Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Thứ Tư, 5 tháng 4, 2017

Văn học miền Nam 54-75 (299): Nguyễn Thị Vinh (4)

Men chiều

Tan sở ra, An và Bích cùng lấy cớ là đã ngồi suốt buổi làm việc mệt nhọc, cần phải đi dạo một lát cho thảnh thơi trước khi về nhà. Thế là họ cùng nhau đi qua mấy phố vắng; họ không định trước đi đâu, nhưng một lúc sau thì họ tới bờ sông. Gió mát từ mé sông thổi tới lồng lộng; cả hai cùng bước chậm đi sát bên nhau từ lúc nào chính họ cũng không biết.

Bích là người nhận ra điều ấy trước An; nàng đưa mắt nhìn những người đi lại ngoài phố rồi bước lánh xa An một chút, và nói với An giọng không được tự nhiên :

- Chiều xuống đẹp quá anh nhỉ!

- Chiều xuống! Tôi thì tôi nói là chiều lên, “chiều lên men” mà. Những buổi chiều êm đẹp như hôm nay, hoặc những buổi chiều có mưa phùn hay mưa to đi nữa, thì tôi cũng vẫn thấy lòng vui thích say sưa. Bởi vậy tôi thường có cái thú đi lang thang vào những buổi chiều, và nhất là...

An định nói: “... và nhất là lại có chị cùng đi bên cạnh” nhưng chàng bỏ lửng, không nói hết câu.

“Chiều lên men!” Bích thầm nhắc lại câu nói riêng của An mà nàng cho là có duyên, rồi mủm mỉm cười một mình.

Hai người yên lặng, lắng hưởng cái thú đi sát bên nhau. Đôi khi bàn tay họ tình cờ chạm nhẹ vào nhau gây cho họ một cảm giác hồi hộp. Tới một chỗ vắng bên bờ sông, không ai bảo ai, họ ngừng lại. Ánh chiều gần tắt. Bờ bên kia những hàng cây xanh xẫm đang từ từ mờ biến trong làn hơi nước tự trên mặt sông bốc lên, lẫn với sương chiều tỏa ra mỗi lúc một dầy. Bích và An đã cùng ngồi xuống bên bờ cỏ; cả hai đều cảm thấy một nỗi vui là lạ ở trong lòng đang nhè nhẹ dâng lên, như làn sương chiều mờ ảo bao quanh họ.

Hơi lạnh thấm vào người khiến Bích có cảm giác như thân nàng cũng tan đi dần dần, như mặt sông hồi nãy còn in ánh chiều vàng lấp lánh, nhưng bây giờ đã cùng với mọi cảnh vật chìm lẫn trong hơi sương, hợp thành một khoảng không, bao la huyền ảo. Bích tưởng chừng nàng và An đang ở trong cái khoảng không, bao la huyền ảo đó. Bên tai nàng tuy có vẳng tiếng ồn ào từ trong phố vọng ra, nhưng Bích nghe rất xa xôi và riêng biệt, không liên quan gì tới phút sống hiện tại của nàng. Bích chỉ biết có An đang ở bên nàng, và tình yêu đầy tràn trong tâm hồn! Nàng nói với An, giọng rất nhẹ và thanh, khác hẳn mọi lúc :

- Anh, chúng mình đang sống ở trên trời anh ạ.

- Bích ạ, tôi cũng đang cảm thấy thế.

Họ cùng nhìn nhau; người Bích run lên nhè nhẹ. Tình yêu của nàng đã dâng lên đôi mắt; Bích say sưa đẽ ánh mắt chìm đắm trong vẻ nhìn đầy yêu đương của An. Nhưng chỉ một thoáng An lại vội quay đi rút thuốc lá ra hút, cố lấy lại vẻ bình thường và khó hiểu như mọi lúc.

Chính cái vẻ khó hiểu ấy đã làm cho tất cả các bạn bè trong sở và cả Bích nữa đều phải khó chịu, vì không ai hiểu rõ được An và cuộc sống riêng của chàng ra sao. Chàng tránh những truyện tâm sự và ít trò chuyện với mọi người. An đã có vợ, nhưng cả đến những người bạn gần nhất của chàng cũng chưa hề biết mặt vợ chàng. Trong những ngày nghỉ, người ta cũng chỉ thấy chàng đi chơi lang thang có một mình.

