Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Đêm chạy trốn (kỳ 8)
Tiểu thuyết của Thái Sinh
9.
Gần sáng tàu dừng lại ở ga Thíp lấy thêm nước, một thanh niên từ dưới toa đi lên, tay cầm cỗ tú lơ khơ vừa đi vừa xỉa, miệng lẩm nhẩm như tụng kinh.
- Ai nhanh tay nhanh mắt bắt được quân nào đen, quân nào đỏ… nào nhanh tay nhanh mắt, xin mời bắt một quân, quân này đen, quân này đỏ…
Người đó ngồi xuống cách chỗ Sao chừng hai hàng ghế chọn ra ba quân át, hai đỏ một đen, vừa xỉa vừa trải trên sàn toa.
- Mời bà con, xin mời bà con chơi trò nhanh tay nhanh mắt… đây đen, đây đỏ, đây lại đen…
Một người hành khách di ngón chân vào một quân bài.
- Ông chơi một ván bao nhiêu?
- Tuỳ quí ông phát.
- Năm ngàn. Quân này đen.
- Tôi lưu ý với ông không được chạy non. Đây nhá, hai đỏ một đen, tất cả mọi người đều nhìn rõ nhá. Nào, quân này đen, quân này đỏ và quân này cũng đỏ…
Hắn xoè ba con bài trước mặt người khách, người ấy chỉ vào một quân.
- Tôi đánh quân này. Đỏ, năm ngàn.
Tên cầm cái lật quân bài lên kêu thất vọng.
- Đỏ thật! Hắn rút tiền đưa cho người khách- Xin mời ông chơi tiếp.
- Quân này đen, mười ngàn.
- Đen thật - Tên cầm cái lại kêu lên, hắn lại xỉa bài thoăn thoắt - Ông đoán đúng quá, nào mời ông chơi nữa.
- Quân này đỏ - Người khách hấp tấp chỉ vào quân bài giữa mà ông đoán chắc đó là quân đỏ- Mười ngàn.
- Quân đen - Tên cầm cái lạnh lùng - Lần này thì ông đoán trật rồi, nhưng mà tôi vẫn thua ông…
Những người xung quanh đó xúm lại, họ cùng reo lên khi thấy quân bài vừa lật lên là đen.
- Chơi tiếp ván nữa- Người khách có vẻ cay cú- Tôi đánh quân này, đỏ năm mươi ngàn.
- Đen! Trời ơi lại đen…
- Mình nhìn rõ đó là quân đỏ kia mà - Người khách thất vọng - Khi lật ra lại hoá đen là thế nào nhỉ?
Tiếng cãi cọ làm người thanh niên ngồi đối diện với Sao choàng dậy, anh chuyển tấm áo choàng cho cô gái rồi bước tới đám đánh đỏ đen, anh xem một lúc rồi nói lớn.
- Ông đánh quân bên trái đi, đen đấy.
Một người râu ria đen xì đứng bên cạnh quay sang nhìn người thanh niên kia trừng mắt, giọng đe nẹt.
- Này đừng cái kiểu cờ ngoài bài trong nhé, ông sướng thì vào chơi, chứ đừng đứng ngoài có lối mách nước như thế. Nếu có tiền thì ông vào đánh đi.
- Thì đánh. Tôi đánh quân trái, đen. Một trăm ngàn.
Tên cầm cái ngước nhìn người thanh niên có vẻ đắn đo. Nhiều người hét lên: “Quân đỏ, không phải quân đen” Tên cầm cái tay run run lật quân bài lên.
- Quân đen thật.
- Đánh tiếp đi ông - Mặt tên cầm cái sầm tối, hắn móc số tiền trong túi ra đưa cho người thanh niên - Không ăn non ông bạn nhá, ông phải đánh để tôi gỡ…
- Được rồi, tôi sẽ chơi với ông đến cùng - Người thanh niên nói với vẻ tự tin- Quân bên phải, đỏ. Một trăm ngàn.
- Đen rồi - Mọi người kêu lên khi quân bài vừa lật ra.
Người thanh niên trở nên hăng máu, anh ta thọc tay vào túi quần rút thêm mấy tờ bạc mới cứng chỉ vào quân bài giữa, đôi môi run lên vì giận dữ.
- Quân này, đỏ. Năm trăm ngàn.
- Lại đen. Trời! Sao mà kỳ thế.
Cô gái vội bước tới nắm lấy tay người thanh niên lắc mạnh.
- Anh chơi đỏ đen à? Không được đâu, họ sẽ lừa anh mất thôi…
- Tránh ra, đồ đàn bà. Việc này không bận tới cô, hiểu chưa. Tôi đặt tiếp năm trăm ngàn đây, quân này đen. Để nguyên tay đấy, không được xê dịch đâu nhá, mọi người cùng nhìn kỹ hộ cái…
- Trời, lại đỏ.
