Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Tình cát (kỳ 1)
Văn Việt: Có thể xem Hoàng, nhân vật chính trong “Tình cát” là tính cách điển hình, được gia công khá kỹ lưỡng về một nhà văn mắc phải hội chứng “suy thoái chức năng tư duy” mỗi khi anh ta hồi tưởng về những kỷ niệm khủng khiếp thời chiến tranh. Những cơn mê sảng triền miên của chàng trai làng cát với tư cách phóng viên báo, từng là lính trận đào ngũ bất đắc dĩ, luôn bị ám ảnh bởi những bóng ma chết trẻ, tạo nên một không gian u ám làm người đọc bị cuốn theo với tâm trạng phấp phỏng. Những pha làm tình nóng bỏng được phục hiện toàn vú với mông tạo nên hình ảnh thị giác đầy khiêu khích, cùng vô số cảnh nhậu nhẹt của đám quan chức huyện Tuy chiêu đãi đoàn nhà báo bằng tiền thuế của dân, hay thói đỏng đảnh nổi loạn bất cần đời của Ly Ly trong cuộc cuộc tình đầy tai tiếng với người đàn ông hơn mình đến hai giáp, tuy có tạo nên được những cú sốc nhưng hoàn toàn chưa phải là chủ đề tác phẩm. Tư tưởng của “Tình cát” nằm ở phần dưới tảng băng chìm. Chiến tranh đã phá hủy tư tưởng nhân văn. Đến thời hậu chiến, những gì còn lại, chẳng những không hồi sinh mà lại tiếp tục bị xóa sổ. Những ký ức đau buồn một thời lần lượt hiện về xen kẽ với hiện tại bằng thủ pháp đồng hiện giống như một cuốn phim tư liệu. Đất nước đã bình yên một phần tư thế kỷ, nhưng với Hoàng, vẫn không gột rửa được nỗi ám ảnh cuộc chiến huynh đệ tương tàn kéo dài hơn mười năm. Tâm hồn nhạy cảm của anh bị tổn thương vì đã nhìn thấy quá nhiều máu chảy khi mà vừa thoát khỏi nỗi kinh hoàng của bom đạn lại rơi ngay vào cơn khủng hoảng tinh thần: đạo đức và nhân sinh. Hệ ý thức lỗi thời đẻ ra thiết chế toàn trị lại được gia cố bằng đủ thứ khẩu hiệu sáo rỗng hình thành một xã hội đồng phục là nguyên nhân của tệ tham nhũng. Tham nhũng cho dù được gọi là quốc nạn, nhưng chính nó lại là nguồn dinh dưỡng nuôi sống guồng máy công quyền. Việc ban lãnh đạo huyện Tuy xây nghĩa trang liệt sĩ hoành tráng rồi dùng xương trâu bò, thậm chí còn sai đám âm binh đào trộm mộ người chết lấy hài cốt bỏ vào cho đủ số lượng để rút ra 15 tỷ đồng chia chác với nhau, đúng là tội ác tay trời nhưng lại là “chuyện thường ngày ở huyện”, chẳng hề hấn gì đến lương tâm loại công bộc lưu manh chính trị như Phó Chủ tịch Văn Xã hay Trưởng phòng Thương binh- Xã hội.
Cái chết đột ngột của nhà văn Hoàng ngay trên vùng cát quê hương sau những nỗ lực giải cứu người thủ trưởng cũ bất thành cùng với việc gã Sở Khanh Phó Chủ tịch Văn Xã – chính danh thủ phạm vụ bê bối nghĩa trang liệt sĩ hai nghìn mộ - trở thành Bí thư Huyện ủy là cú đòn cuối cùng kết liễu cuộc đời chàng văn sĩ lãng tử. Đó không phải là bi kịch cá nhân mà là bi kịch của cả một dân tộc. Thùy Linh, chị Rá, Lý, Nụ, Lương, Chiến lái xe và hàng ngàn nữ thanh niên xung phong Trường Sơn… đều là những thân phận con người không may sinh ra ở một vùng đất liền năm là diễn trường giao tranh khốc liệt. Khác với Hoàng, họ là những vật hiến tế cho thần chiến tranh, còn anh, là vật hiến tế cho những hồn ma luôn hiện về trong giấc mơ đòi giải phóng thân phận mình khỏi nhà tù ý thức hệ.
Văn Việt xin trích giới thiệu một số chương trong cuốn tiểu thuyết đặc sắc này cùng bạn đọc.
Hoàng đúng là nhân vật tiểu thuyết. Thế nào là nhân vật tiểu thuyết? Điếu biết. Biết chết liền.
Ngoài một bà tên Lý, phát hiện thêm một bà tên Nụ. Nghe bọn Huy Đức, Bảo Ninh, Phạm Xuân Nguyên nói Hoàng có cả thảy 43 người tình. Đàn ông thật tởm.
