nên nơi đâu cũng có chỗ gối đầu
khi co ro ngủ bên những cánh ruộng nâu
khi hiên ngang đứng giữa trưa nắng vỡ đầu
nhủ một câu về thành lũy quốc châu
ta sẽ về xem tinh chầu đại nhật.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

------------------------------

 

EM

:

KHÍ QUYỂN CỦA ANH

 

Kỷ niệm hoang đường

 

.

Pháo đài

mang dáng em

đàn bà thế kỷ

lũ chim biển 

múa 

trong nắng hè

sóng tung bụi bọt 

khoé mắt em

thước phim 

ngày hôm qua

em ngồi bên thềm

 

giấc dế

rồi

ta vẫn ra khơi

sóng khói là nhà 

nhưng em còn ngồi đợi 

suốt buổi chiều ngả màu thế kỷ

pháo đài

bị lãng quên

nay chỉ còn là chỗ lui tới

của những đàn chim biển hành hương 

và em

đàn bà thế kỷ

đứng

như pháo đài

bỏ quên

.

Anh cất tiếng nói đang là

giữa bến bờ đã qua

anh cất tiếng lần đầu

sau khoảng dài im lặng

quê hương - điều không tưởng

miền bất khả tri 

và bất khả quy hồi?

 

Anh nhìn từ khung cửa nơi đây

ước lượng khoảng cách về mùa đông bên ấy

anh không thể quay về

có vì vậy mà tình yêu có thể?

 

Em có ngại những dấu hỏi

anh vẽ mãi bằng những bước chân anh?

 

Anh sẽ thôi viết những câu chuyện dài

vì lời của dòng sông đã đủ

chỉ một ít bụi thơ 

phóng chiếu qua vạt nắng ban mai 

từ ô cửa sổ

vẽ lối về 

về nơi ta hằng muốn

quê hương của chúng ta?

 

Nhắm mắt lại đi

mọi thứ vẫn còn nguyên

tường vách mỏng manh kia

nơi giam cầm

hay là đường khai phóng?

 

Đừng trả lời

đừng trả lời, em nhé!

.

Hôm nay anh nói nhiều hơn một chút được không

hỡi đôi tai một ô cửa nhỏ

bởi vì tất cả đang nhoà đi

và vơi dần như sợi thuốc 

tan vào phổi anh

khói tháng ngày phiêu dạt

 

Người ta hút thuốc 

vì lưu luyến một hoài niệm khói

thuở hỗn mang

con người trong hoang mang ướt sũng

từ cháy rụi bước ra

vội vã tìm nhau

đến nay vẫn còn vẳng trong lời hát

kỷ niệm một hoang đường

 

Không phải thiên đường hay địa đường

mà là một hoang đường

em nhớ chăng?

một hoang đường

em nhớ chăng!

.

Anh đã quen những lá thư ra khơi mãi mãi

hồi âm là sóng cả chứ không phải tiếng em

anh đã quen lời mình vùi trong gió

hồi âm đây nỗi im ắng rừng chiều

 

Anh đã quen tự mình phải hiểu 

đường bay về của những chuyến chim đêm

chở số phận qua từng vùng không phận

nơi mà ta chỉ có thể lặng nhìn

 

Anh đã quen lần sờ từng đường vân mặt đá

và tưởng như đang sờ chạm mặt em

và dỏng tai nghe tiếng rừng trút lá

anh hỏi lòng... em muốn nói gì chăng?

 

Anh ngạt thở nghe tinh cầu vĩ đại

mang tên em đang đè xuống ngực anh

nếu chẳng phải là điều bất khả

sao có thể giữ anh trong chiêm bái chân thành. 

.

Nơi biên thuỳ của tháng ngày và cảm giác

người nói bằng tiếng chim

và mặt trời đi tìm chốn ngủ

người xuống dòng

khi

giấc mơ tan vỡ

tung một nắm gió sông

vào vùng không trọng lượng

 

Ta chết trên tay mình

xin tự tay khâm liệm

xin tự tay khắc mộ bia

xin tự tay xoá tên mình trên cát

người chết trong không gian

giọng chim non hoá thạch

bầu nhũ hoa nhỏ những giọt mắt đêm 

 

Em chưa ngủ à?

đêm nay anh lại hoang đường quá!

anh nói về sự tật nguyền của những cái cây

nhưng biết làm sao

em nói về những vì sao

và ru anh trên cát

sáng hôm sau anh chẳng tìm thấy anh đâu

 

Anh chưa biết ngày mai 

điều gì sẽ khiến anh thức giấc 

trong sự quy hồi vĩnh cửu

anh có cần dắt em qua con phố này thêm mười ngàn lần nữa?

