Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Albert Camus
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Cazaubon
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Bill Hayton
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Kha Tiệm Ly
- Khải Đơn
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Hạnh
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Mão Xuyên
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Mai Phong
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyễn Bính
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Ngân Vi
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Thịnh
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Hồng
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thụy Anh
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn An
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Trứ
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Âm
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Dao
- Quỳnh Hợp
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rachel Adams
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefan Dege
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yên Thao
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
NGUYÊN KHÍ
Tiểu thuyết
Hoàng Minh Tường
7. HOÀNG TỬ LÊ TƯ THÀNH
Mỹ ngọc bất lao cầu thiên giá
Y lan chung tự thổ thành phân
(Ngọc tốt lo chi tìm giá đắt
Lan tươi ắt vẫn tỏa mùi hương)
(Họa thơ Cúc Pha - Ức Trai thi tập - Nguyễn Trãi)
Công việc dịch thuật và phiên giải “Long thành tạp ký” không giấu được những người thính nhạy, thiện tâm. Một hôm, Đỗ Chí Cao và Ngô Tháp đưa đến giới thiệu với giáo sư Hoàng Nguyên một cựu chiến binh, nhà giáo kiêm nhà thơ, nhà doanh nghiệp.
- Đây là chủ tịch Huỳnh Đạo, nhà sử học… - Đỗ Chí Cao nói đại, chẳng cần biết chức danh thật của Huỳnh Đạo là chủ tịch hay chủ nhiệm - Giáo sư chắc đã biết “Câu lạc bộ Những người yêu kính và bảo vệ Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ”?
Giáo sư Hoàng đưa cả hai tay đón người bạn đồng niên:
- Tôi có biết. Câu lạc bộ này có tên gọi tắt là “Nguyễn Trãi Club”. Tôi cũng đang muốn gia nhập để tỏ tấm lòng với tiền nhân. Rất hân hạnh được gặp ông chủ tịch.
Ông Huỳnh Đạo vội xua tay:
- Không dám… Tôi chỉ là chủ nhiệm Câu lạc bộ. Chúng tôi đang có tờ trình Chính phủ cho thành lập “Hội những người yêu kính và bảo vệ Nguyễn Trãi - Nguyễn Thị Lộ”. Nếu được thành lập, việc đầu tiên của Hội sẽ là đề nghị Toà án nhân dân Tối cao cho mở phiên toà, ra một phán quyết phủ định án quyết Lệ Chi Viên năm Nhâm tuất 1442, đòi trắng án cho hai cụ Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ…(1)
Ngô Tháp phù hoạ:
- Tại một hội thảo khoa học, Luật sư Nguyễn Thành Vĩnh đã chính thức nêu đề nghị này với nhà nước,(2) và ông coi đây là phiên toà đặc biệt, phiên toà Lương Tâm, để giải
toả nỗi oan tày trời gần 600 năm…
Ông Huỳnh Đạo nói:
- Báo cáo giáo sư, “Nguyễn Trãi Club” hiện có tới ba ngàn hội viên ở trong và ngoài nước. Công việc của Câu lạc bộ trong mấy năm qua tiến triển hết sức tốt đẹp. Cụ thể là đã vận động chính quyền địa phương giúp đỡ giải quyết các thủ tục về đất đai, xây dựng, đã quyên góp tiền của sửa chữa được hai nhà thờ Đức Ông và Đức Bà ở Khuyến Lương, xây nhà thờ Đức Bà ở Hải Triều, Hưng Hà, Thái Bình và đang hoàn thiện đền thờ, khuôn viên và dựng tượng Đức Bà ở Lệ Chi Viên…
Ông Cao nói:
- Khi biết giáo sư đang dịch “Long thành tạp ký” bác Huỳnh Đạo đây rất phấn khởi, muốn “Nguyễn Trãi Club” sẽ tài trợ toàn bộ kinh phí in, dịch và quảng bá tác phẩm.
Ông Huỳnh Đạo nói:
- Đây sẽ là những tư liệu vô giá cho phiên toà lịch sử, nếu được tiến hành.
Giáo sư Hoàng với tay lấy những trang bản thảo mới được đánh vi tính đưa cho ông Huỳnh Đạo:
- Hôm qua, chủ trang Web “Thọt bỉ nhân” đã chuyển cho tôi chương về Lương Đăng mà cậu ta mới phiên. Những sử liệu động trời lần đầu mới được công bố. Bây giờ thì ngoài “Ngô gia văn phái”, nền văn học Việt Nam lại có thêm một “Đoàn gia văn phái” nữa.
- Tuyệt quá - Ông Huỳnh Đạo nói mà mắt không rời tập bản thảo - Ông bạn tôi là chủ tịch Hội Thơ có nhã ý mời hai dịch giả xuống Hạ Long chơi nhân ngày thơ Quảng Ninh sắp tới. Chúng ta sẽ đọc thơ Ức Trai và thơ viết về Người...
Ông Thấp vỗ hai tay:
- Em sẽ chuyển giấy mời tới “Thọt bỉ nhân”. Nhất định chuyến đi này phải có cả hai dịch giả Hoàng Nguyên và Bùi La Việt.
Ông Cao bập nhẹ tẩu thuốc, phả ra hơi khói:
- Rất có thể “Thọt bỉ nhân” sẽ nhập đồng mời Tao đàn chủ súy Lê Thánh Tông về cho chúng ta hội kiến - Rồi Cao quay sang Thấp- Chú Tháp, tôi với chú sẽ cùng Bùi La Việt đến đền Huy Văn thỉnh đức vua về núi Bài Thơ…
Giáo sư Hoàng Nguyên ngập ngừng:
- Có phải Hội thơ kỷ niệm vua Lê Thánh Tông đề thơ trên núi Truyền Đăng không? Thế thì may ra kịp. Trước khi xuống Hạ Long tôi sẽ dịch cho xong chương nói về Hoàng tử Lê Tư Thành. Chương này cũng ly kỳ lắm. Chẳng kém gì chuyện Triệu Tử Long phò A Đẩu trong “Tam quốc diễn nghĩa”.
- Sáng thứ bẩy tuần sau chúng ta lên đường - Ông Huỳnh Đạo bấm đốt ngón tay - Tôi lo mọi thủ tục và khâu hậu cần. Ông Cao ông Tháp phải lo công chuyện ở đền, chùa Huy Văn, nếu “Thọt bỉ nhân” thấy cần. Còn thầy Hoàng Nguyên thì phải tập trung dịch chương về vua Lê Thánh Tông để góp vào lễ dâng hương. Nhân đây nhờ giáo sư Hoàng xem lại nơi Tiệp dư Ngô Thị Ngọc Dao đưa con đi trốn ở An Bang để sắp tới chúng ta đi thăm viếng.
