Người phụ trách Văn Việt:

Trịnh Y Thư

Web:

vanviet.info

Blog:

vandoanviet.blogspot.com

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 17 tháng 8, 2025

Thơ Đỗ Quyên

 

BIỂN ĐỠ

                                    Trường ca

                                                     TẶNG NAM NỮ VĂN THI HỮU

 

Chương 1

Thư từ, điện thoại

 

Em có những thư viết vội

Cho ta biết nửa đời rồi

Những cú phone cũng vội

Nhắc ta còn nửa đời thôi

Chữ lời không đi nhanh hơn được đau khổ

Và bản trường ca không thể chậm hơn một niềm vui

 

Nào!

Đâu?

Chạy về lại dưới tay

Những lá thư toan chết chìm trong mộ chữ

Bao nhiêu lá thư bấy nhiêu nấm mộ

Bao nhiêu là nấm mộ nằm

nay đứng dậy

đội đời

 

Ta có thể đọc một lá thư thêm một lần trong khi nghĩa lý chạy trốn thư em ta đọc nhanh câu trước chưa đi câu sau đã đến có những câu ta tưởng mình là tác giả và dừng ngang để khóc cho mình con đã lớn lên trong Mẹ Biển chúng ta đã có những đứa con thành bóng thành hình

 

Cái đau khổ của tha nhân làm ta sực tỉnh ngay bây giờ trong đầu cấu trúc thơ đã ra khi nhịp còn chờ tịnh tiến theo mùa

 

Em viết khi chờ xem ta còn gì sau vỏ não

Không lời tiếng nào là hiếm với thi ca

Kìa! Chính ở chỗ nặng nề của nó

Vì quá nặng nề nên mặt trời không thể đòi ly dị với trời sao

 

Em đừng lấy ta làm nền xếp đá

Ai yêu ai có thể biết khi đá mở lời

Con cái, bạn bè không thể nhiễm bệnh bị ám

Trong những ngày tình ta trở trời

Tiếng em gào trong bão bên kia

Bên này chỉ còn lá rơi

Ta sẽ gọi lại cho đến khi con số cuối cùng ổ điện thoại phải nói

Rằng với cuộc đời này sự xa cách không làm nên trò trống gì nếu nắm được một sợi dây

 

Trong khi ta thường nghĩ về phượng hoàng mà ngắm nhìn chim sẻ

Em hiểu có đúng không về thói xấu chơi trong bàn cờ người

Em không mua tặng gì cho con cái của quỷ

Cái bàn học cười cười

 

Ai không đọc sách

Không biết về phim ảnh

Thì cái khổ làm sao đến kết hôn cùng

Cứ mặc ta dõi theo những đám mây từng li từng tí

Khi em còn làm dáng với bình minh

 

Ai không chịu nổi đau nhói khi thấy cả nhà ong chúa

Ai thấy ta coi một chương trình nào thích thú

Thì hãy cứ bảo ta dẹp làm cái gì đó!

Em sẽ giấu mình trong gió chờ ta

 

Chính ra cái khống chế về tinh thần đã biến ta thành ta

Sự ly cách với em không thể gọi là hạn định

Ta - người gần gũi thời gian từ nhỏ

Ngủ với ba chiều trong cùng một không gian

 

Em cười hồn nhiên khi nói đã thay da đổi thịt

Trong một liều thuốc tê không có niềm vui

Hẹn ta lần phone tới trong đường bay của tuổi

Xứ nhiệt đới bão hành mỗi buổi

 

Và cái ngày chết sẽ không xa

Lý tưởng sụt cân đều đều

Tương lai không nuốt thức ăn được

Khoảng hai trăm năm trước ngày ly thân cùng chân lý bất dịch

Cái chết - hoặc là cái chết tình yêu hoặc là cái chết tổ quốc - ám ảnh thi ca mỗi ngày

 

Dân tộc chúng ta càng lớn càng buồn

Quan ẩn nhẫn nhưng dân thì không thể

Nhà khó sẽ rời xa miệng quan

Sự ly thân nói trên là một quyết định đàn hồi

 

Tại sao đất không nói cho ai biết?

Sự tự lo cho chính mình và muốn hy sinh

Mây không tan ra vì ngại trời khóc

Trời đã khóc khi núi hợp hôn với dị dạng một loài chim

Ai là rể lâu hơn được mặt trời

Làm dâu hiền được như mặt trăng?

Sự chần chờ có ích đến khi khí hậu khôn lớn

Trời không có ngày tận số

Mà thời gian cũng không còn nữa với người

 

Hello

Đã duyệt giấy tờ rồi và check lại ngày giờ bay họ bảo OK không có gì chao ngả khi ra sân bay em sẽ nhắc họ hàng chuyển đi Toronto đừng gọi nữa lời vàng có hạn

Chờ em về sẽ quyết định chuyến đi điện thoại ba hồi trục trặc nếu không phone được thì email về địa chỉ của tình là em nhận được

Đừng lo gió khôn cùng

Tạm vậy nghen, hẹn một trời quan tái!

