Trần Mộng Tú

 

"... Tôi là một "tia lửa", và tôi đã cháy sáng rực rỡ khi tôi có thể. Bây giờ, khi ngọn lửa sắp tắt, tôi chọn cách ra đi theo cách này – vụt đi”.

Đó là di chúc để lại của nhà văn nổi tiếng Trung Hoa, Quỳnh Dao, người tự chọn ngày tháng qua đời cho mình.

Quỳnh Dao, một tác giả Trung Hoa đến với độc giả Việt Nam vào những thập niên 1960.

Bà chuyên về tiểu thuyết diễm tình dành cho độc giả nữ, tập truyện ngắn đầu tay mang tên Song ngoại (Ngoài khung cửa sổ) ra đời trong khoảng thời gian bà tốt nghiệp trung học và dự thi vào đại học nhưng không thành công.

Sinh năm 1938 với tên Trần Triết (Chen Che 陳喆) tại Thành Đô, Trung Quốc, Quỳnh Dao kết hôn với Bình Hâm Đào (Ping Hsin-tao 平鑫濤), nhà sáng lập Hoàng quan tạp chí (皇冠雜誌), người đã qua đời vào năm 2019. Ông bà có một người con trai.

Cuốn truyện đầu tiên phát hành ở Việt Nam tôi nhớ không nhầm là cuốn Song ngoại được giới trẻ Việt Nam biết đến, tìm đọc nhiều nhất. Tôi nhớ mơ hồ đại ý câu chuyện:

Truyện kể một nữ sinh mới lớn yêu thầy giáo của mình.Cô mang theo những hình ảnh thật đẹp và thơ mộng về người thầy, khi thầy giáo bị đổi đi nơi khác, cô tìm đến thầy giáo bằng tất cả khó khăn, cuối cùng cô cũng tìm được. Khi cô đến nơi người thầy trú ngụ, nhìn qua những then song của khung cửa sổ, Cô thấy một hình hài gầy còm, xốc xếch, tiều tụy khác hẳn nhưng hình ảnh cô thần tượng trong lòng từ bao lâu nay… Cô thất vọng, âm thầm bỏ đi.

Tôi đã đọc truyên này từ hồi còn rất trẻ, và cũng đọc gần như hầu hết tác phẩm của Quỳnh Dao xuất bản ở Việt Nam.

Tôi cũng còn nhớ câu thơ Bạch Cư Dị trong cuốn tiểu thuyết Thố ty hoa:

Hoa phi hoa,

Vụ phi vụ.

Dạ bán lai,

Thiên minh khứ.

Lai như xuân mộng kỷ đa thời,

Khứ tự triêu vân vô mịch xứ!

Dịch:

Chẳng phải hoa

Chẳng phải sương

Nửa đêm em đến

Sáng em về

Đến như giấc mộng xuân không đợi

Về tựa mây trời chẳng định nơi.

Rất nhiều tiểu thuyết của Quỳnh Dao được phát hành rộng rãi ở Việt Nam vào thập niên 60, các bộ phim Trung Quốc dựạ theo tiểu thuyết của bà như: Mùa thu lá bay, Hải âu phi xứ, Hoàn Châu cách cách... cũng được khán giả Việt Nam ái mộ và làm nên tên tuổi của một số diễn viên Trung Hoa trẻ thời đó.

Nữ văn sĩ chọn cái chết tự mình kết liễu đời mình gây một tiếng vang không nhỏ. Hình ảnh xinh đẹp, thông minh của bà đăng trên những trang mạng và di chúc bà để lại. Bà là một tia lửa và bà đã xẹt đi.

“Tôi là một 'tia lửa' và tôi đã cháy rực rỡ khi có thể. Giờ đây, khi ngọn lửa sắp tàn, tôi chọn ra đi theo cách này – bay đi.”

Đời sống và cái chết của bà cho ta thấy bà là một phụ nữ rất đặc biệt. Bà như một ngọn đuốc cháy đến tận cùng rồi tự mình dập tắt.

Tự chọn cái chết không phải là một quyết định dễ dàng cho bất cứ ai muốn. Những người theo Công Giáo, tin tưởng là cái chết trong tay Thượng Đế, cũng như khi mình vào đời là do sự sắp đặt của Thượng Đế, mình không được tự mình hủy diệt.

Tự chết dù ở hoàn cảnh hay tôn giáo nào cũng không phải là một điều đáng được khuyến khích.

Quỳnh Dao là một phụ nữ và một nhà văn rất đặc biệt. Chọn ngày giờ chết cho mình để muốn giữ nguyên hình ảnh “khả ái” của bà khi thân thể, dung nhan chưa bị bệnh tật và thời gian hủy hoại hoàn toàn. Nhưng tự mình giúp mình chết không phải là việc ai muốn, cũng dễ làm được. Tôi tự hỏi cái tư tưởng này đến với bà từ khi nào và bà có khó khăn phải tự tranh đấu với mình khi đi tới quyết định này không? Bà phải kiên cường lắm vì không có “trợ tử” nghĩa là không được người thứ hai trợ giúp bà trong những phút cuối của hơi thở cuối.

Trước khi sửa soạn đi vào cái chết, bà còn bình tĩnh, tự ghi lại những giờ cuối cũng thành một video để lại cho gia đình và bạn thân.

“Mọi điều tôi muốn nói đã được ghi lại trong video Đương tuyết hoa phiêu lạc [Khi hoa tuyết rơi] của tôi. Tôi hy vọng bạn bè tôi sẽ xem nó thêm vài lần nữa để hiểu mọi điều tôi muốn bày tỏ.

Xin hãy cười vì tôi, hát vì tôi, nhảy múa vì tôi! Trong tinh thần, tôi sẽ cùng khiêu vũ với các bạn!"

Mùa Đông đang tới, nữ sĩ Quỳnh Dao chọn rơi xuống như bông hoa tuyết rơi xuống từ trời. Rơi cách nào, đẹp đẽ bao nhiêu thì khi chạm mặt đất bông hoa tuyết đó cũng sẽ tan và thấm xuống mặt đất, thành cát bụi.

“Khi sống, mong ước như tia lửa, cháy mãi cho đến phút cuối cùng của cuộc đời. Khi chết, mong ước như bông tuyết, nhẹ nhàng rơi xuống, hóa thành cát bụi!”

Nữ sĩ Quỳnh Dao, một nhà văn tài hoa và một phụ nữ can đảm. Mong bà tìm được một thế giới mới an bình.

 

Dec.15-2024