Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Năm của Thỏ
Tự truyện của Teresa Mỹ Chúc
(T.H.Q. dịch, Nguồn: Bigbridge.org)
Nhà thơ trẻ Teresa Mei Chuc (tên Việt là Chúc Mỹ Tuệ) sinh năm 1976 ở Sài Gòn, sau đó theo mẹ sang Mỹ định cư. Teresa viết truyện về chiến tranh, về gia đình, về bản thân. Ngoài ra, Teresa cũng tìm thấy mình trong thơ. Cô đã được đề cử giải thưởng Pushcart trong tập thơ đầu tay Red Thread (Sợi chỉ đỏ). Thơ Teresa trĩu nặng tình cảm về xứ sở, là nỗi lòng của người tha phương nhớ về đất mẹ.
Nhà thơ Teresa là thạc sĩ nghệ thuật và văn học sáng tạo, là giáo sư văn học ở Los Angeles- Hoa Kỳ.
MỘT THAI NHI
Năm 1975, năm của Thỏ, ở Sài Gòn- Việt Nam. Tôi đang là một thai nhi, kích thước chỉ bằng nửa tờ đô-la trong tử cung của mẹ. Bơi trong nước ối, chân tay dài thêm ra trong cái bụng đầy nước ấy khi trái tim tôi đập những nhịp đập đầu tiên.
Vài tháng sau đó, cái thai nhi đã to thêm và người mẹ đi phải ưỡn ra để lấy thăng bằng. Cuộc chiến tranh đã kết thúc, người Mỹ đã rút lui, và một cuộc chiến khác cũng đã bắt đầu. Mẹ tôi mệt nhọc dưới ánh nắng chói chang và cố không để ý đến những người lính tuần tra trên phố. Máy bay trực thăng quân sự quần đảo trên bầu trời. Mẹ tôi dắt theo anh trai hai tuổi của tôi đi tìm ba tôi và tự hỏi: “Anh ấy bị gọi ra trình diện với chính quyền mới trong mười ngày, nhưng bây giờ anh ấy ở đâu? Còn sống hay đã chết?”.
Năm sau, tôi mới được sinh ra. Mẹ tôi thực sự chỉ được nghỉ đẻ vài tháng, nuôi tôi bằng bầu sữa ít ỏi của mình, đôi lúc tôi ngủ thiếp đi trong khi những giọt sữa ấm vẫn chảy qua miệng mình. Rồi mẹ phải dậy sớm đi làm sữa đậu nành bán ở hè phố trước cổng bệnh viện, trong khi bà ngoại ở nhà trông anh trai tôi và tôi. Bà địu tôi trên lưng bằng một cái bao vải và tôi nảy lên nảy xuống theo bước chân bà.
Một cô bạn nói với mẹ tôi: “Sao cô không bán con bé đi. Cô lấy gì mà nuôi nó?”. Anh trai tôi, chưa hiểu đó là một câu đùa ác, liền kêu: “Không, cháu không cho bán em gái cháu. Nhìn kìa, còn có rất nhiều gián để chúng cháu ăn”.
Căn phòng tối được chiếu sáng bằng thứ ánh sáng xanh dịu, tôi đã được một tuổi, tôi ngồi chơi trên sàn nhà. Gián chạy đua với chuột dọc tường nhà. Tôi khám phá thế giới bằng giác quan của tôi. Tôi bóp nát bét một con gián, ruột nó phều ra và chảy xuống các ngón tay tôi. Anh trai tôi vào phòng và kêu “eo ôi… eo ôi…” trong sự ghê tởm.
Đó là một thế giới tuổi thơ thú vị.
TRẠI CẢI TẠO HOÀNG LIÊN SƠN
Ba tôi vốn là đại úy trong Quân pháp của Việt Nam Cộng Hòa. Những người Cộng sản muốn “tái giáo dục” ông. Vào ngày 5 tháng 6 năm 1975, ba tôi đi trình diện chính quyền mới. Mẹ mất hẳn tin tức từ ngày đó, cho đến một năm sau mẹ mới dò hỏi được nơi mà họ đưa ba đến. Nếu ba làm việc chăm chỉ thì một hoặc hai năm, người ta cho ba nhận thư nhà nhưng trước khi đưa thư cho tù nhân họ đã đọc trước, xem có chỉ trích gì chính quyền mới trong đó không.