 

Chương 2

Những khoảng lõm

 

Những khoảng lõm của không gian

 

Trên giường

nó ngồi

nhìn

và thở dài

mở mắt

nhìn

đêm rồi ngày

trong khi ta ngồi

nằm

       ngó trần nhà trời mây cửa sổ lá cây

ẩm mục

trong khi ta ngủ và mộng mê

trong khi ta ôm đè lên chính nó

nó biết hết

và không nói gì hết

không làm gì hết

chỉ nhìn

không nói gì hết

không bao giờ nói gì hết

 

Ở lối đi trước hiên nhà

nó chiếm vài bước chân

                                  rất nhỏ

đôi khi

          dừng lại

                    đỡ vài nhành hoa nặng

                                                   rồi lặng cười

 

 

Nơi bàn uống cà-phê

đứng lâu nhất

                      đợi ta từng giọt

 

 

Trong những trang thơ

lan trùm lên

                      

 

Những khoảng lõm của không gian

đang chờ em về

Thay.

 

 

Chương 3

Ngôi sao chưa kịp sáng một mùa

 

Người ta và cả ta nữa không hiểu khi không còn bạo lực thì ai còn có thể không chịu thêm nữa

Sự khống chế về hồn vẫn đó

Và cái đầu nhỏ tí của muỗi sẽ hóa thành vì sao

Một vì sao con gái bị cưỡng rụng trong đêm xuân thì cả bầu trời mang án

 

Chẳng cái đời nào là bỏ đi còn bốn chân

Khi nó cụt cả bốn chân thì người ta vác nó đi bỏ

Thi ca không ngại làm thùng chứa cho những cuộc đời cụt què với trái tim nguyên

 

Theo kiểu Việt Nam ta vẫn nghĩ

Đình chùa hơn sân cỏ

Ta không dám nhận biết vài trường hợp đình và chùa ly dị

Ôi! Những bãi không của gió mười phương mà sự thờ phụng nằm chung cùng giun dế và hoa bướm

 

Gọi chuyện với em ta nói lời khuyên

Ngọng nghịu trăm lần

Đến phát điên

Khỏi khổ hơn là lời tình cuối

Cơn giận quá giang hét lên

 

Làm thế nào mà những vì sao có thể sung sướng sáng

Khi biết mặt trời của người chỉ có một thôi

Cái gì mà bất toàn như vậy cho người

Phản ứng nhiệt hạch nổ trong đầu em mỗi lần ai ve vãn

 

Trường hợp nào là của ta để ta độc hành câm lặng

Người bạn nào hiếm hoi hơn đỉnh núi đã phải quỳ

Phe phái tìm về trong một chỗ nằm

Người ta không thể tưởng tượng được em nở hoa lâu đến vậy

 

Nếu ta vẽ phóng ra một khung trời có nhánh rẽ như những cánh tay giang ra tát vào mặt đất

Liệu đủ không gian cho trời đất gián ly

Ai cũng đã có một lần làm cho đất đau

Khi bà mụ cắm cuống nhau vào đất

 

Rất gần nhau trong tiếng gió rủ khuyên

Cả cánh rừng rũ lá chịu tang cho một vì sao chưa kịp ba mùa sáng

Một góc rừng dành cho vì sao

Không sáng được góc trời sẽ tỏ nơi bờ đá

 

Về lại tìm sự bàng hoàng của chính ta

Trong ngôi đình cũ

Khi mái cong của đình không còn biết hỏi

Thì mái đình là bãi tha ma rác và những lời vu vơ chim quạ tha về

 

Em cho ta hoài mong khi tha hương

Ở Việt Nam giữa mùa bão chết

Cuộc sống đánh ta trụy thai ra những bài thơ thiếu quê

Em hãy khẩn báo tới Tòa quốc tế

 

Ta chưa chết dù nhiễm trùng tâm địa

Bác sĩ linh hồn cứu kịp

Bởi một tí nhau hương đồng gió nội chân quê vẫn chưa ra hay sao đó và làm độc lên

Những bài thơ thiếu thân thiếu hình đã chết trước trong tim

 

Gió và chỉ có gió là dám đến bên ta

Khi em chậm lời và cuộc đời nhanh tay

 

Lời chúc của gió làm chúng ta vun lại những ngôi sao đói sáng

Giữa hai bờ đại dương

 

Bao giờ hai bàn tay nghỉ chỉ lên trời

Là còn bảo hiểm với công ty địa chấn

Bao nhiêu năm rồi bao nhiêu năm

Ta có gì đâu nghề với ngỗng

 

Em tìm ngay được khu rừng cho những ngôi sao tạm trú

Và sáng sót cho tới bây giờ

Trong một hàng thơ thiếu vận

 

Không thể nhận trợ cấp ái tình hoặc sống nhờ tiếng tăm vào một bài thơ ít sáng

Đâu chài mồi một vị tiến sĩ ngôn ngữ nào

Hay một cô nhạc sĩ nào

Dù ta có thể đánh trộm chữ và âm của đám này và ghé mouse thổi cho nó căng dài

Bài thơ  ấy và bản trường ca đây

Cùng thế thủ một nỗi chờ

Không cái nào dưới hai ngàn câu chữ

 

Em vẫn có thể chống cặp mắt có đuôi

Vào đám đàn ông ngồi trong ngôi nhà thời gian

 

Phóng một ngàn đô được tiếng bảo trợ cho một bình minh

Văn hóa này không thể nằm trong hệ bốn ngàn năm

Nhạc sĩ kia nâng tay

Thiên địa cúi nhường

Khênh tất cả vào một bài văn xã

 