Tính rất riêng biệt của Au đã làm chàng thành một người khó hiểu; trong câu truyện vui của mọi người, chàng hay được người ta nhắc đến bằng những giọng gần như chế riễu. Tuy thế nhưng không ai ghét An, vì chàng có những cử chỉ nhã nhặn và một giọng nói rất ấm.

Ở trong sở, ít khi Bích có việc tiếp xúc với An nên tuy ra vào thường gặp nhau. Bích không để ý gì đến An cả. Một vài lần tình cờ Bích bắt gặp An ngước nhìn những ngọn cây xanh lá và khoảng trời mây êm dịu ngoài khung cửa sổ, lúc đó trên mặt An hiện rõ một nét vui linh động, tự dưng Bích cảm thấy lòng vui lây.

Mấy tháng trước, có một buổi chiều Bích cùng ngồi với một người bạn gái ở trong tiệm giải khát, nàng lơ đãng đưa mắt nhìn sang bàn bên cạnh. Bỗng Bích đập nhẹ tay vào vai bạn và nói nhanh :

- Này chị! Cái anh chàng ngồi bàn bên, sao lại có đôi mắt giống mắt “anh chàng khó hiểu” ở sở em đến thế!

- Em có quen đâu mà phân biệt được giống với không giống; mà sao chị gọi người ta là “anh Chàng khó hiểu?”

Bích cười rồi bằng một giọng khôi hài nàng kể cho bạn nghe về tính của An.

Nhưng người bạn gái nghe xong thản nhiên bảo:

- Thế thì anh ta là người kín đáo tốt đấy chứ.

Bích ngẩn người, ngẫm lại những lời mình kể về An: “Ừ, như thế thì An có gì là xấu”. Thì ra vô tình nàng đã khen An mà không tự biết.

Từ buổi ấy, trong khi giao thiệp với các bè bạn thỉnh thoảng do một sự tình cờ, Bích chợt để ý đến cái miệng của họ, tự nhiên nàng lại nghĩ tới cái miệng của An. Bích không nghĩ rằng miệng An đẹp hay xấu; nàng không hề để ý đến điều đó bao giờ, nhưng vẫn nhớ đến mà, chỉ nhớ đến có cái miệng An; cũng như lúc khác, khi chú ý đến cặp mắt của ai thì nàng nhớ đến cặp mắt của An mà cũng chỉ nhớ riêng có cặp mắt của An thôi.

Một hôm An đi ngang qua bàn giấy của Bích, chị Thùy ngồi trước mặt Bích khẽ bảo nàng:

- Này chị Bích, em nói câu này chị đừng giận nhé.

Bích thản nhiên đáp:

- Chị cứ nói, em với chị làm gì có chuyện để giận nhau nữa.

Thùy nghiêm giọng, ghé gần Bích nói nhỏ:

- Này, anh chàng An có vẻ cảm chị lắm đấy. Kể anh ta cũng tốt, nhưng đã có vợ.

Bích cau mày bảo Thùy.

- Chị nói nhảm, em giận thật đấy. Anh ấy đứng đắn lắm, làm gì có chuyện như thế. Vả người ta đã có vợ con, mình chả nên đùa.

Thùy nghiêm nét mặt đáp:

- Bích ạ, em không đùa đâu. Em biết tính chị giầu tình cảm lắm, và giá anh An không đứng đắn thì đã không đáng ngại, nhưng chính em lại ngại vì tính đứng đắn của anh ta. Những tâm hồn đẹp gặp nhau mới dễ sợ, và cũng vì thế em mới phải nói để chị đề phòng đấy thôi.

Bích bật cười:

- Thế những tâm hồn xấu gặp nhau chắc không sợ? Vậy chị khỏi lo cho em, vì tâm hồn em xấu lắm. Và nếu “anh chồng khó hiểu” quả thực là có ý gì thì cũng chẳng gọi là người có tâm hồn đẹp được.

- Nếu tâm hồn xấu gặp nhau lại càng đáng sợ hơn.

