Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Cuộc Săn thú Vô hình của Nhà văn An-Nam
Truyện Trần Vũ
Viết văn là một hành động đi săn. Săn nhân sinh, săn chính mình.
Mỗi nhà văn đích thật là một thợ săn.
Chúng tôi ưa đi săn, trò chơi giữa con người và dã thú. Thứ trò đùa mạo hiểm của thể xác thách thức cơ bắp lẫn trí óc. Không sáng nào cả đám không xách súng lùng sục những cánh rừng. Đôi lúc không tìm thấy thú, chỉ mùi củi mục hay tiếng động khô cháy của ngọn cỏ gẫy cũng đột ngột làm tăng thêm phần kích thích. Ðôi lúc, một tiếng ó vút giữa trời rồi mất hút. Không đứa nào kịp trông thấy giữa khoảng không trung bằng bặt cặp mắt tinh anh của loài ó. Tiếng kêu bản năng thú vật vang vang cho đến khi cả đám trở về thị tứ.
Biển ở Hy xanh thẫm. Xanh như không phải biển mà thượng đế đã đổ sơn chung quanh hải đảo. Sự hoang dã cằn cỗi của đất đá chỉ làm nổi bật thêmvẻ đẹp của đại dương mê hoặc. Chúng tôi không sao rời mắt khỏi mặt nước. Không ai có thể nhấc mắt ra khỏi lượn thủy triều loang loáng dâng lên rồi rút xuống. Mặt nước nhấp nhô như cơn sốt, vỡ tung trên nền đá ướt đẫm rồi khô rang rồi lại vỡ tung bất tận. Nắng rát da, rải lên lưng chúng tôi lớp muối hâm hấp nóng đến cuối buổi chiều vẫn không nguội đi khi mặt trời chìm xuống Ðịa Trung hải.
Năm đó chúng tôi hẹn nhau ở quảng trường có ngôi nhà thờ trắng. Chim chóc bay ồn ĩ khi cả lũ xuống xe bus. Santorini, thủ phủ của quần đảo Cyclades sừng sững như sóng mũi của một vị thần cổ nằm ngửa mặt trên biển. Chúng tôi tụ họp một cách bất ngờ không báo trước cho nỗi ham muốn đi săn mà mỗi đứa mang trong mình như một vết sẹo làm ngứa ngáy. Chúng tôi quen biết nhau từ lúc nào không ai rõ, chỉ biết chưa hề rời nhau, thậm chí những lúc xa xôi cách trở vẫn mật thiết tựa những con người gắn bó nhất trên mặt đất. Trong nhóm, ai cũng có phép. Không phải ảo thuật nhưng là thứ phép màu vạn năng của thượng đế mà chúng tôi sử dụng thông thạo cho những trò phá phách. Những nghịch ngợm mà về sau cả lũ đều phải trả giá bằng chính linh hồn mình. Khi ấy, chưa ai hay, chấp nhận cuộc săn như một thách thức. Trong thâm tâm chúng tôi biết chuyến săn đầy liều lĩnh sẽ bứt phá mọi biên giới, thử thách sẽ làm tấm gương soi mỗi cá nhân chưa biết rõ mình là ai. Phép màu chưa giải ra điều đó.
Nhóm thuê phòng ở Akrotiri. Ngôi nhà quét vôi trắng cách Thira phố chính 5 cây số. Con đường leo dốc bằng lừa với những khoảng trống bát ngát của vực thẳm hút xoáy. Chúng tôi thường hay nghiêng người trông xuống lỗ hổng bên dưới ước ao một ngã rơi thân xác. Kỳ quặc là cả đám in hệt nhau, cùng làm một cử chỉ, ở mỗi khúc quành, chồm nghiêng lưng lừa nhìn xuống hốc gió. Như thể chúng tôi được tạo mẫu, rập khuôn, phản xạ cùng một điều kiện. Phải nhiều năm sau, trở lại quãng đường đèo này, mường tượng những hình ảnh lúc trước, tôi mới nhận ra thời ấy cả lũ đã điên như thế nào.
***
Hôm đầu tiên đến thuê nhà, Sa mang vẻ đẹp dại dại của một thiếu nữ bị cuốn hút từ những tảng đá ngầm triền miên chìm dưới nước. Ngôi biệt thự gần như một hầm mộ xây trên ghềnh đá đâm thẳng ra biển, giống một mũi tàu hứng những trận sóng. Sa nhận ra ngay sự bất thường của vị trí. Sóng tràn lên đánh ướt các bậc thềm càng làm tăng kích động trong Sa. Cả nhóm cùng ngắm những đợt sóng lớp lớp nện lên ngôi nhà như một thúc giục bí ẩn. Ánh mắt Sa tinh nghịch, tuồng chính Sa đang thôi miên và sai khiến mỗi lượn sóng biến thành một mũi lao không ngớt cắm vào mặt đất. Chúng tôi chờ đợi nhưng không xảy ra chuyện gì nữa. Khác với nhóm, phép thuật ở Sa chỉ xuất hiện những lúc không ai ngờ nhất, không dự báo và định trước. Biển êm trở lại bất chợt, như đã bất chợt trổi sóng lúc nãy.