Mấy anh mấy chị đi tìm quà đời

Ta không hề nhận gì của họ trừ những cặp mắt rơi

Những món nữ trang cả chục ngàn

Tới những gift certificate vài vạn bạc

Mang ơn không hợp với thiên nhiên

Ánh sáng không thể chạy đi tìm người chịu nghĩa

Trái đất biết các đốm sao nhận ánh sáng khi chưa phát được sáng mà nó không thể nào cho được

Nếu những đốm sao này không nhận thì ánh sáng dư thừa cũng ban khắp thiên hà

Trái đất tự lo bản thân và nghĩ cho các vì sao đang tập sáng

Lợi dụng những màu ngoài mình là điều không thể của đất đen

 

Nhưng thâm tâm

Ta biết nếu em ngắt hộ

Dù với sự chân thành

Một bông hồng khô ba tuần không nở

Ta sẽ không viết được nữa dòng thơ

Màu thâm sẫm của đóa hoa sắt lại

Chữ nghĩa nào không đau

Ngoài kia trời mưa nhỏ

 

Chào các mợ mà mặt trăng chỉ là một danh từ đẹp

Mặt trời đi kiếm chỗ chơi

Cái nguyên hình của nó vẫn là poule de luxe!

Ánh sáng không cho ai lừa ai không cho ai bị ai lừa

 

Mà tại sao phải làm như vậy

Mặt đất làm chủ màu đen của mình không cần bảy sắc múa

Đất có nước có cây có núi và có con vật con người

Mặt trời thứ hai không là mặt trời

 

Lực nào đẩy những người phụ nữ lấy chồng

Chắc gì họ để cho ta viết lên điều đó

Sống theo ý của mình của người

Ngày qua không bao giờ qua nữa

 

Em hoài thai

Những ngôi sao nở trong mình

Và mặt đất nở dưới chân em nữa

Ai hy sinh cho tới giờ cuối cùng

Không biết màu cờ trắng

 

Cả hai thế kỷ văn hóa dọn nhà

Tình yêu không đăng đàn cùng trời mây được

 

Hai mươi tư tháng mười hai thi ca sẽ là nơi ta tìm về lại và tất nhiên em sẽ đoán ra người mang đến cho chúng ta những tiếng nổ

 

Thư viết vài dòng gửi gấp cho em

Hôm nay rồi hai-ba thế kỷ sau nữa

Ta không còn rỗi như hai thế kỷ qua rồi

 

Ta không đành làm cửa ải

Cho hai người tình nhìn yêu qua

 

Vào đọc email thấy chùa hoang còn đó

Nguyễn Tất Nhiên sống lại được vài giờ

Thư em viết ta in ra không một dòng chữ lạ

Mang ra trời đọc lúc mơ

Em mê nhất những bài thơ số phận

Vài dòng mê gửi mạng cho tình

Em không quên cho địa chỉ nấm mồ

Ta khắc nhẹ vào bàn tay dễ nhớ

 

Họ ái mộ ta vì bài thơ ta viết

Họ biết rõ em vì sự tử tế em mang

Đâu có biết bấu một chút đời để viết

Để cho ra tử tế

Cơ khổ đến thế nào

Mà ta thì biết rõ ta rồi

Nếu sinh ra một lần nữa

Ta sẽ không hạ bút

Vì ta biết rõ em rồi

Nếu em sinh ra một lần nữa

Em sẽ không còn yêu

 

Trời ạ

Con vẫn nghĩ là con còn bổn phận kiếp này với bốn miền tám hướng thinh không con may mắn có thể viết được thì con sẽ viết cái đó quan trọng với con hơn tình cuối cùng thì con vẫn nghĩ dù con có trải qua cái tình gì con vẫn được viết

 

Con ơi

Hên lắm rồi

Viết dữ dội mà lại có chân có cẳng còn tóc còn râu

Trời cao phải chịu trọc đầu thất thân.

 

Chương 4

Người đẹp đề thơ

 

Chẳng có câu thơ nào chịu tệ bạc bỏ câu thơ bạn bỏ chủ bài thơ đi tìm người đẹp

Phải cậy lời quảng cáo trang nhất tờ phụ nữ ưa cầm treo giải cho người có cặp chân đẹp nhất trải dọc một trường ca

Không cần Thượng đế công kênh

Em bằng đôi chân chính mình

Hàng hàng thơ đã quấn chân em

Ai có thể an ủi sắc đẹp mình mà không mượn một câu ca hay một tiếng thơ

Ghen tuông có thể không nữ tính khi đàn bà cùng nhan sắc

Cái võ lôi mỹ nhân ra cho các đỉnh núi đụng nhau không còn trong đấu trường ngày mai

Nói cho ngay ta không mộ đẹp nhưng có sự phân biệt mỹ phẩm đời còn các bạn ta thì không biết viết về điều này khi người đẹp chạy cuồng nạp mạng đâu lẽ em là người duy nhất được mê không phải truyện thơ như các cô cậu khác mà tính bình luận đòi xét xử mỗi ngày

