GHI Ở ĐIỆN BIÊN
Dẫn: Năm ấy tôi lên Điện Biên theo chương trình về nguồn của đơn vị. Tôi xin phép không tham gia các hoạt động chung của đoàn mà một mình lang thang những địa chỉ mà tôi đã biết từ bé qua sách giáo khoa. Nhìn chiếc cầu do người Mĩ viện trợ bắc ngang Nậm Rốm "trơ gan cùng tuế nguyệt" tôi lẩn thẩn nghĩ không biết chiếc cầu này được làm ra ở đâu và nó đến Điện Biên bằng cuộc hành trình vạn dặm thế nào? Đang loay hoay nhờ chụp hình thì bất ngờ có hai ông Tây xin được chụp cùng! Ok! Chụp xong, tôi mua một cặp cá nướng còn nghi ngút khói và mời họ. Mua thêm một chai rượu nữa. Thế là rượu vào lời ra. Tiếng Pháp của tôi lõm bõm. Tiếng Việt của họ xem ra đỡ lõm bõm hơn tôi! Cuộc gặp gỡ tình cờ thế mà thật đáng nhớ..., ghi lại.
Hai ông Tây một da đen một da trắng
Bên cầu Nậm Rốm chiều nay
Cây cầu mấy mươi năm trước do người Mĩ viện trợ
Không biết từ xứ sở phương lai nào đã đến xứ này
Trải nắng trải mưa trơ gan cùng tuế nguyệt
Tôi lõm bõm tiếng Pháp giả cầy!
Hai ông Tây tiếng Việt cũng giả cầy lõm bõm
Cùng nhau smartphone tự sướng
Uống rượu men lá cùng cá nướng
Ngả nghiêng cười
Nói bằng lời bằng mắt bằng huơ chân múa tay
Thế mà hiểu nhau như bạn bè tự bao giờ...
Thật lạ!
Trận Điện Biên bùng nổ địa cầu nghiêng ngả
Tôi khi ấy còn ở cõi hư vô
Còn họ đang dưới chiến hào
May mắn đã không tan xương nát thịt
May mắn đã không chết vì sốt rét, vì ruồi vì nhặng vì rắn vì rết
Lành lặn trở về
Để không tài nào hiểu nổi
Vì sao điện biên?
Vì sao vì sao vì sao vì sao...?
Câu hỏi xoắn vặn buốt nhức hàng đêm
Vì sao vì sao vì sao vì sao...?
Không một thiên tài quân sự nào giải đáp
Không một thiên tài chính trị nào giải đáp
Không một thiên tài điện ảnh, tiểu thuyết, thi ca...nào giải đáp
Không một ai
Không một ai ...
Gương mặt hai người bạn Tây tình cờ tôi gặp chiều nay
Bỗng trầm tư buồn thăm thẳm
Dưới chân họ
Máu từng trộn đất
Xác người chất chồng dưới những hố chôn chung
Bệnh viện dã chiến âm u mùi địa ngục...
Giọng họ trầm và đục
Và não nề
Và u uất
"Điên rồ! Còn hơn cả xuẩn ngốc! Điên rồ! Ngu ngốc! Điên rồ..."
Bỗng dưng chén rượu đắng ngắt
Cá nướng tanh ngòm
Quặn thắt
Và thốc tháo nôn
"Điên rồ! Còn hơn cả xuẩn ngốc! Điên rồ! Ngu ngốc! Điên rồ..."
THÁNG TƯ VỀ...
Sau tất cả những niềm vui tràn ngập cuồn cuộn sóng dâng ồn ào bão tố
Sau tất cả những hô hét, những gào thét, những hoan ca
Sau tất cả những hả hê sung sướng trả hờn rửa hận
Sau tất cả những tận cùng uất ức bẽ bàng dang dở
Sau những mùa xuân bạo liệt mùa hè đỏ lửa mùa thu chia li mùa đông tái tê mùa mưa khốc tàn mùa mưa tan tác
Sau tất cả...