Giáo sư Hoàng nói:
- Sách “Đại Việt sử ký” chép: Sau khi sinh Lê Tư Thành ở chùa Huy Văn, sợ bị Nguyễn Thị Anh hãm hại, liền đưa mẹ con trốn ra trấn An Bang. Cụ thể là vùng Quảng Yên bây giờ. Nhưng trong “Đại Việt thông sử” của Lê Quý Đôn và một vài tài liệu khác lại nói mẹ con Tiệp dư chạy về vùng An Lão, Vũ Thư, Thái Bình. Rất có thể hai mẹ con ở cả hai nơi. Mỗi nơi trốn một hai năm. Tựu chung là trong bốn năm đầu đời của Lê Tư Thành, khi Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh chưa xác lập vững ngôi vị cho mình và con trai mình, thì tính mạng mẹ con Tiệp dư còn khó bề giữ nổi. Đặc biệt sau thảm án Lệ Chi viên, thì cuộc truy lùng mẹ con Ngọc Dao càng quyết liệt.
Ngô Tháp tỏ ra là người am hiểu lịch sử:
- Xin phép hai bố và ông anh. Càng ngẫm, càng thấy Nguyễn Thị Anh là đại cao thủ. Khi đã loại bỏ được vợ chồng cụ Nguyễn Trãi, lại trừ được bọn hoạn quan Đinh Thắng, Đinh Phúc để bịt đầu mối, bắt hạ ngục Thái phó Đinh Liệt để uy hiếp, liền bịt hết mồm miệng kẻ sĩ, xếp các “nguyên khí” còn lại như sử thần Phan Phu Tiên, Ngô Sỹ Liên, các danh sỹ Nguyễn Mộng Tuân, Lý Tử Tấn, Phan Thiên Tước, Nguyễn Thiên Tích, Bùi Ư Đài, Bùi Cầm Hổ…vào “ kho”. Bà ta “buông rèm coi chính sự nắm quyền quyết đoán mọi việc” giữ yên ngôi vị cho Lê Nhân Tông, rồi bốn năm sau mới tỏ vẻ nhân nghĩa đãi bôi, cho đón mẹ con Ngọc Dao về, thí cho Lê Tư Thành cái tước Bình Nguyên Vương, cho vào học ở Kinh Diên. Thực chất đây là một hình thức quản thúc, ngầm theo dõi, thấy có dấu hiệu đối kháng là khử liền. Giả dối quá các bố ơi. Bắt sử gia ghi trong “Đại Việt sử ký toàn thư” thế này: “ Tuyên từ Thái hậu yêu vua ( tức là Lê Thánh Tông sau này) như con mình đẻ ra, Nhân Tông coi vua là người em hiếm có” thì Thị Anh còn khủng hơn cả cha con Kim Jong Il, Kim Jong Un bây giờ. Tôi căm thù sự giả dối.
Ông Cao cười khẩy:
- Tôi cũng nghi ngờ luôn sự quang minh cao cả của vị hoàng đế vĩ đại nhất triều Lê là Lê Thánh Tông. Nếu ngài thấm hết cái ơn trời biển cứu mạng của vợ chồng Nguyễn Trãi, thấy hết sự tàn độc của quyền lực, thì ngài đã không để cho chính sử chép về Nguyễn Trãi và Nguyễn Thị Lộ như thế. Tôi cũng trách ngài, khi có cơ hội lớn để chiêu tuyết cho ân nhân của mình mà cũng không làm hết mình. Quyền lực có trong tay mà ngài vẫn không dám tuyên trắng án cho Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ, ngài vẫn tiếc rẻ với Ức Trai một chút hư quyền, ấy là chỉ dám truy phong một tước Bá, Tán Trù Bá, kém xa tước Hầu, Quan Phục Hầu, vốn đã được vua Lê Thái Tổ phong cho Nguyễn Trãi.
Ông Huỳnh Đạo có vẻ không đồng ý với Cao:
- Chỉ một hành động chiêu tuyết cho Nguyễn Trãi, rồi lệnh cho thư khố sưu tầm lại toàn bộ trước tác của Ức Trai, đã đủ để Lê Thánh Tông trở thành bậc minh quân rồi. Thử ngẫm xem, đến như thời đại dân chủ chúng ta mà nhiều vụ án tày trời như Cải cách ruộng đất, Nhân văn giai phẩm …hơn năm chục năm rồi mà đã được giải oan đâu? Hậu thế không nên đòi hỏi quá ở Lê Thánh Tông. Ông yêu quyền lực hơn hết thảy mọi thứ trên đời. Ông tàn nhẫn không kém gì ông nội Lê Lợi, bố Lê Thái Tông và anh trai Lê Nhân Tông. Đến như ông anh ruột cùng cha khác mẹ là Cung vương Lê Khắc Xương, hiền lành, nhút nhát đến mức không dám nhận ngôi vua, nhường cho ông, mà sau này ông nghe lời dèm pha, cũng “xử” cùng với bọn thân hữu Lê Lăng…
Giáo sư Hoàng Nguyên giọng buồn rầu:
- Thực ra Lê Thánh Tông có thể làm được nhiều hơn nữa cho vợ chồng Ức Trai Nguyễn Trãi. Ví như phải chiêu tuyết cho cả Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ, phải giải cái án oan thảm khốc nhất trong lịch sử. Nhưng bản chất của chế độ cai trị và độc tài mọi thời là bằng mọi cách để bảo vệ vương triều, bảo vệ quyền lực, giữ cho hình ảnh vương triều không bị nhếch nhác, nhơ bẩn. Đến như người từng mưu giết bằng được mẹ mình và mình là Nguyễn Thị Anh mà Lê Thánh Tông vẫn tôn vinh tột bậc, dâng tên thụy và truy tôn là Tuyên Từ Nhân Ý Chiêu Túc Hoàng thái hậu, vẫn coi như mẫu nghi thiên hạ…
- Vua Lê Thánh Tông không thể bước qua được thời đại mình - Ông Thấp thủng thẳng – Nhà vua thừa biết tội lỗi của Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh với cả vương triều và cụ thể là với Ức Trai và bà Nguyễn Thị Lộ. Nhưng nhà vua không dám thừa nhận…
Ông Cao nói:
- Buồn nhất là một xã hội không sòng phẳng, một xã hội xử lý mọi vấn đề quốc gia đại sự bằng những hộp đen. Cụ Phan Phu Tiên, cụ Ngô Sỹ Liên cũng cùng một duộc như kẻ sĩ chúng ta bây giờ mà thôi. Người ta cắt cái sổ hưu là mình toi. Con cháu mình mất đường sống. Biết bao cây bút cùn mòn không viết nổi. Tài danh như nhà văn Nguyễn Khải mà trước khi chết phải thổ ra một bãi huyết 19 trang “Đi tìm cái tôi đã mất” rồi mới chết nổi… Nhà cầm quyền coi vương triều và quyền lực như một cái hộp đen, chỉ riêng họ biết và định đoạt. Mọi nhà nước độc tài bây giờ cũng là một phiên bản khác của phong kiến mà thôi. Họ muốn cha truyền con nối, muốn duy trì quyền lực vĩnh viễn. Họ đâu cần một xã hội công dân…
Thoáng thấy bóng trung tá Philip, người cùng khu tập thể, ông Thấp vội đi ra hành lang ngó quanh, e hèm một tiếng rõ to rồi vội trở vào, chắp hai tay:
- Con lạy các bố, chuyển đề tài đi, kẻo giáo sư bị ghi vào sổ đen, bị xếp vào kho, thì ai dịch “Long thành tạp ký”? Tay trung tá ăn vận sivin này bọn con đã đụng một vài lần rồi. Thôi, chúng con biến đây. Để bố còn dịch cho kịp ngày hội thơ.