Phải khẳng định mình không yêu hắn để khỏi phải lăn tăn. Nhưng mình vẫn muốn ngủ với hắn, thế mới tởm, he he!
Người ta quá biết tên tuổi Ly Ly, tay nhà báo khét tiếng chống tiêu cực. Thành tích của cô thật đáng sợ: Hơn năm chục ông tham nhũng rũ tù, một tử hình chín chung thân. Không một phóng sự nào của cô mà Thủ tướng không phê một câu: “Cần kiểm tra và làm rõ.” Chỉ riêng sự có mặt của Ly Ly cũng đã làm cho cả phố huyện xôn xao, huống chi Hoàng, nhà báo lão thành, nhà văn hàng đầu của đất nước, tự hào thay là đứa con của huyện Tuy.
Hai phút xã giao quanh bàn trà, những cái bắt tay vồ vập cùng với cái nhìn trộm xoi mói: “Chúng nó về đây làm gì nhỉ?” Người ta thừa hiểu những phóng viên gạo cội như Ly Ly và Hoàng về cơ sở không bao giờ chỉ để lấy thành tích cả, đấy là việc của các phóng viên chíp hôi mới nhập môn báo chí. Nhất định có một chuyện động trời sẽ được khui ra. Chuyện động trời là chuyện gì? Tuyệt không ai biết. Nếu khui ra thì chuyện gì mà chẳng động trời.
Vài ba câu đưa đẩy ngọt nhạt hoàn tất lối giao tiếp văn phòng, người ta lôi Hoàng và Ly Ly ra nhà hàng. Chiều nay vui cái đã, rồi các đồng chí cần chi chúng tôi xin cung cấp đầy đủ. Chủ Tịch Huyện nở nụ cười chất phác. Nhìn mặt biết ông đã quá mệt mỏi vì những cuộc tiếp khách triền miên. Cuộc nhậu nào cũng quan trọng không thể không có ông. Vắng ông người ta sẽ không mạnh mồm gọi món, dù ông có dặn đi dặn lại: “Cứ phỉ phê vào!”.
Phỉ phê là từ riêng của Chủ Tịch Huyện, có từ thời ông còn cắt cỏ chăn trâu. Lên huyện công tác mười năm ông vẫn liên tục dùng nó, chẳng ai thèm để ý. Khi ông trở thành người cán bộ đầu tàu, ngay lập tức “phỉ phê” bị cấp dưới, đặc biệt đám trợ lý của ông, ăn cắp bản quyền. “Phỉ phê” được ứng dụng khắp nơi, trong các cuộc nhậu, các cuộc tỉ thí cờ bạc, những mơn trớn trong hoan lạc, các cuộc họp nhỏ và các hội nghị lớn. Đến nỗi nghị quyết nào của huyện ủy “phỉ phê” cũng được xuất hiện đôi ba lần.
Đó không phải là bệnh tật của riêng huyện Tuy. Đó là nạn dịch đã lây lan từ thời Hoàng chưa sinh ra. Một đôi ba từ quen mồm của các vị cầm cờ thế nào cũng được đám trợ lý khai thác triệt để, cấp dưới hồn nhiên hưởng ứng rầm rộ, coi đó là thái độ biểu hiện lòng trung thành với cấp trên mà người ta nói trại ra là lập trường tư tưởng vững vàng.
Ngoài mặt Chủ Tịch Huyện làm ra vẻ không quan tâm lắm việc thiên hạ nâng niu thứ ngôn ngữ nhà quê vô nghĩa rỗng tuếch của mình, trong bụng ông lại khấp khởi mừng thầm. Nó chứng tỏ quyền lực của ông đang được củng cố ngày mỗi vững chắc thêm.
Chủ Tịch Huyện ngồi đối diện với Ly Ly, nụ cười đôn hậu thường trực dưới bộ ria mép. Tui vừa đọc bài xi măng lò đứng của Ly Ly... Được không anh? Ly Ly gọi người đàn ông hơn mình hai giáp bằng anh ngọt xớt. Cô gắp cho ông một miếng mồi ngon và mở to mắt chờ đợi. Ly Ly viết ai dám bảo không được. Thủ tướng còn khen, hạng tui là cái chi.
Chủ Tịch Huyện cười khơ khơ khơ. Chả hiểu ông cười về nỗi gì. Cấp dưới của ông được thể cười hùa. Bữa cơm từ thăm dò khách khí nhanh chóng chuyển sang vui vẻ thân mật. Người ta đua nhau tán dương bài báo của Ly Ly, tán dương luôn loạt phóng sự của cô, chờ dịp cô cao hứng để thăm dò lý do thực sự hai người lặn lội về đây.