Ba tôi và khoảng hơn một ngàn tù nhân khác làm việc trong một khu rừng ở Bắc Việt Nam. Họ tự đi chặt tre trong rừng về làm lán trại để ở. Bọn họ đều nằm chung trong cái sạp dát bằng tre rất dài, sát cạnh nhau. Họ làm việc suốt bảy ngày trong tuần. Giày dép không đủ, họ phải đi chân trần vào rừng, dù trời lạnh, gai và đá làm cho chân họ sưng tấy. Do tre ngày một hiếm, họ phải luồn rừng đi xa hàng tiếng đồng hồ mới tìm chặt được tre nhưng khi về, phải vác một cây tre dài trong rừng là chuyện không dễ dàng gì.
Họ thường không được nghỉ ngơi. Ba tôi cũng như các tù nhân khác, đều phải ăn đói. Họ được ăn hai bữa một ngày, vào buổi trưa và buổi tối. Mỗi bữa ăn có khoảng năm mươi hạt ngô và một ít rau rừng. Ba tôi bảo với mọi người, hãy nhón từng hạt đặt trên đầu lưỡi mà thưởng thức.
Các tù nhân luôn luôn đói, luôn luôn suy nghĩ về cái ăn, tuy nhiên khi ăn xong còn cảm thấy đói hơn. Trong mơ cũng chỉ mơ về ăn, nhiều người ngủ mồm nhai tóp tép. Một lần, ba tôi bị rơi xuống hẻm núi, may không chết, chỉ bị sưng chân. Ông phải buộc lá chanh nóng và muối trong một tuần mới đi lại được.
Nếu tù nhân nào vi phạm qui định của trại, họ bị phạt làm việc nhiều giờ hơn, hoặc bị bỏ đói, tra tấn, cách ly hoặc bị xét xử tử hình, tùy theo mức độ nghiêm trọng của hành vi phạm tội. Các ông phụ trách trại nói với ba tôi và các tù nhân khác: “Chúng tôi không cần một viên đạn để giết các anh, vì các anh không có giá trị bằng một viên đạn. Chúng tôi sẽ cho các anh sống như thế này để chết dần từng ngày. Các anh phải làm việc rồi mới được chết”.
Ba tôi không dám nghĩ về vợ con. Nếu ông nghĩ, ông không thể sống sót. Ông sẽ bị tuyệt vọng. Ông những muốn hoặc giết những người giam giữ ông hoặc tự tử. Ông nhủ lòng: “Không cảm xúc, không nghĩ ngợi, chỉ cần tồn tại”.
Vài tháng một lần, các tù nhân được nhận một thứ lá để hút thuốc.
Khi một ai đó bị đưa vào trại cải tạo này, không cần tuyên án hay buộc tội gì hết, bạn cứ ở đấy trọn đời. Bạn chỉ được thả ra khi họ muốn.
THUYỀN NHÂN
Ngày 21 tháng 10 năm 1978. Hoa kiều bị phân biệt đối xử. Mỹ cho tỵ nạn những người đã làm việc trong các công ty Mỹ và cuộc sống bị đe dọa. Mẹ tôi phù hợp với cả hai loại: bà từng làm việc cho một công ty Mỹ và bà cũng là một Hoa kiều. Bà gói ghém quần áo của cả nhà và chúng tôi lên một con tàu vận tải hàng hóa có ba tầng với hơn hai ngàn năm trăm người khác, chạy trốn khỏi đất nước. Cha mẹ nuôi của mẹ tôi bị mắc kẹt lại Sài Gòn vì không có giấy tờ gì chứng minh quan hệ giữa họ với mẹ tôi.
Trong ba tháng rưỡi trời, chúng tôi sống chen chúc trong con thuyền đó, hằng ngày ăn thực phẩm do thuyền cấp. Nhiều người ngã bệnh và có nhiều người chết. Nếu có ai chết, người ta khâm liệm họ trong tấm chăn rồi ném xuống biển, trong khi những người khác cầu kinh và niệm Nam mô A di đà Phật.
Người tôi phát ra nhiều mụn nhọt và liên tục bị bệnh và ho. Mẹ tôi nước mắt ràn rụa khi nghĩ về tương lai hai đứa con. Bà chỉ muốn nhảy xuống biển mà chết.
Hầm tàu rất bẩn, sàn ngủ nhớp nháp. Mẹ tôi tắm cho hai anh em tôi bằng cách lấy khăn nhúng nước biển rồi lau người.
