Đoàn Thanh Liêm

Tôi chẳng bao giờ là người chuyên môn làm thơ. Nhưng ở trong tù lâu ngày, thì cũng lai rai làm
được một số bài ngăn ngắn cho dễ nhớ, và cũng giúp làm khuây khỏa nhẹ vơi đi nỗi buồn chán cô đơn. Vì không thể viết ra giấy và gửi cho bà con bạn bè ở ngoài trại giam, nên chỉ có thể đọc cho một vài người bạn tù thật là thân thịết nghe mà thôi. Tính ra trong 6 năm ở tù, tôi cũng làm được đến 30-40 bài, nhưng hiện chỉ còn có thể viết lại được chừng 25 bài mà thôi.
Đặc biệt trong mấy năm phải đi lao động tại trại giam ở Hàm Tân, Phan Thiết, tôi có làm được vài bài thơ song ngữ tiếng Việt và tiếng Anh. Nay xin ghi lại để quý bạn đọc cho vui vào dịp Đầu Xuân.
Đầu tiên là bài “Vùng lên, Các bạn ơi!”, “Friends, stand up!”. Bài này được làm vào hồi Tháng 8 năm 1994. Và người đầu tiên tôi đọc cho nghe là Bác Lý Trường Trân, cựu Dân biểu thời Đệ nhị Công hòa. Bác Trân bị tù lần thứ hai từ năm 1987 đến cuối năm 1994 mới được trả tự do.
Bài thứ hai là bài “Nói với các bạn trẻ”, “A Message to Youth”. Bài này được làm vào Mùa Xuân năm 1995 và được đọc lần đầu tiên cho anh Lê Thái Chân. Anh Chân trước kia là sĩ quan Pháo binh của Lữ đòan Dù, và là người tù lâu nhất trong số các sĩ quan “phải đi học tập cải tạo”, tổng cộng đến 20 năm, suốt từ 1975 đến 1995 mơí được thả về. Bài này đã được nhạc sĩ Phạm Đức Huyến ở San Jose phổ nhạc phần tiếng Anh vào năm 2000. Và nhạc sĩ Xuân Điềm ở Little Saigon phổ nhạc phần tiếng Việt vào năm 2002.
Cả hai bài thơ này, phần tiếng Anh thì đã được các sinh viên người Mỹ, cũng như người các nước khác đọc nhiều lần tại những buổi sinh họat văn nghệ, nhân dịp Hội thảo quốc tế về Xây dựng Hòa bình (Peacebuilding seminars) tại các tiểu bang Virginia và Tennessee.
Và riêng bài “Friends, Stand up!”, lại còn được chị Colleen Malone ở Canada phỏng vấn tôi tại Đại học Eastern Mennonite University (EMU) Virginia và lấy đăng trên website Peacevox.com (Tiếng nói Hòa bình) vào năm 2002, cùng với một bài khác nữa là bài “Reflections on My Days in Jail” (Suy nghĩ về Những Ngày Trong Tù), cũng do tôi viết trực tiếp bằng tiếng Anh hồi còn ở tại trại Hàm Tân vào Tháng Mười 1995, tức là sau 66 tháng ở trong nhà tù cộng sản .
Lại nữa, cả bản nhạc do nhạc sĩ Phạm Đức Huyến phổ thơ nói trên do ca sĩ người Mỹ hát và ghi âm trong môt CD, thì cũng được trình bày vào những dịp này.
Hai bài thơ này nguyên văn như sau:
I - Vùng lên, Các bạn ơi!
1.- Các bạn ơi! Hãy sẵn sàng : 3.- Các bạn ơi! Hãy tiếp tục :
Cuộc tranh đấu cam go Đã đến lúc Nhất quyết không hề khoan nhượng
Ta phải công khai trực diện Phải đòi cho bằng được
Lăn xả vào cuộc chiến. Để mọi người
Chúng ta đòi hỏi Được sống cho ra con người
Không phải chỉ cơm no, áo ấm Với danh dự phẩm giá
Mà còn cả nhân phẩm, tình thương. Trong công lý an toàn
Để chống lại bạo quyền độc ác Và tự do dân chủ.
Ta phải được trang bị bằng Phải diệt trừ tận gốc
Lòng kiên cường can đảm Nạn độc quyền ngang ngược
Sự nhẫn nại hy sinh Nạn bè phái nghinh ngang
Và tinh thần bất bạo động. Nạn giáo điều bệnh hoạn
Nạn tồi dở tầm thường
2.- Các bạn ơi! nhàm chán đến nôn mửa!