Ly Ly thừa biết vậy, cô làm ra vẻ đang hứng chí trước dàn tụng ca láu lỉnh nhà quê kia. Cô nói huyên thuyên, chuyện gì chẳng ra chuyện gì, chút khoe khoang, chút hù dọa, chút tâm tình khiến Chủ Tịch Huyện và đám cấp dưới của ông không biết đằng nào mà lần. Họ chỉ biết cười và “đúng rồi”.
Hoàng thảnh thơi uống rượu. Không ai còn để ý đến anh nữa. Anh thoát khỏi những câu hỏi chán ngấy đại loại: “Dạo này có tác phẩm nào mới không?”, hoặc những lời khen ngợi nhai lại lời lẽ của đám phê bình vẫn viết nhăng cuội. Rụt cổ tì cằm vào ly rượu, Hoàng lim dim quan sát Ly Ly và đám cán bộ huyện bây giờ đã lên cơn phấn khích. Chủ Tịch Huyện đã vứt bỏ bộ mặt nghiêm nghị, tay múa miệng kể một chuyện cười cũ rích ông đã kể đi kể lại hàng trăm lần, lần nào cấp dưới của ông cũng ôm bụng cười lăn lộn.
Ly Ly cũng cười, dù đấy là thứ chuyện cười mà đám nữ nhà báo chán chồng mê trai của cô vẫn hay sáng tác. Khả năng khích động đàn ông của Ly Ly thật không ai bì được, riêng mặt này có thể gọi cô là một thiên tài. Cúc áo ngực vô tình tuột ra một chiếc, mở ra khe ngực sâu với hai bờ vun lên trắng muốt chảy tuột vào kín đáo. Ly Ly rướn lên, gắp bỏ cho người này chạm cốc với người kia. Với người nào cô cũng nở một nụ cười tươi tắn cùng với vòm ngực hở rất vừa tầm mắt. Toe toét với người này lúc này, e lệ với người khác lúc khác, xoay trở đảo điên một vòng, khiến gã nào cũng có cảm tưởng cuộc rượu này là của cô và gã. Nhất định sẽ có cái gì đó sau cuộc rượu, con bé có cặp tuyết lê đến chó cũng phải thèm kia sẽ dành cho gã.
Đã đến lúc mọi người tranh nhau nói, tranh nhau ngoắc tay cạn cốc với Ly Ly. Chủ Tịch Huyện chừng đã say, ai nói gì cũng “ừ hé!” rồi ngửa cổ cười khơ khơ khơ. Nhốn nháo trước mắt Hoàng những cái mặt say. Những cái mặt say tranh nhau trổ tài với người đẹp, cố rặn ra những lời ca du dương và đua nhau kể những chuyện tục tĩu lẫn lộn với sâu sắc. Hoàng cũng đã say, mắt mờ dần, chợt lóe sáng chợt tối sầm. Đám người nhốn nháo quanh Ly Ly bỗng như lũ ác quỉ trong tranh của Beckmann, vũ điệu những bàn tay gớm guốc quanh người đàn bà tuyệt vời.
Hoàng thấy buồn nôn. Anh lẻn rời bàn tiệc đi ra ngoài. Đêm trăng non buồn và đẹp như bao nhiêu đêm trăng tuổi mười sáu của anh. Vẫn vậy thôi, bầu trời màu tím than, vầng trăng màu nõn chuối, vô vàn những ngôi sao li ti... Hoàng ngửa mặt nhìn trời, lững thững đi ra phía bờ sôngNinh.
Hoàng đứng trước hòn đá Trịnh-Nguyễn phân tranh. Cái trán vĩ đại hai mươi năm vẫn là cái trán vĩ đại, vẫn trơ ra không hề sứt mẻ. Ừ nhỉ hay nhỉ, cái gì cũng trơ ra cùng nhật nguyệt.
Hoàng ngả mình xuống hòn đá, lịm đi giữa rười rượi gió...
Chị Nụ là người gần gũi Hoàng hơn cả. Những lúc rảnh rỗi, thường là vào đêm, chị chui vào hốc đá ngồi tỉ tê tâm sự. Hoàng nằm nhắm nghiền mắt mặc kệ chị kể kể nói nói. Chẳng nhớ chị kể gì nói gì. Hình như là những chuyện buồn cười ở quê thời chị còn con nít. Chị muốn Hoàng cười to một tiếng.
Một lần mỏi quá, chị nằm dài ra, dịch sát Hoàng, bắt anh gối đầu lên tay mình, miệng không ngớt nỉ non. Hoàng ngủ. Giấc ngủ bập bềnh những nỉ non khó hiểu của chị Nụ.
Sáng. Dập dềnh tấm thân nõn nà của Thùy Linh giữa dòng sông. Cặp tuyết lê trắng ngần nở phồng trong nắng sớm, nhấp nhô nhấp nhô....