***
Khi ông Huỳnh Đạo và hai ông Cao, ông Thấp vừa từ phòng giáo sư Hoàng Nguyên đi ra, thì trung tá Philip đẩy cửa bước vào.
Cả khu phố này, từ hơn một năm nay mọi người không gọi trung tá an ninh Phạm Tê bằng cái tên khai sinh nữa, mà mặc nhiên đặt cho anh cái tên trung tá Philip.
Chuyện dài dòng và đậm chất hài hước, nhưng có thật một trăm phần trăm. Ấy là vụ trung tá Phạm Tê tham gia bắt một phần tử dân chủ quá khích mà nhà chức trách từ lâu không ưa. Tên anh ta là Trần Thiện, tiến sĩ kinh tế, tốt nghiệp trường đại học Havard danh tiếng. Trần Thiện thuộc tốp khởi đầu nhóm Blogger từ khi công nghệ Internet du nhập vào Việt Nam. Rồi sau Thiện nâng cấp lên Website Tre Xanh. Sự kiện đầu tiên trang Web Tre Xanh làm chấn động dư luận là bản kiến nghị của giới trí thức về vụ khai thác bauxite ở Tây Nguyên. Tiếp đó là nhiều bài viết trong và ngoài nước kiến nghị Quốc Hội có nghị quyết ngừng ngay dự án khai thác bauxite và bản danh sách ký tên ủng hộ lên tới mấy ngàn người, trong đó có nhiều cán bộ lão thành cách mạng, trí thức hàng đầu tham gia. Chỉ trong vòng ba tháng, số người truy cập đã lên tới hàng chục triệu. Tre Xanh trở thành tờ báo mạng lề trái tập hợp nhiều ý kiến phản biện xã hội, nơi gặp gỡ trao đổi thông tin của giới trí thức trong và ngoài nước. Tiếp đến là vụ kiến nghị dừng dự án đường sắt siêu tốc vay vốn ODA của Nhật Bản tốn phí hàng trăm tỷ dolla. Lần đầu tiên, nhờ những ý kiến phản biện trên trang mạng Tre Xanh, Quốc hội đã lắng nghe và có nghị quyết phản bác kế hoạch xây dựng đường sắt siêu tốc Bắc Nam, chấp nhận phương án nâng cấp đường sắt hiện thời thành đường sắt hai chiều hiện đại. Từ thắng lợi này, Trần Thiện viết tiếp nhiều bài phản biện xã hội, kêu gọi dân chủ, đa nguyên, thậm chí chỉ trích đích danh một vài vị Trung ương. Nhà chức trách nghi vấn Trần Thiện có móc nối với đường dây phản động nước ngoài. Một chuyên án về chủ Website Tre Xanh được lập ra. Trung tá Phạm Tê có nhiệm vụ đột nhập phòng khách sạn Trần Thiện ở khi anh ta từ Sài Gòn ra Hà Nội.
Việc bắt Trần Thiện dễ như trở bàn tay, vì tay tiến sĩ này rất chủ quan, tự mãn, tin ở sự chính danh của mình. Tám giờ tối, trung tá Phạm Tê và ba đồng nghiệp ập vào phòng khách sạn khi Trần Thiện đang ngồi với một người đàn bà. Khám trong thùng rác phòng vệ sinh có một silip phụ nữ đang dùng dở. Lập tức Trần Thiện và người đàn bà bị giải về công an quận lập biên bản. Trong tờ biên bản do trung tá Phạm Tê lập, có ghi: “Trần Thiện có hành động bất chính với chị Bùi Mai Th. Khám phòng khách sạn thấy có một philip đang dùng dở. Khám tư trang của Trần Thiện, trong máy vi tính mang theo có nhiều bài báo nội dung chỉ trích chính quyền, kích động xã hội, phạm vào điều 88…”
Lẽ ra phải viết silip thì viên trung tá lại viết philip. Cánh báo chí chộp được từ này, thế là chiếc “philip” trở thành trò đàm tiếu, biệt danh trung tá Philip được mặc định cho Phạm Tê.
Trong khu tập thể, nhiều người không biết Phạm Tê làm việc trong ngành an ninh. Anh chỉ mặc sắc phục trong những dịp hội họp. Ngày thường anh mặc thường phục, sống thân thiện, chan hòa với láng giềng. Với giáo sư Hoàng Nguyên, anh đặc biệt kính trọng, thỉnh thoảng sang chơi, thăm hỏi.
- Có việc gì thế chú Tê? – Giáo sư Hoàng Nguyên đẩy tập bản thảo do Bùi La Việt vừa đem đến ra mép bàn, cốt để Philip nhìn thấy, rồi kéo ghế mời khách ngồi.
- Người vừa vào đây gặp bác là chủ trang Web “Thọt bỉ nhân”, đúng không?
- Chú cũng biết người này à? - Ông Nguyên tỏ vẻ ngạc nhiên - Đây là một chuyên gia Hán Nôm, nhà ngoại cảm số một hiện nay. Tên cậu ta là Bùi La Việt, bạn của tôi.
- Tay này là bạn của Trần Thiện, chủ trang Web Tre Xanh. Hồi Trần Thiện bị bắt, trên trang Web“ Thọt bỉ nhân” đăng nhiều bài kích động, công kích chế độ… “Thọt bỉ nhân” là một trang mạng rất nguy hiểm, có ý đồ chống phá cách mạng, bác không nên giao dịch.
Philip muốn cảnh báo ông Nguyên, rồi đưa mắt liếc nhanh tập tài liệu do Bùi La Việt vừa mang đến. Đó là chương về Nội quan Tạ Thanh mà Việt vừa phiên từ quyển Ngũ. Rồi Philip nhìn với sang quyển sách chữ nho phô tô mà ông Nguyên đang dịch. Bằng trực giác nghề nghiệp, anh đặt một câu hỏi trong đầu: Sao ông Nguyên không dịch sách Trung Quốc nữa mà lại chuyển sang dịch những tài liệu cổ? Đó là những tài liệu gì? Vì sao hồi này ông Nguyên lại hay gặp gỡ với hai anh chàng buôn văn hóa Cao, Thấp, với ông Huỳnh Đạo chuyên gia biểu tình, và đặc biệt là nhân vật mà anh đang được phân công theo dõi: “Thọt bỉ nhân”?
Philip buông một nhận xét:
- Về ngoại cảm, “Thọt bỉ nhân” so thế nào được với Hoàng Bá Hiệp và Chu Thuý Hằng?
- Đỗ Bá Hiệp và Phan Thị Bích Hằng - Ông Nguyên chữa lại, như một thói quen thầy giáo chữa lỗi cho học trò.
Chén nước vừa rót, nghi ngút khói, nhưng trung tá Philip tuyệt không đụng đến. Anh toan đứng dậy, nhưng lại nhìn ông Nguyên vẻ thương hại:
- Em vốn quí bác. Cả khu tập thể này ai cũng đều quí bác. Người ta bảo trí thức các bác hay rách việc, nhưng em thấy bác không phải như vậy. Sách bác dịch, em đọc hết. Cái ông Mạc Ngôn mới đáng là nhà văn Tàu, viết vừa sâu sắc chua cay vừa thâm thuý. Chửi thế mới siêu, dám chỉ mặt điểm tên cả Mao cả Đặng, nhưng em lại khoái. Phải viết như thế mới đúng bản chất vấn đề.
