Thứ Bảy, 12 tháng 12, 2015
THÔNG TIN NGHỆ SĨ THÁNG THỰC HÀNH NGHỆ THUẬT CHUYỂN ĐỘNG BROWN
Heritage Space
1. Yun
Woo Choi
Choi
chia sẻ với khán giả rằng quá trình tư duy bằng ngôn ngữ luôn diễn ra trong
không gian 2 chiều, bởi ngôn ngữ bao giờ cũng là kí hiệu biểu đạt (represent) một
thứ gì đó, và tư duy bằng ngôn ngữ là một hoạt động tuyến tính. Trong khi đó,
hiện thực lại là 3 chiều (3-dimension reality). Choi muốn đưa cái hiện thực 3
chiều đó vào trong quá trình tư duy. Chẳng hạn, trong một tác phẩm được trình
chiếu với khán giả của Heritage Space, Choi đã biến chương ghi chép cuộc hành
trình Exodus đi tìm miền đất hứa của dân tộc Do Thái trong Kinh Thánh thành một
cấu trúc nổi ba chiều. Anh muốn nhìn ngôn ngữ, không phải như là một kí hiệu
trên một mặt phẳng, mà muốn ba chiều hoá chúng, nhìn chúng như những sự vật
(object) tự thân thay vì biểu đạt đến một thứ gì khác nằm ngoài chúng. Bằng
cách đó, Choi muốn vượt ra khỏi ý nghĩa của Kinh Thánh và tìm cách biểu hiện một
thứ hiện thực khác.
Chủ đề ba chiều hoá các mặt phẳng này trở đi trở lại trong nhiều tác phẩm của Choi. Ở một tác phẩm khác, anh tạo một khối hình dây đồ sộ từ những tờ tạp chí bỏ đi, dùng mặt phẳng 2 chiều của trang tạp chí để kiến tạo nên một tổ hợp 3 chiều uyển chuyển và sống động. Trong tác phẩm này, người xem sẽ nhận thấy từ một mặt phẳng khá trật tự, những hình khối tuôn ra đầy dữ dội và hỗn độn.
Hầu hết những tác phẩm của Choi là nỗ
lực biểu đạt tính chất đa chiều, phức tạp của hiện thực. Trong
một tác phẩm, anh sử dụng các mảng ghép nhiều màu để ba chiều hoá một bức tranh, mà qua đó mỗi người xem khi đứng
ở những vị trí khác nhau sẽ có một cái nhìn riêng biệt về tác phẩm. Choi nói với
các thính giả rằng, anh muốn người xem dịch chuyển giữa các chiều không gian
khác nhau thay vì bị khoá kín trong một chiều không gian duy nhất, nhờ đó quan
sát được nhiều thứ hiện thực khác nhau trên cùng một sự vật. Thôi thúc người
xem có những góc nhìn khác nhau, nhiều tác phẩm của Choi có kích thước khá đồ sộ
và chiếm khá nhiều không gian. Bản thân anh cũng đề cập đến một khó khăn mà anh
rất hay gặp phải trong quá trình thực hiện các dự án nghệ thuật, đó là tìm được
một không gian gallery đủ lớn để anh có thể trình diễn các tác phẩm của mình.
( Đức Anh)
2. Thierry
Fontaine
Là một nghệ sĩ nhiếp ảnh, nhưng các tác phẩm của
Thierry Fontaine lại giàu tính sắp đặt, tạo hình. Có lúc, anh tìm cách xóa bỏ
những thứ hữu hình để bày tỏ suy nghĩ và cảm xúc không thể gọi tên, nhưng cũng
có lúc, anh lại làm đầy lên những phức tạp và tinh tế. Những gì ngôn từ bất lực,
anh lại dùng hình ảnh để khám phá, cứ thế, anh trở thành người tìm hình của vật,
của người. Không một ai có thể trở thành đại diện của loài người, nhưng xóa đi
đại diện ấy chính là cách để phô bày toàn bộ những gì chỉ thuộc về một cá nhân
cụ thể. Trên tất cả, đó là những sự chuyển dịch vô thanh, có khi vô hình nhưng
lại được Thierry Fontaine khéo léo dựng lên.
