Nguyễn Hữu Nhật

Nguyễn Hữu Nhật – nhà thơ và họa sĩ – còn được biết với bút hiệu Động Đình Hồ, sinh ngày 22 tháng 6 năm 1942 tại La Khê, Hà Đông, sống tại Hà Nội từ khi lên bốn tuổi.

Cùng gia đình di cư vào Nam năm 1955. Năm 1972 kết hôn với nhà văn Nguyễn Thị Vinh.

Từ năm 1967 đến năm 1975 phục vụ trong quân đội Việt Nam Cộng Hòa.

Sau 1975 Nguyễn Hữu Nhật đi tù cải tạo hai lần: lần thứ nhất từ năm 1975 đến năm 1982, lần thứ hai từ năm 1984 đến 1988. Năm 1989 định cư tị nạn tại Na Uy, sống cùng gia đình ở Oslo. Tại đây Nguyễn Hữu Nhật điều hành tủ sách văn nghệ Sài Gòn Nghĩa Thư và tạp chí Hương Xa cho đến khi qua đời ngày 11 tháng 12 năm 2014.

Người viết những dòng này biết và yêu thơ Nguyễn Hữu Nhật từ lâu, từ hồi còn ở trong nước. Gặp ông một lần cùng với Nguyễn Thị Vinh ở Sài Gòn. Phải nói con người và phong cách của Nguyễn Hữu Nhật rất đáng mến. Thơ lục bát Nguyễn Hữu Nhật mang ý và xúc cảm lạ như trong bài Hoa cúc vàng & áo dài. Còn thơ tự do của Nguyễn Hữu Nhật như bài Người tù già kể chuyện mình phải nói là rất đặc sắc. Nhất là qua giọng đọc của Nguyễn Đình Toàn. Mình được nghe Nguyễn Đình Toàn đọc bài thơ này hai lần. Một lần sau khi đi tù cải tạo về cùng với Hà Thượng Nhân, Hiếu Chân Nguyễn Hoạt, Tô Thùy Yên đạp xe qua thăm Toàn ở Làng Báo Chí và một lần ở nhà BS Nguyễn Ý Đức vùng Irving Texas. Sau đây là bài thơ Người tù già kể chuyện mình của Nguyễn Hữu Nhật.