Đêm. Đôi bờ mi dài khép hờ và nụ cười ngượng ngập rúc sâu vào nách Hoàng. Bờ môi hồng tươi khép mở, cái lưỡi mềm ấm nóng rụt rè trên môi anh. Hoàng riết Thùy Linh vào lòng, tay trượt dài xuống hõm tiên lúc này đã dầm dề thủy dục.
Có ai đó đẩy Hoàng lên, giúp anh lún sâu vào. Mái tóc xõa phủ kín mặt anh, cột cổ anh chặt cứng. Hoàng giật hai ba lần cổ vẫn mắc cứng trong mái tóc. Anh thúc mạnh, mỗi lần thúc mỗi lần giật ngược cổ lên. Mặt Hoàng vẫn bị vùi trong tóc, mái tóc ngậy mùi lá bưởi rừng. Hoàng giật mạnh, thúc mạnh, mạnh nữa. Rồi! Cái cổ đã bung ra khỏi mớ tóc.
Hoàng thấy mình trần như nhộng trong hốc đá. Sông Ninh và hòn đá Trịnh-Nguyễn phân tranh biến mất. Bên anh là chị Nụ đang nằm sấp, da thịt trắng ngần rung rung trong đêm. Hình như chị đang khóc vì những ham hố quá trớn. Cũng có thể chị đang cười khúc khích sau vô tình kiếm chác được thỏa thuê. Hoàng vùng dậy vội vàng mặc quần áo, bỏ hốc đá đi thẳng.
Hoàng muốn bỏ trốn, trốn đi đâu cũng được miễn là thoát ngay khỏi cánh rừng này. Anh đi dúi dụi xuống suối Voang, bên kia bờ suối là ở đâu không cần biết, cứ bừa đi như lúc mới ra đi rồi tất sẽ đến một nơi nào đó. Một tiếng “toác!” bất chợt vang lên trong đêm. Tiếp sau là tiếng hổ gầm vang động. Hoàng sởn cả da gà, đứng dúm dó bên gốc cây lớn. Hoàng nín thở quay gót. Rón rén được dăm bảy bước, anh vùng chạy. Hoàng chạy rối mù trong đêm tối giữa cánh rừng săng lẻ.
Một người đứng chắn ngang. Hoàng bập đánh hự vào ngực người đó, vòng tay siết anh chặt cứng. Hoàng, chị đây! Chị Nụ, vẫn là chị Nụ, người chị can trường của cánh rừng con gái. Không thể nào thoát khỏi vòng tay cứng như sắt của chị.
Không! Hoàng cố rứt ra. Bình tĩnh, Hoàng! Chị Nụ đây mà... Không!... Buông ra!... Hoàng ẩy mạnh, chị Nụ ngã ngồi. Anh nhảy đại sang bên, chạy. Chị Nụ bật khóc. Chị nằm úp trên tảng đá, bật lên một tiếng nấc dài. Tiếng nấc nhói đau tức tưởi. Hoàng quay lại ngồi xuống cạnh chị, đầu bẻ gập lặng câm.
Chị Nụ ngồi dậy thong thả cuốn tóc. Để mai chị đưa em đi. Em làm thế này bĩ mặt các chị quá... Hoàng ngước lên mừng rỡ. Chị biết em khinh chị lắm. Nhưng em không biết đâu... các chị cực lắm em ơi! Chị Nụ nói như rên. Hai tiếng “em ơi” chua xót nghẹn ngào vói lên giữa rừng đêm nghe như tiếng vọng mơ hồ một linh hồn đã chết.
Thằng ni thì lính tráng chi hè! Xê Trưởng ngửa cổ phun hết khói thuốc lào. Phải cảnh giác đồng chí ơi! Xê Trưởng say thuốc, ông nằm dài ra không cần biết mình đang tiếp khách.Tụi con nít tưởng đi bộ đội sướng lắm, đua nhau bỏ nhà đi cả. Rứa đo! Tui còn lạ chi. Xê Trưởng cười khơ khơ khơ.
Không anh ạ. Nó lạc đơn vị thật. Chị Nụ hạ giọng ngọt mềm, không mấy khi chị ngọt mềm như vậy. Rứa đơn vị mô, nói nghe coi? Nó mới nhập ngũ có một ngày. Chị Nụ chép miệng. Máy bay đuổi chạy gần chết, tóa hỏa tam tinh, còn biết đơn vị nào đâu. Xê Trưởng cười khơ khơ khơ. Chị coi bầy tui như con nít.