Mỗi
bức ảnh của anh đến từ một khoảnh khắc khác nhau, thậm chí chúng có thể được đặt
cạnh nhau theo một trật tự nào đó. Chắp nối những khoảnh khắc, phủ lên trên
chúng những chất liệu của điêu khắc, họa sĩ, của cả những gì không thể nhất. Những
vỏ bọc trong các tác phẩm của anh là chiếc cúc áo, những ốc vít, những trang
báo được mạ vàng… Nếu như vỏ bọc của con người trong cuộc sống này là những bức
tường ngăn cách thì vỏ bọc trong các tác phẩm của anh lại là thứ giúp con người
vẽ thành hình những thứ tưởng như không tồn tại. Đó là vỏ bọc được dệt nên
trong mơ của hiện thực:“Tôi tạo ra một giấc
mơ, các loại giấc mơ đến từ cuộc đánh bạc. Tất cả các bức ảnh của tôi là những
giấc mơ. Tôi tạo ra mỗi người trong số họ, không phải bằng những bức ảnh. Họ
không đại diện cho trò đánh bạc ấy, nhưng họ gợi lên nó một cách kín đáo. Họ
không phải là những khái niệm”. Bằng cách ấy, Thierry Fontaine đã gợi chúng
ta hướng đến những khả thể khác ngoài sức tưởng tượng của con người, đồng thời
chứng minh sức sáng tạo không ngừng của anh.
3. Ludwika Ogorzelec
Các
tác phẩm của nữ nghệ sĩ Ba Lan Ludwika Ogorzelec được đánh giá là biểu tượng
hình mẫu của nghệ thuật thị giác thế giới. Đôi mắt là thứ cho ta tiếp xúc với
những màu sắc, những chuyển động một cách chân thực nhất, vì thế mối quan tâm lớn
nhất của Ogorzelec là tất cả mọi chất liệu và tín hiệu thị giác mà bà tìm thấy ở
quanh mình, nhờ vào con mắt, khả năng nhạy cảm và sự hiểu biết.
Thủy
tinh hóa không gian – tức là khiến cho thứ
người ta vẫn tưởng rằng trống rỗng vô hình trở thành thủy tinh – một loại vật
chất trong suốt. Như vậy, không gian sẽ càng rộng mở hơn trong những góc cạnh của
thủy tinh, và thủy tinh cũng trong trẻo hơn trong lòng không gian. Không gian với
Ludwika Ogorzelec là nguồn cảm hứng đặc biệt, bởi đó là môi trường tốt nhất để
phát huy thị giác con người, nó tạo cho bà nguồn cảm hứng vô tận để sáng tác. Với
bà, không gian lúc nào cũng đầy ắp, để bà có thể cắt nó ra, chia nhỏ nó, chuyển
dịch nó và thậm chí, biến nó thành một vật chất hoàn toàn khác.
Nằm
trong chuỗi sự kiện Tháng thực hành nghệ
thuật dựa trên ý tưởng Chuyển động
Brown của nghệ sĩ Trần Trọng Vũ, các tác phẩm mà Ogorzelec mang đến không nằm
ngoài đề tài của những chuyển động phức tạp, tinh tế của cuộc sống. Những làn
sóng vô hình trong không khí, những chuyển động của bụi, của vi khuẩn - những
điều mà người đời không nhận thấy lại chính là chất liệu đầu tiên và cơ bản nhất
để bà sáng tác. Đâu là lý do để bà lựa chọn không gian làm nơi lưu trữ những biến
động? Đâu là nguyên nhân để bà có mong muốn chia nhỏ không gian? Ludwika
Ogorzelec chắc chắn sẽ đem lại cho chúng ta những câu chuyện thú vị về thế giới
không gian nghệ thuật của bà.
Trần
Trọng Vũ: Bản chất lưu trú nghệ thuật
đã là chuyển động Brown 02. 12. 15 - 8:09 pm
Chung Tử Dạ
Vẫn cần mẫn đi về giữa
Việt Nam và Pháp, nhưng lần này trong một vai trò khác – cố vấn nghệ thuật tại
tháng thực hành nghệ thuật của Heritage Space. Người ta bắt đầu suy nghĩ, có
thể họa sĩ Trần Trọng Vũ đang có những chuyển
biến mới trong hành động, bởi anh vốn thích gieo vào lòng công chúng những
hạt mầm trăn trở, và bây giờ, có thể là gieo vào một thế hệ
nghệ sĩ.