Tuần lễ thứ nhất chúng tôi đi mua thức ăn để sống với nhau nhiều ngày không cần ra phố. Không rõ từ bao giờ cả lũ có nhu cầu sinh sống trong thế giới kín bưng không muốn tiếp xúc với bên ngoài. Nhu cầu đó tự nhiên như chúng tôi cần hít thở khí trời, bơi lội buổi sáng và nằm phơi trần mình trên cát. Hiệu Athenon bán bánh mì gyros và các thứ linh tinh. Lúc thanh toán, chủ hiệu không nhận Drachme khiến cả nhóm lúng túng, không ai trong chúng tôi biết đất Hy đã bước sang kỷ nguyên khác. Sa lấy tay vuốt nhẹ tờ giấy bạc, những con số Drachme uốn lượn chạy như một chốt cơ trên ván hòm cho đến lúc dừng lại hoá thành tiền Âu kim trước kinh ngạc sửng sốt của du khách. Chúng tôi cười phá. Chúng tôi hiểu rõ hơn ai hết sức mạnh của Sa chìm sâu trong trí não chỉ phát sáng những khi trêu chọc hay cần thiết, bình thường giấu kín trong u tối. Sa biến hoá tiếp đống giấy báo thành những xấp tiền giấy phân phát cho từng đứa.
Giấc chiều chúng tôi đi bộ xuống làng Kamari, rẻ xuống bãi tắm ẩm sương muối. Cả đám đi rất chậm vì tất cả đều muốn nghe tiếng chuông đánh đi từ nóc nhà thờ vang trên núi. Ðất Hy lạ, ban ngày sáng rựng, khoảng năm giờ chiều sương ở đâu đùn lên như khói từ những miệng núi lửa dưới lòng biển bốc lên che khuất mặt trời. Tiếng chuông giống như thả xuống từ vũ trụ vang vang trên mặt đất mà không một ai biết từ đâu. Có đi trong lũng sương dầy đặc, bước trên những tiếng chuông ngân nga dưới lòng bàn chân mới cảm thấu hết những lãng mạn bồng bột nổi gai trong lòng chúng tôi thủơ ấy.
Cho đến bây giờ tôi vẫn không hiểu vì sao cả đám thích tắm truồng trong sương không rõ mặt. Như thể nhóm chưa biết rõ nhau, còn muốn giữ kẽ dù đã thám hiểm những ý nghĩ của lẫn nhau nhưng vẫn còn muốn che chắn bề mặt. Chúng tôi khoả thân nằm ngửa ra cát. Lớp sương muối phả xuống môi mỗi đứa vị mặn của da thịt. Trong sương trắng tiếng sóng đập chậm rãi tựa hơi thở mệt nhọc của biển đang hô hấp. Giữa hai con sóng, Sa tuyên bố mắc bệnh. Giọng nói của Sa trổi lên bình thản, đơn điệu, lạnh tanh như ngọn gió biển đang rấy lên thân thể chúng tôi làn cát nhuyễn. Giọng nói của Sa đều đều tuồng giọng nói của bất kỳ một kẻ nào cũng có thể vang lên như vậy. Rồi Sa quả quyết, không phải chứng bệnh của thể xác nhưng của tâm hồn không bao giờ phẳng lặng. Và chúng tôi chấp nhận, cũng trong im lặng, như tất cả cùng chấp nhận bệnh tật của lẫn nhau. Tiếng gió khi ấy xé vào sâu hút đại dương nỗi thâm chín ruột da mà chúng tôi cảm thấy thật tự nhiên như già thì phải bệnh. Sa tiếp tục thao thao giữa gió, giữa vũng sương mờ mịt làm như trong lớp sương đan kín, lời thú tội là một sự thú tội vô danh cho chính kẻ khai báo lẫn người nghe. Giọng nói của Sa khẩn khoản, chúng tôi ghi nhận thành khẩn từng chi tiết sống sượng bình thường như cả lũ cũng đang tênh hênh một cách bình thường. Nhóm say mê theo dõi, những tình tiết cùng cực kín đáo mà Sa chỉ có thể chép trong nhật ký hay kể cho một bạn gái thân thiết nhất. Lúc màn sữa tím đục trở nên tối mờ, chúng tôi đứng lên rũ khăn. Bao giờ Sa cũng đứng lên trước nhất, chậm rãi hất mái tóc úa về hướng nhà thờ đá đẹp lạ lùng. Cả nhóm luôn nín thở chờ đợi giây phút Sa hơi ưỡn ngực ra phía trước cài lại giây áo tắm. Cử chỉ Sa tự nhiên đến nỗi chúng tôi tin Sa đã khỏi bệnh, và câu chuyện kể lúc nãy chỉ là một trang điểm cho bãi cát giống những gốc dù cần phải có và xếp cánh khi du khách ra về.
Sau đó, chúng tôi mê Sa. Mê vẻ đẹp hoang dã bất bình thường của một dã thú biết thân thể mình dùng làm gì và chối từ sự hiến dâng cho cạm bẫy. Chính chối từ của Sa khiến chúng tôi say mê. Thứ say mê có từ trước chuyến săn, đợi chuyến đi rồi bứt phá.