Cô gái nhào tới, giật lấy cánh tay người yêu.
- Em van anh. Chúng nó sẽ lột hết quần áo của anh mất thôi.
Người con trai quay lại trừng mắt.
- Đang thua đây, đừng có lôi thôi, tôi cho cái tát bây giờ. Tránh ra…
- Không được, anh không được chơi - Cô gái gào lên.
- Đẹp mặt đấng quân tử chưa, bị vợ mắng trước bàn dân thiên hạ…
- Nhục lắm anh bạn đi tây ạ…
- Máu me với đám đỏ đen này chỉ có chết.
- Quân này, đỏ - Người thanh niên hình như không nghe được những lời bàn tán xung quanh, anh ta rút chiếc nhẫn vàng đặt vào quân bài phía tay phải- Cược cái nhẫn hai chỉ đây.
- Đen rồi! Ai đó kêu lên. Muốn đỏ mà không được đỏ, thế mới ác chứ…
Cô gái vội dúi cái ví vào tay Sao, nhưng không kịp anh ta đã nhào tới giật chiếc ví đó.
- Đưa tôi để tôi chuộc lại chiếc nhẫn đó…
- Không, em van anh, đấy là tiền mẹ cho em đi xắm áo cưới.
- Tôi sẽ trả. Đừng can anh, xúi lắm…
- Bọn đỏ đen này chúng sẽ cướp hết tiền của chúng ta mất thôi. Ngày mai lấy tiền đâu trở về?
Cô gái như níu lấy tay người con trai, giọng như van nài, anh ta hầm hè hất tay người yêu ra, khiến cô ta ngã xoài trên sàn toa.
- Cút đi, đồ đàn bà giở hơi, đừng có ám. Tôi đánh ba triệu con này…
Sao nhào tới đỡ cô gái lên, mặt cô vập xuống sàn toa nhoà máu.
- Cô ơi…
Sao lấy vạt áo lau máu trên gương mặt cô gái.
- Cô ơi, cháu chết mất - Cô gái vừa ôm mặt vừa khóc.
- Cầu cho anh ta gỡ lại được - Sao an ủi.
Người con trai cay cú.
- Đánh nốt chiếc quần bò này, quân giữa, đỏ.
Mọi người nhất loạt kêu lên.
- Lại đen…
- Lột quần bò ra ông bạn, nào nhanh lên…
Mặt người con trai thua bạc trắng bệch.
- Cho tôi xin, chẳng lẽ các ông bắt tôi cởi truồng sao?
- Việc ấy không can hệ gì tới chúng tao. Lột mau - Tên có bộ râu đen xì quát lớn.
- Thưa các ông…
Tên đứng phía sau, chính là người khách đầu tiên tham gia cá cược, lúc này hiện rõ kẻ cò mồi, hắn giáng một quả đấm vào gáy người thanh niên thua bạc làm anh ta ngã dúi xuống sàn toa tàu, những quả đấm tới tấp giáng xuống mặt anh ta. Cô gái nhào tới xô một tên đang giơ chiếc gậy toan bổ xuống đầu người yêu của cô.
- Không ai được đánh anh ấy, tôi gọi công an bây giờ…
Tên cầm gậy quay lại đạp cô ngã dúi dụi vào đám hành khách. Một tên đã khoá được tay người thanh niên thua bạc, chúng bâu lại lột chiếc quần bò ra khỏi người anh ta. Ai đó kêu lên.
- Công an, công an đến đấy…
Đám đánh bạc tản ra, tên cầm cái lao qua đầu mọi người vọt ra ngoài cửa sổ, hai tên lao theo. Người thanh niên thua bạc nồng nỗng trở về chỗ ngồi của mình, hai người cảnh sát đi tới hỏi trống không.
- ở đây vừa chơi đỏ đen phải không?
- Bọn chúng chạy cả rồi - Ai đó đáp - Kìa, chúng đang ở dưới sân ga kia.
Hai người cảnh sát thản nhiên đi qua, một người nói.
- Lại bọn thằng Dũng trố, đuổi dưới ga chúng lên tàu, đuổi cuối tàu chúng lên đầu tàu. Chịu thật, cờ bạc và tiêu cực bây giờ lắm thế, đi đâu cũng thấy…
Cô gái lôi chiếc túi du lịch từ dưới gầm ghế lên, mở phéc mơ tuya lấy một chiếc quần đưa cho người yêu, giọng cô đầy nước mắt.
- Anh mặc tạm chiếc quần này kẻo bị cảm lạnh.
Người con trai lặng lẽ mặc quần, mặt anh ta cúi gầm xuống, vừa lục tìm cái gì đó trong chiếc túi du lịch vừa lẩm bẩm: “Hãm thật, suốt mấy tháng nay mình như có ma ám…”. Nhét vội mấy thứ gì đó vào túi quần, người thanh niên đó đứng dậy đi ra ngoài đầu toa, cô gái vôi níu lại.
