Hà Tùng Sơn

Không chỉ với người Hà Tĩnh, với mọi người sống trên đất nước Việt Nam này mỗi khi nhắc đến Hà Tĩnh là trong đầu bỗng dưng ngân nga giai điệu của những ca khúc Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh và Người đi xây hồ Kẻ Gỗ của nhạc sỹ Nguyễn Văn Tý.

Và như một sự mặc định, mọi người đều xem đó là những bài “tỉnh ca” của Hà Tĩnh. Chính Nguyễn Văn Tý với tài năng âm nhạc bẩm sinh đã làm rạng danh và truyền bá rộng rãi miền đất Hà Tĩnh địa linh nhân kiệt ra toàn cõi Việt Nam và thế giới.

Cứ như sinh ra để viết về Hà Tĩnh

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý (1924 – 2019)

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý sinh năm 1925 tại Nghệ An nhưng những ca khúc để đời của ông lại là viết về Hà Tĩnh. Trước Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh và Người đi xây hồ Kẻ Gỗ, ít người biết rằng ông đã có ca khúc Đường về Hộ Độ, đó là ca khúc đầu tiên Nguyễn Văn Tý viết về Hà Tĩnh khi ông mới vừa bước vào tuổi 20.

Trong ca khúc Đường về Hộ Độ, hình ảnh người mẹ với đôi vai gầy và gánh muối nặng trĩu bước đi khó nhọc trên bờ cát trắng đã đi vào bài hát của ông với xúc cảm thiêng liêng của một người con hết lòng thương mẹ: Ngày xưa Mẹ đi về Hộ Độ/ Mua được muối mang về không đi bằng đường bộ mà phải theo đò vượt biển khơi sóng vỗ/ Bao đêm mất ngủ, mới đưa được muối về/ Ôi con đường xưa sao mà trắc trở, cũng vì con nhỏ bao gian khổ cũng không nề…

Năm 1974 khi đã ở vào tuổi 50, Nguyễn Văn Tý đã cho ra đời ca khúc Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh và chỉ trong nháy mắt, ca khúc này trở thành nổi tiếng để được phổ biến rộng rãi với công chúng và người yêu âm nhạc cả nước. Riêng với người Hà Tĩnh, Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh đã trở thành ca khúc được yêu thích nhất và mang ý nghĩa như một “tỉnh ca”. Trong mỗi chúng ta, ai mà chẳng đã có lần ngâm nga say đắm với những ca từ da diết tình cảm: Ai hôm nay ra khơi buông lưới. Mà nhìn chi mãi con tàu vào bờ. Nhìn bến cảng lại nhớ ngày xưa. Thương con đò cắm con sào đứng đợi...

Nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý và ca khúc Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh

Năm 1976, ở vào tuổi lục tuần, cái tuổi chín nhất của cuộc đời và sự nghiệp, đúng vào thời điểm Hà Tĩnh đang cùng cả nước bước vào công cuộc xây dựng lại đất nước sau ngày hết chiến tranh với công trình hồ chứa nước Kẻ Gỗ rất quan trọng cho một tỉnh nông nghiệp như Hà Tĩnh, nhạc sỹ Nguyễn Văn Tý đã kịp thời sáng tác và cho ra mắt ngay tại hiện trường công trình này với bài hát mang tên Người đi xây hồ Kẻ Gỗ. Những lời ca như thúc giục lòng những người con Hà Tĩnh đến với công trình đại thủy nông này: Bởi chúng mình thương bao nhiêu mảnh đất cằn - Mà đời không ngại đào mấy con kênh - Ðắp hồ xây đập, ta đưa dòng nước ngọt… Và rồi cũng giống như trường hợp ca khúc Đi mô cũng nhớ về Hà Tĩnh, bài hát Người đi xây hồ Kẻ Gỗ cũng được nhanh chóng đi vào lòng người Hà Tĩnh và âm vang trên cả nước.

Tất cả cứ như thể là Nguyễn Văn Tý sinh ra để viết những ca khúc để đời về Hà Tĩnh mặc dù trong sự nghiệp sáng tác âm nhạc của ông đã từng có những ca khúc lừng danh khác như: Dư âm, Mẹ yêu con, Dáng đứng Bến Tre, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa, Bài ca năm tấn, Cô nuôi dạy trẻ, v.v. Đó đều là những giai điệu thiết tha về tình yêu quê hương đất nước, về tình yêu con người và đôi lứa, về tình cảm mẹ cha đối với con cái, và về những vùng đất con người trên khắp đất nước Việt Nam ta.

Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh đã góp phần đưa Nguyễn Văn Tý đến giải thưởng Hồ Chí Minh

Với những đóng góp to lớn cho nghệ thuật âm nhạc cả nước, vào năm 2000, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý vinh dự được Chủ tịch nước tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật. Giải thưởng này được trao tặng cho các tác phẩm tiêu biểu của ông như Mẹ yêu con, Vượt trùng dương, Bài ca năm tấn, Tấm áo chiến sĩ mẹ vá năm xưa, Một khúc tâm tình của người Hà Tĩnh, Dáng đứng Bến Tre.

Năm 2000, nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý được tặng giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật

Có thể khẳng định rằng, với nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý, đất và người Hà Tĩnh đã trở thành một phần máu thịt của ông và ngược lại, với người Hà Tĩnh, tên tuổi, con người và cuộc đời sáng tác của nhạc sĩ Nguyễn Văn Tý cũng đã trở thành ruột thịt.

Với những tình cảm đặc biệt và hiếm có đó, tại TP Hà Tĩnh rất nên có một con đường mang tên Nguyễn Văn Tý. Việc đặt tên đường Nguyễn Văn Tý tại TP Hà Tĩnh sẽ là việc làm thiết thực thể hiện sự tri ân và lòng biết ơn đến một người nhạc sĩ tài hoa đã hết lòng vì quê hương Hà Tĩnh, đã bằng những tác phẩm âm nhạc bất hủ quảng bá thành công nhất mảnh đất và con người Hà Tĩnh đến với trong nước và thế giới.