Chúng tôi đến Singapore, Singapore không muốn cho quá cảnh. Indonesia cũng vậy. Họ chỉ cho chúng tôi thực phẩm, sau đó chúng tôi phải ra đi. Rồi thuyền chúng tôi đến Malaysia. Hội Chữ thập đỏ ở đó đã cho chúng tôi đồ ăn và được lưu lại trong cảng của họ một thời gian. Bọ chét rất nhiều, chúng tôi dùng bình xịt tóc để xịt bọ chét. Trong khi chờ hóa chất để diệt bọ chét, mọi người phải lấy khăn trùm kín đầu. Cuối cùng Malaysia đã cho chúng tôi nhập cảnh để bay sang Mỹ.
Ngày 10 tháng hai năm 1979, ba mẹ con tôi đến Los Angeles, California.
NHỮNG BỨC ẢNH CỦA TUỔI THƠ
Khi tôi lên ba, tôi vẫn mút tay và uống nước bằng bình sữa. Mẹ đã ăn chay và tụng kinh, niệm Phật hằng ngày để cầu mong Đức Phật phù hộ cho ba sớm được đoàn tụ với các con.
Ngày còn ở Sài Gòn, mẹ đã từng làm việc như một nhà điều hành điện thoại trong một công ty thương mại Mỹ độ hơn mười năm, vì thế mẹ cũng biết chút ít tiếng Anh. Mẹ bỏ ra tám tháng học nhập dữ liệu và đã có một chỗ làm tại Ngân hàng Mỹ. Bà phải làm ca đêm trong một năm, tôi đã khóc rất lâu mỗi khi thức giấc không thấy mẹ bên cạnh.
Tôi đi trường Mẫu giáo vẫn mút ngón tay cho đến khi chú bôi ớt vào tay tôi mới thôi. Ba mẹ con lúc đầu ở chung với chú, dì và bốn đứa con trai của họ trong một ngôi nhà sơn màu vàng nhạt trên đại lộ Allen khu Pasadena. Khi họ chuyển đến Missouri thì chúng tôi cũng thuê một căn hộ khác trên Parkwood. Ít lâu sau, chúng tôi lại chuyển đên một căn nhà nhỏ hơn ở đại lộ Oak. Căn nhà được chia đôi cho hai gia đình ở. Hàng xóm nhà tôi là ông Joe, nhà ông có hai con mèo rất đẹp.
Tại ngôi nhà đó, tôi đã gặp tình yêu đầu đời của mình– vườn cây.
Cuộc sống của tôi không có gì khác ngoài cỏ, hoa trái, côn trùng, cây cối. Tôi có thể ăn chuối cả ngày và leo cây. Cây bơ và cây mận thay nhau ra hoa, các cành của nó vươn thẳng lên trời. Tôi sẽ chọn một quả mận chín đỏ, cắn ngập cả răng để cho nước quả mận tuôn vào miệng. Tôi yêu những cái cây, yêu vết răng của tôi chìm sâu vào màu đỏ quả chín.
Mặt cỏ dày thật là tuyệt vời cho Flip và anh trai tôi nhào lộn và vật nhau. Bầu trời của tôi màu xanh lá cây và những con bướm mà tôi đang đuổi theo. Tôi đi quanh vườn và tìm kiếm, nhìn dưới đám lá, trong các vết nứt chân tường, dưới gầm bàn, trong góc tủ, bất cứ nơi nào tôi có thể tìm thấy một con nhện và bỏ nó vào cái lọ, cái lọ ấy đã có đến mười con nhện.
Anh trai tôi và tôi sẽ làm một cái nhà dưới tán cây bơ, đào một cái rãnh xung quanh nó, đổ nước vào cho chảy thành con kênh.
Tôi rất thích chuối. Khi tôi chín tuổi, tôi nghe nói rằng papa đang đến. Ba tôi cuối cùng cũng được trở về nhà.Tôi luôn mong có một người cha, những đứa bạn đều có, tôi thì không. Tôi đang tự nghĩ, tôi sẽ cho ông cái gì? Cái gì đó thực sự đặc biệt? Tôi quyết định mang cho ông quả chuối.
Mấy mẹ con đã sẵn sàng, mẹ lái xe đưa cả nhà đến sân bay Datsun. Tôi đang ngồi trong xe, tay vẫn cầm quả chuối vàng ươm. Tôi cảm thấy có điều gì đó thay đổi, tôi bất an thấy mình sẽ không còn được như cũ nữa. Một người nào đó sẽ đến sống cùng gia đình chúng tôi. Tôi nghĩ về những gì tôi đã từng mong mỏi quá lâu, giống như cha mẹ bạn tôi ở trường. Những người ấy với khuôn mặt rạng ngời khi nhìn thấy con cái họ tan trường, họ ôm chầm lấy nhau, cười cười nói nói. Ba tôi liệu có bổ nhào đến ôm ghì lấy cô con gái nhỏ bé của mình không?