- Anh đi đâu vậy?
- Cô hỏi tôi để làm gì? Anh ta sẵng giọng - Tôi đi đâu là quyền của tôi…
- Anh!…
- Chúng ta sẽ chia tay nhau ở đây.
- Anh bảo sao, Chia tay nhau à? Người con gái ngơ ngác hỏi lại - Còn những người bạn, chúng ta không tới thăm họ ư?
- Đó là việc của tôi…
- Không, em sẽ cùng anh tới đó…
Sao đứng dậy nắm lấy tay người con gái, cô bé vội giằng ra, vùng đuổi theo người con trai, vừa chạy cô vừa khóc tức tưởi. Con tàu kéo một hồi còi dài rồi tiếp tục chuyển bánh.
10.
Sao nhớ lại mùa khô năm ấy, trước lúc thằng núi ra đời lửa cháy rừng ngút lên khắp các triền núi. Bầy thú rừng dạt lên thung lũng Hua Lanh, đêm đêm quanh chiếc lều của họ rền vang tiếng hổ gầm, tiếng chó sói tru lên nghe man rợ khắp núi rừng. Buổi sáng chờ cho sương tan Sao mới lùa bò ra bãi, còn buổi chiều mặt trời chưa lặn cô đã lùa bò về. Sao không dám đuổi bò đi ăn xa, bởi bầy chó sói và lũ hổ thường rình rập trong các lùm cây hay trong các khe núi, hở cơ là chúng xông ra, thế là một con bò bị chúng lôi đi, bầy chó sói và lũ hổ đói xúm vào xâu xé con vật ra làm nhiều mảnh. Lúc Sao tìm được thì con bò chỉ còn lại một khúc ruột lầy nhầy, hay bốn cái chân và bộ da lướp tướp đầy máu me. Tháng Chạp mất thêm hai con nữa, vậy là chúng bắt đi tám con rồi. Cô đã báo cho lâm trường, nhưng cho đến bây giờ lâm trường chưa điều được ai lên thay Kham, Sao rào lại chuồng trại, đặt ở các góc rào nào mõ, ống bơ, kẻng… mỗi đêm cô dậy vài ba lượt đi khắp hai dãy chuồng, kiểm tra các gióng chuồng, giật dây khua mõ xua đuổi lũ thú rừng lảng vảng quanh trại Chiều nào Sao cũng phải mải mê đuổi lũ bê con cứ lồng lên chạy ra khỏi đàn để kiếm cỏ non, đêm mùa đông rét mướt lại có nhiều sương muối, cây cỏ vàng cháy, thung lũng Hua Lanh trơ trụi, dẫu chúng có chạy khắp thung lũng cũng không thể kiếm được dù chỉ một cọng cỏ non. Nhìn lũ bò gầy còm nhom lòng Sao thắt lại, đêm nào cô cũng ôm cỏ khô và rảy nước muối cho chúng, nhưng vẫn không làm cho chúng nguôi nhớ mùi cỏ tươi, cô gào lên: “Ê, ê… đừng có chạy như thế, lũ hổ và bọn chó sói đang rình chúng mày đấy”. Nhưng lũ bò ngu đần kia làm sao hiểu được lời của cô, chúng cứ chạy nhông nhổng vào sâu các khe núi. Chiều ấy về tới nhà Sao kiểm thấy thiếu con khoang già đang chửa, con khoang già ít khi tách ra khỏi đàn, chắc nó rớt lại vì không theo kịp đàn chăng? Sao vội vàng đóng các gióng chuồng rồi quay lại bãi thả ngay, vừa đi cô vừa nghĩ thầm: “Có khi cô nàng tìm chỗ đẻ chăng?”. Cô tìm khắp bãi vẫn không thấy tăm hơi nó đâu, hay bầy thú rừng ăn thịt nó rồi. Nhưng tại sao không thấy vết máu, thế có nghĩa là nó còn đang quanh quẩn đâu đây. Chợt Sao nhìn thấy dấu chân của nó đi vào khe Trám, không cần nghĩ ngợi gì thêm, cứ theo dấu chân của nó cô chạy theo. “ đi vào đó làm gì hở khoang ơi, mày xót ruột quá phải đi tìm cỏ non hả? Bây giờ làm gì còn cỏ non nữa, sương muối làm cho cây cỏ rạc xác xơ rồi. Hay mày đi tìm chỗ đẻ? Bọn thú rừng chẳng tha mẹ con mày đâu. Quay về đi khoang ơi, quay về đi…”. Sao cứ đi cho tới khi bóng tối ập xuống làm cô không còn nhận ra những nốt chân của nó nữa khi đó cô mới chịu quay về. Bóng đêm tai ác lấp luôn cả đường về của cô, Sao quanh quẩn một lúc lâu mà vẫn không sao ra khỏi khe Trám. Đêm giữa bốn bề núi rừng nghe tiếng