- Trung Quốc, tuy Maoit vậy nhưng người ta có truyền thống và phông văn hoá cao - Giáo sư Hoàng bỗng nhiên muốn trút bầu tâm sự - Vì thế mới có dòng văn học vết thương, nói hết những sai lầm của cách mạng Văn hoá, mới có những nhà văn như Giả Bình Ao, Trương Hiền Lượng, Mạc Ngôn trong văn học, đạo diễn Trương Nghệ Mưu trong điện ảnh…Có nhà văn còn viết hẳn một cuốn sách với tựa đề: “Người Trung Quốc xấu xí” nhằm chỉ ra những thói xấu của người Tàu, kìm hãm bước tiến của đất nước. Cuốn sách không chỉ được độc giả, mà ngay giới lãnh đạo đón chào nồng nhiệt. Họ có truyền thống tự giễu nhại từ thời văn hào Lỗ Tấn. Ông xây dựng nhân vật AQ chính là giễu nhại tính bảo thủ, phép thắng lợi tinh thần của dân tộc mình, một nguyên nhân cơ bản kìm hãm bước tiến bộ của xã hội Trung Quốc…
Càng nghe con người nhiều chữ nghĩa này, càng hiểu ra nhiều điều – Philíp nghĩ vậy và cũng muốn trải lòng mình:
- Hồi bác cho in cuốn “Mông to vú lớn” có người đặt vấn đề bác ăn tiền của thế lực thù địch, bịa thêm nhiều chi tiết trong khi dịch, để nhằm bôi xấu bạn. Cấp trên phải lập ban thẩm định, trước khi cho phát hành. Hồi ấy em lo cho bác. Sau thấy nói bác dịch đúng từng từ… Vừa đúng lại vừa hay.
- Tác phẩm “Phong nhũ phì đồn” tôi dịch là: “Báu vật của đời”, chứ không phải “Mông to vú lớn”.
- Đúng là quyển đó - Philip nói - Nước Tàu man rợ dễ sợ. Nhưng thôi, lúc khác sẽ bàn chuyện văn chương. Có chuyện này em phải nói với bác…
- Chuyện gì? - Ông Nguyên dỏng tai, sẵn sàng.
- Tình hình cán bộ nghỉ hưu và giới trí thức hiện nay rất phức tạp. Hôm vừa rồi bọn em đi nghe phổ biến nghị quyết. Có một vị phó giáo sư tiến sĩ…
- Tôi có biết vị này. Tiến sĩ Đăng Đàn…
- Đúng rồi. Vị này nói, các thế lực thù địch đang chống phá ta ghê lắm. Không đề phòng là mất nước như chơi. Các thế lực thù địch đặc biệt ủng hộ cách mạng da cam ở Bắc Phi và Ai Cập. Chúng chuyên dùng vũ khí mạng để tính chuyện lật đổ. Nhiệm vụ của chúng ta là phải đẩy mạnh tuyên truyền bảo vệ cái sổ hưu, đúng không bác?
Câu hỏi xuyên xoáy và ánh mắt cũng xuyên xoáy, như moi cả lục phủ ngũ tạng giáo sư Hoàng. Ông tỏ vẻ hoang mang:
- Vợ chồng tôi sống bằng lương hưu, công lao cả đời làm lụng… có chết tôi cũng phải bảo vệ. Chú thấy đấy, về hưu như tôi, còn biết bấu víu vào đâu? Sách dịch rẻ như bèo. Một đất nước chín mươi triệu dân mà sách in một ngàn cuốn bán không được. Một năm may ra tôi mới dịch được một quyển, nhuận bút được dăm triệu…
- Bác nói thế nào…Mỗi tháng kiếm không nổi một triệu thì rẻ mạt quá, trí thức các bác khổ quá. Thế thì phải bảo vệ cái sổ hưu bằng mọi giá, bác ạ. Tiến sĩ Đăng nói quá chí lý. Giao quyền lãnh đạo cho mấy thằng cha dân chủ thì nó cúp sổ hưu. Cho nên, cháu khuyên bác, chớ có a dua với mấy tay dân chủ mạng. Nó rủ đi biểu tình, chớ có tham gia… Mà cháu cũng lạ, sao bác lại rước cái ông Huỳnh Đạo ấy về nhà. Ông này phức tạp lắm. Vua biểu tình. Thỉnh thoảng lại thấy có mặt ở Hồ Gươm. Bác phải tránh xa bọn biểu tình, nhé.
- Chú tính, tôi bận suốt ngày… - Giáo sư Hoàng lắc đầu - Mấy ông bạn hưu gọi điện thoại rủ đi biểu tình chống xâm phạm Biển Đông, mình bận không đi được, cứ thấy áy náy…
- Bác áy náy cái gì? – Trung tá Philip hỏi dồn.
Giáo sư Hoàng Nguyên thở dài:
- Tôi ước mình cũng như chú, chỉ biết làm công ăn lương, trên bảo sao làm vậy… Nhưng mình mang tiếng là cái anh có học. Cổ nhân có câu: “Quốc gia hưng vong, thất phu hữu trách”. Đất nước an nguy, sao mình dửng dưng được? Biển Đông hằng ngày dậy sóng. Tàu dầu khí của mình làm việc ngay sát bờ biển, trong thềm lục địa nước mình, mà luôn bị quấy phá, cắt cáp. Ngư dân mình đánh cá quanh quần đảo của mình, trên hải phận của mình mà luôn bị tàu lạ bắt bớ, đâm chìm… Dân nông thôn, dân miền núi mù thông tin, không biết đã đành. Mình giữa Thủ đô, tràn ngập kênh nghe nhìn, ngồi ru rú xó nhà, hèn quá còn ra chi cái giống người?
- Bố ơi, bố ăn phải bả các thế lực thù địch rồi - Trung tá Philip đột ngột đổi cách xưng hô, nhoài người nắm bàn tay ông Nguyên - Trung ương đã có phương án cả rồi. Bố không việc gì phải lo. Nhiệm vụ của bố là cứ ngồi nhà dịch sách.
- Chú nói đúng như nghị quyết - Giáo sư Hoàng nhìn viên trung tá đầy ái ngại - Ai chẳng biết hơn lúc nào hết, lúc này phải lo ổn định xã hội để phát triển kinh tế. Bao nhiêu máu xương đổ xuống, chỉ mong được hưởng những ngày hoà bình hôm nay. Các chú thuộc thế hệ sinh ra đã có hoà bình, chứ lũ chúng tôi gần cả đời đói rách, bom đạn. Động loạn lúc này là tan nát hết cả… Không những chúng tôi không có sổ hưu mà niêu cơm của vợ con các chú cũng không còn… Bọn trí thức chúng tôi, thời nào cũng chỉ mong thái bình… Nhưng ổn định thế nào? Phải là sự ổn định trên cơ sở toàn vẹn chủ quyền, trên một thiết chế dân chủ, phải ổn định vững chắc để phát triển, chứ không phải bưng bít, giả vờ ổn định để mất chủ quyền lãnh thổ , kinh tế xã hội dẫm chân tại chỗ, thậm chí thụt lùi. Cái ổn định ấy chỉ có lợi cho bọn tham nhũng, đầu cơ chính trị…
Bằng phản xạ nghề nghiệp,trung tá Philíp thấy vị giáo sư đang tưởng mình đứng trên bục giảng, mà anh đang trở thành một học trò ngoan ngoãn. Anh đột ngột lái câu chuyện:
- Này, con hỏi khí tò mò. Bố đang dịch cuốn gì mà cứ như sách cổ?