Trong nhóm Tấn mê Sa hơn hết. Hắn tài hoa nhưng ít nói, luôn lẳng lặng quan sát, ghi nhớ rồi ghi chép. Tấn thách chúng tôi chinh phục được Sa, bằng học thuật không bằng sức mạnh. Trong nhóm những toan tính bắt đầu ngấm ngầm. Thứ tính toán khó khăn của sự si mê không rõ nguồn gốc, chưa định hình và phụ thuộc yếu tố con người. Ngân là yếu tố đó. Ở Ngân nét đẹp kiêu hãnh của thân xác óng ánh dưới nắng mỗi trưa bơi lội rồi duỗi thân thể dưới ánh mặt trời thiêu đốt. Ðôi lúc, nhận thấy nhóm quá ám ảnh, tập trung suy nghĩ vật chất lên thân thể Ngân kiểu mẫu, Ngân với tay tắt nắng, xoá ánh sáng dễ dàng như cất mặt trời bỏ vào túi áo. Những lúc đó chúng tôi hối hả che chắn bằng những tấm bạt phủ mưa mua vội vàng ở quầy trái cây, che giông biển bất thần rưới lên bãi trận cuồng phong đã mấy mươi năm Santorini chưa hề biết đến. Những trận mưa của Ngân mạnh bạo, dữ dội, không thương tiếc, không phát xuất từ đỉnh núi lửa sâu thẳm dưới đại dương nhưng chính từ thân thể bão tố của Ngân không kềm hãm. Những lúc trông thấy chúng tôi túm tụm ướt như chuột, Ngân cất tiếng cười đắc thắng. Tiếng cười nắc nẻ chuyên chở sắc đẹp làm mọi đàn ông ham muốn, từ đứa trẻ sớm có lông măng đến ông lão đã bạc những sợi tóc cuối cùng. Ngân khác Sa, tươi sống, hồn nhiên và khoẻ mạnh, có sức lực bơi giáp vòng biển và đủ sức truy hoan với một đạo quân La Mã. Chúng tôi chao đảo giữa Sa và Ngân, giữa khoảng sâu chín của linh hồn và khoảng sâu kín của thân xác. Chúng tôi không ngừng tự tra vấn và lời thách thức của Tấn vẫn còn là lời thách thức. Hãy chinh phục Sa với Ngân bằng học thuật. Nhưng học thuật nào? Chúng tôi không thuộc giai cấp phê phán, biết bình thản trước xung động làm mềm những sợi gân. Chúng tôi là những thợ săn. Nhưng săn gì và yêu Sa hay yêu Ngân? Chiếm hữu hay chịu khuất phục? Chúng tôi bất lực trước ham muốn của chính mình. Trong mỗi cá nhân, còn một thách thức khác. Vượt thắng thượng đế để thật sự là thượng đế.
Trên con đường đi tìm thượng đế Mẫn mang ám ảnh của thiên nhiên, thứ ám ảnh vượt tính con người. Với hắn, vũ trụ quyết định hết thẩy và so với hết thẩy, vũ trụ nhỏ bé nhất. Lối lập luận quái gỡ của Mẫn khiến nhóm ưa thích. Hắn hay viết những dòng chữ kỳ dị rồi quẳng cho cả nhóm trước khi biến hoá những con chữ thành sự thật. Giống mỗi thành viên trong nhóm, Mẫn có định nghĩa riêng của hắn về con người. Khác Sa, tự định nghĩa thân thể là một đền thờ mà chỉ tình yêu mới có thể chạm đến, hay Ngân, xem giá trị con người tùy thuộc vào cường độ của chuỗi âm vọng phát ra từ bất kỳ bộ phận nào của thân thể, Mẫn đánh giá khả năng một thanh niên ở sức ăn hết một hải cảng trong ba giờ đồng hồ và hắn khoái trá với bảng phân loại siêu thực đó. Chúng tôi đã có lần chứng kiến hắn ăn hết một hòn non bộ thực sự trong ba giờ đồng hồ dù chín tháng sau hắn không màng ăn uống gì nữa.
***
Không rõ từ khi nào chúng tôi bắt đầu trông thấy một người đàn ông luống tuổi hay ngồi cắm cúi ghi chép một mình trước quảng trường đá. Hình ảnh ông lão cô đơn đến lạ lùng giữa chợ Périssa tấp nập. Chúng tôi để ý, những buổi xuống chợ thổ sản trời quang nhưng hình ảnh ít khi nào rõ nét. Trong không khí thơm lá chanh còn hăng hắc các cuống lá gẫy dập, ông lão ẩn thoáng giữa các thổ dân Hy qua lại, xen lẫn du khách, lúc biến mất, khi bị che khuất, rồi bất chợt vụt in chiếc bóng vững chắc nâu sầm trên nền đất phủ bụi đang trổ nắng trước cổng đền Apollon.
Những khi ấy, cảnh quang ửng sáng, bừng lên tựa một bức họa. Tuồng ông lão hiện ra giữa nền trời lam với chủ đích khắc ghi vĩnh viễn nhân dáng vào trí não chúng tôi. Ðiều bất thường là nhóm cùng trông thấy ông lão viết những dòng chữ bất tận trên các trang giấy mà ngay khi chữ vừa dứt, tờ giấy vút bay lên thinh không mải mê chao lượn như cánh diều làm trò quỷ thuật mà ngoài chúng tôi ra không một ai khác nhìn thấy. Ngay buổi đầu tiên chúng tôi đã chú ý. Những lần sau, cảnh quan lại lặp lại, vẫn những tờ giấy đặc chữ bay bổng trêu ghẹo trước khi đáp xuống. Lần thứ tư Tấn nhặt lấy, nhưng không một ai trong nhóm hiểu ông lão viết gì, chỉ nhận ra ở mớ chữ rắm rối xa lạ đầy ắp các mẫu tự La tinh. Chúng tôi hay chạy đuổi bắt hối hả rồi tẩn mẩn đọc các trang giấy đã vàng úa, như đã được viết ra từ lâu lắm mà không ai hiểu nghĩa. Kỳ quặc, mỗi khi chúng tôi ngửng lên, là mỗi bận ông lão biến dạng lạ lùng. Tuồng các dòng chữ đã làm thay đổi hình ảnh trước mắt. Ở chỗ vừa nãy, ngay phía trước các bậc thềm không còn là tượng Apollon đang đứng dương cung nhưng thay bằng tượng Dionysos cúi mặt tư lự, đôi khi hoá thành Poséidon Pélagios và dưới chân các vị thần Zeus hiện ra mái tóc đen bóng uốn dợn của một thanh niên vạm vỡ.
- Inglés, qué tal? Que pasa cobardes?
Thanh niên nhìn chúng tôi tinh quái.
- Qué busca?