chó sói tru nghe vô cùng rùng rợn. Trong tay không một tấc sắt, Sao cứ nhằm theo hướng khu trại chăn nuôi mà băng tới. Càng đi cô càng thấy con đường thăm thẳm, cây cối mỗi lúc mỗi rậm hơn. Sao biết mình bị lạc, nhưng cô không còn đủ can đảm để quay lại lối cũ, bầy chó sói và lũ hổ đã đánh hơi thấy cô, chúng bám theo cô từng bước, chỉ cần sơ ý là chúng bâu lại xâu xé cô ra hàng trăm mảnh. Ôi, thế là sắp đi đời rồi Sao ơi. Hai mươi mốt tuổi chưa làm được việc gì cho ra hồn đã chết, mẹ có biết giờ này mình đang đi lang thang ở đây không? Hôm ra đi con đã hứa với bố mẹ là không làm bất cứ điều gì khiến bố mẹ phải hổ thẹn vì con, bây giờ con cũng không thể bỏ nơi này như một kẻ đào ngũ. Chợt cô nhìn thấy một đốm lửa le lói bên kia sườn núi, Sao mừng quýnh lên, thì ra khu trại chăn nuôi của cô nằm ở phía ấy, vừa bắc loa lên miệng cô gọi thật to.
- Chị Tơn ơi, chị Tơn ơi…
- Núi đáp lại cô câu vừa gọi: “Chị Tơn ơi, chị Tơ… ơ… ơ… ơn… ”. Cô gọi mãi mà chả thấy chị Tơn thưa, lũ chó sói càng bám đuổi theo cô ráo riết hơn, Sao tưởng tượng những con chó sói mình thon, lông xám đang thè những cái lưỡi đỏ lòm và hai hàm răng trắng nhọn hoắt lao về phía cô, chúng chỉ chờ cô sụp xuống hay tuột cái gậy trên tay là chúng lao vào xé toang lồng ngực cô: “Thịt mày sẽ thay thế thịt những con bò trong cái dạ dày lép kẹp của chúng tao… hút… ha…”. Tiếng bước chân chạy của chúng đạp rào rào trên cỏ nghe gần lắm, hình như có vài con đang chạy lên phía trước, chúng vừa chạy vừa ngoái lại, đôi mắt như hai cục than đỏ rực lên trong bóng tối với một nỗi khát thèm. Gần tới trại rồi, Sao nghĩ thế, bởi ánh lửa cách cô không bao xa, nhưng căn lều trước mặt cô không phải là lều của bọn cô, bởi xung quanh lều cô đang ở có một hàng rào bao quanh, dẫu là đêm tối cô vẫn có thể nhận thấy ở bên trái lều là cây thông già, cành lá trơ trụi, trông nó giống như một ngọn dáo khổng lồ chĩa thẳng lên trời. Còn căn lều trước mặt lại luẩn khuất sau những tảng đá và dưới những lùm cây. Cô lạc tới một chốn nào đó rồi, Sao dừng lại như thể định thần một điều gì đó, chỉ chờ có thế, con chó sói từ phía sau chồm lên chụp hai hàm răng nhọn sắc xuống gáy cô, Sao vội ngồi thụp xuống, con vật lỡ đà lao vọt qua đầu cô, một con khác từ phía trái kịp thời xông tới Sao giơ cái gậy đuổi bò lên, con sói cắn phập vào đó, hai chân trước của nó đạp toạc lưng áo cô. Sao hất con vật sang bên, cô bật dậy lao về phía ánh lửa, vừa chạy cô vừa kêu thất thanh.
- Cứu! Cứu tôi với…
Lũ chó sói tản ra nhưng rồi chúng lại nhâu vào, một con đớp vào gấu áo cô, vừa xoay người lại cô giáng chiếc gậy vào lưng con vật, khiến nó khuỵ xuống quay tròn trên mặt đất. Nghe tiếng kêu của con vật bị thương làm lũ sói chững lại, trong bóng tối Sao nhìn rõ những hàm răng trắng nhởn và những tiếng rú rít khàn khàn bâu quanh. Vừa khua khua chiếc gậy về các phía chúng Sao lao thốc vào căn lều nhỏ nhoi trước mặt.
- Cứu tôi với… ới…
Cô chợt sững lại, trong ánh lửa chập chờn hiện lên trước mặt cô là một con vật có hình dạng người. Không đó là một con người thì đúng hơn. Tóc trùm kín hai vai, râu xoắn bết lại, hắn ngồi cúi rũ bên đống lửa, thấy Sao hắn ngẩng lên, gương mặt cáu bẩn nom vô cùng hoang dã nhìn Sao ngơ ngác. Sao rùng mình rú lên kinh hãi.