Em đi hành lang tiếng khua chân mở từng cặp mắt mới lớn đến chân trời đẵn mía

Người đẹp nào tác giả nào của những bài thơ hay nhất những bài viết hay nhất sao không hỏi các phê bình gia hỏi thẳng bàn văn vẫn nhất định không chịu tin nơi gót chân son còn vết

Tướng em này không nói về sự ăn chơi thì nói về bản bút làm sao được với cái váy sắp chết trên đùi non

Nếu viết tài như vậy trong diện sắc như vậy bao nhiêu năm như vậy sào cắm rền tiếng tăm như vậy

Ổng mà biết em không hề biết phân biệt chân đàn ông nào slow chân đàn ông nào tango thì chắc ổng nghĩ em mướn sắc đẹp của giời lên keyboard bằng cặp tay giả đến với đàn ông bằng đôi chân giả

Thì ổng cũng không biết ta tròn bổn phận với mỹ nhân chỉ một bài thơ là kiệt tinh hoa cha mẹ cho rồi

Wow sao ổng không tưởng tượng em trong bổn phận làm vợ trong cái nhìn em là vợ của người khác rồi à ha sự nổi tiếng làm ổng nhìn phụ nữ nào cũng là không chồng hết

Còn viết hay còn đẹp xinh còn tay nhanh còn chân dài mà tại sao viết như vậy tại sao yêu như vậy thì mình không thể nghi oan cho người đọc được không thể lầm sai người nam được

Em tập hạ bút tập đưa chân trầy vi tróc vẩy ra đấy ổng không thấy em lướt trên trường ca này những bước tuyệt vi sao

Ta học tiếng đẹp ở các mỹ nhân năm thứ nhất trường đời trong bài thơ lộ nghĩa

Em có thể làm toán trên những bước đi mà bọn con giai không biết đáp số nằm ở gót chân hay đùi mà trên văn thơ cũng chảy dọc dài như vậy đâu phải chuyện đùa

Ta biết lúc đó em còn ngôi sao lớn trên hai vai ba ngôi sao non trong hai tay và một ngôi tắt sớm lập lòe trong tim mà em còn đề thơ cho ngôi đình cũ

Con chồn tưởng mọi loài đều ăn gà đàn ông tưởng ta thu tay em đề thơ dải dài chân em trường ca không xương tựa

Mười lăm năm em rắc rải câu chữ lên đùi mà đọc mà nghĩ nghĩa lý văn hoa mọc từ mỗi nhún nhảy bước em

Ta không cần bằng Harvard cho bản trường ca tựa mà cần sự thuận lý chân trái sự nghịch lý chân phải người đẹp tất cả phải cùng suy nghĩ gay go hệ thống chặt chẽ và đồng nhất sao cho chân này biết phê bình chân kia trong từng nhịp bước

Ổng đọc câu nầy chưa hiểu hệ thống của toán là mình học từ người khác để tiến tới những thử nghiệm riêng mình với những con toán còn chưa giải được trong tinh thần ấy những giải đáp mình đưa ra sẽ phải chịu sự xét đoán vô cùng nghiêm khắc của cộng đồng toán học một cộng đồng rất ít nữ nhân trường túc ngáng vô

Ta đã nhắn ổng rồi ổng cũng nên coi cộng đồng văn chương gần như là cộng đồng toán học mà các lí giải cho những phê bình cũ và các đề nghị cho những phê bình mới sẽ được đánh giá quan sát và có thể bị phản bác hết sức nghiêm chỉnh có khi chỉ bởi những cặp chân dài

Em thấy các nhà viết của chúng ta không có cái tinh thần này đã vậy càng không chịu làm thiện nguyện cho các sô trình diễn mốt để biết bước chân đàn bà từ sàn đời xuống văn đàn một khi

Ổng cãi biết nhìn cái đẹp di động cũng là đại ân sủng từ Thượng đế đàn ông lười nhác quen nhìn cái đẹp nằm

Kệ ổng mà em như ta chẳng hạn khi người đời có cái đó người ta không cần phải viết rất lâu mới tất thành như ta chẳng hạn nhìn thấy cái ngoài ta đẹp vì có cái đẹp trong ta

Mấy ông mấy bà bạn già em vẫn nói đùa đúng ra tính thâm niên xung trận văn thì em lính mới tò te mà sao đã cắm cờ đào vào mâm cỗ chữ nghĩa bá tánh đã quay chân đảo lộn văn đàn tổ quốc kéo dài

Thì ta biết một trời sao bỏ phiếu cho bài ca của dê là bài định tâm khiến các bạn ta biết là em làm được

Ba cái thơ con cóc con dê đòi làm cậu làm cụ làng thơ văn Việt em chê không ham làm không vì chúng dở mà vì em viết nữa thì các đại gia sẽ xuống xề cả giữa làng lẫn trong xó bếp

Lò phương Đông ra những cái bánh khác trong tay em trên chân em khi ta chưa nếm đã ngửi mùi công dung ngôn hạnh uy vũ bất năng khuất

Đây điều các chả không hiểu là viết và sống là tay mềm và chân dài không chênh lệch tương phản thái quá mà vì em không ra mọc đầu đình đến cả mõ làng viết cũng tưởng em dân ngụ cư

Cái chân trái hoặc phải chỉ có bổn phận cắt nghĩa cho chân phải hoặc trái thỉnh thoảng cho tay trái tay phải đến cả cái đầu nó cũng vô can nữa là các chi phận nọ kia.