Hãy đồng lọat lên tiếng
Nói rằng : 4.- Các bạn ơi!
Chúng ta không còn khiếp sợ Hãy vui mừng
Trước bạo lực trấn áp Trước trang sử mới
Với tù ngục đọa đầy Của Đất nước thân yêu
Và tra tấn khủng bố Của Dân tộc bất khuất
Bởi vì chúng ta đã trưởng thành chững chạc Đang vùng dậy
Trong biệt giam tối tăm Sừng sững oai nghiêm
Với đói khát dầy vò Như Phù Đổng, Quang Trung
Và khổ sai cưỡng bức Như Hưng Đạo, Nguyễn Trãi
Và cũng bởi vì chúng ta luôn noi theo Các Anh Hùng Bất Tử.
Lời giáo huấn từ ngàn đời Bởi vì : Nhất định ta phải thắng
Của cha ông Cương quyết ta sẽ thắng
Đó là : “Uy vũ bất năng khuất!” Và cũng bởi vì :
Nhân nghĩa thắng hung tàn
Tình thương xóa thù hận./
I - Friends, Stand up !
1.- Friends of mine, be ready : 3.- Friends of mine, let’s continue :
It’s now time for us The arduous combat
To openly and directly Without any concession whatever
Launch ourselves into the battle Resolutely we claim for everyone else
We ask for
Not only food and clothes The right to live as An Human Being
But also Dignity and Love. With Dignity and Honor
Against the Brutal Tyranny Justice and Security
We fight, equipped with In Freedom and Democracy
Undaunted Courage Determined we are to root out
Perseverance, Sacrifice That arrogant monopoly
And Non-Violence. Unscrupulous sectarianism
Insane dogmatism
And nauseating mediocrity.
2.- Friends of mine, let’s raise our voice .
Saying that
Not any longer we fear 4.- Friends of mine, let’s rejoice
Violence, Oppression At the new chapter
Jail, Torture Of our beloved Fatherland
And Terror. And our Indomitable People
For we’ve grown much mature That’s rising up
In dark cells Proud and fierce
In ravaging hunger and thirst Like Phù Đổng, Quang Trung
And in forced labor. Hưng Đạo, Nguyễn Trãi
And also for we follow Our Immortal Heroes
The perennial teaching of our Fathers For surely we shall overcome,
That’s : Never to power be subdued! Certainly we shall overcome
And also for all the times
The Humanitarian Cause
Wins over Brutality
And Love wipes away
Hatred ./
* * *
II - Nói với các bạn trẻ. II - A Message to Youth
1.- Các bạn trẻ của tôi ơi! 1.- Young friends of mine:
Hãy suy nghĩ chính xác Let’s have the Right Thinking
Để khám phá được những Diệu kỳ To discover the wonders
Trong thiên nhiên và xã hội loài người. In the Nature& Human society
Hãy có lòng nhân hậu Let’s have the Nice Feeling
Để yêu thương tất cả mọi người To love everybody
Kể cả kẻ thù. Even our enemy.
.2.- Các bạn trẻ của tôi ơi! 2.- Young friends of mine :
Hãy nâng tâm trí lên cao Let’s raise our heart
Để tạo cho cuộc sống thêm ý nghĩa. To make life more meaningful
Hãy chịu trả đắt giá Let’s pay the high price
Để có được sự cao cả nơi tâm hồn. To get the greatness for our soul.
3.- Các bạn trẻ của tôi ơi! 3.- Young friends of mine :
Hãy chia sẻ những phúc lộc Let’s share the blessings
Với tất cả anh chị em mình. With all our brothers & sisters
Hãy đích thực là mình Let’s be ourselves
Với phong cách tốt đẹp xưa nay With our usual good manners
Giữa lòng cái thế giới hỗn độn này. Among this confusing world.
4.- Các bạn trẻ của tôi ơi! 4.- Young friends of mine :
Hãy có hành động thích đáng Let’s act accordingly
Trong giờ phút đầy thử thách In this challenging moment
Của Lịch sử vinh quang chúng ta. Of our glorious history
Hãy sống thật sung mãn Let’s live fully
Bằng yêu thương trọn vẹn By loving totally
Và biết tận hưởng sự An bình ngây ngất And enjoying Peace&Ectasy
Trong sâu thẳm nội tâm chúng ta./ Deep in our innerselves./
Làm tại Hàm Tân Phan Thiết 1994-95
Trại Z30D, Khu K2.
Sao lục lại tại California USA
Tháng 11 Năm 2008
Đ.T.L.