Giáo sư Hoàng đưa tập văn bản đang dịch cho Philíp.
- Khi nào sách in ra, tôi sẽ tặng chú. Tôi đang dịch sách viết về cụ Nguyễn Trãi và thời đại cụ. Nếu ngày ấy cụ Nguyễn Trãi cũng mũ ni che tai, đừng sốt sắng cứu mẹ con vua Lê Thánh Tông, cứ bằng lòng an trí ở Côn Sơn mặc cho bọn lộng thần xui giục ông vua trẻ Lê Thái Tông và tác oai tác quái chốn cung đình, thì ông cụ và bà Nguyễn Thị Lộ chắc không phải gánh họa tru di tam tộc…
Trung tá Philip dán mắt vào những trang sách chữ nho, vui như cậu học trò nhỏ:
- Sách viết về Nguyễn Trãi thì cháu phải đọc. Bác cho cháu xin một bản đã dịch. Cháu sẽ đi photo. Từ hôm nay, bác cứ dịch đến đâu, cháu sẽ đọc đến đấy…
Giáo sư Hoàng Nguyên nhìn Phạm Tê và nhận ra sự chân thành, lòng ngưỡng vọng, hướng thiện trong ánh mắt anh. Ông đứng dậy lấy tập bản dịch đã vi tính, đưa cho anh:
- Tôi còn một bản. Chú mang về đọc. Chương quan trọng nhất viết về Nguyễn Trãi thì bây giờ tôi mới bắt đầu dịch. Từ nay, cứ xong chương nào, tôi sẽ vi tính và photo cho chú một bản.
Trung tá Philip giơ hai tay đỡ tập bản thảo rất lâu. Anh thấy như mình bắt đầu chạm vào những điều linh thiêng mà trước nay anh tưởng chỉ dành cho những trí thức như giáo sư Hoàng Nguyên.
***
Lại nói về bọn Nguyễn Khuê, Nguyên Phong và ni cô Tiểu Mai.
Ánh trăng vằng vặc đêm hạ tuần tháng bẩy đã chỉ đường cho họ đưa hoàng nhi xuyên qua bãi dâu. Nguyên Phong đi trước. Tiếp đến là ni cô Tiểu Mai bế hoàng nhi. Đi sau cùng là Đồ Khuê. Chỉ còn một thôi đường sẽ tới chỗ cây gạo bến đò thì bỗng đụng một toán lính triều đình.
Số là, nội quan Tạ Thanh vốn đa mưu túc kế. Ngài rất sợ Lê Nguyên Sơn với binh quyền trong tay, lại được Hoàng hậu sủng ái, có thể lập công lớn. Vì thế, trong khi Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh xẻo lưỡi lão Câm dưới gốc muỗm thì ông ta lủi ra sau truyền gọi viên võ quan dưới trướng dẫn ngay một đội giáp binh phóng ngựa theo đường tắt ra phục trên đoạn đê ra gốc gạo bến đò. Rất có thể hoàng nhi sẽ được đưa sang Bồ Đề, nơi thang ấp của quan Thái bảo Ngô Từ.
Chỉ trong vòng nhai giập bã trầu, đội giáp binh với sáu con tuấn mã đã ào đến chỗ điếm canh bờ đê. Đây là chỗ dẫn ra bến đò ngang, nơi có một con lạch nhỏ ăn vào bãi lau sậy. Nơi ấy có cây gạo già đứng trầm mặc dưới trăng. Con nước nguồn sau trận mưa lớn đang cuồn cuộn đổ về. Không một bóng người. Nghe rõ tiếng sóng vỗ oàm oạp vào bờ đất. Đứng nép bên điếm canh, viên toán trưởng dóng đôi tai thỏ về phía bãi lau. Hình như có tiếng trẻ con vừa khóc. Hắn quay ngoắt dây cương, thúc ngựa tạt sang bãi dâu.
Khi ấy, Tiểu Mai và Nguyên Phong đã đưa hoàng nhi xuyên qua đám lau. Nghe thấy tiếng ngựa hí, tiếng quát tháo, Tiểu Mai nhảy qua con ngòi, quay ngoắt vào một lùm cây rậm rạp. Cú nhảy bằng thế võ mưu quyền, động tác tiếp đất nhẹ như mèo vồ, nhưng bị một cành lau ngáng trước mặt, tung lên những giọt sương lạnh, làm hoàng nhi khóc thét. Nguyên Phong ào tới, kịp gạt bụi cây, choàng tay qua người ni cô che cho hoàng nhi. Chàng nói nhỏ như tiếng gió:
- Bọn lính đã phát hiện ra chúng ta. Không được để hoàng nhi khóc. Ni cô để tôi bế đỡ…
Tiểu Mai nhẹ nhàng gạt tay chàng trai. Không thể bịt miệng hoàng nhi. Nàng nép mình trong bụi cây rậm rạp, quay người, cởi cúc áo. Một mảng trắng ngời của bầu vú trinh tiết hiện ra. Nàng ấn núm vú hồng tươi vào cái miệng chúm chím như nụ hoa. Tiếng khóc bỗng nín bặt. Ấu chúa tham lam ngậm mút chùn chụt. Lần đầu thoát thai, hoàng nhi được biết có một núm vú trên đời.
Tiểu Mai nói với Nguyên Phong:
- Nghĩa sỹ hãy để tôi với hoàng nhi lại đây. Chàng quay lại tìm bác Cả đi. Bác ấy lạc chúng ta từ giữa bãi dâu.
Nguyên Phong chột dạ. Chàng đảo một vòng kiểm tra địa hình, rồi vội quay vòng trở lại.
Quả nhiên Nguyễn Khuê đã bị bọn lính giáp binh bắt giữ. Trán ông sưng vù. Một dòng máu từ thái dương chảy bết một nửa mặt ông. Chúng tra hỏi, nhưng Đồ Khuê chỉ một mực nói ông là người Kẻ Bưởi, đang tìm đường ra bến đò để đi mua trâu trên mạn ngược. Bọn lính quất thêm mấy roi rồi trói hai tay ông, dong đi giữa hai hàng ngựa.