Xê Trưởng ra sau nhà đứng đái, vừa đái vừa nói vào. Bảy năm lính, ba năm rừng Trường Sơn, tui lạ chi lính lạc rừng. Lính lạc rừng khôn bỏ cha, có đứa mô ngu ngơ như thằng ni. Xê Trưởng đi vào lấy nước súc miệng, nhổ toẹt ngay dưới chân. Nhưng thôi, cứ để hắn đó cho tui. Chị Nụ vui vẻ nháy mắt với Hoàng.
Anh nhận nó anh nhé? Chị Nụ hướng về Xê Trưởng, cái nhìn khẩn khoản. Nói rồi, cứ để hắn đó cho tui. Xê Trưởng rít thêm một điếu thuốc lào nữa. Ông há miệng phun khói thuốc, trợn mắt nhìn theo khói thuốc đang cuồn cuộn bay thẳng tới mặt Hoàng. Cứ như quyết định nhận Hoàng theo khói thuốc lào từ cổ họng tuôn ra. Khói thuốc lào tan cũng là lúc thủ tục nhận một người lính mới được hoàn tất. Thật khỏe re.
Chị Nụ ra về. Chị chào hai ba lần Hoàng mới ngước lên. Bắt gặp cái nhìn trách móc ươn ướt nhớ thương hờn dỗi, chỉ một thoáng thôi cũng đủ cho Hoàng xốn xang một nỗi ăn năn.
Hoàng đứng dậy cẩn thận ngó quanh, rón rén đi ra sân. Cẩn thận ngó quanh một lần nữa vẫn không thấy ai, anh vùng chạy về phía chị Nụ đang trở về hang đá. Chẳng có ma nào đuổi theo. Cửa doanh trại không ai gác, cũng chẳng hề có cái bót gác uy nghiêm như Hoàng tưởng tượng. Một đôi người đi tắm dưới suối lên, thấy Hoàng chạy như ma đuổi họ chỉ dừng lại nhìn theo, chẳng ai thèm lên tiếng hỏi lấy một câu.
Chị Nụ vừa lội qua suối Hoàng cũng vừa đuổi kịp. Sao? Chị Nụ sửng sốt nhìn. Hoàng lúng ta lúng túng hết ngước nhìn chị Nụ lại cúi nhìn chân mình. Anh ngồi bệt, găm mặt vào đầu gối. Hay là muốn về lại chỗ các chị? Chị Nụ vỗ nhẹ vai Hoàng. Lính tráng thì ở đâu cũng thế thôi. Có điều ở đây có anh có em chứ chỗ chị rặt mỗi đàn bà con gái... Hoàng không hề ừ hử. Mày rồi cũng đến khổ thôi em... Chị Nụ thở ra ngao ngán.
Bốn chiếc F105 từ hướng Đông Nam ập đến, bay sát sạt, tiếng rít làm nứt toác cả cánh rừng yên tĩnh, trong chốc lát biến mất tăm giữa ngút ngàn rừng dẻ Tây Trường Sơn.
Muốn thế nào thì nói đi, chị còn về, trưa rồi. Chị Nụ cầm vai Hoàng lắc lắc. Hoàng vẫn nín thinh. Bỏ tính con nít đi em ạ, không khổ lắm đấy. Ở đây không phải như ở nhà đâu. Chị Nụ âu yếm vuốt tóc Hoàng. Mười lăm phút không ai nói một lời, Hoàng vẫn găm mặt vào đầu gối, cứ như có hòn đá tảng đè lên sau gáy anh.
Thôi, chị về đây. Chị Nụ chép miệng quay gót. Chị Nụ! Hoàng bật dậy chộp tay chị Nụ. Chưa kịp hiểu ra làm sao chị đã bị Hoàng ôm chặt cứng. Ơ...! Run lên một tiếng kêu như khóc. Em ơi thế này có phải không?... Hoàng như điếc bập mặt vào cổ chị hôn tới tấp...
Chị Nụ khụy xuống, từ từ lựa chiều cho Hoàng dằn ngửa chị ra. Chị vò tóc Hoàng, vò và giật từng cơn đau điếng. Hoàng chúi mặt vào bộ ngực đầy vun, lúc này đã phồng lên quá cỡ. Anh hối hả dấn sâu vào, thúc mạnh. Riết chặt lấy cổ Hoàng, chị bật cong nhịp nhàng cùng với những tiếng hức hức như tiếng nấc hờn dỗi của con trẻ.
Nước mắt Hoàng vụt trào không cách gì kiềm chế, trong chốc lát đã ướt đầm ngực chị. Mỗi lần thúc mạnh là mỗi lần nước mắt trào vọt. Hoàng thúc như điên, đâm tan nát đóa diêu bông người chị can trường suốt đời anh ngưỡng mộ.
Hoàng không phóng được, mãi vẫn không phóng được. Nước mắt Hoàng không ngừng chảy. Không cố được nữa, anh nằm vật ra bất động, mắt mở trừng trừng nước mắt chảy ròng ròng. Khát nước kinh khủng, chưa bao giờ khát thế này.