Chúng tôi chờ đợi khá lâu và ba tôi đã xuất hiện. Nhìn thấy ông, tôi bật khóc vì sợ, khóc mãi không nín được. Tôi thấy ba tôi lần đầu tiên và tôi sợ rằng ông muốn được sống cùng chúng tôi. Ông giống như một con mèo Ai cập: gầy đói, nhớn nhác và nghiêm khắc. Ông lạnh lùng thật khó hiểu. Ông không mỉm cười, không chạy bổ đến xiết chặt tôi trong vòng tay của ông. Ông như người xa lạ ở đâu đến sống với chúng tôi. Tôi giữ lại quả chuối và không ngừng khóc trên đường về nhà. Mama nói: “Nhìn kìa, con gái anh vui quá khi gặp anh, nó cứ khóc mãi”. Tôi ăn quả chuối.
BỮA ĂN TỐI ĐẦU TIÊN VỚI BA TÔI
Bữa ăn tối đầu tiên của tôi với ba tôi sau khi đón ba từ sân bay về. Bà nội, mẹ, anh trai đã ở đó. Chúng tôi quây quần ăn bữa cơm đoàn viên đầu tiên sau chín năm phân ly. Bữa cơm có rau xào, các món thịt, bữa cơm đặc trưng của phương Đông. Tất cả mọi người đều cầm đũa. Anh trai và tôi phải mời những người bề trên trước khi ăn. Mọi người phải chờ cho bà nội ăn trước mới được ăn. Ai nấy cầm lấy đũa, tôi cũng cầm một đôi và lập tức ba hét vào mặt tôi. Tôi đã sợ đến phát run lên và tôi bị nhầm lẫn.
Ông bảo tôi từ nay không được cầm đũa tay trái nữa, nếu không ông sẽ trừng phạt tôi. Tôi như một đứa bé hư vì tôi đã sử dụng tay trái. Ông nói rằng ông sẽ không yêu tôi nữa nếu tôi cứ làm như vậy. Sự giận dữ của ông làm tôi tê liệt, từ trước tới nay không có ai quát vào mặt tôi như vậy. Tôi bắt dầu khóc, tôi không biết làm thế nào để cầm được đũa bằng tay phải vì chưa bao giờ cầm cái gì bằng tay phải cả. Mẹ tôi cũng không bao giờ bảo tôi phải cầm đũa hay bút bằng tay phải. Tuy nhiên, tôi cũng gắng hết sức để tập làm như ông bảo vì tôi nghĩ nếu không ông ấy sẽ đánh tôi hoặc giết tôi mất. Tôi nghĩ cuộc sống của tôi từ nay sẽ rất khác. Tôi ước gì ba tôi đừng bao giờ sang đây.
MỘT CÁI GÌ MẮC KẸT TRONG TRÍ NHỚ
Từ khi ba tôi trở về, cuộc sống của tôi trở nên căng thẳng. Tôi sợ hãi chết khiếp. Tôi biết mình sẽ bị trừng phạt bất kỳ lúc nào nếu như lỡ có làm điều gì sai trái. Ông luôn la mắng tôi chỉ vì một cái gì đó rất nhỏ nhặt. Chẳng hạn, nếu như tôi không đặt chai nước sốt về đúng vị trí lúc đầu, hoặc buổi sáng, hoặc buổi tối, tôi có lỡ quên chào… là ông đã quát và trừng phạt tôi ngay. Tôi đã bị biến thành một đứa trẻ hoang tưởng. Dù sao, tôi cũng phải quyết tập cho được cầm bút tay phải. Nhưng tập viết tay phải bây giờ rất khó khăn và tôi cũng đã nghĩ rằng tôi không làm điều gì sai trái cả. Tuy nhiên, trong bữa ăn, tôi vẫn phải cầm đũa bằng tay phải. Khi học, tôi ngồi sau cánh cửa và đổi tay thật nhanh khi ông sắp vào phòng. Thế mà khi ông đến gần, tôi như chết lặng vì sợ hãi rồi vội vàng chuồn ra ngoài. Vì sợ và ghét, tôi không bao giờ nói chuyện với ba tôi. Ông hỏi gì tôi trả lời bằng những câu ít từ nhất, nhưng dường như tôi vẫn rất thất vọng về ba tôi.