Nguy cấp. Nguyên Phong hiểu ngay ra tình thế hiểm nghèo. Tính mạng thầy Cả Khuê ngàn cân treo sợi tóc. Chúng sẽ biết ngay Nguyễn Khuê là con trai đầu của quan Nhập nội Hành khiển. Và vụ đưa mẹ con Tiệp dư đi trốn chẳng khó khăn gì không bị vạch trần. Không chỉ Nguyễn Khuê mà cả Ức Trai tiên sinh, cả Lễ nghi Học sĩ sẽ khó thoát khỏi tội chém đầu. Phải bằng mọi cách cứu Nguyễn Khuê và đánh lạc hướng bọn giáp binh. Không chần chừ, Nguyên Phong rút cây phi tiêu bên mình, nạp viên chì thổi liền ba phát. Hai tên cưỡi ngựa đi đầu và một tên đi cuối chỉ kịp kêu ối một tiếng, tên thì đổ gục trên lưng ngựa, tên ngã ngửa, lăn xuống đất. Nhanh như cắt, Nguyên Phong nhảy phắt lên con ngựa ô đầu đàn, dùng đoản côn quật ngã mấy tên còn lại, rồi cúi rạp người nhấc bổng Nguyễn Khuê lên ngựa, phi như bay vào giữa bãi dâu.
Bây giờ nói chuyện Tiệp dư Ngọc Dao và nhóm thứ hai.
Nhóm này không có hoàng nhi nhưng lại phải võng Tiệp dư, nên cũng không thể đi nhanh. Họ men theo bờ ruộng và con đường nhỏ lên tới bờ sông thì gặp một chiếc xe ngựa kiểu dáng sang trọng do Đô giám Lương Đăng vừa thiết kế dành cho các bậc đại thần. Theo sau là hai tráng sĩ trẻ tuổi, một người cưỡi con Nê thôngmàu sương khói tuyệt đẹp, người kia cưỡi con bạch mã, giống hệt như con Đích Lư của Lưu Huyền Đức đời Hán. Người cưỡi ngựa Nê thông là một tráng sỹ chừng mười bẩy tuổi, mặc giáp phục, mũ có tua chim trĩ cong vút. Người kia cũng trạc tuổi chàng, võ phục màu lục thuỷ, đội mũ đâu mâu. Thấy bóng đoàn người, chiếc xe ngựa và hai tráng sĩ đi chậm lại, rồi chắn ngang.
Chiếc võng được đổi vai cho hai ni cô chùa Huy Văn. Hai gia nhân nhà quan Thái bảo Ngô Từ lập tức rút kiếm ra, sẵn sàng tử chiến.
Từ trên xe, một người trẻ tuổi mặc giáp phục nhảy xuống. Chàng cũng chừng tuổi hai tráng sĩ cưỡi ngựa. Rất cung kính, chàng khoanh tay thi lễ :
- Chúng tôi được lệnh quan Lễ nghi Học sĩ đưa xe đến đón lệnh bà Tiệp dư. Xin mời đưa lệnh bà lên xe kiệu. Việc gấp lắm rồi, không thể chậm trễ.
Cả hai gia thần của quan Thái bảo cùng xốc tới. Hai đường kiếm lượn chéo, thoắt cái đã kề cổ người trẻ tuổi:
- Mi là người của Nguyễn Thị Anh. Lừa sao nổi chúng ta. Muốn sống thì đưa xe cho bọn ta.
Hai chàng trai cưỡi ngựa, từ nãy vẫn ngồi trên yên, giờ vội nhảy xuống.
Chàng mặc võ phục màu lục thuỷ nói :
- Không được vô lễ. Đây là công tử Trịnh Công Diễm, con trai của Đại hành quân tổng quản Trịnh Khả, em thứ chín của Đô tướng quân Trịnh Bá Quát. Người cưỡi ngựa Nê thông đây là Nguyễn Sư Hồi, con trai của Đại thần Nguyễn Xí. Còn ta, Đinh Lân, con trai Đại tư mã Đinh Liệt và Ngọc Kiều phu nhân.
Bà chị Tiệp dư thấy nguy, vội bảo hai gia thần dừng tay và nói:
- Phiền ba tráng sỹ cho xem tín lệnh.
Trịnh Công Diễm rút ra một cành trâm:
- Đây là tín vật của Lễ nghi Học sĩ. Sáng mai bà phải vào chầu đức Hoàng thượng, nên sai ba chúng tôi đến đây. Việc gấp lắm rồi, phải đưa Tiệp dư đi ngay không thể chậm trễ.
Mọi người hiểu ra, xin lỗi ba công tử rồi cùng đưa Tiệp dư lên xe kiệu.
Khi tốp người ra đến bãi dâu, cũng vừa hay Nguyễn Khuê và Nguyên Phong, sau khi cắt đuôi được bọn giáp binh, đã đợi sẵn ở đó. Không thấy Ni cô Tiểu Mai và hoàng nhi. Lại thấy ông Cả Khuê quấn băng trên đầu, Tiệp dư rụng rời, níu lấy chị gái:
- Hài nhi của em đâu ?Con em bị làm sao rồi?
Nguyên Phong nói :
- Xin lệnh bà yên tâm. Ấu chúa cùng ni cô Tiểu Mai đã tới nơi hẹn và đang đợi chúng ta. Phải nhanh lên kẻo trời sáng.
Mọi người lại hối hả ra bến sông.
Dưới ánh trăng ngời, lẫn vào nước sông, lờ mờ xuất hiện một chiếc thuyền gỗ mui cong từ bên tả ngạn sông Cái rẽ sóng áp mạn.
Tiệp dư ào đến với ni cô Tiểu Mai. Hoàng nhi sau khi được «bú» no nê bầu vú trinh tiết không có sữa, ngủ ngon lành, bây giờ mới ấp vào lòng mẹ, đón một giọt nước mắt nóng hổi của mẹ rơi đúng khóe môi nhỏ xinh.
Mọi người chia tay ba công tử Trịnh Công Diễm, Đinh Lân và Nguyễn Sư Hồi, lần lượt xuống thuyền.
Chỉ chưa đầy một tuần hương, thuyền đã cập bến bờ nam làng Bắc Cầu.
Phương đông dậy một màu hồng. Trời tảng sáng. Sư trụ chì chùa Long Đọi (3) và các sư, vãi đã đứng chờ từ canh tư. Mọi người ra tận mép nước chào đón mẹ con Tiệp dư.
***
.
Làng Bắc Cầu có đỉnh là ngã ba Dâu, nằm trên doi đất hình lưỡi mác kẹp giữa sông Cái và sông Thiên Đức.
Số là, từ thời nhà Lý, khi sông Thiên Đức trở thành giang lộ chủ nối Thăng Long với cố hương Cổ Pháp, Đình Bảng và cả vùng thiền pháp Kinh Bắc, ngã ba Dâu không chỉ phát đạt nghề trồng dâu dệt vải, mà còn được đám ngư phủ, đám thương nhân tìm đến lập nghiệp. Khi đại quân Lam Sơn vây hãm thành Đông Quan, Bình Định vương Lê Lợi chọn Bồ Đề làm đại bản doanh, thì vùng ngã ba sông này cũng được chọn làm nơi trữ lương thảo, khí giới, lập xưởng đóng và sửa chữa thuyền chiến, xưởng chế tác vũ khí đạn dược. Đây là trung tâm hậu cần, đồng thời cũng là hậu quân, nơi tập kết bầu đoàn thê tử của Bình Định Vương và các thủ túc. Cái tên Bắc Cầu có từ khi quân dân Đại Việt buộc giặc phải quy hàng, cúi mình đến hội thề Đông Quan, sau đó ta bắc cầu phao, cấp ngựa, cấp lương cho bọn Vương Thông về nước. Bắc Cầu tức là làng ở phía bắc của cầu sông Cái.