- Mẹ ơi!…
Đôi chân cô khuỵ xuống, hai tay ôm lấy mặt tưởng như mình đang rơi vào chỗ tăm tối không cùng…
Lâu lắm sao mới hết hoảng hồn mở mắt ra, lúc này gã “người rừng” nằm vật bên đống lửa, một tay úp vào chỗ vết thương trên ngực gần bả vai, đôi mắt hắn nhìn Sao như cầu khẩn. Trong óc cô thoáng hiện câu chuyện về nàng Ban mà người dân Ta Khao kể cho nghe từ khi cô bước chân tới lâm trường, có lẽ nào đây là con trai của nàng Ban, kẻ đã gieo rắc bao nhiêu tai hoạ cho người dân ở vùng này? Kẻ thiêu cháy bảy mươi ba ha rừng thông và thiêu cháy luôn cả Hưng của cô? Lòng hận thù ngùn ngụt bốc cháy trong lòng Sao, chắc là hắn bị người dân Ta Khao bắn bị thương, còn bây giờ cô phải kết liễu đời hắn. Sao vớ chiếc gậy bên mình vung lên nhằm vào cái đầu tóc bù xù của hắn. Tên người rừng nhắm nghiền mắt lại, rồi vội mở bừng ra, hắn ú ớ như nói với Sao một câu gì đó, cô không hiểu, nhưng qua đôi mắt đau đớn và tuyệt vọng Sao cảm nhận được điều hắn nói. Hai con người nhìn nhau và cuộc đối thoại không lời trong im lặng.
- “Hỡi con người, sao người lại giết ta? Ta cũng là một con người, nhưng bị con người ruồng bỏ, ta có tội tình gì mà con người ghét bỏ, săn đuổi, hãm hại ta?”.
- “Bởi mi đã tàn phá núi rừng, ruộng nương, gieo rắc bệnh tật cùng bao nhiêu nỗi bất hạnh cho con người.”
- “Mẹ con ta trốn chạy con người bao nhiêu năm nay rồi, con người săn đuổi ta tới tận xó rừng, hốc núi này làm sao ta hãm hại con người được?”.
- “Ai đốt bảy mươi ba héc ta rừng thông, thiêu cháy người yêu của ta, nếu không phải là mi?”
- “Không, ta không biết chuyện đó. Đã lâu rồi ta không xuống Ta Khao.”
- “Ta sẽ giết mi!”.
- “Người định giết ta ư? Nhưng ta có tội tình gì nhỉ? Lẽ ra người phải cảm ơn ta, nếu không chạy vào căn lều ngập tràn ánh lửa này thì lũ chó sói đã phanh thây xé xác nhà ngươi ngay trước cửa lều của ta. Ta chính là ân nhân của nhà ngươi, người không biết điều đó mà cố tình giết ta ư?”
Bàn tay Sao chợt mỏi rã rời, cô hạ chiếc gậy xuống.
- “Mi là ân nhân của ta thật ư?”.
- “Lẽ ra người không nên hỏi ta điều đó, bởi lúc này người đang ở trong lều của ta, mà ngoài kia lũ sói đang lượn lờ bâu quanh.”
- “Mi bị làm sao thế?”.
- “Ta bị con người đuổi bắn và suýt nữa thì bị lũ chó sói khốn kiếp kia xé xác. Hỡi con người, với vết thương này cộng với tuổi già ta biết mình sống không còn được bao lâu nữa, ta sẽ chết tại đây hay bất cứ nơi nào trên dãy núi Ta Khao. Lũ chó sói khi ngửi thấy mùi tử khí chúng sẽ tới xé xác ta, nấm mồ của ta là trong bụng lũ chó sói. Thật là khủng khiếp! Ta không muốn nhận cái chết ấy. Thôi, đằng nào ta cũng chết, ta muốn chết bởi bàn tay của con người. Vì đã bao nhiêu năm rồi ta bị con người thù hằn, săn đuổi. Hẳn con người sẽ thoả mãn vô cùng khi được xé xác băm vằm ta… Hãy giết ta đi, hỡi con người”.
- “Nhưng ta không giết mi”
- “Tại sao? Chính nhà ngươi cũng là con người kia mà?”.
- “Phải, bởi ta là con người nên ta không giết đồng loại của mình”.
- “Thật ư, ta là đồng loại của con người ư?”
Tên “người rừng” nhỏm dậy quì sụp xuống chân Sao, hắn ngước gương mặt đau khổ nhìn cô với cái nhìn cầu cứu, từ hai hố mắt của hắn ứa ra hai dòng nước mắt. Sao cúi xuống đỡ hắn nằm lại, cô bỏ thêm củi cời cho ngọn lửa cháy to hơn, rồi quáng quàng cầm một thanh củi đang cháy dở chạy ra khỏi lều, vừa chạy cô vừa hoa hoa lên trời, không cần biết đó là cây gì, vừa dứt những lá cây mà tay cô quờ nắm được, cô bỏ vào miệng nhai ngấu nghiến, cô quì xuống bên cạnh tên “người rừng” vừa đắp những miếng lá vào vết thương của hắn đã bắt đầu bốc mùi, lẩm bẩm.