Ba tôi nhức nhối ghen tị vì tình yêu mẹ tôi giành cho tôi. Tôi rất lạ vì sao ba tôi không hiểu. Ba nguyền rủa mẹ như mẹ chỉ của một mình tôi, như thể chúng tôi âm mưu chống lại ông. Vì thế, mẹ không nỡ giận ba và đã không ở lại một mình với tôi nữa. Tôi đã mất mẹ tôi.
Một ngày nắng chói chang, mẹ đang làm vườn và ba nấu các món ăn trong bếp. Ba bảo tôi vào giúp ba, tôi đành đi vào rửa mấy cái chén cho ông. Rồi tôi ra vườn giúp mẹ.
Nhưng như vậy hình như ba không hài lòng và ông đã giận tôi. Ông bắt đầu quát ầm ầm, tôi chạy ngay về phòng đóng cửa lại. Ba tôi đập cửa bắt mở ra. Tôi sợ cứng người, không dám mở. Tôi nghe tiếng choang, ba tôi lấy rìu đập vở toác cửa phòng tôi. Ông la lớn là ông sẽ giết chết tôi. Tôi chỉ có biết hét lên và khóc. Mẹ tôi lao đến che chắn cho tôi và bà cũng hét lên và khóc. Ngôi nhà ầm ỹ tiếng la hét và tiếng khóc. Những người làm vườn vẫn lặng lẽ bên khu vườn. Mẹ nói với ba khi cái rìu giơ cao trên đầu ba rằng, “Ông sẽ phải giết tôi trước…”. Ông đã phải buông xuôi nhưng để hả giận, ông lấy rìu phá hết tất cả các cái khóa trong nhà rồi nằm lăn ra sàn nhà.
MỘT CON DAO
Tôi đang ngồi làm bài tập trong nhà phía sau chậu cây. Ba ở phòng bên cạnh, trong nhà bếp. Ông bận rộn nấu ăn, tôi có thể nghe thấy tiếng đĩa bát lanh canh và mùi thức ăn thơm phức bay vào phòng. Chợt một con dao bay qua mặt tôi, phía bên trái, chỉ xịch một inch nữa là trúng vào mặt tôi. Đó la con dao của ba tôi vì ông thấy tôi cầm bút tay trái và ông phẫn nộ về điều đó. Tôi nghĩ rằng tôi sẽ không bao giờ tha thứ cho ông. Ông có thể đã giết chết tôi. Sợ hãi và giận dữ đã trở thành một sự thật bất biến. Tôi sống với ba tôi, nhưng giả vờ như ông không tồn tại. Nếu không, tôi có thể không còn tồn tại.
“CHOL HOUNG HAY”
Tôi còn đang học tiểu học. Ba tôi có hứa sẽ đưa tôi đến một số cuộc liên hoan họp hành ở trường. Hôm ấy, khi ở trong xe, tôi nhắc ông là ba đã hứa sẽ đưa con đến trường vào tối nay đấy.
Ông liền bảo: “À, không được, ba không thể đi được”.
Tôi hỏi với giọng nài nỉ: “Nhưng tại sao?”.
“Ba chỉ không muốn đưa con đi thôi”. Ba trả lời.
Tôi thất vọng vì ông đã không giữ lời hứa của mình và vì tôi đang háo hức để đi. Khi về nhà, tôi đã đẩy cánh cửa gara một cách khó nhọc hơn bình thường, điều đó làm cho ba nổi giận. Vì thế, tôi đã phải chịu hình phạt “Chol houng hay” nghĩa là ngồi trong không khí, hoặc còn được gọi là tư thế cưỡi ngựa (một loại hình phạt của Trung quốc). Lưng tôi phải thẳng, không được dựa vào bất cứ vật gì, tay giơ ngang và đùi, tay phải song song với sàn nhà. Tôi phải ngồi như thế, như ngồi trên một cái ghế nhưng không có ghế. Phải ngồi như thế năm phút nhưng tôi không thể chịu đựng được năm phút, đùi tôi như bị bóp chặt và tôi cảm thấy ngôi nhà sắp sập xuống đầu mình. Ông còn đặt một cái gậy lên đùi tôi, bảo nếu gậy rơi xuống đất ba sẽ đánh. Trong nhà không ai có thể ngăn ông, không ai dám ngăn.