Địa thế làng Bắc Cầu, khi biến, thật vô cùng lợi hại. Chiếm được ngã ba này có thể chặn toàn bộ hướng thủy quân từ ải Lê Hoa, từ thành Tam Giang xuống, từ sông Hát Giang sang, từ vùng Lục Đầu giang tới, từ phía Hàm Tử lên. Chỉ cần vài trăm bước chân, là từ bờ sông này đã sang bến sông kia. Thời thái bình, chốn này nào khác cõi bồng lai. Bãi dâu ngút ngát. Nội cỏ xanh rì. Bọn trẻ chăn trâu, mùa hè thường tắm ở hai sông. Đang ngụp lặn trên sông Nhĩ Hà, thoắt cái chúng đã sải mình xuôi dòng Thiên Đức.
Người phát hiện và chọn Bắc Cầu làm chốt hậu cần của quân Lam Sơn là Chuyển vận sứ Ngô Từ. Ngay từ khi quân Nam đánh thành Xương Giang và chặn quân cứu viện của Liễu Thăng, ông đã tiên đoán đến lượt thành Đông Quan sẽ nằm trong thòng lọng của quân Lam Sơn. Bắc Cầu chính là sân sau của hành dinh Bồ Đề. Suốt thời gian vây thành Đông Quan, Ngô Từ đã góp phần biến Bắc Cầu thành một công binh xưởng tấp nập, một chốn đô hội sầm uất, chùa Long Đọi thành chốn
---------------------
Phật đài linh thiêng. Chính thời gian này và tại nơi đây bà Nguyễn Thị Lộ có dịp gần gũi hoàng tử Lê Nguyên Long nhiều nhất. Bà cùng với các nhũ mẫu chăm sóc cho ấu vương năm tuổi và dạy nhập tâm cho cậu bé những nét chữ thánh hiền.
Người chọn Bắc Cầu làm nơi cấp tán cho mẹ con Tiệp dư Ngọc Dao ngay trong đêm 20 tháng7, không phải là quan Thái bảo Ngô Từ, mà chính là quan Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ. Giữa làng Bắc Cầu có Long Đọi cổ tự, một ngôi chùa được dựng từ thời Lý và mới được quan Thái bảo phát tâm tu bổ. Ngôi cổ tự này có hai cửa nam và cửa bắc. Cửa nam thông ra sông Nhị Hà, cửa bắc thông ra sông Thiên Đức, vì thế thu hút rất đông phật tử. Sư trụ trì chùa Long Đọi là đồng môn với Hòa thượng Thích Chân Như, trụ trì chùa Huy Văn. Chỉ chùa Long Đọi làng Bắc Cầu mới là nơi an toàn nhất cho hoàng nhi và là nơi đào thoát nhanh nhất, an toàn nhất ra trấn An Bang theo hoạch định đã vạch trước của quan Hành khiển Nguyễn Trãi. Trong lúc tai mắt của Nguyễn Thị Anh và Lam Sơn hội giăng khắp tứ phương tám hướng, thì duy nhất đường giang lộ Thiên Đức là tuyến an toàn. Bởi trong thời gian này sông Thiên Đức hoàn toàn nằm trong vòng kiểm soát nghiêm ngặt của qnan Thái úy Trịnh Khả, người vừa được gia phong chức Hành quân Tổng quản xa kỵ quân sự đồng tổng quản lĩnh các đội thiết đột. Đích thân ông sẽ hộ tống xa giá đi tuần miền Đông và duyệt đại quân ở Chí Linh những ngày tới. Dọc tuyến sông, cứ mỗi điếm canh đê là một trạm kiểm soát, cứ năm dặm lại có một đội giang thuyền tuần tiễu. Chỉ cần vượt sông Cái sang làng Bắc Cầu, thì con đường ra Côn Sơn, rồi An Bang, sẽ không còn gì nguy hiểm.
Chính ngọ ngày 22 tháng 7, thuyền của quan Lễ nghi Học sĩ, có lính hộ vệ từ bến Đông, ngược dòng nước xiết sông Cái lên phía bắc, rồi rẽ vào sông Thiên Đức. Từ ngã ba Dâu, hai chiến thuyền do Đại hành quân Tổng quản Trịnh Khả phái đến đã án ngữ đường thủy lộ vào sông Thiên Đức. Ở bờ sông Cái, lối lên chùa Long Đọi, cũng có thuyền chiến canh phòng. Làng Bắc Cầu trở thành điểm xung yếu, được bảo vệ nghiêm ngặt.
Thuyền chở bà Lộ đến bến giữa làng Bắc Cầu, thì áp mạn. Vừa từ thuyền lên, bà Lộ đã được vây bọc xung quanh bởi sư thầy trụ trì, các sư, vãi và bọn Nguyễn Khuê, Nguyên Phong, Tiểu Mai... Mặc dù, cả ngày hôm qua, tới sáng hôm nay, từ trong kinh thành tới chốn thôn ổ, dân tình đều loan tin Hoàng tử thứ tư của vua Lê Nguyên Long đã chào đời và đã được vua cha đặt tên, nhưng giờ đây mọi người vẫn muốn được tận mắt nhìn thấy bút hoa do chính tay vua ban mà quan Lễ nghi Học sĩ mang đến.
Một hương án được bày ra trước cửa chùa.
Từ dưới trai phòng, Tiệp dư Ngọc Dao bế hoàng nhi được bà chị gái và các ni cô dìu ra. Qua một ngày được nghỉ ngơi phục sức, sắc mặt Tiệp dư rờ rỡ tựa trăng rằm. Ấu chúa, vận hoàng bào, đeo vòng bạc cẩn ngọc lưu ly được nâng niu như báu vật của trời đất. Qua một ngày đêm được tưới nhuần sữa mẹ, hoàng nhi đáng yêu như một thiên thần bé bỏng, đôi mắt khép lại như vẫn đang bồng bềnh nơi cõi bồng lai, còn cặp môi nhỏ xinh cứ chún chím mấp máy như nụ đào buổi sớm.
Một hồi chuông dóng vào thinh không.
Tiệp dư bế hoàng nhi quỳ trước hương án. Sư trụ trì và mọi người quỳ theo. Quan Lễ nghi Học sĩ, xiêm y phẩm phục triều đình, đội mũ ô sa, chân dận hài văn, hai tay nâng cao ngang mặt ngự chế vua ban, rồi dõng dạc tuyên đọc:
« Thế Thiên hành đạo
Duy Đại Việt quốc,
Năm Nhâm Tuất, Đại Bảo thứ 10, mùa thu, ngày đại cát 20 tháng 7, ơn nhờ Tiên tổ, ân điển của đức Tiên đế Thái Tổ, tiểu tử Hoàng nhi thứ tư của trẫm hạ sinh.
Nay trẫm là Lê Nguyên Long, ban tên húy cho Hoàng nhi là Lê Tư Thành, tục danh Lê Hạo.
Kính báo trời đất.
Loan báo thần dân trăm họ. »
Quan Lễ nghi Học sĩ vừa dứt lời tuyên đọc, bỗng từ phía kinh thành, một con chim phượng hoàng có bộ lông rực rỡ sải cánh bay sà xuống ngọn cây bồ đề cổng chùa. Và trên trời, một đám mây ngũ sắc che ngang vầng thái dương. Mọi người đều cho rằng đây là điềm trời ứng với bậc Thiên tử giáng thế.