- Cầu trời đất sao cho vết thương của con người khốn khổ này chóng lành nhé… Người bao nhiêu tuổi, sáu mươi hay bảy mươi?
Gương mặt tên “người rừng” hiện lên nhập nhoà trong ánh lửa, trông dúm dó và thảm hại. Sao vành đôi mắt của hắn ra, vừa hà hơi vừa day cùi tay lên ngực quanh vết thương hắn, giọng cô lắp bắp mặc cho dòng nước mắt chảy tràn trên đôi gò má rơi xuống vết thương của hắn. Đêm ấy Sao thức suốt đêm canh cho đống lửa không lụi tàn, sớm hôm sau Sao trở lại chiếc lều của những người chăn bò ở thung lũng Hua Lanh, cô kể lại tất cả những gì đã xảy ra với cô đêm qua cho Tơn nghe. Hết sức kinh ngạc, Tơn cuống cuồng giục:
- Hãy đến với hắn ngay đi. Đúng là con của nàng Ban rồi, hắn không phải là kẻ tàn ác, chỉ có chúng ta mới tàn ác. Hắn chưa chết, chị có linh cảm như thế. Ôi cái thế giới khốn nạn chả phải hẹp gì!
Sao vội vàng quay trở lại chiếc lều của tên “người rừng”, cô đun nước sôi rửa vết thương rồi băng cho hắn. Tên “người rừng” bị suy kiệt quá nhiều nên hắn nằm bất tỉnh, thỉnh thoảng hắn mới mở đôi mắt đờ dại nhìn Sao như nhìn vào chốn vô định. Cô nấu cháo đổ cho hắn, thay tấm vỏ cây bằng tấm chăn chiên rồi mặc thêm cho hắn bộ quần áo cũ của Kham bỏ lại. Vừa đổ cháo cho hắn cô vừa nói những lời âu yếm như lời mẹ nói với con, cô biết hắn không nghe được những lời của cô, nhưng cô cứ nói, cứ dỗ dành. Có lẽ chỉ có trái tim đau khổ của hắn mới hiểu được lời của cô.
- Hãy cố nuốt thêm một chút nữa, một chút nữa thôi. Người có nghe được lời ta nói không, cớ sao người lại cứ im lặng như thế?
Tên “người rừng” hé mở đôi mắt mệt mỏi nhìn Sao, tay cô rung run đặt vội chiếc bát xuống bên đống lửa, giọng lạc đi.
- Người mệt lắm phải không? Gắng ăn thêm một chút nữa nhé. Nhìn sắc thần của người đêm qua ta lo quá. Có lẽ người là kẻ cuối cùng của thế giới này bị con người ruồng đuổi? Không, người không thể chết, ta sẽ đón người trở về cái thế giới của con người, dẫu rằng cái thế giới ấy cay đắng bao nhiêu, đểu giả và tàn ác bao nhiêu nhưng chắc chắn người sẽ không bị cô đơn giữa thiên nhiên như thế này. Nào, ăn thêm chút nữa…
Sao không còn nhớ mình ở bên cạnh tên “người rừng” ấy năm ngày hay mười ngày, cho đến một hôm gạo và thức ăn không còn cô phải trở về thung lũng Hua Lanh lấy thêm, khi quay lại thì tên “người rừng” đã bỏ căn lều ấy đi mất, hắn trút lại bộ quần áo của Kham cùng với tấm chăn và tất cả những gì Sao mang lên. Cô sững người trước sự trống vắng hoang tàn của chiếc lều, đống lửa đã lụi tàn tự bao giờ, ngọn khói từ đầu khúc củi ngún lên lên mảnh mai như sợi chỉ. Sao thọc tay vào lớp lá lót ổ của tên “người rừng”, còn một chút âm ấm, thế có nghĩa là hắn mới bỏ căn lều này đi được ít lâu. Cô chạy ra khỏi lều, mặt trời đã lên cao, sương mù đã tan, nhưng cô không biết hắn đi về phương nào, ngẩn ngơ một lát, bằng linh cảm Sao cứ nhằm hướng đỉnh núi Ta Khao nơi còn sót lại những mảng rừng nguyên sinh mà băng tới. Cô nghĩ: Thế nào ta cũng gặp được hắn ở phía sau ngọn núi xanh mờ kia. Cô không biết tên hắn, nhưng hắn là một con người, hắn là niềm khát khao của nàng Ban mong hắn trở về với cộng đồng con người. Cốn, tiếng Thái là người. Sao gọi hắn là Cốn, mẹ con hắn bị con người ruồng đuổi quá lâu, cho nên bây giờ hắn thù hằn con người, trốn chạy con người. Sao loa tay lên miệng vừa chạy cô vừa gọi.