Bên anh gương mặt rám nắng khô giòn biến mất, thay vào đó là gương mặt thanh tân chứa chan hạnh phúc. Gương mặt hồng tươi ánh lên rực rỡ. Đôi mắt tỏa sáng lấp lánh một điều gì không thể tả. Những giọt mồ hôi lấm tấm óng ánh nắng trời và nụ cười mê mệt nở lịm trên môi.
Đến chết Hoàng cũng không thể quên gương mặt đẹp diệu kì buổi trưa ngày cuối cùng tuổi mười bảy của anh.
Hoàng quay lưng bỏ chạy, lập tức bị Xê Trưởng túm cổ áo giữ lại. Đi mô? Vào nhận quân trang! Hoàng lủi thủi đi theo Xê Trưởng, ruột gan bỗng như sôi. Xê Trưởng không cần biết Hoàng đang nghĩ gì, ông ném cho anh đống quân trang mới. Từ nay cậu làm liên lạc cho tôi, ăn ngủ với tôi luôn, rõ chưa?
Sau này Hoàng mới biết liên lạc là nói cho oách, thực ra là làm Osin cho Xê Trưởng, ấy là theo cách nói thời nay, lính tráng vẫn gọi là công vụ. Xê Trưởng không hề có tiêu chuẩn vương giả này, cũng như các đại đội trưởng khác ông mặc nhiên chiếm dụng lính liên lạc, biến Hoàng thành một tạp vụ kiểu Osin.
Ngày thứ nhất không phải làm gì, ngồi nghe Xê Trưởng nhắc nhở quân lệnh cũng đủ oải người. Khuya lắm Xê Trưởng mới cho mắc màn đi ngủ. Hoàng nằm yên nghe Xê Trưởng rít thuốc lào và đọc báo. Xê Trưởng đánh vần rất khó nhọc đã thế lại đọc cực to, cứ như chữ nghĩa mắc họng cố khạc ra cho bằng được. Cứ năm bảy chữ ông lại ngừng đọc, rít một điếu thuốc lào. Đọc mãi vẫn chưa xong tin thắng trận không đầy hai trăm chữ. Ở đâu ra những người lính như thế này trong quân chủng rặt những tay có chữ? Chịu.
Xê Trưởng nằm dài ra giường. Ông ngáp, tiếng ngáp ớ ợ ơ nghe gớm chết. À!... Xê Trưởng ngoảnh mặt sang Hoàng. Cái cô lúc trưa đưa cậu đến đây tên chi? Dạ... Nụ. Chết rồi! Hoàng giật bắn, lập cập chạy đến giường Xê Trưởng. Sao ạ? Rốc két bắn thủng bụng, chết ngay tắp lự! Gớm, ruột phơi đầy suối ăn của tiểu đoàn. Xê Trưởng ngáp dài. Thôi ngủ đi. Mai tôi giới thiệu cậu với anh em.
Hoàng rơi xuống giường, nằm trơ cho đến sáng, lồng ngực rỗng không, rỗng đến nghẹt thở. Anh không khóc, không hề nhỏ được một giọt nước mắt nào.
Hoàng ngồi dậy vớ chai nước suối tu một hơi sạch chai. Em không biết đó thôi. Trong cuộc rượu, nếu say thì trốn về, ngu mà cáo lỗi xin về. Chẳng những không ai cho về mà còn bị người ta ép uống thêm cho đến chết. Nhưng đây là chốn lạ, đâu phải bạn bè của anh? Ly Ly vẫn ngứa mồm muốn cãi. Người ta bỏ ra một đống tiền mời mình thì mình cũng phải thế nào, ai lại thế! Chà, tiền của chúng nó đâu... Hoàng lầu bầu.
Ly Ly không biết đối đáp thế nào mỗi khi Hoàng giở võ cùn. Anh chàng được chiều chuộng từ tấm bé, vừa lớn đã thành danh, từ nhà ra ngõ từ ngõ ra đời đâu đâu cũng được nâng niu chiều chuộng. Nhiều quá hóa nhàm, Hoàng mất dần niềm vui mà lắm kẻ chỉ mong có được một lần trong đời. Anh thấy đó là thứ tình cảm không cần thiết, có nó chẳng vui sướng tự hào gì, lắm khi chỉ tổ phiền toái. Hoàng thích sống cho anh, cho chỉ mỗi mình anh thôi. Hình như anh đang âm thầm cắt đứt mọi ràng buộc với người đương thời, lẳng lặng chui vào quá vãng. Có phải thế không nhỉ?