Là - nỗi - buồn
Buồn như không thể buồn hơn
Buồn trong từng khóe mắt
Buồn trong từng nụ cười
Buồn trên từng nét mặt
Buồn trong dáng đi dáng đứng dáng ngồi
Buồn trong từng dòng từng chữ
Buồn theo cánh chim biệt li
Buồn theo bước chân trở về
Trong giấc mơ dang dở mỗi đêm
Trong lênh đênh sóng nước
Trong lán trại núi đỏ rừng xanh
Trong những xóm cùng thôn tận heo hút
Nơi tha hương
Miền viễn xứ...
Nỗi - buồn không phân chia giới tuyến không của riêng ai không bên kia bên này
Thân phận ta thân phận người thân phận đi thân phận ở thân phận sống thân phận chết thân phận đồng ruộng núi đồi cây cỏ biển khơi
Ngoảnh lại...
Một năm
Năm năm
Mười năm
Hai mươi năm
Ba mươi năm
Bốn mươi năm
Năm mươi năm...
Nỗi - buồn lặn sâu trên từng trang giấy
Trong từng giọng nói
Mỗi bước chân trở về
Giây phút cuối cùng tử biệt sinh li
Nơi viễn xứ
Chốn cố hương...
Hãy để nỗi buồn mang đi tất cả
Mang đi những mùa khô
Mang đi những mùa mưa
Mang đi mùa hè đỏ lửa
Mang đi tháng ba gãy súng nửa chừng dang dở
Mang đi những oan khuất tù đày
Mang đi những trắng xóa khăn tang
Mang đi những vết sẹo nhói buốt mỗi khi trở trời trái gió
Mang đi hờn hận
Mang đi vinh quang và tủi hổ...
Nỗi buồn chinh chiến mang đi
Sông nước ơi!
Hãy trong veo trở lại
Rửa trôi muộn phiền!
Biển khơi ơi!
Xin biếc xanh trở lại
Xoa dịu nỗi đau thương!
Cỏ cây ơi hãy tốt tươi trở lại
Chở che cho những hồn oan còn chưa kịp trở về!
"Nỗi buồn chiến tranh"!(*)
"Tháng Ba gãy súng"!(**)
Cứ tháng Tư cứ tháng Tư những trang chữ mong manh
Truy vấn ta thăm thẳm đêm khó ngủ...
(*) Tác phẩm của Bảo Ninh
(**) Tác phẩm của Cao Xuân Huy
MỘT MÌNH NGỒI UỐNG TRÀ...
Chả nghĩ gì rỗng óc rỗng tim
Thả lỏng toàn thân. Thả lỏng
Tạm thế...
Tự pha một bình trà
Thánh thần phật lão nho thiền giả thiền gia xin dừng trước ngõ
Ta một mình
Cùng trà
Cùng hoa
Rỗng óc
Rỗng tim
Hư tâm...
Một thoáng
Nhìn mưa bay mưa bay mưa bay
Như phấn
Rắc
Mặt đất lặng thầm đón nhận
Nhu nhú vạn vạn mầm xanh
Long lanh trong veo nước đọng lá cành
Mượt mịn hoa
Yên tĩnh ban mai như chưa khi nào yên tĩnh thế!
Trong lành ban mai như chưa khi nào trong lành thế!
Những giành giật tranh đoạt bỗng trở thành vô nghĩa
Những vạn vạn trang bỗng trở thành vô nghĩa
Những miên man khẩu hiệu bỗng trở thành vô nghĩa
Những véo von này kia ấy nọ bỗng trở thành vô nghĩa
Những tranh cãi hơn thua được mất bỗng trở thành vô nghĩa
Những mê đắm mê lầm mê mụ sáng suốt tinh thông lú lẫn sáng suốt bỗng trở thành vô nghĩa
Ô! Một chén trà ban mai
Một bình minh trong lành
Những giăng giăng mưa bụi
Những mầm cây
Những he hé nở hoa
Những ríu ran chim hót...
Dã tình chung nhật lạc vô dư
Vọng ngân tiếng ai
Vọng ngân.