 

Chương 5

Biển đỡ

 

Ngôi miếu đè nén những kẻ cúng viếng mình

Nạn nhân không than thở

Quỳ quấn nhau trong vòng khói hương

Thì để bụng đừng cho ngoài miếu biết

Cả khi phá miếu làm hotel có số sao nhiều nhất

Im lặng cùng nhau im lặng cùng nhau

Thiên hạ tin nhau chậm hơn cái lưỡi rắn

Đau riêng mình chịu trong cái phân thân

Tự lo cách dọn cho mình khi miếu sập

Tại sao

tại sao không để cả làng lo

Miếu đang vặn cổ mình bằng những làn hương mỗi buổi

 

Em lại vừa đến hai chân theo cách điệu

Dòng thơ dạt ra mời

Sáng cuối tuần không nơi nào khác nhau

Cái sự nhớ thì vô thời

 

Chỉ nói ra khi mình không hiểu rõ vấn đề và cầu lời khuyên sáng

Biết

Biết quá rõ những nóc nhà đầy chứng bệnh

Những đám mây lánh ra

Ai có thể đang tay thay được nóc những ngôi nhà khi chúng còn muốn nhìn bầu trời si đắm

Sống dưới mái nhà mục dột ghê tởm

Khi chúng chỉ biết ngắm trời mà không thể chở che

 

Một khi giải quyết bằng sự ly gián

Hoàn toàn bay

Những lời bàn Mao Tôn Cương chạy bộ

Và gọi đêm là ngày

 

Cái đời và cái tiểu thuyết

Ra vào

Trong những ngôi nhà cần thay nóc

Danh tướng ngã ngựa trên thơ

Mỹ nhân ăn mày trong tiệm

 

Không sống khác với bút vở

Không hề lộ ra cái gì của chữ

Không khóc mếu với người đọc

Không chửi chó nắng mắng mèo mưa

 

Đủ bổn phận với hoàng hôn cũng một đời xong

Ngày mai đẹp trong từng con số nhỏ

Cắt đứt rất nhanh chóng và gọn gàng

Cắt đứt ngay từ đầu như kinh viện nói

Sự hỗ trợ của xã hội của người thân là cái đuôi mèo

 

Những ai là một nửa cái bánh của phương Đông

Sẽ hành động đúng như chàng quân tử

Mục rữa đình chùa cũng có ngày của nó

Sửa soạn cho mình cái sống tự do bằng những cuốn sách nhiều màu

 

Đình chùa sẽ bị shock hơn hết thảy dĩ nhiên

Không tưởng tượng được qua tầm ao nhà

Những con vịt đâu biết rằng sấm đổ

Là khi bèo bọt có thể đi làm, viết lách, bạn bè

 

Bèo con sau một đêm của sấm

Sẽ thành sao và nhìn xuống ao xưa

Như không hề có chuyện tiếc hận

 

Rùng rợn cũng là mắt xích làm nên vòng người

Sao nhi chưa kịp phát sáng nằm góc đất vườn chiều cận biển

Không người mẹ nào muốn để vì sao của mình rụng non

 

Mẹ rửa ráy cho ngôi sao con rồi tạo một vũ trụ riêng bằng tấm vải trắng quấn quanh thiệt là trắng trong cái hộp sắt đen thiệt là đen để không một thiên thể dơ dáy nào bò vào được xung quanh cái hộp được mẹ đánh viền một vòng nến cho chắc

 

Nằm càng sâu càng tốt nghe con mẹ yếu lắm rồi không cào đất sâu hơn được mẹ cắt một mảnh áo của mẹ ra và cuốn sau cùng để vũ trụ con luôn có hơi của mẹ kề bên mẹ khóc như là lần cuối cùng được khóc vì trước đây mẹ không biết khóc bao giờ

 

Những ngày sau những đêm sau những tháng sau những năm sau vẫn có một cái bóng vờn theo trong ngôi nhà đó những ngày sau những đêm sau những tháng sau những năm sau vẫn có một cái bóng

 

Mẹ dọn đi khi đền miếu sập hoàn toàn

Đào ngôi sao rơi non lên mẹ mang đi thả

Biển đỡ

 

Biển đỡ

Ngôi sao ấy đã không về nữa

Ở lại

Nó muốn mẹ hết buồn bên những sao em

Sáng dần.

 

Chương 6

Ảnh hưởng

 

Khóc khi ngủ và bình minh đến lẹ

Cùng sự lặïng lẽ của cái khóc đôi khi cũng thành một luận án tám năm

Má bên này dành phần ướt cho má bên kia

Đấy là lời đề từ

 

Gối sẽ hỏi hai má lệ bao nhiêu là đủ

Sự thức dậy trả lời

Cái khóc to

Dù hiếm

Giật động núi non

 

Bỗng dưng khóc khi ảnh hưởng chỉ còn là đống vụn nghĩa trang

Sẽ khó ngưng

Là lúc cái nghĩa trang khóc mình

 

Không gian bé nhất chứa sự tự do cao nhất về quyền được khóc

Toilet sẽ nhận trả lời phỏng vấn về các vụ khóc trộm

Những tiếng nước chảy vô nghĩa sẽ giúp nghĩa cho tiếng khóc

 