Họa sĩ Trần Trọng Vũ
Không muốn lôi thôi
suy diễn, chúng tôi đã hẹn gặp anh, một cuộc gặp chóng vánh nhưng chất lượng,
như cách anh luôn rảo bước rất nhanh với gương mặt đầy suy nghĩ.
*
Chương trình Thực Hành
Nghệ Thuật đã diễn ra tại Trung Tâm Văn Hóa Heritage Space một nửa chặng đường.
Chúng tôi vẫn chưa hiểu tại sao lại là Chuyển động Brown?
Chuyển động Brown là
một định nghĩa không mới và đã ảnh hưởng đến rất nhiều những lĩnh vực từ văn
học, toán học đến chứng khoán… Tôi nhận lời mời của Heritage Space và nhận ra
những nghệ sĩ lưu trú mới đến sẽ rơi ngay vào khu Mỹ Đình, một khu vực hỗn loạn
và phức tạp của Hà Nội. Một ví dụ điển hình của chuyển động Brown trong xã hội,
khi mà mọi hành động đều không thể tuân theo chủ đích mà tác động lên nhau,
hình thành một chuỗi ý thức hỗn độn. Với đợt lưu trú đầu tiên này tại Heritage,
đây có vẻ là đề tài khá trực diện về hiện thực Việt Nam.
Nghệ sĩ Trần Trọng Vũ
trong buổi nói chuyện Hiện thực! Hiện thực! Hiện thực! – Tháng thực hành nghệ
thuật
Một định nghĩa không
mới mà lại điển hình cho hiện thực Việt Nam?
Vì Việt Nam thể hiện
nó rõ quá. Bất kì một hiện tượng truyền thông bình thường nào cũng làm cho xã
hội chuyển động như thể đó là tác động của một cuộc khủng bố.
Tôi chưa sống ở nước
ngoài, vậy nước Pháp thì không như thế?
Một anh Lệ Rơi xuất
hiện ở Pháp chắc chỉ tạo ra một chuyển động Brown rất nhỏ tác động đến… vài ba
người. Chỉ có những khủng hoảng lớn như đợt khủng bố vừa rồi tại Paris mới tạo
nên những ảnh hưởng khổng lồ, vì nó để lại những vết sẹo. Thật buồn vì trong
một xã hội quá dễ chuyển động như ở Việt Nam, khi mà những chuyện cỏn con cũng
tạo ra sự hỗn độn lấn át những vấn đề xã hội khác, thì lại khó lòng để lại một
vết sẹo đủ sâu, với bất cứ chuyện gì.
Nghệ sĩ Trần Trọng Vũ
(phải) và nghệ sĩ Trương Quế Chi trong buổi chiếu phim Mặt Trời Đen – Tháng
thực hành nghệ thuật
Và anh mong muốn nghệ
sĩ phát triển tác phẩm dựa trên quan niệm về chuyển động này?
Không hẳn như vậy.
Chắc chắn nghệ sĩ sẽ tìm hiểu về nó nhưng tôi không ép họ tư duy theo ý muốn
của mình. Khi quy tụ họ lại, về cơ bản tôi đã đưa họ vào một môi trường mới, và
họ chính là những hạt phân tử đang chịu tác động của chuyển động Brown trong
cuộc thí nghiệm kéo dài một tháng. Hiện tại tôi chỉ dõi theo cách họ ứng xử với
không gian, không khí, nhịp điệu trong cách họ làm việc… nếu tôi tác động quá
nhiều, sẽ không còn ngẫu nhiên theo nguyên lí Brown nữa.
Nghệ sĩ Thierry
Fontaine và nghệ sĩ Trần Trọng Vũ trong buổi nói chuyện Mỗi người là một hòn
đảo – Tháng thực hành nghệ thuật
Vậy anh có lo sợ nghệ
sĩ sẽ chủ đích làm tác phẩm phục vụ cho cái tôi cá nhân, rồi gán ghép ý niệm về
chuyển động Brown vào?