Hắn lặp lại. Chúng tôi chửng người. Cách phát âm sống động đặc sệt của vùng Castillan miền trung Tây Ban Nha vang dội núi. Tấn dợm bước, dợm trả lời, nhưng xấp giấy đã lại tung bay rối mù che lấp tất cả cho đến lúc mớ tóc vàng rơm của một gã Ái Nhĩ Lan ở đâu hiện ra, đang viết sùng sục đột ngột buông bút, ngửng phắt lên dò xét bằng ánh mắt đầy đăm chiêu, rồi lại cúi vục xuống mớ chữ ngổn ngang không hàng lối. Chúng tôi không thể tự kiểm soát, say mê theo dõi cho đến khi những lọn tóc bạc của ông lão mọc trở lại, trở về rũ xuống gọng kính đồi mồi quyện sương mù của một không gian xưa cũ nào đó trong một nhân dáng mà chúng tôi đoán cuối cùng.
Tấn thì thầm: Ernest... nhưng hắn không làm sao đoán ra gốc tích của ông lão và không làm sao giải thích từ đâu âm tiết Ernest ập đến, hắn cũng không thể kết nối Ernest vào bất kỳ một tên họ nào khác vì ông lão không thật sự có thật. Mỗi khi chúng tôi bước đến vài bước, chiếc bóng ông lão lại lùi xa vài bước. Khi chúng tôi tiến sát chân đền, hình ảnh ông lão thoắt sang bên hông. Khi chúng tôi đi dọc dẫy tường đá, gương mặt ông lão trêu ghẹo giữa những cột nham phún thạch. Ngân kêu nhỏ: Chỉ là một chiếc bóng. Một chiếc bóng mà chúng tôi vụt thấy, hay một chiếc bóng in sâu trong tâm trí vụt trồi lên mà chúng tôi chưa biết khống chế.
Ngôi chợ luôn tắt nắng sau đó, phủ bóng râm rậm rạp của các tàng ô liu. Hải đảo như lún dần vào trong lũng sương vừa nhú của buổi chiều vừa đến, đang dâng lên từ tốn ở ngoài khơi. Ông lão biến mất chậm rãi giữa đám đông du khách tản bộ rảo qua các quầy hàng bày bán mật ong và phó mát. Chúng tôi cũng tản mác vào trong những ngõ ngách của chợ Périssa, mỗi đứa cười nói, chúc mua sắm nhưng kỳ thật trong thâm tâm đầy những băn khoăn. Vì sao ông lão chỉ hiện ra cho chúng tôi thấy? Hay chỉ duy nhất tự chúng tôi muốn thấy? Vì sao hình hài ông lão thay đổi theo các dòng chữ La tinh trên trang giấy? Và các mật mã bay lượn giữa không trung như một thách đố? Không ai hiểu. Chúng tôi tản vào các lối đi quanh co chật hẹp, rồi tìm gặp lại nhau ở những góc chợ ồn ào như không có chuyện gì xảy ra. Nhưng mỗi chúng tôi cùng ngầm theo dõi, cùng nhận ra ánh mắt xao xuyến phản chiếu nghi hoặc của từng đứa. Và hiểu, ông lão đã trở thành một phần tiềm thức của nhóm. Một bí mật.
Thời gian ấy, sang tuần lễ thứ ba, nhóm bắt đầu có những cợt nhã. Song song với hiện tượng ông lão kỳ dị, chúng tôi ngày một gần gụi với nhau. Bắt đầu nhận rõ cá tánh, bắt đầu bạo dạn. Ngân ngổ ngáo, thường đùa cợt huyên thuyên lôi mọi thứ về chuyện tình dục. Theo Ngân, thời trai trẻ ông lão phải làm tình rất khỏe, chỉ cần nhìn những ngón tay gân guốc bấu vào cán viết, mà nhịp viết là nhịp thở, thì ông lão phải vô cùng dai sức. Qua đêm với ông lão sẽ đã như vách trời. Chúng tôi cười phá. Nhóm bàn tán trêu chọc, sắp xếp thứ tự cao thấp vách trời của lẫn nhau. Tấn nói vách trời của hắn cao bằng dẫy Hy Mã. Ngân đưa đẩy: Leo vách trời giấc mười hai giờ đêm, giấc ba giờ khuya và giấc sáu giờ sáng, lên xuống ba lượt mới thật sự đã. Còn Hy Mã, phải cắm cờ trên đỉnh Vénus... Trong lúc Ngân thích thú với câu đùa vừa tung hứng, Sa nhận xét: Ông lão phải là một ngư phủ Ái Nhĩ Lan. Chỉ cần ngửi không khí ẩm ướt rêu phảng phất mùi muối mỗi bận xấp giấy tung bay nhiểu giọt giọt nước là có thể đoán ra điều đó. Trong không khí còn có mùi cá và quảng trường như một bến tàu những khi ông lão xuất hiện. Chắc chắn ông lão đã qua những hải trình thăm thẳm, đã lặn sâu trong lòng biển khơi, đã săn những con cá mập hung hiểm nhất, Sa quả quyết.
Nhóm trầm ngâm, trong lúc Mẫn đánh giá: Ông lão có lối viết rối rắm nhưng có thể nối tờ này sang tờ khác, và mặc dù không hiểu gì hết, cho dù không đầu đuôi, hắn vẫn cảm giác vũ trụ lớn rộng ra và con người lớn hơn vũ trụ dưới lớp chữ. Tấn nói chắc: hắn sẽ là người đầu tiên khám phá ra bí mật, hiểu thấu đáo các mật mã. Chúng tôi đặt tên cho ông lão là Ngư ông và Biển cả, rồi mặc sức bình phẩm.