Mọi người tìm anh đến chết, gọi điện khắp nơi. Ly Ly đã hết nhăn nhó, cô thấy nhẹ nhàng hơn. Em về nhà khách, không có. Đoán thế nào anh cũng ra đây nhưng em không nói với ai hết. Nói ra sợ người ta biết chỗ bí mật của tụi mình. Ly Ly nằm xuống bên Hoàng mân mê vành tai anh rủ rỉ.
Vớ vẩn. Tìm làm gì, anh đâu còn con nít. Với lại xứ này là chốn của anh... Ngốc lắm! Ly Ly kéo tai Hoàng. Người ta đâu cần tìm anh. Anh có chết đi thì cũng thây kệ. Người ta đang chứng tỏ với em. Thấy họ lăng xăng chạy đi chạy lại em mót cười đến chết. Khiếp quá, đang vui vẻ bỗng mất tích một nguyên khí quốc gia... Nguyên khí cái con... Ly Ly chộp lấy vật mà Hoàng chực văng ra. Anh không được nói thế mà nó tự ái! Hoàng cười khục khục.
Chưa khi nào em ghét anh được mười phút. Tức thế! Ly Ly phát mông Hoàng mấy phát. Cô ngồi dậy, vén tóc. Thôi, không đùa nữa. Em bảo này, vui duyên mới không quên nhiệm vụ. Ngày mai anh gặp tay Chủ Tịch Huyện làm cái Interview. Phải nịnh nó một chút kiếm thêm ít tiền. Xem chừng ở đây hơi lâu đấy. Vụ này chúng nó ém kĩ lắm. Sao em không phỏng vấn? Tên anh to bằng cái nia, phỏng vấn chúng mới thích. Còn em làm gì? Em đi chơi động Gió, tay Phó Chủ Tịch Văn Xã hẹn em rồi. Hắn chỉ hẹn mình em thôi. Tất nhiên em cũng muốn cho anh ra rìa.
Cái mũi hếch vênh vênh đắc chí. Hoàng cười tủm, rút thuốc châm lửa hút. Anh biết mọi việc đã được Ly Ly khéo léo sắp đặt. Dù ham vui đến đâu cô cũng không quên mục đích họ về đây.
Có vẻ như tay Phó Chủ Tịch Văn Xã là nguồn gốc của việc khai man hai ngàn mộ liệt sĩ để rút tiền nhà nước. Mỗi mộ bảy triệu rưỡi bao gồm các khoản từ tìm kiếm hài cốt đến xây cất. Một ngàn mộ là bảy tỉ rưỡi, hai ngàn mộ là mười lăm tỉ. Tiên sư mấy thằng nhà quê chưa thành thục bốn phép tính lại tính nhẩm rất nhanh tiền triệu tiền tỉ.
Phó Chủ Tịch Văn Xã cũng có mặt trong cuộc nhậu. Cái mặt hóp dài, đôi kính cận bốn diop, mái tóc lưa thưa trước trán rậm rì ở gáy gây cho người ta cảm tưởng đây là tay trí thức khắc khổ, lên chức lên quyền cũng nhờ khắc khổ và có tri thức. Hắn không quá vồ vập cũng không quá rụt rè trước một đại danh là Hoàng và “tên sát nhân lương thiện” là Ly Ly. Là kẻ kiệm lời nhất trong đám nhậu, với cái nhìn ngơ ngác của anh cận thị và nụ cười khiêm nhường của người có học, hắn dễ gây ấn tượng với đàn bà, nhất là loại đàn bà ngổ ngáo như Ly Ly.
Cả nhà tôi đều đọc sách anh. Phó Chủ Tịch Văn Xã nhỏ nhẹ nói với Hoàng. À thế ạ? Hoàng lịch sự đáp lại. Anh không còn rung động trước những thông tin đại loại như vậy. Phó Chủ Tịch Văn Xã đoán được thái độ của Hoàng, hắn vừa rót bia vừa chiết ra một thứ giọng cực chân thành. Anh có biết vợ tôi nói thế nào không? Vợ tôi nói ông Hoàng rồi khốn nạn cả đời. Đàn ông mà đa đoan chẳng thấy ai hạnh phúc cả. Hắn rủ rỉ nói, kính cận bốn diop che được đôi mắt rắn khô lạnh, chúng ánh lên vẻ thật thà chân chất.
Hoàng lập tức chú ý ngay nhận xét đáo để kia. Hắn làm như không để ý đến Hoàng, vẫn rủ rỉ nói. Tôi bảo nhà văn mà đơn đoan đâu gọi là nhà văn. Ừ thì anh cũng viết ra văn đấy, nhưng cái thứ văn chương đơn đoan hỏi sống được mấy hồi? Hắn ngẩng lên nhìn thẳng vào mắt Hoàng như muốn hỏi: “Tôi nói vậy có đúng không?”