VỀ NHÂN VẬT THỜI ĐẠI CHÚNG TA
[Nhân đọc tiểu thuyết của Dư Hoa]
Ba bốn tấm bằng cử nhân không cứu được mi
Đôi tấm bằng thạc sĩ không cứu được mi
Bằng tiến sĩ càng không cứu được mi
Cả tệp sổ đỏ sổ hồng, cả những biệt phủ nguy nga, hỗn loạn mĩ cảm, rối mù trang trí đầy nhóc kẻ hầu người hạ và chó dữ cả đàn càng không cứu nổi mi
Tất tất đệ tử ruột đệ tử gan bồ nhí lũ lũ đồng bọn lũ lũ cũng không cứu được mi
Những lễ lạt khổng lồ vàng mã dâng sao giải hạn, vu lan báo hiếu, trục vong, trái chủ, mộc dục, phóng sinh cúng dường, hành hương cũng không cứu được mi
Những tượng vàng, tượng ngọc, tượng trầm, tượng đồng, tượng đá, tượng đất, tượng sắt thép xi moang cũng không cứu được mi
Những tâm thư, những huyết thư, những lệ thư cũng không cứu được mi
Những màng trinh thật, những màng trinh giả, những máu rồng, máu rắn cũng không cứu được mi
Những thầy bà chuông mõ địa linh phong thủy bùa ngải trấn yểm càng không cứu được mi
Những tráng lệ nguy nga rồng rắn mả tổ mả tiên nhà thờ thâm u cung phủ cũng không cứu được mi
Khỏi vũng lầy ô nhục
Vũng lầy mi thừa hưởng
Vũng lầy
Vũng lầy
Của lòng tham lam vô độ
Của cơn khát thèm ngôi vị
Của bản năng đầu đàn bản năng tích lũy bản năng tranh đoạt
Âm u sức mạnh hủy tàn
Xanh lè mắt rắn
Nanh nhọn móng sắc nọc độc
Lắng kết nơi mi
Vẫy vùng ngang dọc
Xòe tay che mặt trời
Ngửa mặt phỉ nhỏ mặt trăng
Tụt quần ỉa đái lên đất
Mi đã gieo
Giờ thì mi gặt
Tử thần vứt bỏ lưỡi hái đoạt mạng vì ngán ngẩm bất lực
Quan tòa chán ngấy nhê nha luận tội giả đò
Quỷ đầu trâu ủ rũ
Địa ngục khước từ
Mi sẽ sống như mi từng sống
Tấn hề kịch nhân sinh lộn đầu
Trong u uất của kẻ bị tước đoạt
VIẾT KHI TRỜI TRỞ GIÓ
[Nhớ Hoàng tử Hamlet quá chừng...]
Giá như phía trên của cái cổ ta chỉ là rỗng không hộp sọ
Nếu có não thì cũng nhỏ tí trái nho khô
Giá như mắt ta bị/như mù tai ta bị/như điếc
Và giá như miệng ta chỉ biết nuốt đồ ăn, nước uống
Giá như...
Ta sẽ sống trong bình an
Trong thái bình
Trong yên ổn
Hoàn toàn
Đời đẹp đến mức không cần mộng tưởng không cần mơ không cần thơ không cần tiếng chim không cần lá xanh không cần mây bay không cần hoa nở...
Không cần!
Khốn khổ!
Không phải là hộp sọ rỗng không
Không phải như trái nho khô
Không mù không điếc không câm
Khốn khổ
Dành hết tiền mua sách
Y hệt một gã khờ
Điên điên tỉnh tỉnh mơ mơ
Trật khớp
Lạc điệu
Hóa dư thừa
Ngơ ngẩn bên lề
Không chịu mỏi mòn mục nát
Ngán ngẩm nhạt nhẽo xã giao
Kinh sợ khôn ngoan biến ảo rắn
Bất bình hiểm sâu độc ác
Khinh bỉ xàm xí
Không chịu lẫn vào cỏ rác hèn mạt số đông à ơi mê mụ
Kiêu hãnh ngẩng cao đầu
Chấp nhận miệng thế gã khờ thằng ngốc kẻ khùng
Đơn độc
Lạc đàn
Hoa dại bên đường
Ong vàng châm chích...
Xót thương và phẫn nộ
Bất bình gào to cho thấu trời xanh nhởn nhơ bay mây trắng cho vọng chín tầng đất âm u câm nín ù lì
Ngọn nến cháy trong đêm
Ngọn nến cháy dòng dòng sôi nước mắt
Ngọn nến cháy một mình giữa tái tê lạnh buốt
Ngọn nến cháy
Cháy
Cháy
Cháy
Đêm đen
Đêm dài
Cháy...