Dần dà ông lão trở thành một trò đánh đố. Nhóm thường xuyên đặt những câu hỏi: Ông lão đã có một thời xuôi ngược khắp mặt đất? Đã có nhiều người tình? Có tài xuất quỷ nhập thần thổi cho giấy bay từ lục địa này sang lục địa khác? Hay ông lão chính là một thợ săn, như chúng tôi, đang ghi chép các thành quả của những chuyến săn? Nhưng ông lão săn gì? Có thể săn người. Có thể săn chữ. Sa thì thầm:săn những linh hồn bệnh hoạn... Ngân nhíu mày. Nhóm mê khóe ngực Ngân khêu gợi mỗi khi Ngân bất bình. Ngân kiêu hãnh với bản năng của mình và tin không mắc bệnh, tuy câu hỏi Ngư ông muốn truyền đạt gì, Ngân cũng không sao trả lời. Mãi về sau nhóm mới hiểu ra nhưng khi ấy nhóm còn hồn nhiên như lớp muối bể trước sân nhà mà mỗi một ngày những lượn triều tiếp tục đắp bồi lên không khác tấm áo choàng trắng bao lấy linh hồn của mỗi người.
Tương tự lớp muối xóa đi dấu chân của ngày hôm qua, chúng tôi quên dần đi hiện tượng quái dị dưới phố chợ và ông lão cũng ít xuất hiện ở quảng trường, cho đến một hôm, nhóm trở xuống Périssa nhưng không còn trông thấy gì nữa.
***
Thời gian sau, chúng tôi ngủ chung với nhau dưới gian hầm đá của ngôi nhà to lớn dùng làm huyệt mộ gia tộc cho những chủ nhân Hy đã chết. Không phải vì muốn trò chuyện với ma quỷ mà vì chúng tôi không sao cưỡng lại được sức quyến rũ khác thường của những bệ đá phẳng phiu xếp dọc song song chờ đợi. Tuồng các bục đá được sắp sẵn cho mỗi cá nhân chúng tôi và nhóm tin tưởng chỉ cần áp lưng vài đêm trên các mặt đá còn điêu khắc dấu vết của một nền văn minh cổ đại, là có thể thấm nhập hết văn hóa Hy La. Mỗi đứa thay nhau áp tai lên vách,lắng nghe những mênh manghắt dội từ lòng đất xa vời.
Tuần lễ thứ tư nhóm tổ chức đi săn phía Bắc đảo. Chúng tôi băng qua làng Oía hun hút những dẫy tường vôi. Khác Thira và Akrotiri nước sơn xanh lấp lánh trên các vòm mái và các ô cửa, ở Oía, tất cả đều quét vôi vàng màu của thần mặt trời hừng hực khi chúng tôi bắt đầu leo núi. Ðất Hy mang vẻ đẹp của một vũ trụ bị lãng quên hay vẻ đẹp của một lục địa ngầm chỉ còn nổi trồi những mảnh vỡ. Chúng tôi không ngớt khám phá trên mỗi ngôi nhà ánh mắt u sầu của thượng đế tạc trên các cột đá, làm như thần linh đã vô cùng chán chường vì đánh mất thời gian. Thần linh và con người là hai thực thể cộng hưởng. Khi thần linh buồn bã, con người thất lạc. Khi thần linh hưng phấn, con người quỷ quái. Mẫn diễn giải rồi hắn oang oang về một phát kiến mới: cách săn độc đáo nhất là ghim tên vào lỗ nẻ của bầy thú. Sa nhăn mặt. Sa không ưa lỗ mãng tục tĩu. Nhóm tiếp tục trèo núi.
Lúc vịnh Ammoudi hiện ra, cũng là lúc mùi nham thạch làm ngạt thở. Khói đen bùng lên làm cả lũ rát cổ giống vừa nuốt một bụm tro đầy miệng. Ðỉnh Mégalo Vouno xám ngắt, nứt nẻ từng rãnh phún thạch và khí đốt bốc dâng như dòng lửa lỏng hãy còn ngấm ngầm sôi sục bên dưới. Các phiến đá nóng bỏng chồng chất quanh đường lên đỉnh. Nỗi sốt ruột của nhómmuốn trông thấy hiệu quả tức khắc của phép thuật cá nhân trước thú dữ,phừng lên như hỏa diệm sơn. Thân thể cả lũ căng cứng vì thiếu kiên nhẫn. Trong quá khứ, đã nhiều lần chúng tôi viết ra giấy, tường thuật cách mình săn bắt. Tấn phân tích tường tận cách bẫy thú qua các thời đại, Sa minh họa bằng than chì. Mẫn viết thành thơ cách hắn bạnh cần cổ và há miệng thật lớn nuốt chửng tất cả mọi sinh vật. Tấn có tài thiện xạ, bách phát. Hắn có thể nhắm một mũi kim cách một lục địa hoặc chém một con thú đứt làm đôi. Sa thôi miên thú dữ đến mê man trước khi cột trói, còn Ngân quyến dụ bằng cách nằm ngửa tênh hênh chờ hổ báo ào ra, chính lúc đó Ngân mới quần đám báo bằng cách dạng chân phát thứ âm vọng u u pha lẫn mùi gây mê kỳ lạ. Ðám thú sẽ co rúm lại và tự động phủ phục,đợi Ngân âu yếm như vuốt ve một người đàn ông, là lũ thú ngoan ngoãn. Cách săn của nhóm đầy ngoạn mục làm nên tên tuổi của nhóm trên trường săn, nhưng trưa ấy, trên đỉnh Mégalo Vouno chúng tôi thất bại.
Lần đầu tiên nhóm đối mặt một thiên nhiên khô khốc, khắc nghiệt, của một vũ trụ trống rỗng.