Từ khi về với miếu đường

Quyết định cho bước tiếp không ở bàn chân

Trong miếu không có nước mắt

Ngoài sự lặng câm

Không có phản đối

Ngoài sự lặng câm

 

Tiếng đổ của miếu ngân trong vành tai

Âm lượng tế vi lá cỏ giật

Hãy báo trước giùm một lời nhẹ rằng máy xay cà phê sắp vận hành

Nhà chọc trời đôi New York đừng tái hiện

La hét hoài thành vết nhăn

Không gian rách làm sao bao được sự yên bình

Kiếm được đủ mười hai người sợ tiếng động

Lập nước cộng hòa vô thanh

 

Abuse trong tự điển là gì khỏi cần tra cứu nếu ủ trong tim trong tai hay trên thi thể một cái lò gia đình nóng

Bằng bạo lực

Bằng lời nói

Khi nào điên đây

Nỗi kinh hoàng hỏi

 

Con người ác dường nào mắt tai đo lường được

Sự ác có thể lọt qua lỗ chân kim

Đêm nay gió không về

Thiếu ở vườn hoa cây thập tự bằng gió

 

Một lá thư gửi đi xác nhận có ngôi sao rụng non

Bưu phí: Nơi nhận trả

Địa chỉ nơi nhận: Các lỗ đen

An ủi mình không ném đá tới kẻ ném đá

 

Thay đổi đổi thay sau đau khổ khổ đau

Người là vậy nhưng người viết đừng là vậy

Ngây thơ đến già là giữ được hai bàn tay sạch

Vẫn yêu được con người

Giữ một bàn tay sạch để lau bàn tay kia

Với bàn tay kẻ khác tay sạch vẫn đưa ra bắt và xòe trưng tay bẩn cho các bàn tay khác tránh

Giữa lòng bàn tay không có dấu hỏi đứng lên

 

Bài học sau một sự ly biệt thường lãnh điểm son

Cái gì của trăng thì trăng thấy sáng

Mặt trời lặn hay đứng bóng

Những kỳ nhật nguyệt thực chỉ góp vui

Không từ chối nguồn ánh sáng nào

Và đừng nghĩ ánh sáng là khôn ngoan tất cả

 

Thoát hiểm khi hố đen chưa tường minh

Những lời kêu gọi không cần điểm đến

Chúng cần không trung

 

Cho đến nay chưa cái lá nào có thể nói đất cần nó nhất

Nhưng cũng chính vì tự nguyện chạy vào lòng đất nên lá sẽ nằm lâu và hồi sinh mùa sau

Nói cho cùng cũng phải vận đến Ông Tạo

Đúng không

Làm sao đất tìm ra cây cối mới trong mùa chuyển gió

Có cây này mới nhú đã ra trái làm xao động trời cao

 

Đất không tâm huyết với đâu được

Bản trường ca này là vật hiếm đất cùng nằm

Thủy tinh buồn cũng còn biết ánh lên

Đất buồn vô điều kiện

 

Bàn tay kẻ khác đến với bàn tay bị bẩn cũng không có dấu hỏi dựng lên

Có mềm yếu hay không

Bàn tay kẻ khác không thể nghĩ rằng bàn tay kia có thể bị bẩn

Nhất là khi cầm tay nhau qua các email thì biết nhiệt độ nhau

 

Chỉ là một đất tối ngu hay vớ vẩn

Thì chẳng lá nào hỏi thăm

Đằng này khác hẳn

Sắc tới cùng và dịu đến mênh mang

 

Không phải bàn tay ấy độc quyền sự bị bẩn

Nhiều bàn tay đã khóc trước diễn đàn

Lần nào tay này cũng lặng im

Các tay gươm thì được thể tuốt trước hồng nhan

Đến khi diễn đàn thêm một bàn tay giơ ra

Có giọng nào nói về phận bạc

Cái sắc sảo mềm thì gươm búa không tới gần

Tình yêu cuồng được vào bàn chủ tọa

 

Có giúp nên chiến bại không sự sắc sảo mềm

Ở chỗ khác không cầm bằng được một dấu chấm có diện tích không trọng lượng

Bây giờ mới đăng đàn thì ắt leo vai các đại gia

Ném mặt trời buồn đi làm hoàng hôn khác

 

Áp dụng tốt quyền tự vệ những khi dấu chấm dấu phẩy bỏ hàng

Cho câu cú bất thành văn tự

Cớ gì gom cả bài thơ xuống nhặt lại

Từng vì sao

Mà không cần mặt trời

 

Và rồi bây giờ không ngồi xổm chủ đàn

Ít ra cũng chẳng túm đỡ một thiên thể lạc

Khó gì thay một vầng trăng

Lửng lơ treo lộ

Mà ngắm giữ những vì sao của mình

 

Cái quyết định khác chiều các ánh mắt buông rèm

Không nôn nóng trong bàn cờ thời gian

Danh tiếng trong bước đi vội đến ngay

Và không nhặt lên nổi khi rơi trượt

 

Có tờ báo number one dưới tay

Mục thường xuyên bị bỏ hoang

Viết cái cần nhanh như ngựa bay

Ô hô một mớ văn sĩ chưa tận tuyệt

 

