(Rút từ facebook của Mạnh Kim)

Có thể xem đây là một chân dung, với những nét phác thảo mà chân thật. Nếu có thể tô đậm thêm chăng, thì là điều này: một trong những chỗ hay nhất của Tuấn Khanh, là anh đã đi giữa báo chí và văn học – một kiểu như là Svetlana Alexievich. Ở đấy, anh lôi cuốn người đọc không phải bằng những hư cấu tài tình, mà bằng những suy tư và cảm xúc về số phận của con người, về nỗi đau của đất nước. Tuấn Khanh được trao giải thưởng Văn Việt lần thứ nhất (2014-2015) chính là vì lý do đó.

Văn Việt

Có nhiều nhà báo đã được trao giải trong dịp này và nhiều tờ báo cũng tôn vinh một số cây bút trong hệ thống báo chí nhà nước. Nhiều tờ báo, như thường lệ, lại viết về “sức mạnh báo chí” và “báo chí nhân dân”. Tuy nhiên, chẳng tờ báo nào dám đụng đến truyền thông xã hội, một đề tài “rất nhân dân”; cũng như tác động thật sự của truyền thông xã hội lên cộng đồng lẫn hệ thống báo chí thuộc quản lý nhà nước. Viết về chân dung những nhà báo tự do càng không dám. Dĩ nhiên báo chí nhà nước chỉ được khen phóng viên nhà nước. Một số cây bút tự do, trong thực tế, luôn xứng đáng được trân trọng, xét về ảnh hưởng và tác động xã hội. Tôi muốn nói đến một người: Tuấn Khanh.

Tuấn Khanh không hẳn là nhà báo. Một cách chính xác, anh là nghệ-sĩ-viết. Khanh viết đẹp. Văn của Khanh rất “người” và rất Việt Nam. Khanh không viết chữ. Khanh viết bằng cảm xúc, nhiều khi hơi đậm, nhưng không cây bút nào viết “ra nước mắt” và thẩm thấu ruột gan bằng anh. Một số bài của Khanh, tôi có cảm giác, anh thấu thị nó bằng cái nhìn khác thường. Anh đặt nó ở một góc mà chỉ anh mới thấy và miêu tả được. Cách sắp xếp cấu trúc trong tư duy của Khanh rất đặc biệt. Trong một bài, Khanh có thể xâu chuỗi và móc nối nhiều sự kiện lại thành một mạch liền lạc với kỹ năng dệt chữ mượt mà trôi chảy đến mức sửng sốt và đưa đến một kết luận có thể gây bàng hoàng.

Văn của Khanh thể hiện tính cách của Khanh. Anh nhạy cảm với diễn biến xã hội. Khanh dễ dàng trầm uất và “trốn” vào một góc để một mình tự dằn vặt. Tuy nhiên, anh không bao giờ chạy trốn cuộc đời. Anh cũng là con người của tự do. Khái niệm tự do rất lớn và bao trùm trong Khanh. Từ rất lâu, Khanh đã là một nhà báo của tự do ngay khi anh còn làm trong hệ thống báo chí nhà nước. Tôi còn nhớ, lúc ấy, khoảng giữa thập niên 1990, Khanh đã “gây sốc” với bài báo “Nghĩ về dòng âm nhạc hôm nay” đăng trên Tuổi Trẻ Chủ Nhật. Bài báo viết về sự cần thiết phải thay đổi tư duy sáng tác để phù hợp với thế hệ trẻ hiện đại. Ngay lập tức, Hội âm nhạc TP lẫn Hội âm nhạc trung ương vây vào “đánh” Khanh tơi tả. Họ nói Khanh khước từ và phủi bỏ cống hiến của dòng “nhạc cách mạng”. Họ nói anh “phản động”. Họ nói anh là “phần tử xấu”. Tuấn Khanh trở thành “sự kiện” ở thời điểm đó, với bài báo đó. Khanh, dĩ nhiên, bị đẩy khỏi Tuổi Trẻ. Khanh bắt đầu “đi bụi”. Anh đi vào xã hội. Anh đến tận cùng lớp đáy nơi người nghèo lam lũ và nhặt nhạnh từng xu qua ngày. Rồi Khanh sáng tác. Một lần nữa, như có thể “hiểu” được, một số ca khúc của anh cũng bị làm khó và thậm chí bị cấm.

Có lúc Khanh bỏ hết. Học đến năm thứ ba ngành quan hệ ngoại giao Đại học Luật, Khanh bỏ. Học đến năm thứ ba khoa Anh Đại học Tổng Hợp, Khanh cũng bỏ. Anh bỏ vì người ta không muốn anh học. Thậm chí với trường nhạc, Khanh cũng suýt bỏ vì bị trù dập bởi cái mác “thành phần phản động”, nếu không nhờ một số người thầy đứng ra bênh vực. Có một thứ Khanh không thể bỏ: viết. Anh không muốn là trí thức trùm chăn. Anh viết, về đời, về những gì anh thấy chứ không phải được áp đặt để thấy, về những gì rất gần với lương tri, bằng cảm xúc của một tâm hồn Việt Nam tinh tuyền.