Lời khen ngợi rất độc, đánh đổ sự thờ ơ của Hoàng. Anh không còn xem thường người nói chuyện với mình nữa. Rõ ràng đây là loại độc giả cao thủ mà bất kì nhà văn nào cũng muốn lắng nghe họ. Cái cách lấy lòng rất chuyên nghiệp không ngờ ở nơi xó xỉnh quê mùa này cũng có người biết.
Rõ là loại đàn ông cáo già. Loại này thường quyến rũ đàn bà sắc sảo thông minh như Ly Ly dễ như trở bàn tay. Trước mắt đàn bà không lúc nào cố gồng mình lên, ngược lại, họ làm như đang cố thu mình lại, rủ rê mời gọi đàn bà con gái bằng vẻ khiêm nhường ẩn chứa nhiều bí mật thú vị. Họ thường khép mình chăm chú lắng nghe hết thảy, thỉnh thoảng thả ra vài nhận xét vu vơ nhưng chứa đựng cả một bể học và sự từng trải. Lại ngồi im chăm chú lắng nghe, chỉ hơi khẽ gật đầu trước những nhận xét sắc sảo và mỉm cười độ lượng với những ý kiến ngô nghê. Sự lặng lẽ chết người đánh bạt tất thảy thứ đàn ông lắm mồm to xác.
Ngày mai hắn đưa Ly Ly đi động Gió. Hoàng thấy lo lo.
Sao thở dài? Ghen hả? Ly Ly búng mũi Hoàng hai búng. Quỉ cái! Chẳng có gì không đọc được. Thứ đàn bà quá thông minh luôn đi guốc trong bụng đàn ông thường vẫn bị chết đứ đừ trước những gã đàn ông rủ rỉ rù rì như Phó Chủ Tịch Văn Xã.
Ừ, ghen. Khéo không chỉ một ngày động Gió anh chẳng còn em nữa... Hoàng thật thà thú nhận. Ly Ly cảm động. Cô vuốt vuốt ngực anh. Bao nhiêu năm yêu anh, giờ mới được hưởng một chút ghen tuông của anh. Vinh dự tự hào quá đi mất!
Hoàng kéo mặt Ly Ly, khẽ hôn lên trán. Chỉ chờ có thế, Ly Ly riết anh trong chiếc hôn dài ngậm hơi nghẹt thở. Em không mệt à? Hoàng lùa tay vào mớ tóc dày của Ly Ly. Sao hỏi thế? Định trốn tránh quyền lợi của người ta à? Ly Ly rướn lên sấp mặt lên cổ Hoàng, tóc xõa ra trùm kín mặt anh.
Mùi hoa bưởi thơm nồng. Chỉ có hoa bưởi làng Thuần huyện Tuy mới có mùi như thế. Hoàng chẳng biết đâu, nghe Thùy Linh nói vậy. Thùy Linh nói gì nhỉ? Ly Ly giơ nắm đấm dứ dứ trước mặt Hoàng. Anh có nói gì đâu? Xời, có nói gì đâu... ghét anh lắm. Tiếng dỗi hờn rưng rưng.
Ừ, có nói gì đâu, chỉ có mùi hoa bưởi làng Thuần. Thơm thật thơm, thơm như mùi con gái mười sáu... Mùi hoa bưởi đã đột ngột đóng cửa mọi giác quan, kéo Hoàng vào giấc ngủ sâu.
Dòng sông chảy lênh loang, lấp lánh màu lá mạ. Tiếng chim “Đi... soạn cho hết” cất lên một lần rồi chết hẳn. Chập chờn xanh đỏ. Những vạch quang phổ bảy màu lần lượt trượt qua và biến mất tăm. Tiếng đàn cò rên rỉ ở đâu đó xa lắm. Nghe như tiếng trẻ con khóc. Những cột khói nở bung, túa ra hai màu vàng tím, cuồn cuộn bốc lên trời. Mặt chị Nụ và mặt Lý xếp chồng lên nhau, nửa này ửng hồng, nửa kia tái nhợt. Nghe như tiếng ai hát một câu gì đã biết từ lâu lắm nhưng nhớ mãi vẫn không ra. Tiếng ô tô lao xuống vực. Vệt đèn pha chói sáng, xói sâu vào hốc mắt. Kia kìa, ô tô đang lao tới Thùy Linh. Kìa, nhanh lên... Cứu!...
Hoàng hét ngược.
Sáng rồi. Nắng vàng rực tràn trề bãi sông.
Ly Ly đã đi động Gió, để lại trên mình Hoàng một vệt mực bút bi kéo loằng ngoằng từ ức tới rốn: “Tiền em để dưới góc trái tảng đá. Ăn những gì anh thích, làm những gì em dặn. Em đi hú hí với bọn gian thần đây! Ai bảo tối qua ngủ khì không chịu cho em? - I hate you!”
N.Q.L.