Chúng tôi nằm phục ven các dẫy đá. Chờ đợi một bầy hoẵng sẽ nhảy chồm lên hay một bầy sơn dương xuất hiện. Nhóm ngóng từng tiếng sỏi lăn, rình rập một làn gió làm mây lay động, bóng nắng múa chập chờn khiến chúng tôi hoa mắt. Mẫn căng bạnh đến rách cần cổ nhưng hắn chỉ nuốt được đám ruồi nhặng vo ve. Ngân lõa thể phơi trần khiêu khích giữa bãi đá làm mồi nhử thú và Tấn tỳ mắt vào nòng súng phản quang. Sa nhìn đăm đăm một hướng. Lắm lúc nhóm cảm giác vạn vật biến hoá. Mọi thứ bay bỗng thênh thang nhào lộn vung vẩy màu sắc. Tiếng súng của Tấn đột ngột khô ran. Chừng có tiếng quạ ầm ĩ. Cả lũ chồm lên gào thét để cuối cùng nhận ra trước mắt chỉ có khoảng không với những đám khói bốc lên từ miệng núi lửa và tiếng súng lúc nãy vang vang hắt dội trở về như một trêu ghẹo thách thức. Nhóm trở lại vị trí. Cảnh quang lại bất động. Tiếng súng lại bất ngờ khô rang lần nữa cùng tiếng quạ đập cánh rầm rập. Trưa đó dường như tất cả đều bị ảo ảnh. Từ bầy sơn dương bay lượn trên không trung đến những con hoẵng oằn mình tắm máu trong mây và cả tiếng quạ ồn ĩ trong thanh vắng, đều là ảo ảnh. Chúng tôi bị ảo giác và cảm thấu nỗi bất lực ghê gớm, là chúng tôi đang săn những con thú vô hình.
Tuần sau rồi tuần sau nữa, dã thú tiếp tục vô hình. Cả lũ không còn săn được gì nữa, giống họng súng của Tấn rỉ sét, thực quản của Mẫn bế tắc không nuốt trôi được bất kỳ gì nữa và vết nứt ở bụng Ngân đã khép kín. Ngân mất đi tố chất thiêng liêng bẩm sinh của một nữ thợ săn dùng chính mùi của mình để dụ thú. Ánh mắt của Sa dài dại trở nên đờ đẫn. Sa rơi dần vào trạng thái trầm cảm. Không phát âm, chấm dứt những lời nói. Sa không còn tươi tắnsinh hoạt với nhóm mà chui rúc vào một góc, mỗi ngày một tách biệt. Tấn ra sức cưa những đầu đạn, để khi nổ làm bẫy những con vật nhưng thiên nhiên tiếp tục hoang vắng, trống rỗng. Nhóm cố gắng làm phép. Phép thuật không xảy đến, vì cả lũ đã cạn kiệt chất tươi sống.
Chiều đó cả đám trở về ngôi nhà trắng thiểu não. Tiếng sóng rì rập điệu hát ru những mặc cảm chán nản. Ngôi nhà trắng hiện ra giữa ráng chiều đỏ sẫm như ánh mắt trừng phạt của thần linh. Chúng tôi mệt mỏi bước lên các bậc cấp.
Garcia đón chúng tôi ở cổng. Hắn chỉ liếc nhìn rồi bỏ vào bếp. Garcia sống bí mật. Hắn không đi săn, không bao giờ đi săn, hay nói như Garcia ưa khiêu khích, hắn săn trong bếp, một mình. Nhóm rất ngạc nhiên khi thấy hắn dọn ra những thố nai xào lăn, heo rừng nướng với củ mật và các xâu nhím cháy tỏi. Chúng tôi không kịp giá súng, ăn ngốn ngấu trước đôi mắt của Garcia không ngừng quan sát. Garcia có đôi mắt của một đầu bếp, biết đoán giá trị từng phẩm vật, từng con thịt lẫn khách hàng. Tia mắt hắn xuyên suốt qua não trạng chúng tôi như thể buổi chiều hôm ấy hắn đã đoán trước chúng tôi sẽ thêm một lần nữa đi tay không trở về, không nai, không thỏ, không chim trĩ, không cả thói trửng giỡn cợt nhã thường nhật. Khi chúng tôi ngước lên, không đợi hỏi, hắn trả lời như biết trước câu hỏi, là hắn không ngửi thấy mùi thú, không phải chỉ mới hôm nay, nhưng từ mấy tuần qua khi cánh rừng ô liu phía Nam đã nhẵn thú. Giọng Garcia chắc nịch: Đi săn phải bền sức. Thú vô hình tinh khôn hơn hết, muốn săn, phải có bản lĩnh. Hắn đập đập đốc dao xuống mặt bàn.
Nhóm ăn trong im lặng. Chúng tôi chia nhau món sói xào lăn của Garcia thơm lừng củ nghệ. Mẫn nhai da báo cháy cạnh ròn tan, còn Tấn xẻ từng đùi đười ươi ướp sả vàng ngậy. Sa với Ngân chia nhau tai hổ và mũi chồn, nhưng kỳ lạ là chúng tôi không hề nhận ra vị thịt. Tuồng như Garcia nấu nướng không bằng thức ăn nhưng với những xảo thuật bùa phép nào đó chỉ mình hắn biết. Garcia thoả mãn nhìn cả lũ vục mặt vào những chảo gang vì đói cồn cào. Ðôi lúc chúng tôi ngờ ngợ hắn sắp khai thật, rồi lại thôi, hắn nhếch môi như muốn nói có những bí mật mà những tay phù thủy đem theo xuống đáy mồ. Sáng hôm sau hắn rời đảo, Garcia chỉ thuê phòng tạm vài tuần. Kể từ bấy, hắn tuyệt tích. Ít lâu sau, chúng tôi nghe tin hắn tử vong trong một ổ điếm già ở Bolivia.
