Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Thứ Hai, 2 tháng 1, 2017

Vũ Thành Sơn, biến cái vụn vặt thành thơ

Nguyễn Viện

imageĐúng thế, người ấy là thi sĩ Vũ Thành Sơn. Ngay từ cái tựa, tác giả của Ba Cái Lẻ Tẻ (NXB Giấy Vụn, 2016) không hề ngại ngần khi cho rằng thơ mình chỉ là những cái vụn vặt trong đời sống. Không cao đạo, không tầm thời đại hay thế kỷ, không khuôn vàng thước ngọc thánh hiền, trời giáng hay vĩ nhân, thi bá, thi hào… Không thiền sư hay thầy đời, Vũ Thành Sơn chỉ nói đơn giản:

tôi tin nếu gọi tên mình một cách chậm rãi,

đủ lâu

một kẻ khác bên trong chúng ta

sẽ lên tiếng (trang 8)

Vâng, có lẽ Vũ Thành Sơn đã làm thế thật. Một con người khác, hay chính anh ta đã lên tiếng và có mặt. Đây là “anh ta”:

xỏ giày, đội nón

đi vòng quanh vòng quanh

một mình

cho đến lúc đầy ắp căn phòng” (trang 11)

Và anh ta hành động, hay nói một cách khác, anh ta tồn tại:

nhai cái môi đỏ chót

mì gói hay bất kể thứ gì

cho khỏi buồn ngủ” (trang 12)

hoặc:

tôi đã dành cả ngày bước

tới lui giữa hai cánh cửa

từ toa lét tới phòng ngủ

 

có ai đó đang cố sức xoay cái nắm cửa trong đầu (trang 17)

hay:

ráng ăn hết bù loong, đinh ốc, dây kẽm gai đi

cho cái đầu sạch sẽ trơn tru” (trang 14)

Tồn tại như ba cái lẻ tẻ, liệu anh ta có phải là thơ? Hay thơ phải là cái gì cao cả, lãng mạn hay nghiêm cẩn mày râu nhẵn nhụi, áo quần bảnh bao?

Có một điều chắc chắn, tôi sẽ mắc ói với những thứ thơ như: tựa vào hư không, chiều nghiêng cánh bướm, hoặc hoang hoải hoang liêu hoang phế… lá diêu bông à ơi tím cả chiều tà…

Màu tím vẫn đẹp. Chiều tà vẫn mang mang… Nhưng thơ đã chết từ khuya. Hãy đậy nắp quan tài và chôn vùi cái thuộc về quá khứ. Và sống hôm nay.

mày thật ngạo nghễ

khi đứng dạng hai chân

mày múa may nhún nhảy

nhanh nhẹn như cái lò xo

khi bị đứt dây

mày lăn lông lốc như một trái dừa” (trang 15)

Và sống bằng cách nào?

Tôi ăn rác, nước thải, bùn đen, thuốc trừ sâu, phân u rê, hoóc môn. Tôi ăn ung thư, chấn thương sọ não, ăn đấm ăn đá, ăn khẩu hiệu và sự lừa bịp hào nhoáng” (trang 35)

Bạn nói, có vẻ như anh ta rỗng tuếch: “Quạt máy, quạt bàn gì cũng mua (trang 35)

Người miền Nam bảo, zậy mà không phải zậy.

Trong tập thơ này, Vũ Thành Sơn và một gã mà tôi gọi là “anh ta” cùng lúc xuất hiện. Có khi rạch ròi, có khi lẫn lộn, mờ nhòe vào nhau. Và đây là một chân dung kép, xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc:

CỘT ĐÈN

trong lúc đợi em dưới cột đèn đường

thú thật với em

tôi đã dẫm chết hai con gián

bóp cổ một con bán vé số dạo

và suýt đã sờ mó một cô gái đi qua đường

nếu hai tay tôi không phải là hai chiếc cánh

 

bên kia là túp lều của Moses

nơi tôi sẽ cùng ông chuẩn bị chuyến đi lần cuối cùng

sau khi đã vượt biển thất bại

với một chiếc chai nhựa

hiện thời ông đang bận bịu chế tạo những lưỡi câu

và vá lại chiếc lưới rách

để chống chọi với những cái hàm cá mập

 

trước đó chúng tôi đã có một cuộc tranh cãi to tiếng

Moses vì lý do đạo đức

không đồng ý cho tôi mang theo quá nhiều bao cao su

trong lúc tôi cho rằng

đó là cách tốt nhất để múc cạn biển Đỏ

 

thú thật với em

vì lý do đạo đức

tôi cần phải rời khỏi cột đèn này

trước khi bắt buộc phải làm cho một đám mây có chửa

ngoài ý muốn” (trang 76-77)

Còn một Vũ Thành Sơn như tôi đã biết (trước đây) thế này:

như một mặt phẳng bất khả tiên đoán

như nước

sự thay đổi thất thường trong không khí

không cạnh bén

chúng ta nhận ra sự không cần thiết

của những khí cụ này,

những hình thù sắc cạnh và nhiều màu

 

đó là điều vẫn thường xảy ra khi chơi ô chữ

thật sự không có quá nhiều khác biệt,

ví dụ, giữa tôi với người bên cạnh tôi,

trừ một vài rung động tình cảm khó nhận biết…” (trang 41)

Với tôi, trong số ít ỏi những người làm thơ hôm nay, đáng để nói tới, không thể không nói về Vũ Thành Sơn. Ba cái lẻ tẻ, nhưng chắt lọc, sắc nhọn và dễ gây tổn thương.

28.12.2016