.

Con đường loài người phải đi

để xuyên qua thế kỷ

dưới chân là sỏi đá 

trên đầu là mây bay

phía trước là sương mù

sau lưng là bóng tối

những bóng người lần sờ nối nhau

đi theo tiếng hú dài

của một bầy sói hoang

hay một đoàn tàu nào đó

 

 

Những gốc rạ xót xa

Những bông hoa nở muộn

 

.

Ngày em không thưa lời

gió sông bỗng rộng

anh nghe lại một bài hát 

ngắm em chìm dần 

dư ảnh là hoa sóng mênh mông

lòng anh ba động

nét cười em buồn dần theo nắng tắt

thoáng khẽ run

bên hiên chiều gió hắt 

lặng im

anh quờ tay khẽ hỏi:

em có ở đó chăng?

 

Cho anh chạm vào nhé

trầm tích lệ khô

ngàn năm trên vách má

bài thơ chép từ bia mộ đá

là những dòng dở dang

anh chưa kịp hoàn tất

để gửi em

mà gió chiều đã thổi anh tắt

chỉ còn đây những đụn khói rơm

anh sẽ được bay lên

và sờ chạm em

những vết thương trên mặt

 

Trên một nơi trong vũ trụ

một đốm củi hồng vừa nhóm lên

giữa sa mạc ban đêm

giữa sa mạc ban đêm

giữa sa mạc ban đêm

.

Anh đang cố nhớ giọng em mà khó quá

Trong lênh loang chiều khói tỏa mịt mù

Cay mũi anh khói dâng từ gốc rạ

Minh họa chăng, một giọng nói hôm qua?

 

Anh lâng trôi bay là là thôn cũ

Mảnh tơ nào thiết chặt nỗi xót xa

Trót quên khuây một nửa khúc dao ca

Anh sợ khói cuốn anh về trời cả

 

Em ẩn mình góc rừng chiều lá đỏ

Xạc xào ôi chân gió lén quay về

Em nhìn anh, mắt thao thức đêm sâu

Anh gọi em, giọng trùng khơi khản đặc

 

Mình huyên náo một đời còn chưa đủ

Sao bỗng mong tìm giọng nói hôm qua

Sao bỗng mong nhớ đường về thôn cũ

Để bước trên những gốc rạ xót xa?

.

Nàng ơi

anh sẽ làm xong bài thơ kịp trước khi 

cơn ngủ hành quyết mi mắt anh

chúng không chống lại nổi những tảng đá hút xuống vực sâu

anh bị kéo sập

đứt lìa tay em

bóng tối va đập 

mặt trời nhá nhem

 

Nàng ơi

truyền thuyết kể về nỗi quạnh hiu bên bờ núi

anh cứ rơi như mưa trái mùa

như cam lồ sương móc

miền mát êm

anh về

mang theo em

từ hơi thở 

và ký ức loãng mờ

em là khí quyển anh

 

Nàng ơi 

ngày mai từ đâu đó trong kẽ đá

trút một tiếng thở dài băng giá

núi trầm ngâm

điều không thể nói

phát tiết thành 

những bông hoa nở muộn.

 

------------------------------

 

NHỮNG ĐOẢN KHÚC MÙA ĐÔNG

 

                                      - Dù cô đơn hay đầm ấm, tôi vẫn sống trong tình yêu. –

 

Bí mật

 

Người ra khỏi quán café thì mùa đông đã chín. Những cơn gió đã ngọt mềm, đủ trưởng thành để nắm tay người dạo chơi. Trở về từ mùa hạ, người đi qua mùa thu để gặp gỡ mùa đông. Đặt từng bàn chân lên con đường màu xám chợt thấy đường trôi đi còn chân vẫn đứng lại, lưu trú không biết bao lâu trên một tọa độ trong không gian. Âm nhạc từ thiên niên kỷ trước vọng từ những ô kính cửa nhà, quán xá. 

 

Một nụ hôn đương nở giữa bốn cánh môi, một vòng ôm ủ giữa bốn cánh tay, một ánh nhìn vừa sinh ra từ bốn con mắt. Người khẽ cười nhìn phố xá trôi đi, tự vấn về nỗi cô đơn. Nỗi cô đơn cũng chín mềm và trưởng thành như những cơn gió đông? Trở về từ mùa hạ, đi qua mùa thu, người gặp gỡ mùa đông để mượn lối đi nhờ qua nhà người bạn hàng xóm: Mùa Xuân. 