Mọi sự nói về nhau không trúng thì nằm trong nhà kho vào đó để mà nhảy dựng lên phản đối cũng không còn khoảng trống

Huống chi tính coi thường dư luận lại cần một bãi rừng hoang

Không thì làm sao có được một chữ cho trời xanh

 

Có lẽ đã hiểu thêm hơn về nhau bây giờ so với khi ngày xưa cái thời mà khẩu hiệu đời chung đồng bộ với đời riêng bị cấm cửa thư từ còn lý tưởng quan trọng hơn tình duyên không vào được điện thoại

 

Không phải vì đất không muốn yêu lá mà vì đất hiểu đất cần gì

Đất không thể toàn là lá rụng

 

Cái mạnh đàn bà từ một góc vườn cam lạnh

Với trường vốn của bốn mùa nắng mưa nhiệt đới

Làm nên cái mà đàn ông không tin

Trong những nơi ngoài phòng ngủ

 

Một phần nhỏ của đất ví dụ như nơi thiếu nắng cũng làm nên tiểu thuyết hay một truyện ngắn hay một bài thơ dài

Tổng thể những gì của đất là thuộc về trường ca

Tác giả không cần làm chi ngoài việc mở các windows ra

Đất nói

Hết

 

Nhưng cho tới nay các cửa sổ chưa mở

Không chương trình nào theo kịp các nỗi đau thông minh

Cái đau các thế kỷ mê muội còn có thể viết tay được hay theo các máy chữ chạy ra

 

Một bài thơ dài cũng chưa đủ đường đi tới nỗi đau mới

 

Cứ làm đi no problem no question ever asked

Khi nào xong thì những ngôi sao sẽ ghé vào thăm

Còn một thể loại cuối cùng cũng cần như khí hậu

Sẽ đến trước lúc thi ca hoàng hôn

 

Ừ nói đúng đấy chưa hiểu tha nhân thì chữ viết sẽ cong queo

Người ta sống ở những khí quyển phổi mình không cập nhật kịp đâu

Kết án nhầm người viết thì ba kiếp sau hẵng cầm bút lại

 

Tin những được những lời mây phải có cả sư đoàn ánh sáng

Chuyện riêng tư cây bút có hàng rào

Bên này và bên kia chào nhau

 

Đang suy nghĩ khi dời đến thiên hà khác

Cây bút bị nhổ bật theo

Sẽ sang chấn cho vùng viết mới

Và những vệ tinh liên hoàn

 

Có một nơi mới là lại thế thôi

Lại tự động thành đất như đất cũ

Bổn phận của đất là những việc nấu canh vũ trụ tám vị rau thơm

Và chạy veo veo đi pha các thiên thể

 

Cái mặt trời mới sẽ bị băn khoăn có phải tổn hao hy sinh

Ở nghĩa can qua với các thiên thể nhanh bằng bước đi ánh sáng

Chuyện làm ăn của hệ mặt trời không thể làm cho đất bận

Đấy là nơi cuối cùng đất được giữ riêng màu.

 

Chương 7

Thơ nợ

 

Anh trốn mình không trốn được thơ

Thơ rượt anh trong những người con gái

Thơ hẹn anh trong những lần lỡ dịp

Cùng ai

Và bỏ anh khi các ngón tay an bài trên thân thể họ

 

Cho anh cầm giữ thơ trong tay

Trước khi bàn tay em đọng lại

Cho anh như chết nhìn em

Để thơ sống sót

 

Cho mắt anh bờ eo em tóc chưa tới được

Thơ vượt vòng ôm tới sát đường biên

Chúng ta đang làm những người khách cuối

Của quán thơ đời

Vị bồi bàn - Thời gian

 

Hè này gặp lại nhau

Em thay đổi hơn cả các trang thơ dang dở

Mắt cúi xuống thấp hơn nơi mặt trời có thể lặn

Thi pháp nào theo kịp những đường tay

 

metro chẳng biết gieo vần

Chiếc taxi không thể hẹp hơn hai câu lục bát

Hơi em thở cho dòng thơ biết lối

Phải về đâu trong đường xá từ chương

 

Em vội về khi ly cốc mở chờ

Khi anh bỏ neo vần thơ mắc cạn

Cho thơ một giây đồng hồ

Cho anh một chỗ rồi đời ngưng

 

Phố đêm nóng người có thể mở ra

Áo quần ơi, đừng là hình thức

Da thịt làm nội dung cho các trường phái cũ

Thơ anh ở giữa áo quần và thịt da em

 

Thơ đòi từ miền Đông đến miền Tây

Người hải quan phi trường New York giương mắt chủ nợ

Thay em

Anh chờ những chiếc phi cơ nổ

Những trái bom thơ mở sẵn trong lòng

 

Gọi em giữa một đường đông

Giọng người có lúc thành gió

Anh bật cười: Thơ đâu không thể đúng sai

Cho anh nằm giữa bàn tay em ngỏ

 

Chủ ngữ đời chúng mình nằm ngủ

Những câu thơ đi lang

Đêm hè gọi bước chân mềm cũng vội

Em đi rồi đứng tàn một bến đợi

 

Hôm nay cành hồng tả tơi

Rơi thành dấu trong một chiều lạc vận

Thơ đòi anh ra ngoài đối diện

Con đường cong không hỏi nữa vì sao

 

Em bỏ đi hộp thư chật ngõ

Cô chim vàng bay từ dòng thơ dang dở

Thả trên bàn phím đầy

Lời kết tội của mây

 

Em,

Sở dĩ các ngón tay này còn

Vì còn thơ em đòi nợ

Nhìn đời anh trong cả bàn tay và vần thơ trong nó

 

Những ngụ ý tình tứ chỉ trong thi ca

Cái thô ráp cả bàn tay gánh chịu

Em soi thơ và bàn tay lên mặt trời

Bão dông về lại

 

Em sẽ thấy vết đậm

Ngầm dưới những hàng thơ

Thơ anh xuất huyết mắt em dõi

 

Vết bầm này dài bằng những ngày xa đất nước

Gì cơ?