- Cốn ơi, con người ơi… Cốn ơi… ơi.
Tiếng của cô dội vào vách núi, núi đáp lại cô bằng một chuỗi âm thanh nghe hoang rợn.
- Con người… ngừ...ời…
Tiếng của Sao và tiếng vọng của núi như hai người hú gọi nhau, những lớp âm thanh dồn xô nhau, chồng lên nhau, lấn át nhau khi thì náo loạn, khi lại rền rĩ như người gọi đuối hơi. Sau những chuỗi âm thanh ấy núi rừng lại trở về với gương mặt trầm mặc lạnh lùng. Sao cứ đi và cứ gọi, không một lời đáp. Còn núi cứ nhại lại cô như kẻ đùa dai. Vượt qua ngọn núi xanh mờ trước mặt, lại một ngọn núi khác cao hơn, xanh hơn sừng sững hiện ra trước mắt cô, mệt mỏi và thất vọng Sao ngồi bệt xuống tảng đá, giữa cái mênh mông hoang vắng của núi rừng Sao không biết hắn đi về phương nào. Cô kêu lên giọng buồn bã.
- Rừng ơi, núi ơi!
Núi đáp lại cô
- Rừng ơi… núi ơ… ơ… ơi…
Bực tức trước sự đùa bỡn không phải lối của chúng, Sao gầm lên uất ức.
- Mi là kẻ khốn nạn!
Lập tức núi đáp lại
- Mi là kẻ khô… ốn… na… ạn…
Bất lực Sao nhổ nước bọt về phía “hắn”, cô quay lại lủi thủi trở về chiếc lều của tên “người rừng”. Trời đã nhá nhem tối, cô không thể về thung lũng Hua Lanh được, đêm ấy cô đành ngủ lại trong căn lều của tên “người rừng”, cô đốt một đống lửa to, với cô lúc này chỉ có ngọn lửa là bạn duy nhất, cô vịn vào nó để chống chọi cho qua cái đêm hoang lạnh đơn côi nhất trong cuộc đời mình. Ngọn lửa khi mềm mại như thiếu nữ đang trình diễn một vở vũ khúc trữ tình, khi đỏ bầm nhăn nhó như kẻ say rượu tàn ác, khi xanh lét như những con mắt của lũ quỉ… Sao rùng mình vội xua đi tất cả những ý nghĩ ma quái ra khỏi tâm trí, cô ngồi bó gối mắt đăm đăm nhìn ngọn lửa reo phập phù, cô hỏi ngọn lửa.
- Mi có mặt từ bao giờ trên cõi đời này hả lửa ơi?
- Ta sinh ra đồng thời với trái đất này - Ngọn lửa đáp.
- Như vậy tuổi của mi đã hơn bảy tỷ năm rồi?
- Còn hơn thế nữa…
- Vậy hả. Ai đã sinh ra lửa?
- Mặt trời.
- Còn trái đất là con của lửa, nước và không khí?
- Điều ấy ngươi hãy đi hỏi trái đất xem mình là con ai. Còn ta, ta biết mình là con của mặt trời. Con người cũng vậy, tất cả đều là con của mặt trời.
Nước mắt của Sao tự nhiên túa ra, giọng cô nghẹn lại.
- Chúng ta đều là con của mặt trời. Vậy mà… lửa ơi, lửa đã thiêu cháy của con người biết bao nhiêu cánh rừng, thành quách. Con người kinh hoàng khi nhìn thấy lửa từ họng súng chiến tranh, lửa đã tàn phá khắp hành tinh này, từ thượng cổ cho tới ngày hôm nay, từ chiếc lều của dân du mục tới thành phố, cung điện nguy nga mà con người đã đổ ra bao nhiêu là mồ hôi, nước mắt, tâm trí và cả xương máu mấy trăm năm để tạo dựng nên. Vậy mà lửa đã thiêu cháy trong chốc lát, sau cuộc chiến tranh mặt đất ngổn ngang những đống tro tàn…
- Hỡi con người nhỏ bé kia, người oán hận ta làm gì nhỉ? Ngươi biết rằng nhờ tìm thấy ta mà con người mới tách ra khỏi cái thế giới động vật. Ta vốn là con của mặt trời, mang ánh sáng của trái tim ta soi rọi vào chốn tăm tối để con người nhìn rõ mặt nhau, thêm yêu thương nhau… Nhưng ta trở nên tàn ác là bởi chính bàn tay của con người. Trong bàn tay của người thân thiện, ta trở nên thân thiện, trong bàn tay của kẻ ác ta trở thành kẻ tàn ác. Như vậy, người hiểu ta chứ?
