Lưu Trọng Văn

Trần Lực alo cho gã: em có gánh kịch, anh tới Nhà Văn hoá Pháp ở 24 Tràng Tiền xem nhé, thứ bảy.

Gã đến.

Ngạc nhiên khán phòng rất nhiều bạn trẻ và khách tây. Tây xem chèo, rối nước, tuồng, xiếc Làng tôi thì không gì ngạc nhiên, tây xem kịch nói hơi bị ngơ ngơ... ngạc.

Quẫn. Vở hài kịch của Lộng Chương ra đời 60 năm trước, khi miền Bắc cải tạo tư sản, buộc các nhà tư sản phải... “tình nguyện” hiến nhà máy, cửa hàng, tài sản, nhà cửa để cùng người vô sản tiến lên XHCN.

Quẫn đã được các tài năng Đào Mộng Long, Song Kim... của Đoàn kịch Trung ương diễn rất... vang và dội. Cười mà tồ tồ nước mắt. Quẫn thử thách nhiều thế hệ đạo diễn, diễn viên đi xiếc trên dây chửi mà không bị tuýt còi...

Gã xem Quẫn của Trần Lực, đạo diễn điện ảnh chuyển qua đạo diễn sân khấu với dàn diễn viên tuổi 20 là học trò của Lực.

Gã bị cuốn hút ngay từ khi màn hé. Tiếng dậm chân của dàn... lúc người, lúc ma, lúc con rối và tiếng đồng ca: Nếu đánh giặc mà không tăng gia... hiện mồn một không khí và không gian một thời “cách mạng cái túi” chuyển tiền từ túi này qua túi khác để rồi ngẩn tò te, bao nhiêu tiền của nước mắt mồ hôi tích cóp nhiều đời biến đi đâu mất: tè té te, nếu đánh giặc mà không tăng gia...

Trần Lực đã rất khéo khi dùng nhiều thủ pháp kịch câm, tuồng ước lệ, múa rối dật, múa hình thể, dàn đồng ca để cho diễn viên tha hồ tung tẩy diễn đến xuất... thần.

Trần Lực rất khéo đến... léo khi vừa chửi vỗ mặt cái sự ngu xuẩn một thời quốc hữu hoá, cải tạo công thương, tịch thu nhà máy của tư nhân cho vào cái rọ Toàn dân để rồi như ai cũng biết đi về đâu, liền đó được xoa bởi một lớp trẻ hồn nhiên khát khao cuộc sống mới ở đó tinh thần bay lên phơi phới của: Bàn tay ta làm nên tất cả, có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

Xoa để các bố các mẹ kiểm duyệt biết thừa là chửi thật, xoa đểu nhưng có cái cớ để cho qua vì các bố các mẹ kiểm duyệt quá biết cái đám kinh tế tập thể XHCN, quốc doanh hiện be bét ra sao và mình tồn tại bởi nền kinh tế nào.

Tây xem thích. Ngồi cạnh gã là vợ chồng người Úc, ông bà cười rồi... khóc. Ông người Úc bảo: tao khóc vì thương người Việt Nam chúng mày quá. Đất nước giàu, dân giỏi, tử tế nếu không có những trò đẩy con người đến... quẫn kia, dân chúng mày chắc chắn giờ giàu hơn nước Úc chúng tao.

Ồi sao Tây hiểu? Vũ điệu, âm nhạc, tiếng động, hình thể cùng phụ đề tiếng Anh trên phông sân khấu giúp cho Tây hiểu. Tây bò lăn cười, Tây vỗ tay nồng nhiệt.

Còn ta?

Một bạn trẻ 20 tuổi nói với gã: cháu không cười được mà giận sôi chú ạ. Hài kịch xem mà tức, mà muốn thét lên chửi. Chửi những kẻ đã du nhập cái trò cải tạo cưỡng ép kinh tế này. Chửi toáng lên cho đã. Và thương nữa chú ạ. Thương ông bà, bố mẹ cháu đã một thời sống quẫn đến như thế.

Khi màn khép. Tiếng vỗ tay dừng, tiếng hát: “Nếu đánh giặc mà không tăng gia” được các diễn viên nối ra tận cổng tiễn khách, gã nắm tay Trần Lực và nói: Tuyệt vời. Em là đạo diễn sân khấu số một hiện nay.

Gã bước ra phố Tràng Tiền, thứ bảy Hồ Gươm 10 giờ đêm rồi vẫn đông nghịt người rong bộ.

Thương lắm, người Hà Nội của gã ơi.

Nguồn: FB Lưu Trong Văn