Trả lời đi, chữ nghĩa  - thời gian?

 

Không có nụ hôn nở bên cầu thang

Ở đó cấu trúc câu gặp nạn

Em bỏ đi từ đầu xuân đến giữa hè

Những cậu mợ virus chết buồn trong hộp thư điện tử

 

Phải không hấp tấp xuân thì

Phải không cây thông bình thản

Không còn người trên cửa sổ vào đêm

Đuôi sóc nhỏ cong nâu hoài tường lạnh

 

Em mặc váy dài và em chơi jupe

Vết thương cũng biết lối đi riêng

Bao giờ thân em liền một cái nhìn

Ngày đó thơ anh tuyệt tự

 

Anh đã tương đối hình dung em ra sao

Dáng cô bồi bàn và những khách bộ hành chật lối

Nhan sắc đàn bà trong những ngày hè

Thơ không còn chỗ thở

 

Thơ biết lượng sức mình mới can qua đấy chứ

Bầu trời cũng hiểu cái diện sắc dĩ nhiên là có công lớn trong các sự giao tình

Không! Cái thơ muốn đạt tới không chỉ là khuôn mặt là ánh mắt mà còn là nhân dạng

Buổi đầu trông mặt em anh đã muốn bắt hình dong

 

Không phải Paris at Night mà Toronto trưa

Không Prévert không ba que diêm không đêm

Gương mặt em

Mắt

Môi

Anh một mặt trời

Ghì siết em

Tay trong tay

 

Không phải ai cũng có ánh trăng nhà bên

Nhưng ai cũng có mặt trời quảng trường đại lộ

Không phải ai cũng có một vần thơ riêng dại

Dẫu vạn người chung ngủ khúc du ca

 

Làm thế nào để có một bài thơ

Người đi bỏ hoang hộp thư để từng đàn virus nhớ

Người ở góc bờ Tây đại dương ngực hay là núi thở

Người trong vòng tay có thể sắp tan rồi

 

Dù có nhiều điều muốn nói hôm qua

Thi sĩ ơi chàng viết văn cũng đạt

Cuối cùng người tình nào vẫn phải về chỗ hẹn

Văn hay thơ cũng một dòng này

 

Có một nơi chen ý bốn-năm người

Bốn-năm văn hóa đồng tâm câu thơ nhỏ

Dặm dài thêm vài chuyến phi cơ

Nhớ về lật nốt lời thơ còn đợi

 

Em đọc lướt như em sống vội

Cũng xong thơ anh

Và đời em

Hết hồn. Buông sách. Óc lao đao

Buông cả thân em vào vách đá nắng trào

Bàn tay anh không nơi ngụ

Khi vòng eo em chối từ

Câu thơ anh vượt rào điện tử

Dưới một thành phố làm thinh

 

Khi nào gặp lại nhau sẽ nói thêm

Sẽ viết thêm

Sẽ nhìn thêm

Và yêu thêm

Không ai ngốc như ai tưởng

Trừ bài thơ bỏ hoang các linh hồn

 

Bàn phím này sẽ tinh nhanh thêm vài tháng nữa

Đợi em về

Đọc đoạn nào cũng sẽ thông tỏ trăm phần trăm

Câu thơ lẻ còn thông minh hơn cả tập đoàn thi sĩ

 

Có một người không mang số trên tim

Không thấy lạ

Giữa thế giới đã mã hóa cả từng lần giao hợp

Người không số là không cần thời gian xếp hạng

Một câu thơ hay là hay ở mọi bài thơ

 

Có nghĩa là chẳng biết đến trước sau

Chẳng quan trọng như dãy lá dài lần lần bứt bỏ

Chiếc khăn xanh quanh cổ em cao

Có ngày treo thơ anh xử tử

 

Đi lạc quỹ đạo khi trở về

Sẽ quí từng con đường đất nhỏ

Để thời gian làm những việc của nó

Thơ không bao giờ tranh job của ai

 

Người cảm hóa và tái chinh phục

Thư em bất ngờ lưỡi dao

Xẻ buổi chiều cuối tuần làm hai

Một cho anh và cho thơ một

 

Tuần sau Chúa về đất rồi, trời ạ!

Em ở đâu

Anh lọt giữa những con chiên xa lạ

Tới dưới trời không phải để nghe thơ.

 

Chương 8

Và cái kết này hai mươi mấy năm biển đỡ?

 

Viết xong, Mississauga 2001-2002;

Tu sửa: Vancouver 10-2009 & Burnaby 7-2025

                                                                    Đ. Q

Hết