Tôi đã khóc thê thảm và ba tôi nói rằng nếu tôi cứ khóc nữa ông sẽ đánh. Tôi cảm thấy như mình sắp chết, run lẩy bẩy, mồ hôi vã ra và chỉ có khóc. Trái tim như vỡ ra. Trong hai giờ, ba tôi bắt tôi ngồi như thế với cái gậy đặt trên đùi. Cuối cùng, mẹ tôi cũng năn nỉ được ba tha cho tôi. Ông cho tôi đi. Tôi vào phòng tắm và không kìm được, tôi lại òa khóc và nức nở mãi. Ba tôi nghe tôi khóc lại quát nín ngay không. Nhưng tôi không thể ngừng khóc được, không thể nín ngay được. Thế là ba tôi bắt tôi quay trở lại chịu phạt tiếp. Và tôi đã phải trở ra để chịu tiếp “chol houng hay” lần nữa.
Đó là một trong những ngày tồi tệ nhất của cuộc đời tôi.
KIẾN
Sắp tới mùa đông, những đàn kiến sẽ đi vào nhà và đi thành hàng dọc theo bồn tắm. Trước khi mở vòi nước, tôi nhặt từng con, từng con kiến ra khỏi bồn tắm. Bắt từng con kiến không nhanh được, cũng phải mất hơn nửa giờ. Một lần trong khi làm như vậy, tôi lỡ làm ướt một con. May nó còn sống, chỉ co quắp lại, tôi vuốt nhẹ nó thẳng ra rồi để nó đi. Nhưng rất nhiều con khác bị mắc kẹt trong vũng nước và bị chết đuối.
VẸT ĐUÔI DÀI
Mẹ mua cho hai anh em tôi một đôi vẹt đuôi dài. Một con màu vàng như nắng, con khác màu xanh da trời. Tôi quá thích thú, chúng tôi cho chúng vào trong một cái lồng và treo lên cành cây chanh. Tôi bị mắc kẹt ngón tay giữa nan lồng khi vuốt đuôi con vẹt. Tôi đặt một cốc nước nhỏ và một chén thức ăn cho chúng.
Hai ngày sau, tôi từ trường trở về nhà thấy lồng chim trống không. Tôi bật khóc, ôi vẹt đuôi dài xinh đẹp của tôi đã biến mất. Bà nội nói rằng mẹ cháu đã phóng sinh chúng, những sinh vật không nên bị nhốt trong lồng. Hôm sau tôi thấy một chú vẹt đuôi dài nhảy nhót trong cây chanh, làm rung những cành lá. Tôi đã hiểu…
BÀ NỘI
Ngôi nhà luôn luôn đầy mùi hương, đến nỗi làm bức tường xỉn màu vì khói hương. Bà nội đã lập một điện thờ trong nhà, trên cao là bức tượng Đức Phật và thấp hơn là hình ành của tổ tiên. Tôi thức dậy vào buổi sáng thường nghe bà tụng kinh Phật, khói hương thấm qua khe cửa vào phòng tôi. Cứ sau mỗi đoạn kinh, bà thỉnh một tiếng chuông. Đây là một nghi lễ khi bà tụng kinh: bà lấy chiếu trải ra trên sàn nhà, trước bàn thờ. Bà mặc áo dài màu nâu sòng, cổ đeo tràng hạt và bà vừa lần tràng hạt vừa thắp một tuần hương cắm vào các bát hương. Mọi người không ai được quấy rầy bà cho đến khi bà tụng xong bản kinh. Bà nội tôi thiền định mỗi ngày ba lần, một buổi sáng, một buổi chiều và một trước khi đi ngủ.
MÀU ĐỎ
Ba tôi từ chối bất kỳ thứ gì là màu đỏ. Ông nói rằng may cho xe của mẹ không phải màu đỏ, chứ nếu không, ông sẽ đi sơn lại. Ba tôi nói rằng, ông ghét màu đỏ vì theo ông đó là màu sắc của chủ nghĩa Cộng sản.
GÀ CON
Khi tôi lên bảy… Một ngày trời nắng và nóng, tôi vội vã đi học còn về để được chơi với đám gà con mà mẹ tôi vừa mua. Chúng như những quả bóng bé tý lông tơ mượt và vàng óng. Đôi ba con lông vàng như quả chuối chín. Đôi con khác lại vàng như màu xe của mẹ tôi. Còn số nữa như cái màu áo len cũ. Tôi thả chúng chạy quanh cây chuối và những khóm hoa. Tôi đỡ một con trên lòng bàn tay, cảm giác mềm mại và nhẹ nhàng. Một buổi tôi đi học về, mở cửa nhà kho. Bầy gà được nhốt trong hộp giấy. Tôi mở hộp thấy đàn kiến chạy tung tóe, ba bốn con gà con bị lũ kiến cắn đã chết. Những con khác cố chạy loanh quanh nhưng vẫn bị lũ kiến ăn sống. Chúng bu vào mắt, đốt. Con gà con vẫn mở mắt tròn xoe, nó bước được vài bước rồi gục ngã, máu rỉ ra khắp cơ thể nó. Chẳng có nơi nào để chạy, không có gì để bảo vệ, nó bị lũ kiến ăn sống. Tôi hét lên và hét lên. Tôi tìm được một con bị thương nhẹ, bắt nó ra mong cứu sống nó. Nó là con duy nhất được sống sót.