 

Người cất một món quà nhỏ trong túi để đánh dấu một cuộc trở về. Món quà cũng bí mật với chính người đem về. Anh định tặng cho chính anh khi trở về mà cửa nhà không mở. Anh sẽ nhìn vào những ánh đèn ấm áp, qua hàng rào hay cửa sổ, sẽ như một con chim đậu trên dây điện: chút gia vị cô đơn trang trí cho niềm xum vầy yên ổn. Người hát một bài và đâu đó có bài hát về người: về bước chân và những cơn gió già trên vai. Nhưng có ích gì chứ!? Chỗ của gió là phố xá và ruộng đồng; để bảo vệ những bếp củi hồng nên gió phải lang thang. 

 

Anh giữ chặt món quà trong túi áo, thầm nghĩ sẽ không bao giờ mở. Vì bí mật chính là một món quà, vì bí mật khiến ta muốn trở về. Trở về một nơi bí mật để tặng chính mình một món quà bí mật.

 

 

Lửa và tình nhân 

 

Mùa đông là mùa của những tản văn lãng mạn. Tại sao? Tại vì tất cả chúng ta đều muốn được trả về bên một đống củi hồng hay một lò sưởi nào đó. Chúng ta sẽ uống rượu vang, nghe nhạc và ôm nhau. 

 

Tôi cũng đang ngồi bên lò sưởi trong một căn nhà bằng đá và gỗ sồi cổ xưa của Pháp. Tôi cũng đang ngồi cùng một tình nhân. Chỉ có điều tôi không thể nhìn rõ mặt người ấy. Khi tôi nhìn lửa thì nhân ảnh ấy bập bùng bên khoé mắt nhưng khi tôi quay sang, tôi chỉ thấy một cánh cửa sổ mở ra cánh đồng tuyết giá. Ngoài kia mặt hồ vẫn đông đá và tôi vẫn không thể nhìn thấy mặt người. 

 

Tôi uống vang theo cách nửa ly tôi thấm qua môi, nửa ly tôi dâng cho lửa. Nỗi cô đơn là hôn ước tôi không dễ gì phá vỡ để thật sự yêu một-con-người. Tôi là chú bé hò reo khi được tha hồ tưởng tượng về con cừu trong hộp của Antoine hay chính là chú cừu bị giam giữ trong hộp? 

 

Tôi bị giam giữ trong mùa đông với một người tình không bao giờ nhìn thấy mặt.?

 

 

Tìm và tìm thấy

 

Em chạy qua cánh đồng đá ban đêm khi những ngôi sao đang bốc cháy trên trời. Em bơi qua biển băng, đôi mắt mở lớn, đàn cá dẫn đường cho em. Em mang thai một bài hát, trải bao kiếp luân hồi. Dẫu bao lần thay thân đổi xác, em vẫn nhớ đường về. Đường về bên anh.

 

Anh đáp xuống khi nơi này còn vắng vẻ. Sa mạc ban đêm cho anh dừng chân giây lát. Kịp uống một ngụm sương trong hốc đá. Anh nghe gió thở khẽ trong mơ. Gục đầu xuống vòng tay, sau một giấc ngắn gần sáng, anh đứng dậy tìm đường. Đường về bên em.

 

Những nốt nhạc hóa thạch được nghe thấy trong vô thanh. Em cho lũ chim một vốc hạt để nghe chúng kể về anh. Anh ngồi trong thạch động nghe dòng nước âm thầm biến chuyển luân hồi thành em.

 

Em ngả trên tấm thảm rêu. Anh ngả lên bầu ngực em. Anh hút luồng gió từ cuống họng em, báo cho lũ hạt mầm đã đến thời khắc sinh sôi. Em luồn tay vào ngực anh tìm vết thương nơi những hạt cây em đã kín đáo gieo từ mùa trước.

 

Em đẩy anh lên, cho anh bám vào cơ hội sống còn duy nhất. Từ đôi mắt đang chìm xuống lòng biển đêm, em bảo rằng: Đừng lo, anh! Em sẽ trở lại sớm hơn anh kịp nhận ra. Và mỗi lần trở lại, em sẽ lại xinh đẹp hơn xưa.

 

Anh vẫn khóc. Anh vẫn khóc trong lòng em, trên ngực em, dưới tóc em, anh vẫn khóc từ cơn ác mộng đêm qua, anh không nghĩ chúng ta qua được. Em bảo: Yên lòng đi anh, chàng trai hiện sinh của em! Mỗi lần trở lại, em sẽ lại xinh đẹp hơn xưa.

 

Yên lòng đi, anh!
Yên lòng nhé, em!
Anh yêu em!