- Lửa ơi, còn bây giờ… Giọng của Sao nghe khẩn thiết hơn.
- Ta vẫn là ngọn lửa của triệu triệu năm về trước. Hỡi con người bé nhỏ kia ơi. Còn lúc này ư, ta là bà mẹ hiền từ, sưởi ấm tấm thân giá lạnh của ngươi. Hãy ngủ đi, ngủ đi…
Đêm ấy Sao ngủ trong chiếc ổ của tên “người rừng” bên cạnh đống lửa, trong giấc mơ cô thấy hắn trở về, hắn mặc bộ quần áo của Hưng, râu tóc đã cắt nom gương mặt của hắn sáng sủa trẻ ra hàng chục tuổi, hắn mỉm cười nhìn Sao. Ngỡ ngàng trong giây lát cô mới nhận ra, hắn cao lớn và cường tráng hơn Hưng, đôi mắt sáng long lanh tưởng nhìn thấu màn đêm. Dẫu vậy trên gương mặt hắn vẫn còn phảng phất nét hoang dã. Sao ngập ngừng.
-“Người đã về? Người đi đâu để tôi đi tìm mãi khắp đầu nguồn ngọn suối, gọi khản cả hơi mà người chẳng thưa?”
- “Ta đang ở bên người đó thôi”.
- “ Thật ư, người không đùa tôi đấy chứ?”
- “ Ta đang ở bên người, nhưng giữa ta và người ở hai thế giớ khác nhau, điều ấy lạ quá phải không? Cái thế giới của ta không có lửa nên lạnh lắm, người cho ta ghé sưởi nhờ qua cái đêm dài dằng dặc này”.
Người đó mỉm cười gật đầu, Sao giơ đôi bàn tay chới với như thể níu lấy cái bóng trước mặt.
- “Vậy ra là anh đấy ư, Hưng ơi? Thế mà em cứ nghĩ đó là tên người rừng khốn khổ, hắn trở lại đây tìm lửa… ”.
- “Ta không phải là Hưng, cũng không phải là tên “người rừng” khốn khổ mà người đã gặp trong căn lều này. Ta là một người không tên tuổi, một con người vừa hư vừa thực, ta có mặt trên cõi đời này và cũng không có mặt trên cõi đời này. Tuỳ mỗi người ta mang điều lành hay điều ác đến với họ… ”
- “Thế người là ai? Có phải người đã cướp Hưng của ta đi không?”.
Người đó lắc đầu cúi xuống, khi ngẩng lên Sao không thể ngờ được đó lại nlà Hưng, anh nhệch miệng cười rồi thở dài.
- “Lửa đã cướp Hưng thân nyêu của người, còn ta, ta chỉ là cái bóng của Hưng thôi… ”.
Nói xong mấy tiếng ấy con người con người kỳ lạ đó bước vào đống lửa, ngọn lửa ngút lên nuốt chìm hắn. Sao vùng dậy hoảng hốt, trước mặt cô không một ai ngoài đống lửa đang lụi dần, cô dụi mắt nhìn trân trân vào đống lửa như thể tìm kiếm dấu vết của con người vừa bước vào. Không có gì, cô dùng cây bới đống lửa ra, chẳng có gì ngoài những cục than đỏ hồng. Sao cúi xuống gục đầu vào hai đầu gối, cô kêu lên khe khẽ.
- Hưng ơi, có lẽ nào anh đã hiện về trong giấc mơ của em vừa qua? Không, em không thể nào tin được anh có gương mặt của tên “người rừng” ấy. Lẽ nào anh đã nhập vào hắn để hành hạ em?
Từ đó đến sáng Sao ngồi lặng phắc nhìn ngọn lửa bập bùng cháy. Trước lúc trở về thung lũng Hua Lanh Sao gom những mẩu củi cháy dở lại rồi tấp tro bếp lên những hòn than như mọi ngày trước lúc lùa bò ra bãi, bọn cô vẫn phải làm như thế để nuôi ngọn lửa qua ngày này tháng khác, cô hy vọng đêm nay hay ngày mai vị “người rừng” sẽ trở lại đây.
Ba ngày sau Sao trở lại, căn lều của vị “người rừng” vẫn như lúc cô ra đi, than đã vạc nơi đống lửa chỉ còn lại âm ấm. Một tuần sau cô lại đến căn lều vẫn thế, đống tro nguội tanh nguội ngắt, không một dấu chân người đặt lên lớp tro cô rắc một lượt mỏng quanh lều, thay vào đó là những nốt chân chó sói, nhìn những nốt chân của chúng Sao thầm đoán chúng chỉ lảng vảng quanh lều vài ba bận, khi biết trong lều trống không thì chúng bỏ đi không rình mò nữa…
T.S.