Bích ngượng ngùng im lặng; nàng chưa nghĩ đến yêu An bao giờ, nhưng nghe nói An đã yêu nàng, nàng không khó chịu mà còn thấy như kiêu hãnh vì cái anh chàng lạnh lùng, khó hiểu ấy đã phải để ý đến mình; lòng nàng bị xáo trộn bởi nhiều cảm giác rất trái ngược. Bích băn khoăn đến gần thành lo sợ khi cảm rõ một nỗi rung động lạ và vui đang thấm trong tâm hồn nàng. Bích không dám đón nhận niềm vui ấy nhưng cũng không dám nghĩ đến lý do tại sao lại không dám nhận.

Từ buổi đó tự nhiên Bích cứ nhớ lại lời Thùy đã nói với nàng về chuyện An có nhiều cảm tình với nàng. Nhưng chính An vẫn không tỏ ý gì khác; chàng vẫn giữ tính ít nói, dè dặt, tránh giao thiệp với mọi người và cả với Bích. Tuy nhiên đôi khi Bích chợt bẳt gặp An nhìn nàng bằng ánh mắt khác thường, nàng không còn nghĩ như trước cho đấy chỉ là “một lối nhìn” của An. Bây giờ ánh mắt An đã khiến Bích băn khoăn không ít và đã gieo cho Bích một ý nghĩ rằng An quả thật đã có cảm tình với nàng như lời của Thùy.

Giá ngay bây giờ An tỏ cho Bích biết rõ là An yêu Bích chắc chắn Bích sẽ nói thẳng là nàng không yêu An vì nàng không cảm thấy yêu An và vì An đã có vợ mà còn có tình ý vởi nàng như vậy thì không tốt chút nào. Nhưng An không tỏ ra như vậy, khiến Bích cứ phải tìm hiểu chàng; Bích muốn tìm ở An một chứng cớ để nàng có thể tin được ý nghĩ của nàng thấy An đã yêu nàng là đúng. Như thế để làm gì, Bích cũng không biết.

Cái ý tưởng tìm hiểu An ấy cứ ám ảnh mãi Bích, làm cho nàng phải buồn khổ, vì nàng không thể tin hẳn được là An yêu nàng, cũng như nàng không thể tin hẳn được là An không yêu nàng. Và rồi Bích đã yêu An say đắm như bây giờ từ ngày nào, phút nào, nàng cũng không biết nữa; nàng cũng không nhớ cả nguyên do buổi đầu lại sao hai người lại cùng đi chơi; nhưng cảnh trời và cảm giác của buổi đi chơi hôm đó thì không bao giờ Bích quên được. Bây giờ họ thường đi với nhau vào những buổi chiều tan sở như chiều hôm nay. Bích rất sung sướng vì nhiều lúc cảm thấy rõ rệt An đã yêu nàng, đã gây cho nàng nhiều phút hồi hộp: nhưng An vẫn không nói với Bích một lời yêu đương nào cả, chẳng lẽ Bích lại nói trước với An là nàng yêu An hay sao! Bích cứ phải đè nén lòng yêu rạo rực, nhiều lúc nàng cảm thấy tự ngượng và tự khinh mình vì những điều mong muốn thầm kín rất mãnh liệt luôn luôn ám ảnh nàng. Bích mong đợi cái phút được ủ mình trong đôi tay âu yếm của An, uống từng hơi thở và hít cho thật đã cái mùi hơi nồng ấm từ ở người An, để đền bù lại những phút như lúc này ngồi cạnh bên An nàng chờ đón từng cơn gió thoảng có quyện mùi hơi nồng ấm ấy đã làm cho Bích say sưa trong đau khổ.

° ° °

Hai bàn tay Bích luôn luôn nắm vặn chiếc khăn “mùi-soa” lụa mỏng đến gần rách ra. Nàng phải làm thế để tự kìm hãm hai cánh tay nàng khỏi ôm chầm lấy An rồi khóc và bảo chàng: “An ơi! Em biết là anh cũng yêu em, nhưng tại sao anh lại tránh em? Phải rồi, anh tránh em chỉ vì anh đã có vợ, nhưng mà anh hãy cứ nói thực vởi em là anh cũng yêu em đi. Em không thể cứ yên lặng xa anh, cũng như em không thể để anh tránh em trước khi em biết rõ và chắc chắn là anh yêu em. Chúng mình phải nói với nhau cho hết những nỗi thắc mắc đi đã rồi thôi”.

“Rồi thôi” Bích sợ hãi, đầu óc nàng chợt tối xầm hẳn lại khi nghĩ đến hai tiếng ấy.