Đa phần nghệ sĩ vẫn
làm những điều mà họ đang theo đuổi. Ví dụ như nghệ sĩ Yun Woo Choi với thuyết
vật lí vũ trụ, hay Ludwika Ogorzelec với những làn sóng vô hình trong
không khí, những nghệ sĩ trẻ Việt Nam với trăn trở về liên kết giữa tâm lí bản
thân với xã hội… tôi không muốn và cũng không nên cưỡng bức họ làm điều gì khác
theo chủ đề mình đưa ra.
Ludwika Ogorzelec đang
gia cố tác phẩm trên cao tại Dolphin Plaza
Việc các nghệ sĩ nước
ngoài phải nhanh chóng thích nghi văn hóa, chia sẻ không gian, ứng phó với
những vấn đề mới nảy sinh từ sự khác biệt. Các nghệ sĩ trẻ Việt Nam phải làm
việc cùng những tên tuổi lớn và sẽ đặt tác phẩm của mình cạnh bên sẽ tạo một áp
lực không nhỏ buộc họ phải không ngừng chuyển động. Tất nhiên tôi có mong đợi
họ lưu tâm đến chủ đề xuyên suốt tôi đặt ra. Nhưng nếu không, cuối chặng đường
chắn chắn họ cũng sẽ nhận thấy tác động trực tiếp của nó lên quá trình thực
hành nghệ thuật của mình.
Yun Woo Choi và một
tác phẩm của mình
Đã nửa tháng trôi qua,
vậy anh đã thấy họ “chuyển động” như thế nào?
Nửa tháng thôi mà, một
tháng của Thực hành nghệ thuật thậm chí còn là quá ngắn để thay đổi, nhất là
với cái tôi nghệ sĩ. Tôi chưa biết họ khác gì trong quan niệm nghệ thuật. Nhưng
việc Yun Woo Choi sử dụng thời báo và tạp chí của Việt Nam làm chất liệu chắc
chắn đã là một thay đổi lớn về ý niệm, Ludwika Ogorzelec đang gia cố tác
phẩm để chống chọi với đợt gió mùa vừa về, đây cũng là lần đầu tiên Thierry
Fontaine sắp xếp một bố cục hoàn toàn mới và kết hợp cùng người Việt Nam… đó là
những ví dụ chuyển động điển hình.
Thierry Fontaine và
ảnh chụp tác phẩm
Còn với nghệ sĩ Việt
Nam?
Tôi chưa thấy rõ lắm,
họ chuyển động… hơi chậm. Nhưng chỉ cần một ngã rẽ tư duy nho nhỏ trong bản
thân họ, đó đã là thành công đối với dự án.
Tôi đang nghi ngờ rằng
lần này là một bước đi đầu tiên của việc anh sẽ chuyển hướng thành một một
“thầy giáo”, trở về cố vấn và định hướng cho nghệ sĩ tại quê hương?
Tôi mong muốn Heritage
Space sẽ đảm nhận vai trò đó, như một trường học không chính thức đưa nghệ sĩ
nước ngoài đến chia sẻ những kiến thức không tồn tại trong trường lớp chính
quy, là nơi giao thoa và tiếp cận với nghệ thuật thế giới. Còn về phần tôi,
hiện tại tôi vẫn phải làm việc ở Pháp và chưa nghĩ đến chuyện này, mà cũng có
thể đúng trong tương lai, biết đâu được.
Chân thành cảm ơn anh!
Ludwika Ogorzelec và
một tác phẩm
Chương trình “Tháng
thực hành nghệ thuật” với chủ đề “Chuyển động Brown” diễn ra tại Trung tâm Văn
hóa Heritage Space (Tòa nhà Dolphin, 28 Trần Bình, Mỹ Đình, Từ Liêm, Hà Nội) từ
ngày 15/11 đến 18/12 với sự góp mặt của 3 nghệ sĩ thị giác lừng danh thế
giới:Ludwika Ogorzelec (Ba Lan), Thierry Fontaine (Pháp), Yun Woo
Choi (Hàn Quốc) cùng những nghệ sĩ trẻ Việt Nam như Trương Quế Chi, Đỗ
Thanh Lãng, Quách Huy Bắc, Trần Kim Hạnh.
Chuyển động
Brown (đặt tên theo nhà thực vật học Scotland Robert Brown) là một quá
trình chuyển động ngẫu nhiên và liên tục, mô phỏng chuyển động của các hạt
trong môi trường lỏng.
http://soi.today/?p=192812