LẠI NHỚ A.X.PUSHKIN
[Kịch Boris Godunov]
Tân vương trên ngai vàng
Nhìn xuống
Ngài chờ biển người gào khản giọng
Vạn tuế!
Vạn tuế!
Vạn vạn tuế!
Ồ không
Lặng ngắt!
Lặng ngắt như tờ
Như mặt biển trước giông tố
Cả biển người lặng ngắt
Cả biển người đầu ngẩng cao
Câm bặt
Mắt trừng trừng
Thách thức
Bất cần
Tân vương như bao cựu vương
Nhân dân ròng rã đợi chờ ròng rã thất vọng ròng rã ngao ngán
Ngai vàng cũ hình hài quái vật...
Tân vương hình như mặt biến sắc
Có gã cận thần nhếch mép cười...
BAO CÔNG
[Phim China một thời cả nước mê mẩn xem...]
Mặt sắt đen sì
Đen sì mặt sắt
Dị tướng hiện hình sắc nét
Mặt sắt đen sì
Bắt
Xích
Gông
Tra
Xét
Phán quyết
Long đầu trảm!
Cẩu đầu trảm!
Thế thiên hành đạo
Khai đao, khai đao, khai đao, khai đao
Chúng dân hả hê nói cười hớn hở
Chúng dân ù lì he hé mắt nhìn và ha hả cười
Nhe những hàm răng cải mả
Pháp trường rờn rợn âm u
Rơi đầu há mồm trợn mắt
Bao Công niềm mơ ước khốc tàn
Bao Công sầu hờn hận oán xả niềm vui ngô nghê thoáng chốc
Trào đình nhung nhúc lũ tham tàn lòng dạ hung hiểm sinh sôi nảy nở thách thức
Bao Công sống được mấy đời?
Triển Chiêu liệu có tái sinh khi đã về cát bụi?
Ồ Bao Công, Triển Chiêu chúng ta cười vào mũi thầy trò ngươi!
Chúng ta sinh ra vĩnh viễn dưới bóng con giời
Chúng ta làm ra con giời
Thích, chúng ta nuôi
Ghét, làm thịt
Bao Công nhà ngươi cứ việc hò hét
Khai đao...
Khai đ...a...o...
Rồi ngươi sẽ tàn hơi.
ĐOẢN CA VỀ SỰ THẬT
[Nhân đọc một cuốn sách vừa phát hành]
Cuối cùng sự thật cũng lên tiếng
Từ đáy biển âm u
Từ đáy vực lòng người
Từ đáy vực dối trá
Từ đáy vực toan tính
Từ đáy vực ngôn từ xảo trá...
Sự thật biết tìm cách nảy mầm
Những đóa hoa tận cùng khổ lụy
Nở ra như máu ứa
Máu oan nghiệt không hóa thành ngọc trai
Sự thật buồn thương bi thảm
Mấy mươi năm u hoài
Mấy mươi năm tưởng chừng bị chôn vùi
Mấy mươi năm sự thật lại trở về sự thật
Không thể hóa bùn để nuôi dưỡng những loài hoa giả dối
Không thể
Không thể
Không thể
Sự thật ơi!
Người mang gương mặt thảm sầu
Mang hình hài tù rạc
Mang tiếng nói lẻ loi giữa những thanh âm tàn khốc
Mặn chát nước mắt
Bầm dập te tua giữa bầy hải tặc
Mắt trợn trừng núi thẳm rừng sâu
Vứt bên lề tàn rạc
Góc bể chân trời phận ăn đậu ở nhờ
Nghèo mạt rệp không dám một nửa giấc mơ
Chết nghẹt thở không tuổi tên vô tăm tích...
Mấy mươi năm oán hờn thắng thua được mất
Nhẹ vơi dần
Như khói tan lễnh loãng
Nhưng còn oan khiên?
Nhưng còn tội ác?
Những vết trầm thương?
Những trống rỗng tâm can?
Những nghi ngại ngờ vực?
Sự thật không thể lãng quên không thể chết chìm
Sự thật cất tiếng
Một lần thôi
Chỉ một lần thôi
Một lần để nước mắt ta giàn rụa chảy
Chảy đi nước mắt ơi!
Mặn như nước biển
Đắng và chát cuộc nhân sinh bày đặt
Chảy đi chảy đi nước mắt ơi!
Đ. T