NHỎ GIỌT
Tôi khoảng mười một tuổi. Tôi chỉ có một mình ở nhà với ba tôi. Tôi rất sợ hãi thời điểm này. Tôi mong làm cái gì đó không mắc lỗi để khỏi phải bị mắng. Lúc ấy tôi lặng lẽ ngồi ở bàn ăn làm bài tập về nhà. Chợt ba hỏi:
-Con có nghe thấy gì không?
Tôi bắt đầu co rúm lại. “Nghe gì ạ?”, tôi hỏi.
-Con không nghe thấy gì à?
Tôi cố hết sức lắng tai xem nó là gì.
-Không, xin lỗi, không nghe thấy gì ạ.
-Vòi nước đang nhỏ giọt. Tại sao con không nghe để mà vặn nó lại.
-Tại con không nghe gì cả thôi ạ, tôi nói.
Nhưng ông đã ra lệnh trừng phạt tôi, tôi lại phải “chol houng hay”.
XÔ-PHA CỦA BÀ
Có một cái xô-pha được thừa nhận là giành riêng cho bà. Nhà có hai cái thì giành cho bà một. Bà ngồi đó khi nhấm nháp tách trà sáng của bà hoặc khi bà ngồi đó, cẩn thận chải mái tóc dài và trắng bạch của bà, rồi búi nó thành búi to tròn, cặp chặt gọn gàng đằng sau gáy. Bà búi tóc cũng rất công phu, cuộn từng vòng một, cuối cùng là đuôi tóc chỉ bằng ngóc tay, bà vừa soi gương, vừa một tay giữ búi tóc, một tay lấy cái cặp đã cắn sẵn ở miệng cặp chặt búi tóc lại.
CHUYẾN TRỞ LẠI SÀI GÒN
Mùa hè năm 1995, tôi trở về Việt Nam. Tôi thực sự muốn đi thăm bà ngoại tôi, Por-por. Dạo đó, tôi đang giảng dạy tiếng Anh ở Pusan- Hàn quốc và đây là cơ hội hoàn hảo để tôi đi đây đi đó. Tôi liền trở về Việt Nam. Hoàn cảnh Việt Nam đang còn nhiều hỗn loạn và tham nhũng. Vì vậy mà ba má tôi rất lo lắng khi nghĩ tôi sẽ trở về đó nhưng tôi đã có chủ ý của tôi và đừng ai ngăn cản nổi.
Khi ba mẹ con tôi rời Việt Nam là năm 1978, ông bà ngoại (cha mẹ nuôi của mẹ tôi) đã bị mắc kẹt. Những năm sau đó, mẹ giành dụm được ít tiền gửi cho ông bà ngoại để họ có thể xây lại nhà ở cho thoải mái hơn. Nhưng số tiền ấy cậu con trai của ông bà nướng sạch vào chiếu bạc. Cậu còn viết thư tống tiền gửi cho mẹ tôi, bảo nếu bà không gửi tiền cho anh ta, anh ta sẽ đưa ba mẹ vào rừng và chặt chân. Nghe nói ông ngoại bị anh ta dọa thế đã lên cơn đau tim mà chết.
Về Sài Gòn, tôi ở lại nhà người họ hàng xa. Tôi đã mạnh mẽ hơn về tinh thần để trở về Việt Nam, mọi cảm xúc trào dâng. Trong thành phố đi lại chủ yếu là xe máy. Và tôi cũng đi xe máy với mấy người anh họ. Không khí đầy bụi và khí thải. Ra ngoài đường, tôi đội mũ bảo hiểm có tấm mi ca che trước mặt, nhìn những áng mây trắng vần vũ trên bầu trời và ngửi mùi khí thải trong gió.