Phố Văn

Anh chị em ơi

Năm nay tôi gần bảy chục

Bị tù vì yêu tự do

Tự do

Tự do

Tự do

Nhắc mãi trở thành nhàm chán

Nhưng lòng vẫn muốn hô to

Tự do

Tự do

Tự do

Anh chị em ơi

Đừng hỏi vì sao tôi gầy

Đôi mắt vẫn là cửa sổ

Mở ra một hồn đắng cay

Cơm ăn mỗi bữa đếm từng hạt

Mộng lớn đêm nào cũng gối tay

Không có ăn thì người ta ngắc ngoải

Không có không khí người ta chết ngay

Không có tự do người ta vẫn sống

Nhưng đời ngựa kéo trâu cày

Tôi không phải là con tắc kè đổi sắc

Ở gần cây lá thì xanh

Bò trên mặt đất lại đỏ

Giống y như cỏ đuôi chó

Gió chiều nào ngả theo chiều ấy

Còng lưng uốn lưỡi

Sao cho người gật đầu khen ngoan

Tôi cũng chẳng phải là giò lan

Chịu dãi dầu gió sương để thơm ngát hương

Tôi chỉ là người thích ăn cơm

Tôi chỉ là người thích mặc áo

Cơm áo do mình làm ra

Không quỳ không lạy người ta

Để áo cơm mình no ấm

Hạnh phúc không phải là người

Cúi hôn chân người

Để được một chút cơm thừa canh cặn

Tôi chỉ muốn làm một ông già

Muốn ho lúc nào thì ho

Tôi không muốn được ăn no

Mà thấy người ta mình chẳng dám ho

Tự do

Tự do

Tự do

Anh chị em ơi

Không hiểu vì sao

Tự nhiên tôi muốn sống

Sống cho ra sống

Còn bây giờ chỉ là tồn tại

Sống mà như chết chưa chôn mỗi ngày

Tuổi già sức yếu

Run chân tay

Đi đứng không ngay

Nhưng tôi hiểu thế nào là sự thẳng thắn

Tự do

Tự do

Tự do

Cái quyền không ai có quyền chiếm đoạt

Cần hơn cả hơi thở

Cần hơn cả hột cơm

Nếu không

Tôi chỉ là con vật

Anh chị em ơi

Tôi xin nói thật

Đâu phải vì già quá mà tôi không sợ chết

Bất cần đời

Tôi thương nhà tôi lắm

Nước mắt chỉ muốn rơi

Tôi yêu căn phòng

Ở đấy

Nhà tôi thường nằm khóc

Rồi những tiếng khóc khác vang lên

Tiếng khóc giận hờn của người đàn bà

Đành yên lặng

Nhường chỗ cho con cháu khóc

Khóc chào đời

Khóc nhớ người

Thương Chúa bị đóng đinh vì người

Anh chị em ơi

Tôi không đủ chữ nghĩa

Nên thư nào gửi nhà tôi cũng ngắn

Mình cứ tin tôi

Nơi nào có thể đứng được thì không ngồi

Nơi nào có thể đi được thì không đứng

Hãy đứng dậy anh chị em ơi

Làm việc tốt không bao giờ muộn cả

Hãy bay đi về phía mặt trời

Bằng trái tim ta rực lửa

Vấn đề không phải là can đảm

Mà vì mục đích làm cho ta can đảm

Nếu mục đích không xứng đáng

Thì sự can đảm chỉ làm cho người ta kinh ngạc

Thay vì khâm phục

Anh chị em ơi

Làm sao chúng ta có thể trả lời cho con cháu

Ngày mai

Về một câu hỏi rất giản dị

Sống để làm gì?

Nếu chính chúng ta hôm nay

Không biết làm gì để sống

Tôi với họ như hai kẻ đấu súng

Sau khi bắn trượt

Tôi không thể quay lại van xin kẻ thù

Cái đất nước mà người ta không hiểu

Cứ cúi đầu nhắm mắt tuân theo

Là đất nước tồi

Đất nước chúng ta vốn là một chiếc nôi

Nơi mà mọi lòng hòa thuận đều vui sống

Tại sao hôm nay chúng ta không được sống

Khóc hay cười

Câm hay nói

Đều theo lệnh một người

Anh chị em ơi

Im lặng lâu dần hóa ra ngu

Gần bảy chục năm nay tôi đã im lặng

Tưởng im lặng là khinh bỉ

Có biết đâu vì sợ hãi nên câm

Vì cầu an tôi đã xây lưng lại sự thật

Làm ra vẻ đạo đức khinh đời

Giữa lúc người ta cố tình gieo sương mù vào

Trí tuệ con người

Đang bị cảnh túng thiếu cô đơn đè nén

Trùm lên đầu con người những mắt xích

Của sự dốt nát

Sống bằng sợ hãi

Để phục tùng tội ác

Anh chị em ơi

Có đêm anh bạn kể chuyện

Nói về ông Ma-ki-a-ven, a-viết gì đó

Bảo: Khi người ta chặt đầu người

Cái đầu còn quay lại cám ơn mãi không thôi

Thế mới là làm chính trị

Tôi ít học quá nên không kịp suy nghĩ

Lòng bỗng đau như người cha nghe tin con gái

Phải làm đĩ để nuôi em

Đã có bao nhiêu người như thế nhỉ?

Cám ơn ma quỷ đời đời

Có thể không bao giờ tôi mở

Nhưng căn phòng của tôi phải có cửa sổ

Có thể tôi không dùng đến

Nhưng đời tôi phải có tự do

Tự do

Tự do

Tự do

Hãy bắt đầu bằng việc

Không để ai suy nghĩ giùm mình

Anh chị em ơi

Xin nghe tôi một điều nữa thôi

Chúng ta bực mình khi thấy người khác

Lục lọi đồ đạc của mình

Có lý nào chúng ta lại làm thinh

Khi người ta lục lọi một thứ

Quý hơn cả đồ đạc

Quý hơn cả tự do

Đó là tâm hồn con người!

Tự do

Tự do

Tự do

Tại sao tôi lại khóc

Có phải vì củ sắn nướng chiều nay

Chưa kịp chín

Mà lòng đói quá cứ bâng khuâng

Hay nỗi nhớ thương bạn bè

Đã làm khổ tôi cả buổi chiều nay

Khi đi qua vũng lội

Thấy bóng tóc mình mây trắng bay

Phải nói cho con cháu biết

Phải nói cho con cháu hay

Tự do hay là chết

Chết hay là tự do

NGUYỄN HỮU NHẬT