Trời đã tối từ lâu; con sông hồi nãy đã cùng với cảnh vật biến đi, giữ lại hiện ra mờ nhạt dưới ánh trăng lạnh hòa loãng trong hơi sương và sương đêm đã thấm ướt trên vai áo Bích, nhưng Bích vẫn không thấy gì; tình yêu đã làm Bích quên cả thân mình.

Cả hai người đều biết là trời đã khuya nhưng không ai nhắc đến chuyện ra về. Họ vẫn ngồi bên nhau, vẫn thủ thỉ nói chuyện, lắng nghe từng giọng nói của nhau, nhưng không để ý là đã nói và đã nghe thấy những gì, vì tất cả những điều mà thực tình họ đang muốn nói cho nhau nghe họ vẫn giữ kín ở trong lòng.

Trong hai người, kẻ tỏ tình ra trước phải là An, nhưng tuy không muốn nhớ mà An vẫn thấy hình bóng Thảo, vợ chàng, thấp thoáng hiện ra trong trí; mỗi khi An định nói với Bích những lời yêu đương, thì chùng lại ngượng ngùng, y như có Thảo ở bên cạnh, thành thử chàng cứ phải im lặng. Như thế làm sao Bích có thể hiểu được An.

Trong khi An tỏ ra hờ hững nhất lại là lúc tình yêu trong lòng An vì luôn luôn bị đè nén, đã trở nên vô cùng mãnh liệt; mắt chàng nhìn vào khoảng không, khi chàng tha thiết muốn hưởng vẻ mắt của Bích đang say đắm nhìn chàng, An thấy lòng rạo rực thèm muốn được ghì lấy thân mình Bích, để tưởng rằng Bích sẽ nhỏ dần, nhỏ dần trong vòng tay mỗi lúc một siết chặt thèm của chàng cho đến lúc Bích với chàng như hòa thành một.

An đã cố nhưng vẫn không tránh khỏi lòng ham muốn thường tình của đôi trai gái khi ngồi gần bên nhau; các lẽ phải trái và cả đến hình bóng của vợ An luôn luôn ẩn hiện trong mọi cảm giác cũng không làm dịu được lòng rạo rực về thể xác của chàng. Nhưng nỗi rạo rực của tâm hồn sung sướng, cảm thấy đang yêu và được yêu của An tuy rất nhẹ nhàng, nhưng đã làm giảm được hết mọi rạo rực của xác thịt. An đã hiểu rõ thế nào là tình yêu trong sạch. Tự nhiên chàng nhớ lời một buổi chiều cách đây mấy năm về trước, chàng và Thảo cùng đi chơi với nhau để bàn về ngày cưới: Thảo cũng đã nhìn chàng bằng những cái nhìn đắm duối và cũng đã gây cho chàng những cảm giác bâng khuâng rung động như lúc chàng ngồi với Bích hiện nay, nhưng từ sau khi lấy nhau An không còn được hưởng những giây phút như thế ở bên Thảo nữa. Tình yêu đã đổi sang tình nghĩa vợ chồng; những lúc xa nhau thì nhớ, đến lục gần nhau, ngoài tình nghĩa vợ chồng An vẫn thấy lòng mình trống trải như thiếu một cái gì. Nhiều khi thấy trời đẹp, chàng rủ Thảo đi chơi thì Thảo từ chối nói đi như thế chỉ phi thì giờ và mỏi chân; lại có lúc chàng muốn nhắc đến những cử chỉ yêu đương của hai người trước ngày lấy nhau, thì Thảo đỏ mặt gạt đi và bảo chàng rằng vợ chồng nên đối xử đứng đắn chứ đừng làm như vậy người ta cười.

Cho đến một hôm, An đang nhìn cảnh trời qua khung cửa sổ ở sở; chàng chợt bắt gặp Bích đương nhìn mình; dù chỉ trong một thoáng, cái nhìn ấy đã làm chàng phải để ý đến Bích và làm chàng nhận rõ thêm rằng trong ba năm trời sống bên vợ, chàng vẫn thiếu một tình yêu, thiếu cả những ánh mắt khác thường.

“Anh An à”!

Tiếng Bích gọi làm ngắt ý nghĩ của An. An lắng nghe Bích nói, giọng ngập ngừng :

- Anh An ạ. Có lẽ chúng mình nên giữ gìn thì hơn, vì... vì hôm nọ chị Thùy có bảo rằng anh có cảm tình với tôi.