Căn nhà mỏng mảnh tưởng như một trận gió mạnh cũng có thể thổi bay nó. Những tấm vải che phủ các bức tường được mở ra. Người ta bán thực phẩm và các đồ lặt vặt ngay trên vỉa hè. Tiếng người và tiếng xe inh tai nhức óc. Hai đứa trẻ khoảng bảy tuổi chạy đến ôm lấy tôi, chìa cái bát ra xin tiền. Người dân đang lo lắng rằng chính phủ sẽ buộc họ rời bỏ nhà cửa để về nông thôn. Lá cờ đảng và cờ tổ quốc vẫn còn tung bay bên cạnh nhau, như anh em.
Bà ngoại không biết tôi đến. Chúng tôi không thể nói với bà vì ngại người con trai của bà. Người bà con đưa tôi đến nơi bà ở. Phía ngoài ngõ, có một người đàn ông đứng như đang gác cổng. Tôi đi vào trong nơi bà ở, gọi bà và nói với bà tôi là ai, cháu là A Wai rồi ôm chặt bà. Tôi nhớ mẹ nói với tôi rằng chân của bà yếu lắm, không đứng lên được. Bà không được chăm sóc, cáu bẩn, quần áo bừa bộn, một cái giường nhỏ, và chỉ còn đủ chỗ cho tôi len vào. Bà lấy ra một số ảnh của tôi từng năm mà mẹ tôi gửi về cho bà. Bà cháu ôm chầm lấy nhau một lúc lâu, cả hai không cầm được nước mắt.
Cuối cùng, sau mười bảy năm, bà cháu còn có thể gặp lại nhau. Tôi rời Việt Nam hạnh phúc hơn và cũng buồn hơn.
VẾT SẸO
Mẹ đã cho tôi xem những vết sẹo trên tay mẹ. Những vết sẹo ấy là kết quả của những trận đòn của cha mẹ nuôi đánh bà bằng cách treo bà lên xà nhà rồi đánh khi bà không vâng lời. Những vết sẹo chồng lên nhau, giống như vết sẹo trên ngón tay trái của tôi khi tôi nắm lấy cái bình thủy tinh làm nó vỡ trong tay.
Mẹ bị sốc khi tôi phàn nàn với mẹ thời thơ ấu của tôi. Bà yêu những vết sẹo của mình, bà nói rằng chúng được tạo ra bởi tình yêu thương. Bà lý giải rằng cha mẹ ruột của bà đã bỏ rơi bà thì cha mẹ nuôi ít nhất cũng đã nuôi bà lớn lên.
Sự thay đổi có ý nghĩa tốt đẹp như thế nào khi ta đặt hoàn cảnh này bên cạnh hoàn cảnh khác. Tuổi thơ của tôi: Nỗi kinh hoàng với số người này nhưng lại phước lành với số người khác. Cuộc đời của một ai đó: có thể là nỗi kinh hoàng với số người này và có thể là phước lành với số người khác.
CÂU CHUYỆN TRƯỚC KHI ĐI NGỦ
Mẹ thường kể cho anh em tôi một câu chuyện cổ để cho mau ngủ. Mẹ kể rằng…
Ngày xửa ngày xưa… Nhà có hai đứa trẻ, cậu anh trai và cô em gái, sống với mẹ ở trong rừng. Một hôm, khi hai anh em đi vào rừng chơi thì có một mụ phù thủy lẻn vào nhà và ăn thịt người mẹ. Đến tối, hai anh em trở về nhà, gõ cửa và gọi: “Mẹ ơi, mở cửa cho các con”. Mụ phù thủy liền thổi tắt các ngọn nến rồi mở cửa. Hai đứa trẻ hỏi: “Mẹ ơi, sao nhà tối om vậy? Mẹ không thắp nến lên”.
Mụ phù thủy nói: Mắt mẹ bị đau, mẹ sợ ánh đèn. Đã muộn rồi, giờ cũng là lúc đi ngủ con ạ”.
Tất cả bọn họ ngủ cùng nhau trên một cái giường lớn. Nửa đêm, cậu anh trai đang ngủ chợt nghe thấy tiếng tanh tách, liền hỏi: “Mẹ ơi, tiếng gì thế?”.
“Mẹ đang ăn hạt dẻ mà”.
“Mẹ cho con mấy hạt được không?”.
“Không được, con ạ. Muộn rồi, ngủ đi”.
Nằm trên giường, cậu bé quờ tay xung quanh tìm em gái mình nhưng không thấy. Nó chợt nhận ra rằng mẹ nó hoặc mụ phù thủy hay ai đó đã ăn thịt em gái nó và đang nhai xương rau ráu…
Tôi không còn nhớ được phần kết thúc…
Dịch giả gửi Văn Việt.