***
Cái chết của Garcia để lại cơn đói triền miên cho cả lũ. Chúng tôi ngốn hết tất cả những tập giấy hắn ghi chép thực đơn trong ngày, do chính tay hắn viết ra rồi nấu lấy. Không vị thịt, không cả chất đạm có thật, chỉ là các xấp giấy nhưng từ những tấm giấy vàng ố toát mùi xào nấu mê hoặc. Chúng tôi nhai cho đến dòng chữ cuối cùng và tiếc nuối là hắn đã không viết dài hơn. Sau đó nhóm bắt đầu đi tiêu ra giấy. Những mẩu giấy vụn loằng ngoằng chữ, đôi khi dài đến mấy trang đen đặc chữ làm cả lũ sợ hãi tột độ đã mắc chứng ung thư ruột. Buổi sáng Sa khóc nấc trong nhà xí cũng là buổi sáng nhóm hiểu ra không thể nhai gặm những quyển sách thay thế thịt rừng. Nhưng thú săn ở Santorini hiếm như đàn bà có chửa. Không biết từ bao giờ Ngân khám phá ra điều ấy. Ngân nhận xét thổ dân ở đây không sanh con, không truyền giống, không có một người đàn bà nào ở cử suốt đảo. Chúng tôi bắt đầu nhìn quanh và cũng kinh ngạc nhận ra điều đó, các thiếu nữ mảnh mai hoặc nở nang vạm vỡ, đen rám khoẻ mạnh, nhưng không thấy một phụ nữ nào có mang trên bãi biển hoặc trong các bản làng chúng tôi đi qua. Nhóm bắt đầu mơ uớc những chiếc bụng tròn căng chứa sự sống với bầu vú mịn sữa.Một đôi lần chúng tôi nhìn đăm đăm vòng bụng của Ngân, khiến Ngân hốt hoảng phải bỏ trốn vào buồng riêng. Cơn đói bộc phát như trong tiểu thuyết của Hamsun,một gã thợ săn Na Uy lừng danh vì từng trải qua nạn đói. Knut Hamsun miêu tả sự hao hụt của thân xác và trí tuệ một khi cơn đói hoành hành. Trọng lượng cơ thể và trí óc của nhóm bắt đầu suy sụp.
Tất cả bắt đầu khi nhóm nôn thốc tháo những ổ bánh mì gyros kẹp thịt trừu với hành thái trộn ớt harissa mua ở hiệu Athenon. Những đuôi bánh mì từ từ trồi lên cuống họng rồi lòi ra miệng, nhú ra khỏi mồm, cho đến lúc cả nhóm phải khạc xuống mặt bàn nguyên vẹn ổ bánh mì. Không phải chúng tôi khó ăn, nhưng không đứa nào còn có thể nuốt nổi những khay cà tím bóng lưỡng nhồi phó mát tươi tắn trong dầu. Thậm chí đến cả rau cải trộn dấm rắc cá thu hộp cũng làm chúng tôi ói mửa. Không phải Sa không còn muốn vuốt ve biến hoá những mẩu báo vụn thành tiền giấy hay chúng tôi không thể ra chợ thổ sản mua những thứ khác, nhưng tệ hại là không ai còn ăn được nữa những thực phẩm siêu thị. Một cách kỳ quặc bao tử chúng tôi chối từ đồ hộp kỹ nghệ, kể cả thức ăn bình dân do thổ dân Hy bày bán. Chúng tôi ụa ra mật xanh những khi cố nuốt những thứ mua ngoài chợ. Những phó sản thương mãi làm chúng tôi nôn mửa. Tuấn lý giải chính bản năng thợ săn thiện nghệ ẩn mật đã khiến cơ thể chúng tôi chối từ tiêu hoá, không chấp nhận những thức ăn không do chính tay mình săn lấy. Trước đó, triệu chứng đã xảy ra một đôi lần nhưng chúng tôi vẫn còn có thể ăn đệm trái cây trồng sau nhà, nui ống hay bánh bột cán lấy... Từ khi những cánh rừng xanh mướt phía Nam bỗng dưng nhẵn thú, nhóm đành nuốt máu cá, ngậm muối biển, nhai rễ cây và uống dậm dầu ô liu. Cơn đói triền miên làm trí não của cả lũ vật vả,không ai còn viết ra được gì nữa, kể cả chép nhật ký.
Một buổi sáng Tấn giải mã trang giấy của ông lão mang gọng kính đồi mồi ngoài chợ Périssa. Hắn cân nhắc từng lời: Một thợ săn không thể nhai lại hay ăn thịt gia cầm làm sẵn. Để tránh chết vì đói, một cách chết hèn hạ của con người không biết làm ra phẩm vật, phải tự sát. Gương mặt hắn lầm lì dễ sợ khi phán quyết chính là thông điệp trong di chúc của Ngư ông. Hắn tả cảnh Ngư ông kê họng súng vào miệng mà hắn đoán ra từ những trang đặc chữ.