Hỉnh như phải cố gắng lắm Bích mới tìm được cách mượn lời của Tnùy dễ dò ý An. Bích hồi hộp lắng đợi câu trả lời của An. Mắt An vẫn tránh không nhìn Bích; chàng khe khẽ đáp :

- Chị ấy không nhầm đâu, đúng thế.

Bích vẫn đoán là An yêu nàng, nhưng sao câu nói của An vẫn làm cho Bích sung sướng đến thế, Nàng đã phải cắn chặt lấy môi để giữ cho những tiếng nấc vì cảm động khỏi thoát ra. Bích thấy người nàng run lên như bị lạnh, nàng khẽ đưa bàn tay về phía An thổn thức nói :

- Tay tôi làm sao lạnh quá, anh ạ.

An nắm lấy bàn tay mềm dịu nhưng lạnh vì cảm động của Bích ủ trong bàn tay mình. Lòng chàng lúc này không bợn một chút thèm muốn tầm thường mà chỉ đầy tình thương yêu trong sạch. An nói rất khẽ nhưng vẫn không giấu được giọng nghẹn ngào :

- Xin lỗi Bích. Tôi biết là tôi đã làm khổ Bích, chúng mình gặp nhau muộn quá, nhưng tôi yêu Bích.

Bích không nén được nữa, nàng bật khóc, kéo bàn tay An áp lên má mình và nói :

- Không, không bao giờ em ích kỷ mong anh quên chị ấy để yêu em đâu, nhưng em yêu anh...

Bích như nghẹn lời nàng im bặt không nói tiếp được; nàng ngước nhìn lên nền trời đầy sao lấp lánh, môi nàng mấp máy nhưng vẫn không thoát thành lời; nàng muốn bảo An :

- An ơi, nếu sau này khi chúng ta đã làm tròn bổn phận một con người, chúng ta đã trả lại phần thể xác cho lòng đất. Linh hồn chúng ta có được tự do không bị ràng buộc bởi những luật lệ của xã hội không anh? Nếu em tin được như thế thì em có thể đi lấy chồng để anh yên sống với vợ con anh. Thật đấy An ơi, em sẽ làm được tất cả dù có phải sống tới một trăm năm vì em nghĩ trước sau việc gì cũng phải qua. Nhưng lạy Trời hãy cho em tin được rằng linh hồn chúng ta sẽ được tự do và anh sẽ bảo em: “Em ơi ở trên Trời đầy sao kia chắc lạnh lắm, em hãy sát lại bên anh để linh hồn chúng ta cùng ủ ấp cho nhau”.

Nghĩ đến đây, óc Bích bỗng lóe lên một niềm tin tưởng, lòng thảnh thơi như tự cho mình đã tìm được một lối thoát; Bích bình tĩnh đứng dậy bảo An :

- Về thôi anh ạ. Dù có ngồi đây được suốt đêm thì rồi cũng tới sáng, đấy rồi anh xem, lại sắp tới trưa mai, sắp tới tối mai, và sắp tới cả lúc chúng mình già và chết cho mà xem.

Trước những lời nói của Bích, An chỉ còn biết nhìn nàng thương cảm và giữ chặt tay nàng trong tay mình một lát.

° ° °

Đó là buổi chiều cuối cùng họ đi với nhau.

Hai tháng sau Bích lấy chồng; nàng sống rất hiền hòa bên chồng, nhưng cứ chiều tới, lòng Bích lại thấy say say trong “men chiều” bất diệt và mỗi khi nhìn nền trời đêm tím xẫm, lấp lánh những vì sao, Bích lại cảm thấy nỗi ấm áp của hai linh hồn gần nhau trong cái lạnh mênh mông đó.

Có lẽ suốt đời Bích sẽ tránh không bàn cãi với ai về chuyện có linh hồn hay không có; Bích sợ khi nàng mất niềm tin ấy thì nhất định nàng phải tìm đến Au ngay trong cõi sống này; nàng sẽ không còn là một người đàn bà đức độ sống trong khuôn khổ luân lý của xã hội được nữa, vì dẫu sao Bích cũng chỉ là một “người”.

Nguồn: http://vietmessenger.com/books/?title=menchieu#1