Sau lễ nhận tên cho Hoàng tử, mọi người từ biệt sư trụ trì chùa Long Đọi, hối hả xuôi dòng Thiên Đức.
Đoàn chia làm hai.
Một thuyền chở Tiệp dư Ngọc Dao, Hoàng tử Lê Tư Thành, do Nguyễn Khuê, Nguyên Phong, ni cô Tiểu Mai cùng đám người nhà quan Thái Bảo tháp tùng, có thuyền chiến của quan Đô úy Trịnh Bá Quát, con trai Thái úy Trịnh Khả hộ tống, đi thẳng ra bến đò Rừng, nơi đã được quan An phủ sứ An Bang là Nguyễn Nhật Thăng trù liệu sẵn.
Thuyền còn lại chở quan Lễ nghi Học sĩ tới Lục Đầu giang thì rẽ về Côn Sơn, nơi quan Nhập nội Hành Khiển Nguyễn Trãi đang chờ.
***
Những trang sách dịch về vua Lê Thánh Tông mà giáo sư Hoàng Nguyên đưa, khiến trung tá Philip đọc mê mẩn không dứt ra nổi. Vị giáo sư thì anh phục và tin quá đi rồi. Trí thức nhưng mà tốt. Sống có trách nhiệm và luôn biết giữ khuôn phép. Nhưng với thói quen nghề nghiệp, có một câu hỏi cứ luẩn quẩn trong đầu: Vì sao “Thọt bỉ nhân” cũng tham gia vào vụ dịch cuốn tiểu thuyết lịch sử sáng giá này? Có ý đồ chính trị gì không?
Philip nhớ lại cái phiên tòa xử Trần Thiện, chủ trang Website Tre Xanh, một phiên tòa công khai, nhưng theo lệnh cấp trên chỉ cho phép một vài phóng viên được tham dự và đưa tin theo định hướng. Đó là một phiên tòa đặc biệt gây chú ý dư luận. Các trang mạng lề trái chú mục bình luận và đưa ra nhiều ý kiến quá khích bênh vực Trần Thiện và đòi hủy phiên tòa. Các ngả đường dẫn vào tòa án được hàng rào an ninh vây chặt. Vậy mà không biết bằng cách nào, Bùi La Việt với cái chân cà nhắc vẫn lọt qua vùng kiểm soát, vào được tới cổng. Theo chỉ đạo, lập tức trung tá Philip từ góc trái sân băng đến.
- Anh ở báo nào? Đề nghị ra khỏi rào chắn.
Bằng một cái gạt tay, Bùi La Việt đã ngã sấp xuống mặt sân.
- Tôi là nhà báo tự do - Thọt bỉ nhân lồm cồm bò dậy, giơ cái máy ảnh lên - Báo đăng phiên tòa xử công khai... Mọi người dân được tự do tham dự…
Trung tá Philip lẩm bẩm trong miệng: “Tự do cái con…”, nhưng rồi anh kịp dừng lại, dùng tay trái lôi sềnh sệch anh chàng “Thọt bỉ nhân” ra khỏi hàng rào chắn.
Ánh mắt của “Thọt bỉ nhân” nhìn Philip lúc ấy, suốt đời anh không thể quên. Một ánh mắt đau đớn và khinh bỉ, thương hại và coi thường, như chính anh ta mới là người có quyền phán xét…
Tiếp đến là cuộc giải cứu cho “Thọt bỉ nhân” tại nhà riêng anh ta.
Khi trung tá Philip đến nơi thì hơn ba chục người làm nghề bốc vác ở ga xe lửa đang đập phá cổng nhà và la ó rầm trời. Toàn bộ diễn biến cuộc đập phá được một đặc tình ghi lại trong Video Clip và băng ghi âm:
“Nhà thằng chủ trang Web “Thọt bỉ nhân” ở đâu? Không biết. Bỉ nhân nào? Thằng Thọt ấy. Tên nó là gì nhỉ? Bùi gì nhỉ? A phải rồi. Bùi La Việt. Tay này còn có nghề tướng số tử vi… Thế thì kia, cái cổng mái ngói kia. Ông Việt ngoại cảm, dân khu phố này vẫn gọi thế… Thằng Bùi La Việt thọt bỉ nhân đâu, ra cho chúng ông hỏi tội. Anh em đâu, ném đá vào nhà nó. Giật đổ cổng nhà nói ra…a…a… Xông vào nhà tóm lấy nó. Đập nát mẹ nó cái vi tính đi… Đây rồi, có loa đây rồi. Để tôi. A lô… Thằng Thọt bỉ nhân đâu? Chúng ông là phu bốc vác xe lửa đây. Hôm nay chúng ông đến hỏi tội mày. Hà cớ gì nước Nhật giàu có cho Việt Nam vay tiền để làm đường sắt cao tốc mà mày lại viết mạng đả kích họ? Hà cớ gì mày xui Quốc hội phản đối Chính phủ xây đường sắt cao tốc để làm cho bọn bốc vác chúng ông khốn khổ, mất việc làm? Các chiến hữu đâu, phá cửa, xông vào bắt thằng Thọt ra đây…”
Chính cái lúc anh em bốc vác phá cửa, xông vào nhà Bùi La Việt thì trung tá Philip ngồi uống trà và theo dõi tình hình với mấy đồng nghiệp ở quán cóc gần đấy.
Có điện thoại của cấp trên: “Vào giải cứu cho hắn. Hắn gọi 113 rồi. Tạm dạy lũ “Nguyên khí” này bài học thế đã. Đừng để anh em manh động khử hắn thì rách việc”.
Tổ của trung tá Philip cưỡi xe đến nơi đã thấy hai công nhân tóm tóc Bùi La Việt dúi vào bờ tường. Chiếc laptop của Việt bị đập nát.
- Tôi đề nghị các đồng chí công nhân giải tán. Không ai được phép xông vào nhà công dân để hành hung - Trung tá Philip ra lệnh - Đề nghị đại diện công nhân và anh Bùi La Việt về đồn để lập biên bản.
Sau lần ấy, trang mạng “Thọt bỉ nhân” bị treo một tháng. Sau đó hoạt động trở lại, nhưng khẩu khí không còn hung hăng như trước, mà từ tốn, ôn hòa hẳn.
Trung tá Philip lẽ ra được thăng hàm thượng tá, nhưng bị chạm khung tuổi, nên chỉ được hưởng lương thượng tá, còn hàm và chức vụ vẫn giữ nguyên.
--------------------
(1) Theo Nhà văn Hoàng Quốc Hải trong “Lễ nghi Học sĩ Nguyễn Thị Lộ với Thảm án Lệ Chi viên” (NXB Văn hoá Thông tin, 2009)
(2) Theo Luật sư Nguyễn Thành Vĩnh, sách trên.
(3) Chùa Long Đọi làng Bắc Cầu, Gia Lâm, Hà Nội khác với chùa Long Đọi ( Sùng Thiên Diên Linh tự) xã Đọi Sơn, Duy Tiên, Hà Nam, có từ thời Lý Thánh Tông. (TG)