Ngay đêm đó, cả lũ cùng nằm mơ ác mộng. Chúng tôi thức giấc với tiếng phong linh réo vang liên tục càng lúc càng lớn không chấm dứt. Tiềng khánh phát ra từ chuỗi phong linh treo trong căn phòng mà lúc trước trưng bày đầu thú. Trong ác mộng tất cả cùng nghe thấy tiếng phong linh lớn dần thành những hồi chuông inh ỏi đinh tai gióng đổ liên hồi. Rất nhiều những quả chuông bay bổng trong giấc ngủ của nhóm và dưới mỗi quả chuông đều treo xác một thợ săn thắt cổ lửng lơ bay lượn dính chặt vào dây chuông co giựt từng lúc. Tiếng chuông the thé xé màng nhĩ khiến nhóm choàng tỉnh. Kỳ lạ là tất cả cùng mơ chung giấc mơ và cùng choàng dậy trong tiếng khánh buốt óc vang khắp nhà tựa như trần mái ráp bằng những quả chuông và chúng đang xô đẩy va đập vào nhau. Chúng tôi lao đến buồng Ngân, nơi phát ra tiếng chát chúa nhức nhối và chứng kiếng một cảnh tượng kỳ dị. Ngân trần truồng đứng giữa các đầu thú và khắp châu thân Ngân phát ra tiếng chuông inh tai từ nãy. Ðầu, tay, bắp chân, cổ, vai, khắp mặt mũi, thậm chí hai bầu ngực Ngân như hai quả chuông cùng rung lên dồn dập. Ngân động kinh la hét van nài khẩn cầu quyền lực của dã thú. Phải mất nhiều phút chúng tôi mới giằng được Ngân ra khỏi tiếng chuông và hiểu ra là cả nhóm đang mắc hội chứng Âm Vọng của chính Ngân tạo ra mà Ngân không sao kiểm soát được, vì cơn đói hoành hành khiến mọi giác quan bên trong mình Ngân và cả bên trong chúng tôi đều hư hỏng. Mất trọn buổi sáng nhóm mới thoát ra khỏi ác mộng.
Tấn là kẻ thứ nhì vướng hội chứng Âm Vọng. Ăn xong đĩa cỏ xanh ngãi hôi mùi đất, do Sa luộc chín, lúc dọn khay đĩa chúng tôi bắt gặp Tấn ra ngồi trong góc tối. Hắn dò xét chúng tôi từ nãy. Tròng mắt hắn đầy vẻ thích thú của một kẻ đi xem kịch. Ðôi lúc ánh mắt phê phán của hắn làm chúng tôi bực tức nhưng chúng tôi chưa kịp phản ứng hắn đã lập tức bấm phím Tây Ban Cầm. Tiếng đàn của Tấn quái đản kinh dị, chen vào thính giác của từng đứa là thứ âm thanh khô khốc của những cánh cửa thư viện đóng mở liên tục, với triệu triệu pho sách cùng sang trang cựa quậy sột soạt cùng một lúc. Tấn thêm vào giữa các quãng âm của hắn mớ ca từ dị dạng, như tiếng thần chú của các tay phù thủy Voodoo khi đánh thức xác chết. Các ca từ của hắn gây ra thác loạn thị giác. Tôi trông thấy lại cảnh Thơ, một thợ săn đã rời đảo, đi giật lùi trên các trang Tân Ước bày la liệt khắp phòng và Sa nhìn thấy cảnh hải tặc nhồi nhét cây cối cùng miểng chai sắc cạnh vào cửa mình Sa trên đảo Kra ở đồi Xương Rồng. Tấn trình tấu các biến khúc suốt đêm cho đến lúc Mẫn không còn chịu đựng nỗi bỏ ra ngoài. Tiếng Guitare ngưng bặt khi Mẫn tưới xăng lên đống củi trước sân. Hắn đứng giữa trời đất ngắm tàn cháy vung vãi bay trong đêm tối. Hắn nói nếu phải chết vì đói, hắn muốn hoá thành gió lửa bay phừng phựt lên các triền núi rồi thả rơi tro tàn xuống những rễ rừng. Nhưng hắn không muốn chết, hắn từ giã nghiệp săn để có thể ăn những thức ăn bình thường của quê hắn. Để trở lại làm người tầm thường với những cảm xúc tầm thường nhưng chấm dứt hoang tưởng mộng mị. Hắn bỏ đi không quay đầu lại.
Sáng hôm sau khi gió lạnh sát sao trước biển, Ngân hãy còn thiêm thiếp vì thuốc an thần, Sa đã xuống đại sảnh rồi ra bãi. Tôi đi theo Sa. Trận gió hừng đông ùa đến. Tôi cảm giác rõ rệt là Sa muốn hiến thân cho gió, thả cơ thể và trí não của Sa cho gió cuốn bắt, kéo lôi ra xa. Giống linh hồn Sa đã thoát xác, đang phiêu du khắp biển, thăm suốt cùng trái đất. Sóng đánh tung ở ghềnh đá, phủ lớp lớp lấy Sa, giao hoan với Sa cho đến lúc mặt đá chỉ còn lại rêu ẩm. Sự mất tích cố ý của Sa mãi mãi là một bí ẩn.
Những ngày ở Akrotiri xảy ra một hiện tượng: Quyển lịch treo tường giữ nguyên ngày thứ Hai khi chúng tôi đặt chân đến đất Hy. Mỗi tối, tôi đều xé lịch nhưng đến sáng hôm sau vẫn là thứ Hai. Hoặc thời gian không còn song hành hay ngừng chuyển động, hoặc chúng tôi đã tụt lùi vào quá khứ… Tôi nghĩ đến Celan, Zweig và Owens, những thợ săn đã tự sát. Vì sao họ tự sát? Vì cơn đói dâng trào thèm khát, làm nát trí tuệ, mà mỗi một bận phải nuốt dằn xuống cho đến khi bụng ngập chất nhờn? Tôi nghĩ đến lũ đười ươi chúng tôi đã bắn, có phải chính chúng đã đến hằng đêm cắn xé hai đầu ngực của Ngân, cướp đi Sa và chính chúng rống gào tạo ra tiếng đàn kỳ quặc của Tấn? Tại sao chúng tôi không đủ sức nhìn thấy loài thú vô hình?
Sáng thứ Hai, nhà thờ chính thống giáo Agios Minas làm lễ viếng người chết. Tiếng chuông của Ernest dai dẳng tựa hắn liên tục vén trộm rèm mây.
Plano, Texas, Áp Tết Bính Thân 2016