Phạm Văn

Chiến tranh Korea, Chiến tranh Việt Nam, Chiến tranh Afghanistan, Chiến tranh Iraq. Đó là cách người Mỹ gọi tên những cuộc chiến mà họ có tham dự, có đổ quân vào, trên đất nước Korea, Việt Nam, Afghanistan và Iraq. Và còn nữa, quân đội Mỹ cũng trực tiếp nổ súng và đóng vai trò quan trọng trên nhiều vùng bất ổn khác, phần lớn hoàn toàn bên ngoài đất Mỹ, như trong thế chiến thứ nhất và thứ hai, và ở Cộng hoà Dominica, Lebanon, Grenada, Panama, Libya, Vịnh Ả Rập, Somalia, Haiti, Bosnia, Serbia, Libya, Yemen, chưa kể đến những cuộc xung đột với các tổ chức bị Mỹ gọi là khủng bố như Taliban, al-Qaeda, Islamic Jihad, ISIS, Boko Haram…

Nhưng bất hạnh cho các nước như Việt Nam, Afghanistan, Iraq… là ở đó không chỉ có những lần xung đột có lính Mỹ trực tiếp tham dự, dù như thế cũng đã quá nhiều chết chóc và đổ nát cả về tinh thần lẫn vật chất. Iraq đánh nhau với Iran trong 8 năm với cả triệu người tử nạn. Cuộc chiến của quân Nga Soviet ở Afghanistan gần 10 năm gây thương vong cho hàng trăm ngàn người. Trên đất Việt Nam chỉ trong thế kỷ 20 đã có quá nhiều cuộc xung đột, ngoài việc người cùng dòng máu trong các phe phái thù nghịch giết hại lẫn nhau, còn có nhiều nhóm khác nhúng tay vào: Pháp, Nhật, Mỹ, Khmer Đỏ, Trung Cộng… Và trong đó mấy triệu người Việt đã chết.

Chúng ta, người Việt, nên gọi tên cho từng cuộc xung đột ấy là gì?

“Chiến tranh Việt Nam” không chấm dứt năm 1975 như cách người Mỹ đặt tên, không chấm dứt năm 1945 khi Nhật tuyên bố đầu hàng, không chấm dứt năm 1954 như cách người Pháp hiểu, không chấm dứt năm 1978 khi Khmer Đỏ bị đánh bật khỏi Phnom Penh, không chấm dứt năm 1979 khi Trung Cộng rút quân về nước, và cũng không chấm dứt năm 1990 sau khi những người cầm đầu hai Đảng Cộng sản Việt Nam và Trung Quốc họp ở Thành Đô.

Điều bất hạnh là chúng ta đã có quá nhiều cuộc xung đột nối tiếp nhau quá lâu ngay trên đất nước mình, và cho đến nay chúng ta gọi thật chính xác những thảm kịch ấy là gì? Nhiều khi chúng ta vô tình tự đánh mất mình, vong thân, khi gọi tên các cuộc đổ máu ấy theo cách gọi của người ngoại quốc. Và một khi đã vong thân thì chẳng còn gì để nói.

Tháng 10/2017